Lajmet
India nuk po arrin të adresojë çështjet e shëndetit mendor
India nuk ka mjaftueshëm profesionistë të shëndetit mendor.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNjë sondazh që u krye së fundi nga Instituti Kombëtar i Shëndetit Mendor dhe Neuroshkencave të Indisë (NIMHANS) thekson se gati 150 milionë indianë kanë nevojë për shërbime të kujdesit të shëndetit mendor, megjithatë vetëm më pak se 30 milionë njerëz kërkojnë ndihmë shëndetësore në këtë drejtim.
“Mbi 10% e popullsisë përballet me probleme të shëndetit mendor apo përdor substanca. Shëndeti mendor është parësor dhe trajtimi për çrregullimet mendore nuk është luks, por domosdoshmëri”, tha për DW Pratima Murthy, drejtore e NIMHANS.
Anketa Kombëtare e Shëndetit Mendor shqyrtoi çështje të tilla si sëmundshmëria mendore, që lidhet me përkeqësimin fizik dhe psikologjik që rezulton nga një gjendje psikologjike. Kjo anketë trajtoi edhe neurozën dhe çrregullimet e stresit. Sondazhi erdhi në përfundim se 1% e pjesëmarrësve të anketuar janë në rrezik të lartë për vetëvrasje.
Në vitin 2017, një studim që u krye mbi shëndetin mendor në Indi nga revista mjekësore Lancet, theksoi se diagnozat e çrregullimeve psikologjike u dyfishuan nga viti 1990 deri në vitin 2017.
Nuk ka mjaftueshëm profesionistë të shëndetit mendor
Në Indi, çrregullimet e shëndetit mendor shpesh mbeten të fshehura, pasi ka mungesë edukimi dhe ndërgjegjësimi në lidhje me çrregullimet psikologjike.
“Shumë fëmijë dhe të rinj përjetojnë probleme të shëndetit mendor në Indi. Megjithatë stigmat sociale dhe qëndrimet negative ndaj shëndetit mendor i pengojnë të rinjtë të kërkojnë mbështetjen që kanë nevojë. Është koha për të thyer heshtjen rreth shëndetit mendor dhe sëmundjes”, tha një zëvendës përfaqësues nga UNICEF India, Arjan de Wagt për DW.
Madje nuk ka mjaftueshëm as profesionistë të shëndetit mendor për të trajtuar njerëzit që kërkojnë ndihmë. Kjo është veçanërisht e dukshme në pjesët rurale të Indisë.
Sipas Gazetës Indiane të Psikiatrisë, raporti është 0.75 psikiatër për çdo 100 mijë pacientë në Indi. Kjo gazetë sugjeron se raporti më i mirë do të ishte tre psikiatër për çdo 100 mijë pacientë. Por edhe ky numër është i ulët në krahasim me vendet sikurse Gjermania, ku ka më shumë se 13 psikiatër për çdo 100 mijë pacientë që nga viti 2015, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH).
Pavarësisht nga të dhënat që tregojnë një rritje të çështjeve të shëndetit mendor, Ministria e Shëndetësisë e Indisë në vitin 2022 ndau më pak se 1% të buxhetit të saj për t’u marrë drejtpërdrejt me sëmundjet psikologjike.
Shëndeti mendor duhet të jetë prioritet
“India ka nevojë për një qasje të decentralizuar ndaj shëndetit mendor që nuk drejtohet nga qeveria”, tha për DW, Nelson Vinod Moses, nga Fondacioni India për Parandalimin e Vetëvrasjeve.
“Ofrimi i subvencioneve dhe granteve për sigurimin e klinikave, spitaleve, inovacioneve të teknologjisë, kërkimeve, fushatave të shëndetit publik, është nevoja e kohës”, shtoi ai.
Anjali Nagpal, një psikiatër me qendër në Delhi, tha për DW se duhet të miratohen politika për ta bërë trajtimin e shëndetit mendor një prioritet kombëtar, gjë që më pas do të ketë një efekt pozitiv në trajtimin e sëmundjeve të tjera.
“Minimizimi i stigmës do të ndihmojë jo vetëm në uljen e barrës financiare për shkak të sëmundjeve të shëndetit mendor, por gjithashtu do të ndihmojë qeverinë të arrijë objektivat e saj në fusha të tjera mjekësore si diabeti, hipotiroidizmi, hipertensioni dhe kardiologjia, të cilat ndikohen nga shpërfillja e shëndetit mendor”, tha Nagpal.
Ndikoi edhe prodhimi ekonomik
Gjatë pandemisë së koronavirusit, ka pasur një rritje të dukshme të çështjeve të shëndetit mendor në nivel global. Në Indi, problemet e shëndetit mendor u vëren veçanërisht në mesin e punëtorëve shëndetësorë.
Muajin e kaluar, një studim nga Deloitte, një kompani konsulence menaxhimi, zbuloi se 47% e profesionistëve të anketuar e konsiderojnë stresin e shkaktuar nga vendi i punës si faktorin më të madh që ndikon në shëndetin e tyre mendor, që ndiqet nga sfidat financiare.
Raporti vlerësoi se çështjet e shëndetit mendor u kushtojnë punëdhënësve indianë rreth 14 miliardë dollarë në vit për shkak të mungesës së punës, produktivitetit më të ulët dhe humbjes.
OBSh vlerëson se problemet e shëndetit mendor i kushtojnë ekonomisë globale 1 trilion dollarë në vit në humbje të produktivitetit./UBTNews/
Rajoni
Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Published
1 day agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.
Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.
Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.
Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST
Lajmet nga UBT
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Published
1 day agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.
Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.
Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.
Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.
Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.
Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.
Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.
Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.
Vendi
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Published
1 day agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).
Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.
Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.
Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.
Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.
Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.
UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.





Lajmet nga UBT
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Published
1 day agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.
“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.
Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.
“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.
Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.
Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Ambasada amerikane e quan sukses të madh ushtrimin e përbashkët me Policinë
Simboli i Ujkut, FSK dëshmon nivelin e lartë të përgatitjes profesionale
Fotot më të fuqishme të vitit 2025
Këshilli i Evropës do të vëzhgojë zgjedhjet në Kosovë
Elezi: Për tri ditë janë shpërndarë me sukses 93% e pakove me fletëvotime për votimin me postë të diasporës
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Vendi3 months agoNë UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj
