Lajmet

Hobit që zhvillojnë inteligjencën

Publikuar

Inteligjentë jo vetëm lindim, por edhe mund të bëhemi, duke praktikuar disa aktivitete të caktuar. Duket si gjë e mirëqenë, por konfirmimi vjen nga disa kërkime shkencore: që nga muzika tek letërsia, nga meditimi tek ushtrimet fizike, ja disa prej mënyrave të kalimit të kohës, që kanë meritën e zhvillimit të mëtejshëm të trurit tonë.

LEXIMI

Nuk ka rëndësi se çfarë po lexoni, e rëndësishme është të mos e humbni këtë zakon të shëndetshëm. Leximi i librave dhe gazetave është një prej armëve më të mira për të mbajtur aktiv trurin, si dhe për të forcuar aftësitë e intelektit. Në fakt kur lexoni, përveçse reduktoni shumë stresin e përditshëm, ju zhvilloni dhe imagjinatën dhe mësoni të kuptoni në mënyrë komplekse dhe të strukturuar, një seri gjërash, të cilat mund të kthehen e të jenë të dobishme në punë, apo në marrëdhëniet me të tjerët. Rezultati? Duke lexuar përmirësohen të tre llojet e inteligjencës: fluide (zgjidhja e problemeve), e kristalizuar (aftësia për të përdorur dijet dhe përvojat e pranishme tashmë në kujtesë) dhe sociale (aftësia për të krijuar lidhje dhe për të qenë të pajtueshëm shoqërisht).

INSTRUMENTAT MUZIKORE

Studime të ndryshëm kanë konfirmuar se t’i biesh një instrumenti muzikor, stimulon trurin dhe i lejon atij të prodhojë lidhje të reja mes neuroneve. Praktikimi i këtij aktiviteti forcon forcon veçanërisht zonën e ngurtë, ose më saktë pjesën e fibrave që lidhin dy hemisferat. Kur i bie një instrumenti, ushtrohen kujtesa, krijueshmëria, aftësitë motorike dhe analitike: pra muzika është një kurë e vërtetë për inteligjencën tonë.

USHTRIMI I MENDJES

Kur formon një gjëzë apo kur vret mendjen për të zgjidhur atë Sudokun shumë të vështirë, nuk je duke humbur kohë të vyer, përkundrazi. Ushtrimi i trurit me këto lloje lojërash është i barabartë me pjesëmarrjen në seanca intensive gjimnastike. Efekti kryesor pozitiv i kësaj gjimnastike të trurit është zhvillimi i neuroplasticitetit, aftësia e sistemit nervor për të modifikuar intensitetin e sinapseve, prodhuar të reja dhe eleminuar të tjera. Niveleve më të lartë të neuroplasticitetit i korrespondon një aftësi më e mirë për të kuptuar, si dhe një mundësi më e vogël për të ndeshur në probleme depresioni dhe ankthi.

MESIMI I NJË GJUHE TË RE

Të folurit e dy apo më shumë gjuhëve, i lejon trurit që të qëndrojë elastik, duke zhvilluar aftësi të zgjidhjes së problemeve dhe arsyetimit krijues. Por mbi të gjitha, mësimi i një gjuhe të ndryshme nga gjuha mëmë, vonon procesin e rënies së neuroneve: me fjalë të tjera, truri qëndron “i ri” për një kohë më të gjatë dhe mëson ta shohë botën nga pikëvështrime të pazakonte.

USHTRIMET FIZIKE

Dihet tashmë: të merresh me sport, ke efekte pozitive mbi mendjen dhe trupin, por vetëm nëse ushtrimet fizike bëhen në mënyrë konstante dhe jo sporadike. Në fakt është vërtetuar se përsëritja e seancave të lëvizjes rrit sasinë e neurotrofinës BDNF të pranishme në tru, më saktësisht në hipokampus. Kjo substancë është një proteinë thelbësore për jetën e disa neuroneve të sistemit nervor qendror dhe periferik, e cila ka meritën e përcaktimit të rritjes dhe diferencimit të neuroneve dhe sinapseve të reja. Nga ky efekt përfiton mbi të gjitha kujtesa jetëgjatë dhe aftësia e të kuptuarit dhe elaborimit të dijeve.

MEDITIMI

Nga një studim i kryer nga profesori amerikan i psikologjisë dhe psikiatrisë, Richard Davidson, mbi aktivitetin e ndryshëm të trurit tek Dalai Lamat dhe disa murgj budistë, u zbulua se meditimi zhvillon disa funksione potencialë të trurit, që përndryshe do të mbeteshin të papërdorur. Në mënyrë të veçantë, përqëndrimi që arrihet duke medituar lejon kontrollin e disa gjendjeve shpirtërore si dhe zgjedhjen se cilët të përdorësh në një moment të caktuar, duke i dhënë atyre që praktikojnë këtë disiplinë, një vetëkontroll më të fortë mbi mendimet dhe emocionet.

ZHVILLIMI I KUJTESËS KUMULATIVE

Jeni mësuar të bëni gjërat në momentin e fundit, në shkollë apo në punë? Studimi apo kryerja e detyrave të caktuara në mënyrë konstante përditë, lejon që ato që mësohen të depozitohen në kujtesë, për t’u rishfaqur pastaj atëherë kur keni nevojë. Në të kundërt, një studim i nxituar nuk do të ketë asnjë efekt mbi inteligjencën. Nëse nuk jeni më studentë, për të ushtruar kujtesën tuaj kumulative filloni të mbani shënim në një bllok vëzhgimet tuaja të përditshme, shënoni ato që keni bërë, apo që duhet të bëni ende, apo futjuni studimit të një gjuhe të re.

Lajmet

​Eskalon protesta në Tiranë, kërkohet dorëheqja e Erion Veliajt

Publikuar

nga

Molotov, tym dhe flakë edhe në protestën e sotme para bashkisë së Tiranës të nga “Aleanca për Teatrin” e mbështetur dhe nga një pjesë e opozitës.

Në sheshin përpara Bashkisë së Tiranës u mblodhën dhjetëra protestues, teksa e pranishme është edhe Argita Malltezi, vajza e ish-kryeministrit Sali Berisha.

Po ashtu, në shesh ishin dhe nënkryetari i këshillit bashkiak të Tiranës nga radhët e opozitës Dorian Teliti. Po ashtu, në protestë janë dhe përfaqësues të Partisë së Lirisë.

Kjo është protesta e gjashtë e thirrur pas arrestimit me urdhër të SPAK të disa ish-drejtorëve të kësaj bashkie. Protestuesit kërkojnë dorëheqjen e kryebashkiakut Erjon Veliaj, pas arrestimeve të disa ish-zyrtarëve të këtij institucioni.

Në drejtim të bashkisë protestuesit kanë hedhur molotovë, fishekzjarrë dhe tymuese.

Gjatë protestës, në fjalimin e tij, ish-kandidati për kryebashkiak të Tiranës, Belind Këlliçi u shpreh se sot ka nënshkruar kallëzim të ri në SPAK ndaj Erion Veliajt.

“Jemi kundër kreut të bandës 5D dhe pronari faktik i inceneratorit. Do mbahet mend si i vetmi kryebashkiak që vuri policinë për të mbrojtur veten. I takon SPAK të ngrihet në lartësinë e detyrës e t’i përgjigjet një drejtësie pa regji”, tha Këlliçi.

“I bëj thirrje SPAK; sot keni damkën e madhe në kurriz, mbi shpatulla të burgosjes, pa asnjë fakt, pa asnjë provë të arrestit të liderit të opozitës”, tha Këlliçi.

Ndërsa Dorian Teliti, nënkryetar i Rithemelimit u shpreh se kjo protestë është pranë fitores së madhe.

“Jemi afër arritjes së objektivit tonë madhor, dorëheqjes përfundimtare të Erion Veliajt dhe më pas, dorëheqjes edhe të kryeministrit të Shqipërisë. Është rezistenca juaj që sot bëri të mundur që Edi Rama të bëjë disa hapa pas. Ai që para disa javëve i jepte mbështetjen e pakushtëzuar Erion Veliajt, sot u distancua nga ai”, tha Teliti.

Sekretari i Përgjithshëm i Partisë së Lirisë, Tedi Blushi iu drejtua protestuesve duke thënë se “ne nuk do ta lejojmë kurrë Erion Veliajn të bëjë gjumin e qetë, deri ditën që do të japë llogari një më një, për të gjitha krimet që i ka bërë qytetarëve të Tiranës, për të gjitha krimet që i ka bërë Tiranës dhe deri ditën kur ai t’ua kthejë ju dhe të gjithë qytetarëve të kryeqytetit edhe qindarkën më të fundit që ka vjedhur nga xhepat tuaj”.

Gjatë protestës, veç molotovit, protestuesit shtynë gardhin e sigurisë të vendosur nga Policia, duke u përpjekur të hyjnë në godinë çka ka sjellë edhe përplasje fizike me forcat e rendit.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Këto janë dhjetë shtetet në botë me shpenzimet më të larta ushtarake

Publikuar

nga

Dhjetë shtetet e botës me shpenzimet më të larta për ushtri për vitin 2023 janë: Shtetet e Bashkuara të Amerikës me 916 miliardë dollarë, Kina me 296 miliardë dollarë, Rusia me 109 miliardë dollarë, India me 83.5 miliardë dollarë, Arabia Saudite 75.8 miliardë dollarë, Mbretëria e Bashkuar me 74.9 miliardë dollarë, Gjermania me 66.8 miliardë dollarë, Ukraina me 64.7 miliardë dollarë, Franca ka shpenzuar 61.3 miliardë dollarë dhe Japonia 50.1 miliardë dollarë.

Faqja “World of Statistics” ka publikuar në platformën X statistikat e shteteve botërore për shpenzimet ushtarake në vitin 2023.

Sipas faqes “World of Statistics”, shteti pas Japonisë me shpenzime ushtarake vijon Koreja e jugut me 47.9 miliardë dollarë, Italia 35.5 miliardë dollarë, Australia 32.3 miliardë, Polonia 31.6 miliardë, Izraeli 27.5 miliardë, Kanada 27.2 miliardë dollarë, Spanja 23.7 miliardë, Brazili me 22.8 miliardë dollarë, Holanda 16.6 miliardë dollarë, Turqia 15.8 miliardë, Meksika 11.8 miliardë, Kolumbia 10.7 miliardë dollarë, Irani 10.2 miliardë, Indonezia 9.4 miliardë, Suedia 8.7 miliardë, Norvegjia 8.6 miliardë dollarë, Pakistani 8.5 miliardë dollarë, Danimarka 8.1 miliardë dollar dhe Zvicra me 6.3 miliardë dollarë për shpenzimet në ushtri për vitin 2023.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Borrell thotë se ofensiva në Rafah do të sjellë shumë viktima

Publikuar

nga

Ofensiva e Izraelit në Rafah, kundër së cilës liderët ndërkombëtarë e paralajmëruan kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, do të sjellë “shumë viktima”, tha shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell.

Ofensiva e Rafahut ka filluar sërish, pavarësisht nga thirrjet e komunitetit ndërkombëtar, SHBA-së, vendeve anëtare të Bashkimit Evropian ndaj Netanyahut të mos sulmojë”, u tha gazetarëve Josep Borrell.

“Kam frikë se kjo do të shkaktojë sërish shumë viktima, viktima civile”, tha ai ndërsa shtoi se në Gaza nuk ka zona të sigurta.

Bombardimet e vazhdueshme izraelite në Rafah kanë vazhduar brenda natës, disa orës pasi Izraeli refuzoi marrëveshjen e Hamasit pë armëpushim./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​QKRMT: Kosova nuk ka institucion të veçantë për paraburgimin e personave me çrregullime mendore

Publikuar

nga

Kosova nuk ka institucion të veçantë për paraburgimin e personave me çrregullime mendore. Institucioni më i ngarkuar është Qendra e Paraburgimit në Prishtinë, për shkak të afërsisë me Gjykatën Themelore në Prishtinë. Kështu thuhet në raportin për vitin 2023 të Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës. Në bazë të monitorimit të kësaj organizate thuhet se gjatë vitit të kaluar ka pasur rritje të numrit të rasteve të lëndimeve e vetëlëndimeve.

Drejtoresha e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), Feride Rushiti përmendi rastin e parë të kompensimit të dhunimit seksual në burgun e Dubravës në vitin 2014.

“Këtë vit kemi dëshmuar një rast historik të suksesit, ku gjykata për herë të parë e bën përgjegjës institucionet shtetëror për shkeljen e të drejtave të të burgosurve. E kam fjalën për një viktimë, fatkeqësisht të vitit 2014, i cili kishte përjetuar dhunë seksuale brenda burgut të Dubravës dhe që nga ai vit e kemi mbështetur dhe përfaqësuar në procese gjyqësore, por njëkohësisht rasti si i tillë natyrisht që ka qenë traumatizues dhe përveç që është përcjellur në procedura gjyqësore, i është nënshtruar rehabilitimit në organizatë dhe intervenimeve shëndetësore varësisht nga nevoja që i ka paraqitur rasti në fjalë. Në shtator të vitit 2023 Gjykata Themelore në Prishtinë kishte aprovuar pjesërisht kërkesë-padinë e viktimës dhe e detyron Ministrinë e Drejtësisë të jep kompensimin për dëme. Pas plotfuqishmërisë së këtij aktgjykimi Ministria e Drejtësisë e kompenson viktimën, ashtu siç është e paraparë me aktgjykim. Ky është rasti i parë i këtij lloji, ku Gjykata e bën përgjegjës institucionin shtetëror për shkeljen e të drejtave të të burgosurve”, deklaroi Rushiti.

Ky raport i monitorimit, Rushiti shtoi se shërben për gjenerimin e veprimeve konkreteve nga institucionet vendimmarrëse.

Në prezantimin e këtij raporti, Fatmire Haliti nga QKRMT, tha se kanë zhvilluar 19 vizita monitoruese.

“Ne si vend nuk kemi institucione të veçanta për paraburgimin e personave me çrregullime mendore, kështu që ata janë të shpërndarë në të gjitha qendrat e paraburgimit duke i vendosur në situata ndoshta sfiduese vet institucionet korrektuese për trajtimin e këtyre kategorive. Si institucion më i ngarkuar me persona me çrregullime mendore është Qendra e Paraburgimit në Prishtinë, për shkak të afërsisë që ka edhe me Gjykatën Themelore në Prishtinë, e cila është gjykata që e trajton më së shumti raste edhe po ashtu gjendet në afërsi të Institutit të Forenzikës së Kosovës…Në bazë të të dhënave zyrtare të Ministrisë së Shëndetësisë përveç monitorimit që e kemi marrë nga monitorimi i institucioneve korrektuese, shihet që numri i përdoruesve (të substancave narkotike) është në rritje. Përqindja nga 14 që ishte në vitet e kaluara tashmë ka kaluar 16 për qind”, u shpreh ajo.

Rritje ka pasur edhe të numrit të lëndimeve dhe vetëlëndimeve të të burgosurve në qendrat korrektuese.

“Vërehet që ka tendencë në rritje të rasteve të lëndimeve dhe vetëlëndimeve. Nëse marrim në mënyrë periodike nga viti në vit, prej vitit 2022 në vitin 2023 ka pasur një rritje prej 40 rasteve më tepër, 341 raste janë evidentuar në rastin 2022 të lëndimeve, ndërsa në vitin 2023 kanë qenë 381 raste të lëndimeve. Për këto raste gjatë vizitave monitoruese kur i kemi pyetur të burgosurit na kanë raportuar për mënyra të ndryshme të lëndimeve të cilat ndodhin qoftë përmes konflikteve në mes të burgosurve apo gjatë lëndimeve aksidentale në punë apo shëtitore apo edhe gjatë sportit. E po ashtu ka pasur edhe raste të tilla që janë raportuar që kanë qenë nga përdorimi i forcës fizike prej stafit korrektues. Edhe numri i vetëlëndimeve ka shënuar një rritje, ku nga 125 vetëlëndime që kanë qenë të evidentuara zyrtarisht në vitin 2022, në vitin 2023, Departamenti Shëndetësor i Burgjeve raporton që numri ka qenë 189….Kemi pasur një vetëvrasje në vitin 2023”, tha Haliti teksa shtoi se numri i tentim vetëvrasjeve kanë qenë 24 raste.

Lidhur me trajtimin e personave të privuar nga liria, zëvendësministri i Drejtësisë, Blerim Sallahu tha se është e rregulluar në përputhje me standardet ndërkombëtare të drejtësisë penale dhe të drejtave të njeriut. Ai tha se po punojnë për krijimin e kushteve ligjore që personat e burgosur të trajtohen me dinjitet.

“Kemi punuar në tri ligje bazë për menaxhimin e institucioneve korrektuese, përkatësisht në Ligjin për Ekzekutimin e Sanksioneve Penale, Ligjin për Shërbimin Korrektues dhe Ligjin për Shërbimin Sprovues. Këto ligje i kemi bërë të mundur që të dënuarve të ju njihen disa të drejta shtesë, përkatësisht të ju kthehen disa nga të drejtat që ju ishin hequr me ndryshimet ligjore të bëra nga qeveritë e kaluara…Kemi shtuar aktivitetet për luftimin dhe parandalimin e kontrabandës dhe për raste të kontrabandës kemi suspenduar zyrtarë korrektues dhe zyrtarë të tjerë të përfshirë. Kemi bashkëpunuar me organizata”, deklaroi ai.

Drejtori i Shërbimit Korrektues të Kosovës, Ismail Dibrani theksoi se ka rritje substanciale të buxhetit të Kosovës.

“Ka rritje substanciale të buxhetit nga ajo që nuk ka qenë as afër një milion euro buxheti, sot kemi buxhetin prej tetë milionë euro. Kemi kërkuar mbështetje në pajisje teknologjike më të avancuara, po ashtu edhe në pajisje të sigurisë të cilat do të na mundësonin avancimin tutje edhe përafrimin e standardeve ndërkombëtare….Si asnjëherë më parë vitin e kaluar kemi hapur konkurse, ku janë punësuar dhe janë në proces të punësimit afër 200 oficerë korrektues. Për herë të parë është hapur konkursi vetëm për gra ku janë punësuar 50 gra në institucionet tona korrektuese”, theksoi ai.

Në raportin e QKRMT-të për të drejtat e njeriut në institucionet korrektuese thuhet se të burgosurit e intervistuar u shprehën kryesisht të kënaqur me ushqimin që ju shërbehet. Po ashtu, theksohet se tri vaktet e ushqimit shërbehen nëpër salla të përbashkëta.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara