

Kuriozitete
Historia që fshihet pas Diamantit të Kuq Winston!
Published
4 months agoon
By
UBT NewsDiamanti i Kuq Winston, ka pushtuar imagjinatën e entuziastëve të gurëve të çmuar dhe studiuesve njësoj.
I nënshtruar së fundmi një analize shkencore për herë të parë, ky diamant i rrallë 2.33 karatësh “i kuq i zbukuruar” ka zbuluar disa njohuri interesante mbi origjinën e tij gjeologjike dhe historinë magjepsëse.
(Instituti Gjeologjik i Amerikës ka hedhur dritë mbi tiparet enigmatike të këtij guri të çmuar magjepsës, duke e bërë një nga diamantet më të studiuara në historinë e kohëve të fundit.
Diamanti i Kuq Winston dallohet jo vetëm për ngjyrën e tij tërheqëse, por edhe për rrallësinë. Diamantet janë ndër gurët e çmuar më të rrallë në Tokë, me një grusht gurësh që plotësojnë kriteret për një gradë ngjyre “e kuqe e zbukuruar”.
Diamanti i Kuq me 2.33 karat, është një nga diamantet e kuqe më të mëdha në të dhënat publike. Ajo që e bën të jashtëzakonshëm është ngjyra e kuqe e përsosur, e cila nuk ka gjurmë kafeje a vjollce, duke e bërë një të kuqe “të pastër”.
Madhësia dhe pastërtia e tij e vlerësojnë në 2.3 milionë dollarë, megjithëse thuhet se është “i paçmuar”.
Diamanti ndodhet në Muzeun Smithsonian, ku iu dhurua nga Ronald Winston, djali i koleksionistit amerikan të bizhuterive Harry Winston. Historia është po aq interesante sa pamja. Udhëtimi i Diamantit të Kuq Winston fillon më 1938 kur Jacques Cartier ia shiti atë Maharaxhait të Nawanagarit, një udhëheqës në Indi.
Curi njihej si “Raj i Kuq” dhe blerja e tij e lidhi me aristokracinë indiane. Prejardhja e Maharaxhait e mbajti gurin e çmuar derisa u rimor nga Ronald Winston në vitin 1988 nga djali i Maharaxhait, Jam Saheb Sri Shatrusalyasinhji.
Edhe pse ishte menduar për zbulim publik në hapjen Harry Winston në Tokio, eventi u shty për shkak të shëndetit të përkeqësuar të Perandorit Hirohito. Një vit më vonë, diamanti bëri debutimin gjatë festimit të përvjetorit të sallonit.
Aktorja Brooke Shields e mbajti diamantin si një unazë të vogël ari në atë event, duke i shtuar diamantit statusin legjendar. Për dekada të tëra, origjina gjeologjike e Diamantit të Kuq Winston mbeti një mister.
Ndryshe nga diamantet tjerë, ngjyra e kuqe nuk vjen nga elementë si azoti ose bori. Diamantet e kuqe ia detyrohen ngjyrës një shtrembërimi unik në rrjetën e tyre kristalore. Kjo veçori e rrallë ndryshon mënyrën se si diamanti bashkëvepron me dritën, duke i dhënë atij pamjen e tij të kuqe të mrekullueshme.
Ekipi kërkimor i Smithsonian u thellua në vetitë optike të gurit për të kuptuar më mirë formimin e tij. Duke krahasuar Winston Red me diamante tjerë të rrallë, arritën në përfundimin se diamanti ka të ngjarë të jetë formuar nën kushte ekstreme presioni dhe temperature thellë brenda Tokës.
Duke shkruar në punimin e tyre, studiuesit përfundojnë: “Për të arritur ngjyrën e tij të kuqe dhe rrjetet e dendura të zhvendosjeve, diamanti Winston Red ka të ngjarë të ketë përjetuar një tendosje të madhe nën kushtet e mantelit.”
Ky nivel tendosjeje brenda mantelit të Tokës shpjegon strukturën unike kristalore të diamantit. Ngjyra e kuqe konsiderohet si një nga karakteristikat më sfiduese që çdo diamant fiton. Ekipi i kërkimit në Smithsonian e krahasoi diamantin e kuq me diamantet e kuqe të gjetura në rajone tjera të njohura për prodhimin e gurëve të ngjashëm.
Këto vende janë shoqëruar prej kohësh me zbulimin e diamanteve të kuqe të rralla, megjithëse studiuesit nxituan të paralajmëronin se origjina e saktë e Winston Red mbetet spekulative. Gjeologjia e këtyre rajoneve nuk është studiuar në thellësi, duke e bërë të vështirë përcaktimin e saktë të vendit ku mund të ketë origjinën diamanti.
Pavarësisht kësaj pasigurie, ideja se diamanti Winston Red mund të ketë ardhur nga një prej këtyre vendeve mbetet një teori e besueshme. Studiuesit vunë re se diamantet e kuqe nga këto zona shpesh ndajnë veti optike të ngjashme, duke i bërë ata kandidatë kryesorë për studime të mëtejshme në kërkimin e vendlindjes së vërtetë të Winston Red.
Kuriozitete
E qeshura e një personi ndihmon NASA-n të gjejë astronautët e mirë
Published
46 minutes agoon
October 20, 2025By
UBT News
Kur NASA filloi të fokusonte më shumë vëmendjen tek profili psikologjik i kandidatëve për astronautë, zbuloi diçka shumë interesante: një lidhje mes aftësive të tyre dhe një element që neglizhohet, mënyra e të qeshurit.
Rezultoi se e qeshura e dikujt lidhet ngushtë me nivelin e inteligjencës emocionale të tij/saj.
Në librin e gazetarit Charles Duhigg, Supercommunicators: How to Unlock the Secret Language of Connection, përshkruhet sesi aftësitë komunikuese ndikojnë në çdo aspekt të jetës, aty përmendet edhe ky zbulim i NASA-s nga vitet ’80.
Gjatë misioneve, astronautët ndiheshin të dëshpëruar e përfshiheshin në debate, që ishte problematik për Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor, ku qëndronin për muaj të tërë në kushte stresuese të pazakonta.
Për këtë arsye, NASA nisi të kërkonte jo vetëm astronautë me përgatitje fizike e shkencore të lartë, por edhe me personalitet të qëndrueshëm për marrëdhënie të ndërlikuara ndërpersonale.
Në rishikimin e intervistave me astronautë të suksesshëm, u vu re një model: ata që pasqyronin të qeshurën e intervistuesit kishin nivelin më të lartë të inteligjencës emocionale.
Të gjithë kemi qenë në situata ku njerëzit qeshin në mënyra të ndryshme, disa me të vërtetë të sinqerta, të tjerë të rezervuar. Njerëzit me inteligjencë emocionale të lartë kanë tendencën të pasqyrojnë të qeshurat e të tjerëve, një fenomen i njohur si “pasqyrim emocional”.
Nëse dikush qesh me shpirt për diçka që nuk është domosdoshmërisht qesharake, ne qeshim me ta, jo për fjalët, por për mënyrën si reagojnë. Kjo krijon një lidhje emocionale, e NASA e identifikoi këtë si një shenjë kyçe për suksesin në punën në skuadër.
Kur krahasuan këto veçori me suksesin gjatë misioneve, u pa se ata që përshtateshin më mirë me energjinë dhe të qeshurat e të tjerëve arrinin të shkëlqenin edhe në detyra të vështira, sepse kishin aftësi më të mira për të ndërtuar marrëdhënie dhe për të përballuar stresin së bashku.
Pra, mos e nënvlerësoni kurrë fuqinë e një të qeshure, veçanërisht gjatë intervistave për punë. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një fenomen i rrallë kozmik: Unaza të dyfishta të zbuluara në hapësirë
Published
4 days agoon
October 16, 2025By
UBT News
Një strukturë e pazakontë me unaza të dyfishta, e vërejtur së fundmi me ndihmën e shkencëtarëve, ka rezultuar të jetë një nga fenomenet më të rralla dhe më misterioze në univers.
“Ky është një ‘rreth radio’ ose ORC (Odd Radio Circle), një nga strukturat më të çuditshme kozmike,” tha Dr. Ananda Hota, autore kryesore e një studimi të publikuar në Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
ORC-të përbëhen nga plazma e magnetizuar, gaz i ngarkuar që ndikohet nga fushat magnetike, janë aq masive sa galaktika të tëra gjenden në qendrat e tyre. Duke u shtrirë për qindra mijëra vite dritë, unazat arrijnë 10-20 herë madhësinë e galaktikës tonë, Rruga e Qumështit, por janë tepër të zbehta dhe dallohen vetëm përmes radioteleskopëve.
“ORC-të janë ndër strukturat kozmike më të bukura dhe më të çuditshme që kemi parë. Ato mund të mbajnë të dhëna jetësore mbi evolucionin e galaktikave dhe vrimat e zeza,” shkroi Hota.
Një hap gjigant për shkencën
Rrathët e dyfishtë u zbuluan për herë të parë gjashtë vjet më parë, por mbetën të pakapshëm. Ky ORC i fundit u identifikua nga Teleskopi Low Frequency Array, një rrjet mijëra antenash në Holandë dhe në të gjithë Evropën, i specializuar në frekuenca të ulëta.
Edhe pse shkencëtarët e RAD@home nuk ishin trajnuar për kërkimin e rrathëve të dyfishtë, struktura e pazakontë tërhoqi vëmendjen.
Unazat duket se kryqëzohen, ndoshta për shkak të këndit nga i cili ato shihen nga Toka, por në hapësirë ato janë të ndara.
“Një shpërthim i fuqishëm në galaktikën qendrore ka ringjallur retë e plazmës së magnetizuar, duke i bërë të shkëlqejnë si unaza të dyfishta,” shpjegoi Hota.
Roli i vrimave të zeza
Vrimat e zeza nuk gëlltisin yjet, gazin e pluhurin; materiali përqendrohet në një disk rrotullues rreth vrimës së zezë.
Fushat magnetike të fuqishme ndihmojnë grimcat e mbinxehura të shpërndahen në rryma që afrohen me shpejtësinë e dritës, duke ndikuar në formimin e unazave të dyfishta. Të dy ORC-të e zbuluar ndodhen në galaktika brenda grumbujve të mëdhenj galaktikash, ku rrymat e vrimave të zeza supermasive bashkëveprojnë me plazmën e nxehtë përreth dhe ndihmojnë në formësimin e këtyre strukturave.
Enigma galaktike
Zbulimi ofron mundësi për të studjuar ngjarjet kozmike, duke regjistruar shpërthimet energjetike që formësuan galaktikat miliarda vjet më parë. Drita nga ORC udhëtoi 7.5 miliardë vjet për të arritur Tokën e jep njohuri mbi rolin e unazave të dyfishta në evolucionin e galaktikave.
“Duke i studiuar në periudha të ndryshme kozmike, kuptojmë si shpërthimet ndikojnë në gazin përreth, nxisin formimin e yjeve,” tha Hota.
Shumë pyetje janë për origjinën e madhësinë e unazave, duke e lënë ORC si një nga misteret më intriguese të universit. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Pasaporta amerikane bie për herë të parë jashtë top 10-shes më të fuqishme në botë
Published
5 days agoon
October 15, 2025By
UBT News
Për herë të parë në histori, pasaporta e Shteteve të Bashkuara nuk renditet më ndër 10 pasaportat më të fuqishme në botë, sipas Indeksit të Pasaportave Henley, i cili mat sa lehtë mund të udhëtojnë qytetarët e një vendi pa vizë.
Sipas raportit të fundit, të publikuar nga CNN, Singapori kryeson listën me qasje të lirë në 193 destinacione, e ndjekur nga Koreja e Jugut me 190 dhe Japonia me 189 vende.
Ndërkohë, SHBA-të kanë rënë në vendin e 12-të, me qytetarët amerikanë që mund të udhëtojnë pa vizë në 180 shtete.
Kjo shënon një rënie të ndjeshme për pasaportën amerikane, e cila në vitin 2014 mbante vendin e parë, dhe deri në korrik të këtij viti ishte ende pjesë e top dhjetëshes.
Ekspertët thonë se ndryshimet reflektojnë zhvillimet e fundit në politikat e vizave dhe marrëdhëniet diplomatike, që kanë ndikuar në fuqinë globale të pasaportave. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
5 days agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/

Zelensky i gatshëm të takohet me Trumpin dhe Putinin në Budapest

Suedia zyrtarisht emëron trajnerin e ri

Juventusi identifikon zëvendësuesit e Tudor

EMSC: Tërmet në Jug të Shqipërisë

Akuzat për korrupsion: Faruk Mujka dhe Hysen Muzliukaj deklarohen të pafajshëm

Fillon shpërndarja e protezave të gjirit dhe sytjenave në Klinikën e Onkologjisë

125 vite pa Naim Frashërin, figurën qendrore të Rilindjes Kombëtare

Gjendet pa shenja jete një shtetase e huaj në Shtërpcë

E qeshura e një personi ndihmon NASA-n të gjejë astronautët e mirë
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni4 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën