Kuriozitete

Historia e veçantë – Si u bë Suedia vendi më i rrezikshëm në Evropë?

Janë disa aspekte që kanë ndikuar.

Published

on

Nga Paulina Neuding “Word Crunch

Nils Grönberg ishte vetëm 19 vjeç kur u qëllua për vdekje, me një plumb në gjoks dhe një tjetër në fytyrë. Imazhet e trupit të tij të pajetë të shtrirë përtokë në një nga lagjet më të pasura të Stokholmit – zona rezidenciale shumë moderne Hammarby Waterfront – u përhapën me shpejtësi në mediat sociale.

Shumë suedezë e dëgjuan lajmin nga fëmijët e tyre. Nils Grönberg, ose “Einár” siç e quante ai veten, ishte një nga artistët më të njohur në Suedi. Dhe ndërsa suedezët e shtresës së mesme vazhdojnë të shpresojnë që fëmijët e tyre të qëndrojnë larg asaj që po ndodh midis bandave kriminale, vrasja e Einár-it vërtetoi edhe një herë se ky është një kaos, nga i cili mund të preken të gjithë.

Shumë prindër u befasuan kur zbuluan se fëmijët e tyre, kishin teoritë e tyre të ndërlikuara se kush ishte autori i vrasjes, bazuar tek ajo që ata dinin nga tekstet e reperit të njohur mbi konfliktet në botën e krimit në Stokholm. Dhe banorët e Hammarby-it, nuk ishin të parët që zbuluan se edhe të pasurit e kanë të vështirë të shmangin dhunën e bandave.

“Reperi gangster suedez”, mund të tingëllojë si një personazh i Sacha Baron Cohen. Por kjo rrymë muzikore është shumë e lidhur me luftërat midis bandave kriminale në vend. Me tekste të dhunshme, të cilat vështirë se mund të dallojmë nga mesazhet rekrutuese të Shtetit Islamik, repi përdoret për të ndërtuar markat e bandave kriminale, dhe për të treguar aftësinë e tyre për të ushtruar dhunë.

Einár, që kishte shumë precedentë penale, pavarësisht moshës së tij të re, bënte rep mbi pistoletën e tij Glock, mbi vrasjen e “minjve”, dhe madje shfaqej me granata dore në një nga videoklipet e tij. Reperi “Cuz”, që shfaqet në të njëjtën video, ishte dënuar më parë me 2 vite burg.

Pavarësisht kësaj ai është fotografuar me aktivisten e mjedisit Greta Thunberg. Por Einár dallohej nga reperët e tjerë gangsterë, pasi ai ishte fëmijë i 2 prindërve me origjinë suedeze, pjesë e elitës kulturore të vendit. Nëna e tij është një aktore e njohur, dhe vetë Einár mori pjesë kur ishte fëmijë në një shfaqje në Teatrin Mbretëror Dramatik në Stokholm.

Ai përmendte si frymëzim reperin e famshëm amerikan Eminem. Por ishte viktimë e dhunës së bandave edhe para ekzekutimit. Vitin e kaluar ai u rrëmbye, u abuzua seksualisht, u rrah dhe u fotografua nga një grup tjetër reperësh gangsterë, të cilët u përpoqën ta zhvatnin, duke kërkuar një shpërblim prej më shumë se 250.000 paund britanikë, teksa shpërndanë në mediat sociale foto poshtëruese për të.

Po ashtu u raportua mbi një përpjekje për të vendosur një bombë para shtëpisë së Einár. Por në përputhje me rregullat e gangsterëve, Einár refuzoi të merrte pjesë në hetimin e policisë dhe gjyqin që pasoi. Një nga të dyshuarit në komplotin e rrëmbimit dhe zhvatjes kundër Einár, u shpall artisti i vitit nga Radio Suedeze (SR).

Por ai nuk mundi të merrte pjesë në mbrëmjen gala për të tërhequr çmimin, pasi ishte në paraburgim. Më vonë, ai u mburr për këtë fakt në një nga këngët e tij. Sipas policisë, Einár ishte i lidhur me “Hijenat e Hasbit”, një grup kriminal që është aktualisht në një konflikt të armatosur me një grup rival mbi trafikun e drogës.

Përplasje të tilla përputhen me një model të njohur në Suedi, në ato që autoritetet i quajnë si zonat “e cenueshme” të Suedisë. Jordbro në periferi të Stokholmit, është një lagje e tillë. Në pranverën e vitit 2019, dy parukierë sirianë hapën një sallon në sheshin qendror të zonës.

Ata u vizituan shumë shpejt nga gangsterët vendas, të cilët u kërkuan një “taksë”. Parukierët refuzuan, e raportuan ngjarjen në polici, dhe dy persona u dënuan për zhvatje. Por ngacmimet vazhduan. Salloni u sulmua, dhe xhamat e tij u thyen. Ndërsa historia bëri bujë në media, anëtarët e komunitetit lokal u dyndën tek parukierët duke e simpatizuar qëndrimin e tyre.

Edhe kryetarja e bashkisë, socialdemokratja Meeri Wasberg, shkoi për të shprehur mbështetjen e saj ndaj tyre. Por kërcënimet vazhduan edhe gjatë kohës që ajo ndodhej në sallon. Wasberg shkroi më vonë në Facebook:“Gjatë kohës që isha ulur atje, një i ri me kapelë futi kokën brenda, dhe u tha parukierëve se duhet ta mbyllin sallonin brenda 1 ore… Ai nuk tha se çfarë do të ndodhë nëse nuk e bënin këtë. Por kjo mund të merret me mend”.

Kur televizioni TV4 dërgoi një gazetar në zonë për të investiguar mbi atë ngjarje, ai u sulmua në mes të sheshit. Pra duket se bandat kriminale janë më të forta se shteti suedez. Në fund policia u detyrua t’i këshillojë parukierët të qëndrojnë larg lagjes Jordbro.

Që atëherë sirianët janë shpërngulur dikur tjetër, dhe tani mund ta vizitojnë lagjen e tyre të vjetër vetëm nën shoqërimin e policisë. Ata vazhdojnë të jetojnë nën mbrojtjen e policisë. Po sa histori të tilla mbeten të pa rrëfyera, vetëm sepse viktimat nuk guxojnë që të rrezikojnë të paguajnë të njëjtin çmim?

Policia publikon një herë në vit një listë me zonat e rrezikshme si Jordbro, duke i ndarë ato në “cenueshme”, “veçanërisht të pambrojtura”, dhe “zona të rrezikuara”, në total rreth 60 zona. Këto janë zona të karakterizuara nga kriminaliteti i lartë, nga mosgatishmëria e banorëve për të marrë pjesë në proceset gjyqësore, dhe nga fakti se grupet kriminale konkurrojnë shtetin për kontrollin e territorit.

Politologu dhe shkrimtari Peter Santesson ka bërë një zbulim të jashtëzakonshëm, që është konfirmuar edhe nga studiues të tjerë, gjatë kohës që po përpilonte një listë të zonave në Suedi, ku përqindja e banorëve që nuk kanë lindur në Suedi, është më e lartë se 30 për qind.

Pasi eliminoi listën e zonave pranë kufirit dhe rezidencat studentore, ai vuri re se indeksi i tij sasior, përputhej në mënyrë të përsosur me listën e policisë mbi zonat më të rrezikshme. Kësaj të fundit i mungonte vetëm një lagje, zona e Valstës. Variablat si masa e integrimit, cilësia e shkollimit, dhe burimet e policisë mund të ndryshojnë në zona të ndryshme. Por numri i madh i emigrantëve në një zonë, është i lidhur ngushtë me paligjshmërinë dhe sundimin e bandave.

Ky është një lajm i keq për një vend që ka pranuar më shumë refugjatë për frymë në vitet e fundit, se sa çdo vend tjetër në Evropë, dhe që ka pasur shumë shpresë për gjetjen e mjeteve efektive në integrimin e tyre. Njëzet për qind e popullsisë së Suedisë ka lindur jashtë vendit, dhe kjo përqindje është rritur me një ritëm të shpejtë.

Kjo shifër ishte vetëm 11 për qind në vitin 2000. Sipas një studimi të vitit 2018 nga kriminologu Amir Rostami, shumica e të përfshirëve në krimin e organizuar janë emigrantë të gjeneratës së parë ose të dytë. Rostami identifikoi 15.000 individë të përfshirë në krimin e organizuar, një numër shumë i madh për një vend me vetëm 10 milionë banorë.

Janë këta kriminelë dhe bandat e tyre të organizuara, ata që prodhojnë dhunës e shtuar me armë dhe shpërthimet e bombave. Sipas një studimi të fundit nga Këshilli Kombëtar Suedez për Parandalimin e Krimit, Suedia ka aktualisht normat më të larta të dhunës vdekjeprurëse nga armët nga pothuajse 24 vende evropiane të anketuara, me 4 të vrarë për 1 banorë, krahasuar me mesataren evropiane që është vetëm 1.6.

Dhe kultura e re e sulmeve me bomba në Suedi, nuk ka asnjë shembull të afërt në Perëndim. Vetëm këtë vit, në Suedi ka pasur mbi 110 sulme me eksploziv. Kjo është arsyeja pse gazeta më e madhe gjermane, Bild, e ka quajtur kohët e fundit Suedinë si “vendin më të rrezikshëm të Evropës”.

Kjo është edhe arsyeja pse suedezët e përmendin në mënyrë të përsëritur në sondazhe krimin, si shqetësimin e tyre kryesor. 90 për qind e të anketuarve në një sondazh të fundit nga Universiteti i Goteborgut, kërkuan dënime më të ashpra për bandat kriminale./abcnews.al

Kuriozitete

Londra dhe Cyrihu së shpejti do të lidhen me hekurudhë

Published

on

Një linjë e re e trenave do të lidhë Londrën dhe Cyrihun.

Sipas “London Travelers”, Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra janë dakorduar të punojnë në krijimin e një hekurudhe të re që lidh Londrën me Gjenevën dhe Cyrihun.

Udhëtimi me tren pritet të përfshijë një ndalesë në Paris dhe parashikohet të shkurtojë kohën e udhëtimit Londër-Gjenevë për së paku dy orë.

Ekspertët nga të dy shtetet pritet të detajojnë marrëveshjen, duke llogaritur kontrollet kufitare dhe kostot e udhëtimit dhe projekti pritet të finalizohet në 5 deri 10 vjetët e ardhshëm.

Continue Reading

Kuriozitete

Kina zbulon baterinë bakteriale

Published

on

Kina prezanton një risi të madhe në teknologjinë e energjisë: Bateria bakteriale. Në një hap të rëndësishëm para në fushën e ruajtjes së energjisë, Kina ka prezantuar një teknologji të re revolucionare: një bateri që funksionon përmes baktereve – ndryshe nga bateritë tradicionale litium-jon.

Kjo risi përfaqëson një alternativë të qëndrueshme dhe me kapacitet të lartë, me potencialin për të ndryshuar rrënjësisht industrinë globale të energjisë.

Si funksionon bateria bakteriale?

Bateria e re është ndërtuar mbi një proces biologjik, ku bakteret prodhojnë energji elektrike duke marrë elektrone nga materia organike në dekompozim. Ky proces njihet si sistemi mikrobial i prodhimit të energjisë – një teknologji që shfrytëzon burime natyrore dhe biologjike për të krijuar një burim të qëndrueshëm dhe vetëkarikues të energjisë.

Ndryshe nga teknologjitë e zakonshme, bateria bakteriale nuk kërkon infrastruktura të ndërlikuara për karikim, ajo karikohet automatikisht, për sa kohë ka burime organike në dispozicion.

Efikasitet dhe vetëkarikim

Një nga veçoritë më dalluese është efikasiteti i lartë dhe aftësia për vetëkarikim. Bateria përbëhet nga 99% materiale të avancuara biologjike, duke shmangur përbërësit toksikë që përdoren në bateritë litium-jon. Ky sistem e bën atë jo vetëm shumë efikase, por edhe miqësore me mjedisin dhe të qëndrueshme në përdorim afatgjatë.

Avantazhet ndaj baterive litium-jon

Ndonëse të përdorura gjerësisht, kanë ngritur shqetësime për ndikimin negativ në mjedis, si gjatë prodhimit ashtu edhe në fazën e asgjësimit. Bateritë bakteriale përdorin mbetje organike dhe procese natyrore, duke reduktuar ndjeshëm emetimet e karbonit dhe ndikimin mjedisor.

Përdorimi dhe aplikimet

Efikasiteti e vetëmirëmbajtja i bëjnë bateritë bakteriale të përshtatshme për gamë aplikimesh, nga pajisjet e përditshme të konsumatorëve, deri te sistemet industriale dhe qendrat e mëdha të ruajtjes së energjisë. Falë miqësisë ndaj mjedisit e qëndrueshmërisë, këto bateri përdoren si në shkallë individuale, ashtu edhe në projekte energjetike në shkallë të gjerë.

Një hap i rëndësishëm shkencor

Kjo arritje është rezultat i viteve të tëra kërkimi dhe zhvillimi nga shkencëtarët kinezë, të cilët kanë identifikuar bakteret më të përshtatshme për këtë funksion. Bateria bakteriale është shembull i qartë i një revolucioni shkencor ndërdisiplinor, që ndërthur biologjinë, inxhinierinë dhe teknologjinë për të krijuar zgjidhje inovative për sfidat globale.

Ndikimi global

Lansimi i kësaj teknologjie sinjalizon një tranzicion të rëndësishëm nga burimet e energjisë fosile drejt burimeve të rinovueshme. Potenciali për të reduktuar varësinë nga lëndët djegëse fosile e luftuar ndryshimet klimatike është i jashtëzakonshëm. Bateritë bakteriale mund të shërbejnë si një zgjidhje e pastër dhe e qëndrueshme për krizën energjetike që po përjeton bota, duke ulur ndjeshëm emetimet e gazrave serrë dhe duke promovuar një të ardhme më të gjelbër.

Continue Reading

Kuriozitete

Studimi: Ndiheni gjithmonë të lodhur – fajtorë për këtë mund të jenë orenditë shtëpiake!

Published

on

Një në tetë persona raportojnë te mjeku se ndihen “të lodhur gjatë gjithë kohës”, mund të ketë një shkaktar befasues, kanë zbuluar ekspertët.

Ka gjithnjë prova që dizajni i brendshëm i shtëpisë suaj dhe madje përzgjedhja e mobiljeve mund të jenë fajtore. Fenomeni njihet edhe me emrin sindroma e ndërtesës së sëmurë, ku një sërë simptomash, nga lodhja deri te hundët që rrjedhin, shkaktohen nga qëndrimi në një ambient të caktuar.

Probleme tjera që lidhen me këtë sindromë përfshijnë: sy të thatë, dhimbje koke dhe fyt të irrituar, që përmirësohen sapo personi largohet nga ambienti.

Ventilimi i dobët, ndotësit në ajër që çlirohen nga tapetet, mobiljet dhe produktet e pastrimit — myku ose lagështia, ndriçimi ose ngrohja e pamjaftueshme janë të gjithë faktorë të mundshëm. Organizimi i keq i hapësirës, ambientet e rrëmuja shkaktojnë stres psikologjik, duke çuar në simptomat e përmendura.

Kjo sindromë zakonisht prek ata që punojnë në zyra me plan të hapur, por shkencëtarët tani paralajmërojnë se edhe vetë shtëpia juaj mund të kontribuojë.

Tani, ekspertët kanë identifikuar pse mobiliet e vjetra, ndriçimi dhe madje qirinjtë aromatikë mund të ndikojnë në nivelin tuaj të energjisë.

Hiqni dorë nga ndriçimi i fortë nga tavani

Ndriçimi “e vendos atmosferën” e mund të ketë ndikim të fuqishëm në mënyrën se si ndiheni. Dritat nga tavani veçanërisht ato fluoreshente me ton të ftohtë — mund të jenë të rënda për sytë dhe rraskapitëse me kalimin e kohës.

Shumica e dritave LED lëshojnë dritë blu, që megjithëse janë miqësore me mjedisin, krijojnë kontraste dhe hije të mprehta, që mund të lodhin shikimin.

Kjo lloj drite mund t’i dërgojë trupit sinjale se është koha për të qëndruar zgjuar, duke prishur ritmin natyral të qetësimit dhe duke kontribuar në lodhje fizike dhe mendore. Një studim nga Universiteti Harvard krahasoi efektet e 6.5 orëve ekspozim ndaj dritës blu kundrejt asaj jeshile.

Ata zbuluan se drita blu shtypte prodhimin e hormonit melatoninë dyfish më shumë se drita jeshile, melatonina është hormon që prodhohet në trup e luan rol kyç në rregullimin e ciklit gjumë-zgjim. Instaloni ndriçues me rregullues intensiteti ose të përdorni llamba për të krijuar ambient më të ngrohtë.

Kujdes me dyshekun e vjetër

Një dyshek i vjetër apo jo mbështetës mund të dëmtojë trupin tuaj pa u kuptuar. Mund të mendoni se po flini mirë natën, por nëse përdridheni shpesh ose zgjoheni të ngurtësuar, trupi nuk po rigjenerohet siç duhet, duke ju lënë të lodhur.

Kompania Simba thotë: “Pa mbështetjen e duhur, mund të keni vështirësi për të fjetur dhe dysheku mund të shkaktojë dhimbje në shpinë dhe qafë. Kjo nuk do të ndikojë vetëm gjatë natës, por do të zgjoheni me dhimbje, të lodhur dhe pa energji.”

Këshilli i Gjumit rekomandon ndërrimin e dyshekut çdo shtatë deri në tetë vjet për të shmangur këto probleme.

Mjekët këshillojnë të flini të paktën shtatë orë çdo natë dhe të shkoni në shtrat e të zgjoheni në të njëjtën kohë çdo ditë për të përmirësuar cilësinë e gjumit.

Bëni kujdes me qirinjtë aromatikë

Krijojnë atmosferë relaksuese, por lëshojnë ndotës të ajrit të brendshëm që, edhe në nivele të ulëta, janë lidhur me probleme në frymëmarrje. Gjatë djegies, qirinjtë aromatikë çlirojnë komponime organike të paqëndrueshme (VOCs) si benzeni dhe formaldehidi — të dy të njohur si kancerogjenë. Kërkimet tregojnë se djegia e qirinjve aromatikë mund të rrisë ndjeshëm nivelin e grimcave të imëta në ajër (PM2.5), shpesh përtej kufijve të rekomanduar nga OBSH.

Këto grimca të imëta mund të depërtojnë thellë në mushkëri, duke rritur rrezikun për probleme të frymëmarrjes e sëmundje kardiovaskulare.

Disa qirinj përmbajnë ftalate — kimikate që ndihmojnë në zgjatjen e aromës, por që janë të lidhura me çrregullime hormonale dhe probleme riprodhuese.

Hiqni perdet dhe lejoni dritën natyrale

Ekspozimi ndaj dritës gjatë ditës — ose mungesa e saj mund të prishë ritmet natyrale të trupit tuaj, duke shkaktuar përgjumje.

Për ata që jetojnë në shtëpi me pak dritë natyrale, ekspertët rekomandojnë përdorimin e llambave për terapi me dritë për të ndihmuar në rregullimin e ritmit cirkadian — ora e brendshme biologjike e trupit.

Kufizoni zhurmat nga pajisjet shtëpiake

Nga mikseri i ushqimit te tharësja e rrobave, shtëpitë tona janë plot zhurma, kjo ndikon negativisht në shëndetin tonë, duke shkaktuar nivele të larta stresi te dy në pesë persona. Pajisjet më problematike janë pikërisht ato më të përdorshme, si lavatriçet dhe fshesat me korrent.

Sipas OBSH-së, 40 për qind e popullsisë së Europës ekspozohet ndaj niveleve të zhurmës mbi 55dB — e barasvlershme me një zyrë të zhurmshme.

Për krahasim, lavatriçja gjeneron rreth 70dB, frigoriferi rreth 50dB dhe përpunuesit e ushqimit deri në 90dB.

Profesori Stephen Stansfeld nga Universiteti Queen Mary thotë: “Zhurma e tepërt rrit rrahjet e zemrës dhe tensionin e gjakut. Kjo mund të shkaktojë lodhje, stres, madje edhe infarkte apo goditje në tru.”

Ajrosni shtëpinë

Qirinjtë nuk janë burimi i vetëm i ndotjes së ajrit të brendshëm. Sipas Dr. Prashant Kumar nga Universiteti i Surrey, burime të tjera janë gatimi, bojërat, llakat dhe sporet mykut. Këto ndotës e bëjnë ajrin e brendshëm më të ndotur se ai i jashtmi.

Kjo ndotje shkakton simptoma si lodhje, teshtima, kollë dhe acarim të syve, hundës apo fytit. Zgjidhja? Zvogëloni burimet e ndotjes dhe përmirësoni ventilimin. Ekspertët sugjerojnë hapa të thjeshtë si: hapja e dritareve rregullisht, përdorimi i aspiratorëve kur gatuani, përzgjedhja e produkteve me emetime të ulëta dhe shmangia e aromave sintetike për të përmirësuar cilësinë e ajrit dhe shëndetin tuaj në afatgjatë.

Continue Reading

Kuriozitete

E thotë studimi: Kjo është ora e ditës në të cilën jemi më të trishtuar dhe më të lumtur!

Published

on

Dihet që humori ndryshon në varësi të stinëve të vitit, ditëve të javës, a situatave që kalojmë. E hëna e tretë e janarit konsiderohet si dita më depresive e vitit, ndërsa të gjitha të hënat karakterizohen nga një atmosferë melankolike.

Të shtunat janë plot gëzim dhe optimizëm, ashtu si edhe të premtet, pasi shkëputemi nga puna gjatë fundjavës. Në të njëjtën kohë, për Pashkë mund të ndihemi më optimistë, ndërsa për Krishtlindje mund të ndihemi më melankolikë.

Sidoqoftë, në një mënyrë ose në një tjetër ne kemi përcaktuar se si na bëjnë të ndihemi ditë të caktuara gjatë gjithë vitit.

Por, çfarë ndodh me orët e ditës? A është e mundur që brenda një periudhe 24-orëshe të ndihemi më të lumtur në momente të caktuara dhe më të trishtuar në momente të tjera?

Për të vlerësuar lidhjen e kohës/orës së ditës me depresionin, ankthin, mirëqenien dhe vetminë, shkencëtarët nga University “College London” kryen një analizë të përditshme të shëndetit mendor dhe mirëqenies. Gjetjet u botuan në “BMJ Mental Health”, dhe studiuesit vunë në dukje:

“Gjendja e humorit tonë ndryshon gjatë stinëve, ditëve të javës dhe madje edhe gjatë gjithë ditës – çdo ditë. Edhe pse shëndeti mendor dhe mirëqenia në përgjithësi ndryshojnë gjithashtu gjatë muajve dhe javëve.”

Hulumtimi analizoi të dhëna nga 49,218 të rritur që morën pjesë në një studim që mblodhi të dhëna të detajuara dhe të përsëritura nga të njëjtët pjesëmarrës me kalimin e kohës për një periudhë 2-vjeçare, nga marsi 2020 deri në mars 2022.

Pjesëmarrësit iu përgjigjën pyetjeve si: “Javën e kaluar, sa të lumtur u ndjetë? Sa i kënaqur ishe me jetën tënde?”, dhe “Në ç’masë mendonit se gjërat që bëni në jetën tuaj ia vlejnë?”.

Faktorë të tillë si mosha, gjendja shëndetësore dhe nëse individët ishin të punësuar u morën në konsideratë.

Rezultatet treguan se lumturia dhe kënaqësia ishin të gjitha më të larta të hënave dhe të premteve krahasuar me të dielat. Shëndeti mendor ishte më i mirë gjatë verës në të gjitha rezultatet.

Ndryshimi i humorit gjatë 24 orëve

Ndryshimet në shëndetin mendor dhe mirëqenien gjatë gjithë ditës mund të shpjegohen nga ndryshimet që lidhen me orën biologjike, vunë në dukje studiuesit.

“Për shembull, kortizoli [hormoni që rregullon humorin, motivimin] arrin kulmin menjëherë pas zgjimit dhe arrin nivelet më të ulëta rreth kohës së gjumit”, thanë ata.

Megjithatë, studiuest shtuan se ndryshimet midis ditëve të javës dhe fundjavave mund të jenë për shkak të gjërave të tilla si sekuenca e aktiviteteve të përditshme, të cilat ka të ngjarë të jenë të ndryshme në fillim dhe në fund të javës.

Ndonëse zgjohemi nga alarmi, në mëngjes jemi me humor më të mirë se në mbrëmje. Kjo e fundit ndodhë për shkak të lodhjes e ngarkesës së ditës, ndërsa në mëngjes “karikohemi’ e jemi më energjikë dhe të lumtur për një ditë të re.

Continue Reading

Të kërkuara