Aktualitet

‘Hipopotamët e kokainës’ së Pablo Escobar njihen ligjërisht si njerëz nga gjykata amerikane

Published

on

Pas vdekjes së Pablo Escobar në vitin 1993, kafshët e importuara ilegalisht në fermën e tij në Kolumbi u dërguan në kopshte të tjera zoologjike, të gjithë me përjashtim të katër hipopotamëve që autoritetet i konsideruan shumë të vështirë për t’i mbledhur.

Ata u lejuan të qëndronin të lirë, por shpejt u arratisën në një zonë rreth lumit Magdelena. Që atëherë numri i tyre është rritur në rreth 100.

Si pjesë e një beteje për të shpëtuar këta të ashtuquajtur “hipopotamë kokaine” nga vrasja, kafshët janë bërë krijesat e para jo njerëzore që konsiderohen ligjërisht njerëz nga gjykatat amerikane.

Autoritetet në Kolumbi kanë diskutuar për vrasjen e hipopotamëve që nga viti 2009 me argumentin se ata janë specie pushtuese. Ata thuhet se konkurrojnë me kafshët e egra lokale për ushqim dhe ndotin ujërat me feçet e tyre.

Nga ana tjetër disa shkencëtarë thonë se gjitarët e egër në fakt mund të ndihmojnë ekosistemin duke zëvendësuar speciet e humbura nga aktiviteti njerëzor. Një studim vitin e kaluar zbuloi se dieta dhe përmasat e tyre ishin të ngjashme me lamat gjigante të zhdukura dhe zakoni i tyre për të kryer nevojat fiziologjike në ujë ishte i krahasueshëm me atë të një gjitari tjetër po të zhdukur.

Por, si u njohën ligjërisht këta hipopotamë si njerëz?

Avokati kolumbian Luis Domingo Gómez Maldonado ngriti një padi në emër të kafshëve në korrik të këtij viti. Ai synon të parandalojë vrasjen e tyre.

Në Kolumbi, kafshët kanë të drejtë të ngrenë padi që mbrojnë interesat e tyre dhe të kërkojnë informacione, por askush në SHBA nuk mund të detyrohet të paraqesë dokumente për t’i mbështetur.

Megjithatë, palët e interesuara për të mbrojtur kafshët në Kolumbi lejohen të shkojnë në një gjykatë federale të SHBA-së për të marrë dokumente ose dëshmi. Animal Defense League Fund (ADLF), një grup mbrojtës i ligjit të kafshëve, aplikoi në emër të hipopotamëve për dy ekspertë të kafshëve të egra nga Ohio në mënyrë që të ndanin ekspertizën e tyre në lidhje me sterilizimin jokirurgjikal.

Ata pranuan kërkesën, që do të thotë se Gjykata e Qarkut njohu ligjërisht këto kafshë si njerëz për herë të parë në historinë e SHBA-së.

Është një hap i vogël në çështjen ligjore për kafshët shtëpiake të pazakonta të Pablo Escobar, por një hap që mund të ketë ndikime të mëdha për rastet e të drejtave të kafshëve në të gjithë SHBA-në.

Siç tha avokati drejtues i ADLF të enjten, ky është “shembulli i parë konkret” i një gjykate amerikane që autorizon kafshët të ushtrojnë të drejtat ligjore në emrin e tyre.

Continue Reading

Rajoni

Rektori Hajrizi, pritet zyrtarisht nga Kryetari i Komunës së Braga-s në Portugali

Published

on

Profesor Edmond Hajrizi, në Portugali, u prit zyrtarisht nga Kryetari i Komunës së Braga, zt. Ricardo Rio. Kjo vizitë shënon një hap të rëndësishëm në përpjekjet e UBT-së për ndërkombëtarizim dhe inkurajimin e bashkëpunimeve në nivele evropiane.

Braga, si një nga qytetet më të rëndësishme dhe më të vjetra në Portugali, ofron një potencial të madh për zhvillim, ku UBT mund të angazhohet drejtpërdrejt në projekte inovative për mobilitetin e së ardhmes.

Gjatë qëndrimit në Braga, Rektori Hajrizi pritet të nënshkruajë një marrëveshje bashkëpunimi me Universitetin Rajonal Minho, me theks të veçantë në akreditimet e përbashkëta në fushën e mjeksisë. Gjithashtu, programi i vizitës do të përfshijë takime në Politeknikun Braga, InvestBraga, si dhe me drejtuesit e Asociacionit të Ndërmarrësisë Minho, duke forcuar kështu lidhjet dhe mundësitë e bashkëpunimit në të gjitha nivelet.

Continue Reading

Rajoni

Profesoresha e UBT-së, Dr. Fatbardha Qehaja Osmani boton studim ndërkombëtar në revisten prestigjioze të Quartile-it 1- Reading Psychology, Taylor & Francis- Routledge

Published

on

Dr. Fatbardha Qehaja Osmani së bashku me hulumtuesen shkencore nga Universiteti Ibn Haldun në Turqi, Elma Berisha, kanë publikuar një studim të ri shkencor në revistën ndërkombëtare Reading Psychology të shtëpisë botuese Taylor & Francis (Q1) duke sjell rezultate të rëndësishme për mënyrën se si fëmijët zhvillojnë aftësinë për lexim të rrjedhshëm. Ky është një nga studimet e rralla që është bërë në fushën kognitive tek popullata shqipfolëse.

Punimi, me titull “The Mediating Role of Executive Functions in Reading Fluency Among 8–10 Year Old Children: Evidence from a Transparent Orthography”, është zhvilluar në Kosovë dhe përfshin 168 nxënës nga shkollat publike dhe private të Prishtinës.

Ky studim eksperimental ofron provat e para empirike për lidhjen ndërmjet moshës, funksioneve ekzekutive dhe rrjedhshmërisë së leximit në një gjuhë me ortografi të qartë si gjuha shqipe.

Sipas gjetjeve, fëmijët me aftësi më të zhvilluara në përditësimin e informacionit, frenimin e impulseve dhe fleksibilitetin kognitiv lexojnë më shpejt dhe më saktë. Këto funksione të trurit shpjegojnë rreth 23% të ndryshueshmërisë në performancën e leximit, edhe kur merren parasysh faktorë si mosha, gjinia apo inteligjenca joverbale.

Studimi tregon gjithashtu se mosha ndikon në lexim përmes funksioneve ekzekutive, duke theksuar rolin e zhvillimit kognitiv. Ndërkohë, statusi socio-ekonomik dhe arsimimi i nënës rezultuan faktorë që ndikojnë ndjeshëm në këtë proces, fëmijët nga mjedise më të thjeshta përfitojnë më shumë nga rritja e moshës, duke treguar rëndësinë e mbështetjes familjare.

Autorët rekomandojnë që mësuesit të përdorin leximin me zë të lartë, leximin e përsëritur dhe vlerësimin e hershëm të funksioneve ekzekutive që në fazat parashkollore, për të identifikuar fëmijët me rrezik për vështirësi në lexim. Autorët poashtu theksojnë se këto gjetje ndërlidhen ngusht me strategjitë e reja për përmirësimin e leximit në përgjithësi e në veçanti në performancën e fëmijëve tanë në testin PISA.

Ky hulumtim vlerësohet si një kontribut i parë shkencor ndërkombëtar mbi zhvillimin e leximit në gjuhën shqipe, duke vendosur shqipen në qendër të diskutimeve akademike për gjuhët me ortografi transparente si finlandishtja apo italishtja.

Artikullin e plotë mund ta lexoni këtu: Reading Psychology – Taylor & Francis Online

Continue Reading

Rajoni

UBT nënshkruan një marrëveshje të rëndësishme me Nova University

Published

on

Edhe një lajm i shkëlqyer nga Lisbona. UBT ka nënshkruar një marrëveshje të rëndësishme me Nova University, respektivisht kampusin më të madh të teknologjisë në Portugali!

Marrëveshja u nënshkrua në hapësirat e UNINOVA e para në renditjen e menaxhimit të fondeve për projektet H2025 të Kërkimit dhe Zhvillimit.

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi dhe Dekani i NOVA School of Science and Technology, Prof. Dr. Jose Julio Alferes dhe në prani të Drejtorit të Depertamentit për Marrëdhënie me Jashtë, Prof. Dr. Ricardo Jardim-Gonçalves, firmosën marrëveshjen e bashkëpunimit që përqendrohet në fusha të rëndësishme si kërkimi shkencor, zhvillimi teknik, trajnimi i avancuar dhe partneritetit për qasje në fondet e BE-së për arsimin e lartë, me theks projektet Smart4Health dhe Digital Health.

Kjo marrëveshje bashkepunimi do të hapë mundësi të reja për studentët tanë dhe do të forcojë edhe më tutje lidhjet tona ndërkombëtare.

Jemi të emocionuar për këtë hap përpara në rrugën drejt ekselencës dhe inovacionit. Rektori Hajrizi uron të gjithë stafin akademik dhe studentët e UBT për këtë arritje.

Continue Reading

Lajmet

UBT dhe ISCTE arrijnë marrëveshje për Programe dhe Diploma të Përbashkëta

Published

on

Në një ceremoni zyrtare, të organizuar në ambientet e ISCTE Studime Ekzekutive, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, dhe Presidenti i Komitetit Ekzekutiv, Prof. Dr. Jose Crespo de Carvalho, bashkuan energjitë dhe vendosën themelet e një bashkëpunimi afatgjatë.

Ndërkohë që ISCTE-Executive Studies u rangua e para në Portugali për ndikim ndërkombëtar, sipas klasifikimit të Financial Times, ne besojmë se kjo marrëveshje jo vetëm që do të ketë një impakt të rëndësishëm në avancimin e arsimit të lartë dhe zhvillimin profesional të studentëve tanë por, kjo iniciativë, do të kontribuojë dhe krijojë edhe mundësi të reja për studentët për qasje në tregun global.

Continue Reading

Të kërkuara