

Kulturë
Guri i parë i trashëgimisë kombëtare: 10 korrik 1920, themelimi i Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë
Published
1 year agoon
By
Betim GashiBiblioteka Kombëtare e Shqipërisë është një nga institucionet kulturore më të rëndësishme të vendit, e cila ka një histori të gjatë dhe të pasur në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore shqiptare.
Themelimi i Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë daton nga 10 korriku 1920, duke e bërë atë institucionin e parë shtetëror, publik dhe laik të këtij lloji në vend. Vendimi për themelimin e saj u mor në Kongresin e Lushnjës, një ndër ngjarjet më të rëndësishme në historinë kombëtare të Shqipërisë, ku u shpall edhe Tirana kryeqytet.
Koleksioni historik i Bibliotekës Kombëtare nisi të formohej që në vitin 1917, me fillimin e fondit të bibliotekës së Komisionit Letrar Shqiptar, një organizëm i përbashkët shqiptaro-austriak që kishte qëllim promovimin e kulturës dhe literaturës shqiptare. Ky fond u vendos në Ministrinë e Arsimit në Tiranë në vitin 1920 dhe më 10 dhjetor 1922, koleksioni i bibliotekës numëronte rreth 6000 vëllime. Sot, koleksioni i saj ka kaluar mbi një milion vëllime, duke e bërë atë një nga bibliotekat më të pasura dhe më të rëndësishme në rajon.
Pas Luftës së Dytë Botërore, koleksionet me karakter albanologjik të Bibliotekës Kombëtare u rritën në mënyrë të konsiderueshme, pjesërisht si rezultat i konfiskimit të disa librarive dhe koleksioneve private të personaliteteve të kulturës nga regjimi komunist i atëhershëm. Kjo periudhë shënon një fazë të rëndësishme në zhvillimin e bibliotekës, duke e pasuruar atë me dokumente dhe materiale të rëndësishme historike dhe kulturore.
Pas ndryshimeve demokratike të viteve ’90, Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë ka transformuar politikat dhe praktikat e saj në drejtim të hapjes dhe përdorimit të lirë të informacionit dhe shërbimeve për publikun e gjerë. Në mënyrë që të përmbushë rolin e saj si qendra arkivore e të gjitha botimeve, ajo mbledh, përpunon, restauron, ruajt dhe ofron për përdorim të publikut trashëgiminë e shkruar kulturore të popullit shqiptar në mënyrë të kujdesshme dhe profesionale.
Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë është një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë e kulturës dhe arsimit në vend, duke luajtur një rol të rëndësishëm në mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore kombëtare dhe në shërbimin ndaj qytetarëve dhe kërkuesve të dijes./UBTNews/
Kulturë
“Detektivi dhe Nana”, drama që trondit dhe nxit reflektim
Published
6 hours agoon
September 18, 2025By
UBT News
Në edicionin e XII të Festivalit Summer Cult u shfaq drama “Detektivi dhe Nana”, me tekst dhe regji nga Agush Mulliqi, dhe aktorët Lorent Pacolli e Drin Berisha, ndërsa skenografia e kostumet nga Dhurim Ismaili–Dajki.
Pjesa nis me një vrasje: djali i madh vret babanë abuziv për të mbrojtur vëllain e vogël. Nëna fshin gjakun, detektivi që heton ngjarjen zbulon se ka pasur një lidhje me të. Shfaqja trajton dhunën brenda familjes, ciklin e trashëguar të saj e dilemat mes drejtësisë e hakmarrjes.
Sipas Mulliqit, qëllimi ishte t’u jepej zë atyre që janë detyruar të heshtin: fëmijëve që rriten në shtëpi të dhunshme. Publiku, përmes ngjarjes, vendoset në rolin e dëshmitarit dhe gjykatësit, duke u ballafaquar me plagë që shpesh fshihen.
Regjia e fortë, dialogjet e ngjeshura dhe loja e aktorëve sollën një përvojë të fuqishme emocionale.
Drin Berisha (djali) dhe Lorent Pacolli (detektivi) theksuan se procesi krijues, i nisur vetëm me katër faqe tekst e pa buxhet, u dha mundësinë të eksperimentonin e të mishëroheshin plotësisht me rolet.
Shfaqja u prit ngrohtësisht nga publiku, ndonëse është një dramë e rëndë që prek trauma të pazëna shpesh në skenë. “Detektivi dhe Nana” nuk ofron shpagim të lehtë, por kërkon reflektim mbi çmimin e dhunës dhe plagët që kalojnë nga një brez në tjetrin.
Përgatiti: A.Z/UBT News/
Kulturë
Dhimitër Anagnosti dhe magjia e filmit shqiptar hapin ciklin kulturor në Kosovë
Published
1 day agoon
September 17, 2025By
UBT News
Ambasada e Shqipërisë në Kosovë, në bashkëpunim me Arkivin Qendror Shtetëror të Filmit dhe Kino Armata, sjell në Prishtinë ciklin kulturor “Netët e Filmit Shqiptar”, një iniciativë që synon të promovojë trashëgiminë dhe kinematografinë shqiptare për publikun kosovar.
Ceremonia e hapjes do të zhvillohet më 17 shtator 2025, në orën 19:00, në Kino Armata, ku shikuesit do të kenë mundësinë të shohin një nga filmat më të dashur të kinemasë shqiptare, klasikën artistike “Përrallë nga e Kaluara”, e regjisorit të njohur Dhimitër Anagnosti.
Ky film përfaqëson një pikë kulmore të kinemasë, duke kombinuar humorin, satirën dhe mesazhet shoqërore në një mënyrë të veçantë.
“Përrallë nga e Kaluara” sjell historinë e Marigosë, një vajzë 20-vjeçare e dashuruar me Trimin, por e detyruar të martohet me Gjinon, një 14-vjeçar nga një familje e pasur.
Filmi është i bazuar në poemën satirike “14 vjeç dhëndër” të Andon Zako Çajupit dhe përmes situatave komike dhe dramatike, trajton kontrastet e ndryshme sociale dhe sfidat e dashurisë dhe detyrimeve familjare.
Ky realizim kinematografik ka mbetur një nga komeditë më të njohura dhe më të dashura të ekranit shqiptar, duke u shndërruar në një pjesë të rëndësishme të historisë së filmit shqiptar. Shfaqja në Kino Armata ofron jo vetëm një mundësi për t’u rikthyer tek klasikët e kinemasë, por edhe për të kuptuar më mirë evoluimin e artit filmik shqiptar dhe ndikimin e tij në kulturën kombëtare.
Cikli “Netët e Filmit Shqiptar” do të vazhdojë me shfaqje të tjera të filmave klasikë dhe bashkëkohorë shqiptarë, duke krijuar një platformë të rëndësishme për dialog kulturor dhe promovimin e trashëgimisë artistike midis Shqipërisë dhe Kosovës.
Përgatiti: A.Z. /UBT News/
Lifestyle
Studim: Mendimet negative lidhen me rënien e aftësive njohëse te të moshuarit
Published
1 day agoon
September 17, 2025By
UBT News
Një këshillë që vjen nga të moshuarit – “mendoni pozitivisht” – tani mbështetet edhe nga shkenca. Një studim i ri i publikuar nga Times of India tregon se mendimet e vazhdueshme negative mund të dëmtojnë seriozisht shëndetin mendor dhe aftësitë njohëse te të rriturit më të moshuar.
Studiuesit në Wuhan të Kinës analizuan 424 persona mbi 60 vjeç dhe zbuluan një lidhje të fortë mes mendimeve të përsëritura negative dhe performancës më të dobët në testet e kujtesës, vëmendjes dhe arsyetimit. Vlerësimet u kryen me pyetësorin RNT dhe metodën Montreal Assessment Scale, duke treguar se ata që kishin më shumë mendime negative, shfaqnin funksione njohëse dukshëm më të dobëta.
Ky rezultat mbeti i pandryshuar edhe kur u morën parasysh faktorë si mosha, arsimi, të ardhurat apo sëmundjet kronike.
Sipas studiuesve, grupmosha 60–79 ishte më e prekura, tek të moshuarit mbi 80 vjeç ose tek ata me arsim të ulët, ndikimi ishte më i dobët.
Ky nuk është studimi i vetëm që arrin në këtë përfundim, kërkime të ngjashme në Universitetin e Kalifornisë dhe në Universitetin e Barcelonës kanë dalë me rezultate të njëjta. Shkencëtarët shpjegojnë se mendimet negative shkaktojnë stres afatgjatë, rritje të kortizolit, inflamacion dhe tension të lartë gjaku – faktorë që, me kalimin e kohës, dëmtojnë trurin.
Përveç kësaj, ndryshimet biologjike, edukimi dhe mosha përforcojnë efektet negative.
Ekspertët theksojnë rëndësinë e masave parandaluese: kontrolle të rregullta shëndetësore, terapi për menaxhimin e stresit, gjumë të mirë, aktivitet fizik, përfshirje në shoqëri dhe ushqim të shëndetshëm. Po aq e rëndësishme është nxitja e mendimeve pozitive.
Studimi kinez ka kufizime: mungesë të pjesëmarrësve nga kultura të ndryshme e vështirësi në raportimin e saktë të mendimeve negative.
Studiuesit sugjerojnë se duhen të dhëna afatgjata për të kuptuar më qartë si mendimet ndikojnë në funksionin njohës me kalimin e viteve.
Magazinë
The Rolling Stones gati për albumin e ri, mund të rikthehen me turne europian
Published
3 days agoon
September 15, 2025By
UBT News
Legjenda britanike e rock-ut, The Rolling Stones, është “pothuajse gati” për të publikuar albumin e tyre të ri, sipas Marlon Richards, djalit të Keith Richards.
Pas suksesit të albumit Hackney Diamonds më 2023, albumi i 24-të i studios dhe i pari me këngë të reja që nga A Bigger Bang në 2005 – grupi duket se nuk ka ndërmend të ndalet. Albumi, që përfshinte edhe regjistrimet e fundit të bateristit Charlie Watts, i cili vdiq në 2021, u ngjit menjëherë në krye të top-listave britanike dhe fitoi Grammy për albumin më të mirë rock.
Në një intervistë për Record Collector, Marlon Richards tregoi se anëtarët e mbetur të grupit po punojnë intensivisht në studio në Londër.
“Janë aty çdo ditë, deri natën vonë. Mendoj se janë pothuajse gati. Grammy i fundit i ka motivuar shumë,” tha ai.
Ai shtoi se zërat për një turne po rriten: “Duket se po planifikojnë një turne në Europë”. Kjo vjen pas anulimit të mundshëm të turneut të këtij viti për shkak të problemeve me datat dhe vendet e koncerteve, ku ishin diskutuar qytete si Parisi, Londra, Barcelona dhe Roma.
Mick Jagger, 82 vjeç, Keith Richards, 81 vjeç, dhe Ronnie Wood, 78 vjeç, vazhdojnë të sfidojnë kohën dhe, nëse gjithçka shkon sipas planeve, viti 2026 mund të sjellë rikthimin madhështor të grupit në skenat europiane.
Pyetja mbetet: a do të arrijnë fansat këtë herë të marrin atë që duan?
Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Soda e bukës dhe diabeti, mit apo e vërtetë?

YouTube prezanton mjete të reja inteligjence artificiale dhe opsione monetizimi

Pjesëmarrësit e Konferencës Ndërkombëtare të Muzikës Moderne në UBT nisin dorëzimin e abstrakteve

Më 22 shtator dëshmitari i ri i mbrojtjes në rastin Thaçi dhe të tjerët

Si ndihmon lëngu i bizeleve në pastrimin e mëlçisë?

Basha pret në takim ambasadorin e Shqipërisë, Petrit Malaj

Haradinaj takohet me ambasadoren greke, kërkon njohjen e Kosovës nga Greqia

Jessie J rikthehet me albumin e ri pas 8 vitesh pauzë

Armatimi i kapur në Zveçan, Elshani: Dyshohet se lidhen me të akuzuarin Nemanja Radivojeviq – Gandi
Të kërkuara
-
Aktualitet3 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26