Kuriozitete

Gratë që lanë gjurmë në histori!

Të gjitha këto gra, me pikëpamjet e tyre progresive, ishin shumë para kohës në të cilën lindën.

Published

on

Thuhet se është e rëndësishme të jesh në vendin e duhur në kohën e duhur, por për gratë që po shfaqim sot nuk vlejti kjo këshillë. Të gjitha këto gra, me pikëpamjet e tyre progresive, ishin shumë para kohës në të cilën lindën.

Agnodice

Në shekullin e IV (para erës sonë), në Greqi nuk kishte mjeke gra. Por çfarë iu desh asaj të ndryshonte për t’u bërë mjeke? Ajo kreu studimet në Egjipt. Dhe kur u kthye në Athinë, u bë mjeke, por duhej të maskohej si burrë. Kur njerëzit e kuptuan të vërtetën, Agnodice doli para gjyqit. Fatmirësisht, pacientët e saj e mbrojtën atë dhe të drejtat e grave të tjera greke për t’u bërë doktoresha.

Urraca e Leonit

Urraca njihej si Mbretëresha e guximshme dhe kishte arsye për këtë. Kur i vdiq bashkëshorti, vëllai dhe i ati, Urraca u martua sërish. Bashkëshorti i ardhshëm ishte kushëriri i saj Alfonso dhe martesa nuk iu shkoi mirë. Ajo përjetoi dhunë dhe u nda nga bashkëshorti i saj. Kështu, Alfonso u kthye në shtëpinë e tij në Aragon për të luftuar kundër bashkëshortes së tij.

Për fat të mirë, lidhja e tyre e gjakut i pengoi ata të shkatërronin jetën e njëri-tjetrit dhe e anuluan zyrtarisht martesën. Mbretëresha nuk u martua më dhe e drejtoi vendin e vetme deri në fund të jetës së saj.

Anne Boleyn

Anne Boleyn është e dyta dhe ndoshta më e famshmja nga gjashtë gratë e Henry VIII. Historia e saj, e thurur nga lojëra politike dhe tragjedi personale, tërhoqi vëmendjen e shumë brezave të kinematografëve.

Stërmbesa e një prodhuesi të kapelave nuk donte të bëhej e preferuar dhe ishte shumë e rezervuar kur mbreti i martuar tregoi interes për të. Ana e refuzoi mbretin dhe ai hoqi dorë nga të gjitha. Ose ndoshta u dashurua ose nuk ishte mësuar me refuzimin, ai bëri gjithçka që mundi për t’u divorcuar dhe për t’u martuar me Anne.

Ata u martuan, por martesa nuk iu zgjati shumë. Anne nuk lindi trashëgimtar, andaj ajo u akuzua për magji dhe tradhti. Ekzekutimi i saj ishte i vetmi dënim i mundshëm për këto gjëra në mesjetë.

Émilie du Châtelet

Duket se Émilie du Châtelet arriti të jetojë disa jetë. Asaj i pëlqente kërcimi, këndoi në një opera dhe aktroi në një teatër amator. Ajo përktheu veprat e Njutonit. Pra falë Émilie francezët mësuan për gravitetin.

Ajo e njihte mirë matematikën, fizikën dhe filozofinë. Përkundër faktit që ishte shumë e zënë, ajo s’kishte probleme me jetën personale. Émilie du Châtelet ishte me Volterin.

Katerina e Madhe

Rrëfimi i Katerinës së Madhe ka shumë këndvështrime ngaqë është e vështirë të përcaktohesh nga t’ia fillosh. Është plot romancë dhe rebelim. Është dramë historike rreth fillimit të feminizmit në Perandorinë Ruse.

Në vitin 1764, Katerina e Madhe themeloi Institutin Smolny për vajzat. Rreth 200 vajza të moshës 6 deri në 18 vjeç morën arsim gjithëpërfshirës në Institutin Smolny. Arsimi zgjati 12 vjet, dhe vajzat rrallë i shihnin prindërit e tyre. Pse? T’u japim vajzave një standard të ri kulturor të epokës dhe t’i përcjellim këto vlera te brezat e ardhshëm të grave.

Marie Antoinette

Marie Antoinette pati një jetë të shkurtër, por interesante. Bashkëkohësit e saj menduan se ajo ishte joserioze dhe me humor, por jo gjithçka është e vërtetë. Për shembull, fraza sipas së cilës ajo u bë shumë e famshme, “Nëse nuk kanë bukë, le të hanë tortë”, as që është thënë nga ajo! Kjo frazë është marrë nga “Rrëfimet”, e Jean-Jacques Rousseau që ai e shkroi në vitin 1769. Në atë kohë, Marie jetonte me prindërit e saj në Austri dhe as që mendonte të martohej me monarkun.

Sipas thashethemeve, Mozarti ia kërkoi dorën. Kur ai ishte vetëm 6-vjeçar, mbante koncerte në rezidencën verore të Habsburgëve. Aty u takuan. Ai rrëshqiti në dysheme dhe Marie i ndihmoi. Për shaka, Mozarti i propozoi, por mbretëresha e ardhshme e Francës e refuzoi.

Clémentine Delait

Klementine Delait iu deshën 36 vjet për ta kthyer “problemin” e saj në avantazh. Që nga fëmijëria e hershme, ajo fshehu me kujdes mjekrrën e saj. Një kliente në një pijetore në pronësi të familjes së Clémentine pa qime në fytyrën e saj dhe i ofroi një shpërblim nëse do ta rriste mjekrrën.

Marka e “gruas me mjekërr” u bë shpejt e njohur dhe fotot e Clémentine me fustane dhe kostume burrash u bënë tejet të famshme. Madame Delait kishte një jetë të jashtëzakonshme: ajo rrinte në një cirk me kafshë të egra, menaxhonte disa bare dhe madje zotëronte një dyqan të brendshmesh. Me kalimin e kohës, mjekrra e saj u bë e argjendtë, por ajo nuk e rruajti kurrë.

Annette Kellerman

Annette Kellermann u bë e famshme meqë njihet si “çliruese e trupave të grave”. Ajo shndërroi pantallonat e papërshtatshme për not në rroba banje, sepse kështu nuk i pengonin lëvizjet e notarëve profesionistë.

Ajo pati një karrierë të shkëlqyer si atlete dhe ishte gruaja e parë që notoi pjesërisht përgjatë kanalit anglez. Ajo gjithashtu u bë e suksesshme në Hollywood, lansoi ​​një linjë rrobash për not dhe dha leksione për stilin e jetës së shëndetshme dhe vegjetarianizmin. Annette ishte një vajzë kokëfortë. Ajo i propozoi martesë burrit të saj të ardhshëm.

Delia Akeley

Jeta s’përfundon pas të 50-ave dhe Delia Akeley e dëshmon këtë. Kjo grua ishte shumë aktive. Shkoi rreth gjysmës së Afrikës, ia shpëtoi dy herë jetën bashkëshortit të saj, dhe më pas u divorcua nga ai.

Pas të 50-ave, Delia e gjeti veten sërish. Ajo shkoi vetëm në Afrikë, u bë gruaja e parë e bardhë që kaloi kontinentin, jetoi me pigme dhe publikoi disa libra për këtë përvojë të mahnitshme. Në mes të ekspeditave, ajo u martua përsëri dhe jetoi deri në moshën 100-vjeçare.

Junko Tabei

Junko Tabei filloi rrugëtimin e saj drejt maleve kur në Japoni gratë shiheshin vetëm si amvise. Madje, ajo tha se disa burra refuzuan të punonin me të. Por për të s’ishte problem. Në vitin 1969, ajo organizoi Klubin e Ngjitjes për Gra në Japoni.

Junko Tabei arriti majën e Everestit në vitin 1975. Para saj, vetëm burrat ishin ngjitur në mal. Por arritjet e saj nuk mbaruan me kaq. Junko ishte gruaja e parë që u ngjit në shtatë majat e famshme – majat më të larta në pesë kontinente. Ajo nuk u largua kurrë nga malet deri në ditët e fundit të jetës së saj./UBTNews

Kuriozitete

Papagalli ‘Xiaogui’ thyen rekordin botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave

Published

on

Një papagall ka thyer rekordin botëror për njohjen e ngjyrave në kohë të shpejtë. Ai ka arritur që për kohë rekord t’i njoh 10 ngjyra.

Xiaogui, që i përket Qing Feng, ka kapur topat me ngjyra dhe i ka futur ato në shporta të vogla me ngjyrat përkatëse për 33.5 sekonda, duke fituar rekordin  botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave nga një papagall.

Ai bëri një gabim gjatë vendosjes së topave, por e korrigjoi shumë shpejt.

Feng e ka adoptuar papagallin kur ishte bebe në vitin 2020, duke thënë se ka kohë që ai kishte shprehur dashurinë për të luajtur me ngjyra, për çka e ka shtyrë atë që ta trajnojë në mënyrë.

Continue Reading

Kuriozitete

A mund të udhëtojë ndërgjegjja jonë në kohë? Shkencëtarët thonë se “ndjesitë e barkut” janë kujtime nga e ardhmja

Published

on

Në tetorin e vitit 1989, një vajzë katërvjeçare u zgjua natën nga një telefonatë dhe një britmë. Ajo doli zbathur në korridorin e ftohtë dhe dëgjoi nënën e saj të thoshte me zë të thyer: “Ai vdiq në një aksident me makinë!”.

Vajza nuk mund të thoshte asgjë, vetëm kujtonte përqafimin e fundit me babanë para se ai të nisej me avion. Në atë çast, e kishte ndjerë se nuk do ta shihte më kurrë gjallë.

Kjo është një nga historitë që njerëzit tregojnë për paranjohjen (gut feeling), aftësinë për të ndier apo “parë” diçka para se të ndodhë.

Shkencëtarja Julia Mossbridge ka mbledhur me dhjetëra rrëfime të tilla, por edhe ajo që në fëmijëri ka pasur ëndrra që janë bërë realitet, nisi të mbante një ditar ëndrrash dhe zbuloi se disa prej tyre ishin parashikime të sakta.

Mossbridge beson se këto përvoja tregojnë se koha nuk është aq lineare sa na duket.

“Nuk është e vështirë të kuptosh paranjohjen,” tha ajo. “Është vetëm e vështirë të besosh nëse nuk e ke përjetuar vetë. Shkencëtarët ende nuk e kuptojnë si funksionon koha. Ne kemi frikë nga e panjohura, nga ideja që realiteti mund të mos jetë ashtu siç e shohim.”

Psikologë e neuroshkencëtarë përpiqen ta shpjegojnë fenomenin, që në gjuhën shkencore quhet perceptim jashtëshqisor. Është ndjenjë e brendshme, e fortë, që diçka do të ndodhë. Në kultura të lashta, shamanët e mistikët e përdornin si mjet për të kuptuar motin apo për të zbuluar rreziqet që vinin. Psikologu Dean Radin shpjegon se ndërgjegjja kapë informacion edhe jashtë rrjedhës së zakonshme të kohës.

Ai ka dekada që studion këtë fushë e thotë: “Në mekanikën kuantike, koha sillet ndryshe nga sa e përjetojmë ne çdo ditë. Mund të ketë diçka në ndërgjegjen tonë që është në gjendje të marrë informacione nga e shkuara ose nga e ardhmja.”

Radin bëri eksperiment interesant. Vullnetarët lidhen me aparate që masnin aktivitetin e trurit, në ekran shfaqeshin imazhe të rastësishme, pozitive (si lindje dielli), negative (si aksidente). Rezultatet treguan se truri i njerëzve “e ndiente” imazhin negativ, para se ta shihte.

Ky eksperiment është përsëritur e ka dhënë të njëjtat rezultate. Më 1995, CIA publikoi dokumente që e mbështesnin këtë fenomen.

Shkencëtarët mendojnë se kjo lidhet me ndërlidhjen kuantike, proces misterioz ku grimcat lidhen mes tyre dhe ndajnë informacion, edhe nëse ndodhen larg në hapësirë apo në kohë.

“Ndoshta truri lidhet me versionin e vet në të ardhmen,” thotë Radin. “Prandaj ndiejmë kujtime për gjëra që nuk kanë ndodhur ende.”

Një shpjegim i tillë do të sqaronte edhe fenomenin e déjà vu, atë ndjenjën e çuditshme se një moment e kemi përjetuar më parë.

Sipas Mossbridge dhe Radin, edhe pse mekanizmi i saktë nuk dihet ende, statistikat tregojnë qartë se paranjohja është reale.

Continue Reading

Kuriozitete

Një familje gjen kamën 3500-vjeçare prej bronzit në fshatin gjerman

Published

on

Gjatë një shëtitjeje nëpër pyll pranë fshatit Gudersleben në Turingia të Gjermanisë, një baba dhe dy djemtë e vegjël gjetën një kamë 3500-vjeçare të Epokës së Bronzit.

Maik Bohner nuk e kishte idenë se shëtitja familjare do të shndërrohej në një moment të rëndësishëm arkeologjik.

Kama me gjatësi 20 centimetra, e bërë prej bronzi, ka qenë e fshehur nëntokë për shekuj me radhë derisa reshjet e fundit e nxorën në sipërfaqe. Peizazhi gjeologjik i Turingisë, i njohur për përrenjtë nëntokësorë dhe lëvizjen aktive të tokës, luan rol kyç në zbulime të tilla.

Daniel Scherg, arkeolog nga Zyra Shtetërore e Turingisë për Ruajtjen e Monumenteve dhe Arkeologjinë në Weimar, tha se objekte të tilla nuk janë zbulime të përditshme dhe se të shohësh një kamë të Epokës së Bronzit të ruajtur kaq mirë është diçka e veçantë.

Sipas televizionit MDR, kama ka të ngjarë t’i përkiste një individi me status të lartë dhe mund të ketë pasur rëndësi ceremoniale, raporton KosovaPress. Fshati Gudersleben po përgatitet të festojë 1100-vjetorin, por kama vërteton se zona ishte aktive shumë kohë para se të fillonin të dhënat e shkruara.

“Ky zbulim vërteton se njerëzit jetonin këtu shumë më herët”, vuri në dukje Böhner, duke theksuar se si një objekt i vogël mund të riformojë kuptimin e një komuniteti për origjinën e tij.

Në Gjermani, është e paligjshme të gërmosh ose të mbash gjetje të tilla pa autorizim dhe familja Böhner veproi me përgjegjësi duke raportuar menjëherë kamën.

Kjo e fundit po i nënshtrohet ruajtjes dhe studimit të detajuar në Zyrën e Shtetit në Weimar dhe pas përfundimit të analizave ajo do të ekspozohet në muzeun lokal në Ellrich.

Continue Reading

Kuriozitete

Mbretëria e Bashkuar regjistron verën më të nxehtë të historisë

Published

on

Mbretëria e Bashkuar përjetoi këtë vit verën më të nxehtë që nga fillimi i regjistrimeve meteorologjike, një fenomen që ekspertët e lidhin drejtpërdrejt me ndryshimet klimatike.

Sipas Zyrës Meteorologjike (Met Office), kjo ngjarje është bërë 70 herë më e mundshme për shkak të ngrohjes globale. Temperaturat mesatare për periudhën 1 qershor-31 gusht 2025 u regjistruan 16.10°C, duke thyer rekordin e mëparshëm prej 15.76°C, i vendosur më 2018.

Edhe pse diferenca mund të duket e vogël, kur konsiderohet si një mesatare tre mujore që përfshin temperaturat ditore dhe ato të natës, kjo shifër tregon një ndryshim të ndjeshëm klimatik.

Fenomeni nuk është vetëm rekord i ri; ai theu edhe temperaturat e verës 1976, e cila renditet e gjashta në listën e verave më të nxehta që nga viti 1884. Nxehtësia e vazhdueshme solli mungesa uji në nivel kombëtar, duke ndikuar në bujqësi, ujitje e jetën e përditshme të qytetarëve.

Dr. Mark McCarthy nga Met Office thekson se ngjarje të tilla, dikur të konsideruara ekstreme, tani po bëhen më të zakonshme për shkak të ndryshimeve klimatike.

Ai paralajmëron se verat e nxehta dhe fenomenet ekstreme mund të shfaqen gjithnjë e më shpesh në dekadat e ardhshme, duke e bërë të domosdoshme marrjen e masave për adaptimin dhe uljen e ndikimit të ngrohjes globale.

Continue Reading

Të kërkuara