Lajmet

Gjashtë zbulimet e fundit që ndryshuan mënyrën se si mendojmë mbi origjinën tonë

Zbulimet gjatë viteve të fundit kanë çekuilibruar pikëpamjet e mëparshme.

Published

on

Nga Penny Spikins

Studimi shkencor i evolucionit njerëzor, na ka siguruar historikisht një rregull ngushëllues ndaj gjërave. Ai i ka përshkruar njerëzit si më të zgjuar, më intelektualë dhe më të kujdesshëm se paraardhësit tanë. Por zbulimet gjatë 5 viteve të fundit, e kanë përmbysur këtë pikëpamje të çekuilibruar.

1. Ka më shumë lloje njerëzore nga sa e kemi imagjinuar më herët

Specie të tilla si Homo Longi janë identifikuar vetëm në vitin 2018. Deri tani njihen 21 lloje qeniesh njerëzore. Vitet e fundit kemi kuptuar se paraardhësit tanë Homo Sapiens, mund të kenë takuar deri në 8 nga këto lloje të ndryshme njerëzish, nga specie të forta shtatlarta, përfshirë Neandertalët dhe të afërmit e tyre të afërt Denisovanët, deri tek shkurtabiqët (më pak se 1.65 metra të gjatë) dhe me tru të vogël si Homo Naledi.

2. Njerëzit hibridë janë pjesë e historisë sonë

Llojet humanoide hibride, që dikur shiheshin nga ekspertët si pjellë e fanta–shkencës, mund të kenë luajtur një rol kyç në evolucionin tonë. Dëshmia e rëndësisë së tyre vjen nga gjenetika. Gjurma nuk është vetëm në ADN-në e specieve tona (që përfshin gjene të rëndësishme të trashëguara nga Neandertalët), por edhe tek skeletet e qenieve hibride. Një shembull është “Deni“ një vajzë me një nënë Neandertal dhe baba Denisovan. Eshtrat e saj u gjetën në një shpellë në Siberi.

3. Ne patëm fat

E kaluara jonë evolucionare është më e rrëmujshme nga sa e mendonin deri dje shkencëtarët. A jeni shqetësuar ndonjëherë për dhimbjen e shpinës? Apo e shihni me xhelozi pas qenin tuaj teksa përshkoi një distancë më të madhe sesa ju? Kjo duhet të ishte e mjaftueshme për t’ju treguar se jemi larg përshtatjes së përsosur me botën.

Ne e dimë prej disa kohësh se evolucioni i bashkon zgjidhjet në përgjigje të një ekosistemi që tashmë mund të ketë ndryshuar. Por shumë nga ndryshimet në linjën tonë evolucionare njerëzore mund të jenë rezultat i rastësisë.

Për shembull, aty ku popullatat e izoluara kanë një karakteristikë, siç është një aspekt i pamjes së tyre, që nuk bën shumë diferencë në mbijetesën e tyre, kjo formë vazhdon të ndryshojë tek pasardhësit. Tiparet e fytyrave të Neandertalëve (si vetullat e tyre të theksuara) ose të trupit (përfshirë kafazet e mëdha të brinjëve), mund të kenë ardhur thjesht nga zhvendosja gjenetike.

4. Fati ynë është i ndërthurur me natyrën

Neve mund të na pëlqejë ta imagjinojmë veten si padronë të mjedisit. Por është gjithnjë e më e qartë se janë ndryshimet ekologjike, ato që na kanë formësuar si qenie. Origjina e specieve tona përkoi me ndryshime të mëdha të klimës, pasi ne spikatëm në krahasim me shumë nga speciet e tjera në ato epoka.

Të gjitha llojet e tjera të njeriut, duket se janë zhdukur si rezultat i ndryshimeve klimatike.

Tre speciet kryesore njerëzore Homo Erectus, Homo Heidelbergensis dhe Homo Neanderthalensis u zhdukën pas ndryshime të mëdha të klimës siç është Ngjarja Adams, një prishje e përkohshme e fushës magnetike të Tokës 42.000 vjet më parë, e cila përkoi me zhdukjen e Neandertalëve.

5. Mirësia është një avantazh evolucionar

Studimet kanë zbuluar arsye të reja për të pasur më shumë shpresë për shoqëritë e ardhshme njerëzore. Shkencëtarët besonin deri dje se ishin pjesët e dhunshme të natyrës njerëzore, ato që na kanë dhënë avantazh në shkallaren e evolucionit. Por vitet e fundit kemi gjeturprova edhe për anën e kujdesshme të natyrës njerëzore dhe kontributin e saj në suksesin tonë.

Skeletet e lashtë tregojnë shenja të jashtëzakonshme të mbijetesës nga sëmundjet dhe lëndimet, të cilat do të ishin të vështira nëse mos të pamundura pa ndihmën e ndërsjelltë.Gjurma e dhembshurisë njerëzore daton të paktën 1 milion e gjysmë vjet më parë.

Shkencëtarët kanë zbuluar njohuritë mjekësore të paktën që nga koha e Neandertalëve.Altruizmi bart me vete shumë përfitime të rëndësishme të mbijetesës. Ai u dha mundësi anëtarëve më të moshuar të komunitetit që të transmetonin njohuri të rëndësishme. Dhe kujdesi mjekësor i mbajti gjallë gjuetarët e aftë.

6. Ne jemi një specie e ndjeshme

Evolucioni na bëri më të ekspozuar emocionalisht, sesa duam që ta imagjinojmë. Ashtu si qentë shtëpiakë, me të cilët ndajmë shumë përshtatje gjenetike, si toleranca më e madhe për të huajt dhe ndjeshmëria ndaj shenjave sociale, hipersocialiteti njerëzor ka ardhur me një kosto:dobësia jonë emocionale.

Ne jemi më të ndjeshëm ndaj mënyrës sesi ndihen njerëzit përreth nesh, dhe jemi më të prekshëm ndaj ndikimeve sociale, më të prirur ndaj çrregullimeve emocionale, ndaj vetmisë dhe depresionit sesa paraardhësit tanë. Ndjenjat tona komplekse mund të mos jenë gjithmonë të këndshme, por ato janë pjesë e transformimeve kryesore që krijuan komunitete të mëdha dhe të ndërlidhura. Kjo pasi emocionet tona janë thelbësore për bashkëpunimet njerëzore. / “The Conversation” – Bota.al

Lajmet

Nis numërimi i votave të diasporës

Published

on

By

Në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve ka filluar procesi i numërimit të fletëvotimeve nga votimi jashtë Kosovës, respektivisht nga votimi në përfaqësi diplomatike.

Më 8 shkurt 2025 është votuar në 30 përfaqësi diplomatike me gjithsej 43 vendvotime dhe sipas të dhënave nga 20,324 votues të regjistruar kanë votuar 75.57% e tyre apo 15,352 shtetas të Kosovës që gjatë regjistrimit kishin përzgjedhur këtë mënyrë votimi.

“Siç e dini, procesi i votimit më 8 shkurt është organizuar në 16 ambasada dhe 14 konsullata të Republikës së Kosovës, të cilat janë të vendosura në 19 shtete të ndryshme. Procesi i numërimit është transparent dhe vëzhguesit e akredituar janë njoftuar me kohë. Pas përfundimit të numërimit të ndonjë vendvotimi, brenda një kohe të shpejtë rezultatet për subjektet politike dhe kandidatët, të ndarë sipas përfaqësive diplomatike, do të shfaqen në platformën http://rezultatet2025.net”, u shpreh Elezi.

“Gjithashtu, pas përfundimit të numërimit të votave nga përfaqësitë diplomatike, po planifikojmë që të fillojmë me numërimin e fletëvotimeve nga votimi përmes postës. Sipas të dhënave, pas procesit të vlerësimit, janë aprovuar më shumë se 63 mijë zarfe të supozuara me fletëvotime që do të numërohen. Dhe pasi të përfundojë numërimi i fletëvotimeve nga votimi jashtë Kosovës, në proces të numërimit do të përfshihen fletëvotimet nga votimi me kusht i cili është zhvilluar në 56 vendvotime dhe fletëvotimet nga votimi i personave me nevoja të veçanta. Prapa nesh janë 11 tavolina të numërimit të votimit dhe janë më shumë se 15 mijë votime dhe është e pamundur të dijmë se sa mund të zgjasë. Besohet se do të bëhet në kohën sa me shpejtë”, ka thënë ai.

Continue Reading

Bota

​Plagosen tre persona gjatë seancës gjyqësore për vrasjen e boksierit Besar Nimani

Published

on

By

Mediat në Gjermani po raportojnë se tre persona janë plagosur të mërkurën pranë gjykatës së Bielefeldit në Gjermani, ku po zhvillohej seanca gjyqësore lidhur me vrasjen e boksierit kosovar Besar Nimani në vitin 2024.

Ngjarja ndodhi pas përfundimit të seancës kur të shtënat u dëgjuan në afërsi të ndërtesës së gjykatës.

Mediat gjermane raportojnë se mes të plagosurve janë dy të afërm të të akuzuarit për vrasjen e boksierit, Huseyin Akkurt dhe se tashmë njëri nga personat e dyshuar për sulmin është arrestuar.

Huseyin Akkurt akuzohet për vrasjen e Besar Nimanit. Ai u arrestua në Bruksel në qershor të vitit 2024 dhe dyshohet se ka bashkëpunuar me Aymand Daëoud Kirit, 33 vjeç, i cili është ende në arrati. Të dyshuarit kishin qëlluar 16 herë në drejtim të boksierit, i cili humbi jetën në vendin e ngjarjes.

Continue Reading

Lajmet

120 euro në vit për person – Prishtina cakton çmimin e biletës vjetore të udhëtimit për korporatat dhe ndërmarrjet lokale

Published

on

By

Komuna e Prishtinës ka njoftuar se kryetar Përparim Rama, ka miratuar vendimin për caktimin e çmimit preferencial të biletës vjetore të udhëtimit për Korporatat dhe institucionet me mbi 50 punonjës si edhe për të gjitha ndërmarrjet publike lokale të Kryeqytetit.

Sipas këtij vendimi, çmimi preferencial është: 120 euro në vit për person me përdorim të pakufizuar në të gjitha linjat e urbane.

“Ky vendim synon të lehtësojë qasjen në transportin publik dhe të përmirësojë lëvizshmërinë në Kryeqytet”, thuhet në vendimin e komunës.

Derisa, nga 01.01.2025 Komuna e Prishtinës njoftoi se operatorët privatë të transportit do të operojnë me të njëjtat kushte si Trafiku Urban.

Qytetarët e Prishtinës tani kanë sistem të unifikuar të transportit publik urban, me bileta të integruara ditore, javore dhe mujore për të gjitha linjat.

Continue Reading

Lajmet

​Koalicioni PDAK – LPB pretendon se Partia e Ashkalinjëve për Integrim ka orkestruar votat e diasporës

Published

on

By

Partia Demokratike e Ashkalinjëve të Kosovës-PDAK dhe Lëvizja për Bashkëveprim kanë dorëzuar kallëzim penal kundër Partisë së Ashkalinjëve për Integrim. Për këtë të fundit ata predentojnë ka orkestruar votat e diasporës. Në konferencë për media koalicioni i PDAK-LPB i kanë bërë thirrje organeve të drejtësisë që të merret me këtë çështje.

Kryetari i Partisë Demokratike të Ashkalinjëve të Kosovës, Qazim Rrahmani tha se bëhet fjalë për 500 deri në 700 vota.

“Pas datës 9 shkurt neve na kanë ardhur disa emaila, disa fakte, rivaliteti jonë politik- Partia e Ashkalinjëve për Integrim ka orkestruar vota të diasporës në grupe të organizuara, në grupe të caktuara ku kanë votuar një person për 50, 60 njerëz. Po ashtu, kanë marrë karta të identitetit, letërnjoftime, i kanë regjistruar vet si të tillë, i kanë marrë dëftesat e regjistrimit vet ato dhe po ashtu vet kanë votuar dhe vet i kanë paguar votat. Ne si koalicion PDAK dhe LPB jemi marrë qysh nga dita e marrjes së fakteve nga njerëzit, jemi marrë me këtë çështje dhe kemi dërguar lëndët tona, faktet tona në Prokurorinë Speciale të Kosovës. Kemi dërguar ankesa në PZAP dhe në Gjykatën Supreme dhe rezultati i ngushtë i cili është mes PDAK LPB dhe PAI mund të bëjë deri në fund të rezultatit final, votat e diasporës mund ta ndryshojnë edhe vullnetin e qytetarëve ashkalinj”, deklaroi ai.

Ai kërkoi që votat e diasporës për këtë parti të anulohen dhe rezultati të jetë nga vullneti i qytetarëve ashkalinj të Kosovës.

“Unë jam deputet i Kuvendit të Kosovës me votat e sovranit, qytetarëve ashkalinj të Kosovës. Por, votat e diasporës të orkestruara mund ta ndryshojnë këtë rezultat. Andaj nga Prokuroria e Shtetit kërkojmë nga të gjitha organet e drejtësisë që të merren dhe të hetojnë këto fakte të cilat i kemi ofruar në prokurori dhe të merret drejtësia me këtë çështje. Përveç që kërkojmë hetim, kërkojmë edhe anulim të votave të diasporës të subjektit PAI për arsye se ka dëshmi, fakte dhe argumente të gjalla se janë të orkestruara”, shtoi ai.

Edhe kryetari i Lëvizjes për Bashkëveprim, Jeton Emini tha se historikisht në diasporë komuniteti ashkalinj nuk ka pasur shumë vota.

“Dua të theksoj që kanë organizuar në mënyrë sistematike prej periudhës së regjistrimit të votuesve që ka filluar në gusht e deri në dhjetor, në mënyrë sistematike kanë shkuar në diasporë dhe kanë bërë tubime të tipit të koncerteve dhe ju kanë marrë letërnjoftimin pjesëmarrësve aty. Në këtë rast kanë bërë regjistrimin e votuesve në pajisjet e tyre, telefonat celular dhe pajisje të tjera përcjellëse, në një mënyrë janë bërë pronarë të dëftesës që është si akt themeltar për të ushtruar të drejtën e votës…E kemi deponuar në Prokurorinë Themelore në Ferizaj, në Prokurorinë Themelore në Prishtinë si dhe në Prokurorinë Speciale një kallëzim penal mbi bazën e asaj çka ne pretendojmë dhe çka dyshojmë sa i përket kundërshtarit politik”, deklaroi Emini.

Sipas tij, diaspora mund të jetë vendimtare sa i përket ndryshimit të rezultatit final.

“Kryetari i PAI, Etem Arifi kërkon nga qytetarët të rëndomtë, qytetarë të thjeshtë që nëpër rrjete sociale kërkon letërnjoftime në mënyrë që të bëjë regjistrimin e votuesve dhe kjo është edhe përmes videove. Dhe kjo mund të definohet qartë edhe nga hetuesit për shkak të vërtetësisë se çfarë ka ndodhur prej anës së PAI”, përfundoi ai.

Më 9 shkurt në Kosovë u zhvilluan zgjedhjet e rregullta parlamentare, ku morën pjesë mbi 40% e qytetarëve me të drejtë vote.

Sipas rezultateve aktuale, në këto zgjedhje parlamentare partia fituese është Lëvizja Vetëvendosje, në koalicion me Guxo dhe Alternativa me 40.90 %, pas saj renditet Partia Demokratike e Kosovës me 22.03 %, pasuar nga Lidhja Demokratike të Kosovës me 17.64 %. Koalicioni AAK-NISMA ka marr 7.46 % të votave, ndërsa Lista Serbe me 4.60%.

Continue Reading

Të kërkuara