Ju flini shtatë ose tetë orë pothuajse çdo natë dhe zgjoheni të lodhur në mëngjes. Si është e mundur që ju zbatoni rregullin “tetë orë në ditë” dhe ende ndiheni keq?
Kjo mospërputhje, sipas një studimi të vitit 2015, më së shpeshti ndodh për shkak të një gjendjeje të ngritur të të ashtuquajturës inerci të gjumit, një proces cirkadian që modulon kujtesën, humorin, kohën e reagimit dhe vigjilencën pas zgjimit. Disa njerëz kanë vënë re një ndjenjë reaktiviteti të ulët dhe kokëfortësie në periudhën pas fikjes së alarmit të mëngjesit. Pasojat e inercisë së gjumit zakonisht zhduken pas 15 minutash deri në një orë, por ato mund të zgjasin deri në disa orë.
Inercia e gjumit ndikon negativisht në aftësitë më komplekse njohëse si të menduarit vlerësues, vendimmarrja, kreativiteti dhe ndjekja e rregullave. Gjendja përkeqësohet sa më shumë të jetë personi i privuar nga gjumi.
Edhe nëse nuk po kurseni jetë në punë ose nuk po drejtoni kamionë gjatë gjithë natës, orët e inercisë së gjumit mund të dëmtojnë cilësinë e jetës tuaj.
Një mënyrë për të ndihmuar veten është që së pari të bëni dy pyetje për gjumin tuaj, thotë eksperti i gjumit Raj Dasgupta, profesor klinik i mjekësisë pranë Universitetit të Kalifornisë Jugore.
“Pyetja e parë është nëse jeni duke fjetur mjaftueshëm, dhe pas kësaj, nëse jeni duke fjetur mjaft mirë”, thotë Dasgupta.
Ai rekomandon konsultimin me një specialist të gjumit, i cili mund të kontrollojë nëse keni çrregullime të gjumit. Por ka faktorë më të thjeshtë që mund të ndërhyjnë në proceset e rikuperimit – të tilla si konsolidimi i kujtesës, rregullimi i hormoneve dhe emocioneve – që ndodhin gjatë gjumit.
1. Lodhje
“Ka shumë kushte që shkaktojnë rraskapitje, por ato nuk do të krijojnë domosdo një ndjenjë gatishmërie për gjumë”, thotë Jennifer Martin, profesoreshë e mjekësisë në Shkollën e Mjekësisë David Geffen të UCLA.
Këto kushte përfshijnë dhimbje kronike, çrregullime metabolike ose tiroide, anemi dhe sëmundje kronike obstruktive pulmonare.
Nëse ndiheni të lodhur që nuk mund ta shpjegoni, “një hap i parë i rëndësishëm është thjesht të shihni mjekun tuaj të familjes,” thotë Martin.
Sipas rekomandimeve të Shoqatës Amerikane të Gjumit, të rriturit e shëndetshëm kanë nevojë për shtatë deri në nëntë orë gjumë çdo natë, që do të thotë se mund t’ju duhen më shumë se tetë orë për të pushuar një natë të plotë. Mund të provoni të shkoni në shtrat një orë më herët se zakonisht, ose të zgjoheni një orë më vonë, për të parë nëse kjo bën një ndryshim, thotë Christopher Barnes, një profesor i menaxhimit në Universitetin e Uashingtonit, i cili studion marrëdhëniet midis gjumit dhe performancës së punës.
2. Mënyrë jetese sedentare
Nëse bëni një mënyrë jetese të ulur, trupi juaj mund të mësohet me përdorimin e sasive të vogla të energjisë, duke ju bërë të ndiheni më të lodhur se sa duhet nëse jeni duke bërë aktivitete bazë ditore, thotë Martin.
Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandon të paktën dy orë e gjysmë aktivitet fizik mesatar deri të fuqishëm në javë për të gjithë të rriturit dhe dy orë e gjysmë në javë ushtrime të moderuara aerobike ose të forcës rekomandohen për gratë shtatzëna.
3. Ankthi ose depresioni
Ankthi ose depresioni harxhojnë shumë energji, thotë Dasgupta. Këto sëmundje gjithashtu mund të ndikojnë negativisht në kohën që duhet për të fjetur, si dhe sa herë zgjoheni gjatë natës, shton ai.
Ndonjëherë ilaçet për trajtimin e depresionit ose ankthit mund të kenë efekte anësore si pagjumësia ose bllokimi i fazave të gjumit të thellë, paralajmëron ai.
4. Gjumi i pabarabartë
Ndonjëherë oraret tona janë të ndryshme në fundjavë sesa në pjesën tjetër të javës, thotë Barnes. Oraret ditore ndryshojnë edhe për ata që punojnë me turne.
“Një praktikë e zakonshme është t’i thuash vetes, ‘ok, është e premte pasdite, nuk duhet të punoj nesër në mëngjes, mund të qëndroj zgjuar më gjatë se zakonisht'”, thotë Barnes. Ndoshta do të qëndroni zgjuar edhe më gjatë të shtunën sepse nuk duhet të punoni as të dielën, dhe më pas shkoni në shtrat më herët të dielën sepse po përgatiteni për javën e punës.
Por në atë moment, ju keni ndryshuar tashmë orarin tuaj të gjumit, edhe në një njoftim kaq të shkurtër.
“Mund të krahasohet lehtësisht me të ashtuquajturin lodhje nga një udhëtim i gjatë”, thotë Barnes. “Nuk mund të ktheheni në mënyrën si keni qenë kaq shpejt”.
5. Dehidratim
Më shumë se 50 për qind e trupit tuaj përbëhet nga uji, i cili nevojitet për shumë funksione në trup, si tretja e ushqimit, krijimi i hormoneve dhe neurotransmetuesve ose dërgimi i oksigjenit në të gjitha pjesët e trupit. Dehidrimi shoqërohet me ulje të vigjilencës dhe rritje të ndjenjës së përgjumjes dhe rraskapitjes.
Instituti Amerikan i Mjekësisë rekomandon që femrat të konsumojnë 2.7 litra ujë në ditë dhe meshkujt 3.7 litra. Ky rekomandim përfshin të gjitha lëngjet, duke përfshirë ushqimet e pasura me ujë si frutat, perimet ose supat. Përkthyer, kjo do të thotë nëntë gota ujë në ditë për gratë dhe 12 e gjysmë për burrat.
6. Mjedisi ose rutina e keqe e gjumit
Higjiena e mirë e gjumit përfshin një dhomë gjumi të errët që është e qetë dhe e freskët gjatë natës – dhe që e përdorni vetëm për të fjetur dhe asgjë tjetër.
Shmangni konsumimin e kafeinës më pak se gjashtë orë para gjumit dhe kufizoni konsumimin e alkoolit, si dhe ushqimet e rënda dhe pikante, të paktën dy orë para gjumit. Alkooli mund të parandalojë fazat më të thella të gjumit dhe të rënda.
Aktualitet2 weeks ago
Kërkime2 months ago
Aktualitet2 months ago
Lajmet nga UBT2 months ago