Sot, më 5 shkurt 2025, përkujtojmë 94-vjetorin e ndarjes nga jeta të atdhetarit të shquar, Mihal Grameno, një prej figurave më të shquara të atdhetarizmit shqiptar, publicist, shkrimtar dhe veprimtar i palodhur i lëvizjes patriotike dhe demokratike. Ai ka lënë një trashëgimi të paharrueshme në kulturën dhe historinë kombëtare.

Mihal Grameno lindi më 13 janar 1871 në qytetin e Korçës, një qytet i njohur për traditat e tij të forta patriotike dhe kulturore. Mësimet e para i mori në qytetin e lindjes, por në një moshë të re emigroi në Bukuresht të Rumanisë, ku u lidh ngushtësisht me shoqërinë patriotike shqiptare “Drita”. Kjo periudhë shënoi hapat e tij të parë në lëvizjen kombëtare, duke e lidhur fatin e tij me atë të Shqipërisë.

Në vitet 1907-1908, Mihal Grameno iu bashkua çetës së Çerçiz Topullit, duke marrë pjesë në luftën e ashpër për çlirimin e Shqipërisë, veçanërisht në jug të vendit. Ai u bë një nga luftëtarët e dalluar të kësaj çete, duke u angazhuar me pasion dhe guxim për idealin e lirisë dhe të bashkimit kombëtar. Kjo periudhë shënoi një moment të rëndësishëm të angazhimit të tij, i cili do të vazhdonte të ishte një qendër e rëndësishme e lëvizjes patriotike shqiptare.

Në vitin 1909, ai mori pjesë aktive në Kongresin e Manastirit, ku u arrit konsensusi për standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një hap i rëndësishëm në përpjekjet për ndihmën e identitetit kombëtar shqiptar. Kjo ishte një nga angazhimet e tij të shumta për forcimin e lidhjeve të shqiptarëve të të gjitha trevave dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre.

Për një periudhë, midis viteve 1915 dhe 1919, Mihal Grameno jetoi në Amerikë, ku vazhdoi të angazhohej në mbështetje të lëvizjes atdhetare shqiptare. Ai punoi për ngritjen e ndërgjegjësimit dhe për të mbrojtur kauzën shqiptare, duke mobilizuar shqiptarët atje për të ndihmuar në realizimin e ëndrrës kombëtare për Shqipërinë e pavarur.

Mihal Grameno ishte gjithashtu një ndër novelistët e parë të letërsisë shqiptare. Vepra e tij letrare përfshin novela të njohura si “Oxhaku” (1909), “E puthura” dhe “Varri i Pagëzimit”. Këto vepra pasqyrojnë jo vetëm krijimtarinë e tij letrare, por gjithashtu ndihmojnë në shpalosjen e ndjeshmërisë së tij kombëtare dhe social-politike. Ai shkroi edhe dy vepra të tjera të rëndësishme: komedinë “Mallkimi i gjuhës shqipe” (1905) dhe dramën historike “Vdekja e Pirros” (1906), të cilat trajtojnë tema të thella patriotike dhe të identitetit kombëtar.

Përveç veprës së tij letrare, Mihal Grameno drejtoi gazetat e njohura të kohës, “Lidhja orthodhokse” (1909-1910) dhe “Koha” (1911-1926), ku përmes artikujve dhe shkrimeve të tij ai mbrojti me forcë idealet e demokracisë dhe të lirisë. Gazetat e tij ishin tribuna të fuqishme për diskutime dhe zhvillime të rëndësishme për çështjen kombëtare shqiptare.

Mihal Grameno vdiq në Korçë më 5 shkurt 1931, duke lënë një trashëgimi të pasur si një nga emrat më të shquara të lëvizjes atdhetare shqiptare dhe si një njeri që dha gjithçka për lirinë dhe pavarësinë e Shqipërisë. Sot, në këtë përvjetor të ndarjes së tij nga jeta, e kujtojmë dhe nderojmë me respekt dhe mirënjohje kontributin e tij të jashtëzakonshëm për atdhenë./UBTNews/

Në kuadër të festimeve për Pavarësinë e Kosovës, ambasadori i Republikës së Kosovës në Shqipëri, Skënder Durmishi, hapi ciklin e takimeve me tematikën “Diplomacia dhe Kultura”. Ky cikël, që ka për qëllim të theksojë rëndësinë e diplomacisë kulturore dhe të promovojë përvojat dhe vlerat që mbart diplomacia kosovare, u realizua në një ngjarje të veçantë të mbajtur në Qendrën për Hapje dhe Dialog (COD), një hapësirë e njohur për organizimin e aktiviteteve të ndryshme kulturore dhe intelektuale.

Takimi i parë i këtij cikli u zhvillua në ambientet elegante të Bibliotekës së Kryeministrisë, një vend që, duke kombinuar prestigjin e tij institucional, ofroi një atmosferë ideale për diskutime të nivelit të lartë. Audienca e përzgjedhur përfshinte diplomatë, historianë, studiues dhe studentë të interesuar, të cilët, përmes një interaksioni të frytshëm, u bënë pjesë e një diskutimi të pasur mbi diplomacinë dhe rëndësinë e kulturës në këtë fushë.

Ambasadori Skënder Durmishi, i njohur për angazhimin e tij të palodhur në diplomaci, ndau me të pranishmit përvojat dhe reflektimet e tij mbi konceptin e “Soft Power”, një qasje diplomatike që thekson përdorimin e kulturës, vlerave dhe mendimeve për të krijuar ndikim në botën ndërkombëtare. Ai gjithashtu diskutoi për sfidat e përballura gjatë karrierës së tij diplomatike dhe për rolin e rëndësishëm që luajnë gratë në diplomaci, duke theksuar se një diplomaci e fortë nuk mund të ndërtohet pa përfshirjen e plotë të të gjithëve, pa dallim gjinie.

Ky takim ishte një mundësi për t’u përkujtuar edhe 17-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës dhe për të shprehur vlerësimin për kontributin e figurave të njohura që morën pjesë, si Megi Fino, Arta Dade, Paskal Milo dhe Elsa Skënderi Rakipllari. Ky moment përshëndetjeje dhe diskutimi rreth rëndësisë së diplomacisë dhe kulturës për të forcuar marrëdhëniet ndërkombëtare kishte një peshë të veçantë, duke pasqyruar angazhimin e vazhdueshëm të Kosovës për të thelluar lidhjet me Shqipërinë dhe vendet e tjera, duke përdorur diplomacinë kulturore si një mjet të fuqishëm.

Takimi i parë ishte vetëm fillimi i një serie ngjarjesh që do të zhvillohen gjatë vitit 2025. Të tjera takime me diplomatë, ish-diplomatë, studentë dhe përfaqësues të institucioneve të ndryshme janë planifikuar të realizohen, me qëllimin që të thellohet kuptimi i diplomacisë kulturore dhe të rritet ndërgjegjësimi mbi rolin e ambasadorëve në forcimin e marrëdhënieve ndërkombëtare. Kjo iniciativë, që synon ndërtimin e urave të reja mes kombit kosovar dhe atij shqiptar, është një hap tjetër në avancimin e politikave të jashtme dhe të diplomacisë, duke e bërë kulturën një nga shtyllat e forcimit të lidhjeve ndërkombëtare./UBTNews/