

Teknologji
Evropë: A do të mund të zëvendësojnë rrjetet hekurudhore aeroplanët?
Zhvillimi i hekurudhave është “thelbësor për të arritur objektivat klimatike”.
Published
3 years agoon
By
UBT newsRevolucionizimi i hekurudhave evropiane ka qenë në axhendën e BE-së për një kohë tani, megjithëse përparimi ka qenë i ngadaltë.
Ndërsa numri i njerëzve që udhëtojnë me avion rritet dhe emetimet e karbonit rriten, po bëhet e qartë se investimi në trena duhet të jetë një prioritet për bllokun.
Në BE në vitin 2017, emetimet direkte nga aviacioni përbënin 3.8 për qind të totalit të emetimeve të CO2. Sektori i aviacionit krijon 13.9 për qind të emetimeve nga transporti, duke e bërë atë burimin e dytë më të madh të emetimeve të GS-ve të transportit pas transportit rrugor.
Por pyetja është, a mund të zëvendësojnë rrjetet hekurudhore me shpejtësi të lartë aeroplanët në Evropë?
Ky ishte vizioni i përshkruar nga drejtuesit e industrisë hekurudhore në Lyon, Francë, më 29 qershor, pasi u njoftuan planet për të dyfishuar përdorimin e hekurudhave me shpejtësi të lartë deri në vitin 2030.
Linjat e para hekurudhore të shpejtësisë së lartë (HSR) në kontinent, të ndërtuara në vitet 1970, 1980 dhe 1990, përmirësuan ndjeshëm kohën e udhëtimit në korridoret ndërkombëtare.
Pra, sa projekte hekurudhore të shpejtësisë së lartë ka në Evropë tani dhe a ka ndonjë tjetër në proces?
Një listë e hekurudhave kryesore të shpejtësisë së lartë në vendet evropiane:
Franca
Rrjeti i trenave me shpejtësi të lartë të Francës, TGV, është i njohur në të gjithë Evropën për efikasitetin e tij. Shërbimi operohet nga rrjeti kombëtar SNCF dhe transporton rreth 110 milionë pasagjerë në vit.
Sistemi TGV shtrihet në vendet fqinje, ose drejtpërdrejt në Itali, Spanjë, Belgjikë, Luksemburg dhe Gjermani, ose përmes rrjeteve të derivuara nga TGV që lidhin Francën me Zvicrën (Lyria), me Belgjikën, Gjermaninë dhe Holandën (Thalys) dhe me Shtetet e Bashkuara. Mbretëria (Eurostar).
MB
High Speed 1 (HS1) është linja e vetme aktuale hekurudhore me shpejtësi të lartë në Britani që lidh Londrën me tunelin e Manshit, i cili lidh vendin me Francën. Kompania kryesore e trenave që operon në HS1 është Eurostar. Por e njëjta linjë përdoret edhe nga shërbimet e udhëtarëve me shpejtësi të lartë nga Kenti në kryeqytet.
11 milionë pasagjerë ndërkombëtarë dhe 15 milionë pasagjerë vendas përdorin HS1 çdo vit. Linja është e gjatë 67 milje (108 km) dhe trenat arrijnë shpejtësinë 225 kilometra në orë.
Një linjë e dytë, High Speed 2 (HS2), është duke u ndërtuar që nga viti 2019 midis Londrës dhe Birminghamit – me zgjerime të mëvonshme në Mançester dhe Nottingham.
Gjermania
ICE (InterCity Express) është një tren me shpejtësi të lartë që lidh të gjitha qytetet kryesore në Gjermani. Me shpejtësi deri në 300 km/h, është një nga mënyrat më të shpejta për të udhëtuar mes qyteteve si Berlini, Hamburgu dhe Këlni.
Rrjeti shtrihet gjithashtu në Austri dhe Zvicër dhe trenat udhëtojnë me shpejtësi deri në 305 km/h.
Një hekurudhë e re Stuttgart–Wendlingen me shpejtësi të lartë, e cila është 25 km e gjatë, aktualisht është duke u zhvilluar dhe duhet të përfundojë deri në vitin 2025.
Italia
Trenat me shpejtësi të lartë FrecciaRossa janë trenat më të zakonshëm që udhëtojnë në të gjithë Italinë, duke arritur shpejtësinë maksimale prej 300 km/h.
Ata operojnë nga Trenitalia dhe shkojnë drejt e në zemër të qyteteve më të rëndësishme, nga Milano në Bolonja, Firence në Romë dhe Napoli në Torino, duke shkurtuar kohën e udhëtimit për shumë udhëtarë.
Spanja
Hekurudha spanjolle me shpejtësi të lartë, AVE, është e tejet e njohur. Trenat qarkullojnë me një shpejtësi maksimale prej 350 k/h dhe lidhen gjithashtu me Francën dhe Portugalinë.
Trenat AVE kanë funksionuar që nga viti 1992, kur filloi të qarkullojë linja Madrid-Sevilje. Që atëherë, janë hapur 10 linja të tjera, duke përfshirë linjën Madrid-Barcelona 621 kilometra të gjatë.
Kjo është linja më e gjatë e trenit në Evropë dhe e dyta më e gjatë në botë pas Kinës kontinentale.
“Ne po e bëjmë Evropën diku, Evropën e jetës së përditshme”, tha Jean-Pierre Farandou. “Ne po bëjmë paqe në Evropë me hekurudhat”.
“Unë jam i bindur se ne kemi nevojë për më shumë hekurudha në Evropë dhe një Evropë e fortë ka nevojë për një ndërlidhje të fortë në shina”, tha kolegu i tij nga Deutsche Bahn, Richard Lutz.
Zhvillimi i hekurudhave është “thelbësor për të arritur objektivat klimatike”, theksoi ai./UBTNews/
Teknologji
Meta mbyll Messenger për desktop në Windows dhe Mac
Published
2 hours agoon
October 21, 2025By
UBT News
Meta ka njoftuar se aplikacioni i Messenger për desktop në Windows dhe Mac do të mbyllet.
Që nga 15 dhjetori, përdoruesit do të duhet të përdorin direkt Facebook për të vazhduar bisedat nga kompjuteri i tyre.
Gjatë procesit të mbylljes, përdoruesit do të marrin një njoftim brenda aplikacionit dhe do të kenë 60 ditë për të përdorur Messenger përpara se të mbyllet përgjithmonë.
Meta rekomandon që përdoruesit të ruajnë historikun e bisedave para se aplikacioni të zhduket, përndryshe të dhënat mund të humbasin përgjithmonë.
Ndërkohë, aplikacioni Messenger për desktop nuk është më i disponueshëm në Apple App Store. /A.Z/UBT News/
Teknologji
WhatsApp vendos kuotë mujore për mesazhe
Published
4 hours agoon
October 21, 2025By
UBT News
WhatsApp po teston një shtojcë të re për mesazhet që kufizon numrin e mesazheve pa përgjigje që një llogari mund t’i dërgojë një marrësi.
Ky kufizim synon kryesisht dërguesit që dërgojnë shumë mesazhe dhe llogaritë mashtruese.
Mesazhet e individëve dhe bizneseve do të llogariten në këtë limit, përfshirë mesazhet e shumta të palexuara që u dërgohen përdoruesve. Nëse marrësi përgjigjet, mesazhet hiqen nga kuota mujore. WhatsApp gjithashtu do të paralajmërojë llogaritë që afrohen pranë këtij kufiri.
Kompania thekson se përdoruesit mesatarë ndoshta nuk do ta arrijnë këtë limit, duke e bërë këtë një mënyrë për të parandaluar që individët t’u dërgojnë mesazhe atyre që nuk përgjigjen.
Aktualisht, testimi është i fokusuar tek bizneset dhe llogaritë mashtruese, por në javët e ardhshme do të shtrihet në disa vende.
Meta ka ndërmarrë më parë hapa për të zvogëluar mesazhet mashtruese. Vitin e kaluar mundësoi anulimin e abonimit nga mesazhet promocionale, ndërsa në gusht të këtij viti njoftoi që përdoruesit do të informohen kur dikush jashtë listës së kontakteve i shton në një grup.
Deri në gjysmën e parë të vitit 2025, WhatsApp ka ndaluar mbi 6.8 milionë llogari të lidhura me qendrat e mashtrimit. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Rrjeti global në kaos! Pse mijëra aplikacione u ndërprenë pas rënies së Amazon Web Services?
Published
6 hours agoon
October 21, 2025By
UBT News
AMAZON Web Services (AWS), gjigandi i njohur si shtylla kurrizore e internetit, ka pësuar një ndërprerje të madhe që preku mijëra biznese dhe miliona përdorues në mbarë botën.
Situata u përshkrua nga drejtuesi i kompanisë rivale Cloudflare, i cili pranoi se ishte i lehtësuar që problemi nuk kishte të bënte me ta, shkruan BBC. Platformat e goditura ishin: Snapchat dhe Reddit, banka si Lloyds dhe Halifax, dhe lojëra popullore Roblox dhe Fortnite.
AWS ofron infrastrukturën bazë për rreth një të tretën e internetit global, duke ofruar ruajtje të dhënash, menaxhim bazash të të dhënave dhe fuqi llogaritëse. Kjo u mundëson kompanive të shmangin koston e kompleksitetin e mirëmbajtjes së serverëve, ndërkohë që AWS kujdeset për nevojat teknologjike të tyre.
Problemi kishte të bënte me një çështje të zakonshme: një gabim në Sistemin e Emrave të Domaineve. Ekspertët e teknologjisë e përmendin shprehjen “Është gjithmonë DNS!”, duke nënkuptuar se ky është një nga burimet më të zakonshme të prishjeve në internet.
DNS funksionon si një hartë e internetit, kur një përdorues klikon një aplikacion ose faqe, sistemi i tij dërgon një kërkesë për lidhje.
Në këtë rast, AWS e “humbi” atë hartë: platformat si Snapchat dhe Canva ishin funksionale, por trafiku nuk dinte ku të drejtohej.
Ndërprerje të tilla ndodhin për shumë arsye, nga mirëmbajtja e planifikuar dhe dështimet e serverëve, deri te gabimet njerëzore apo konfigurimet e gabuara. Mund të bëhet fjalë edhe për sulme kibernetike, megjithëse në këtë rast nuk ka asnjë provë për një të tillë.
AWS konfirmoi se incidenti ndodhi në qendrën e të dhënave në Virxhinian Veriore, e cila është njëkohësisht më e madhja dhe më e vjetra.
Kjo ngjarje është shembull i qartë i rrezikut të varësisë nga një ofrues i vetëm i shërbimeve cloud. AWS është thelbësore për funksionimin e miliona bizneseve, dhe alternativa të vërteta janë shumë të pakta.
Në treg, konkurrentët kryesorë janë Microsoft Azure dhe Google Cloud Platform, ndërsa IBM, Alibaba Cloud dhe platforma evropiane Stackit (e lansuar nga kompania mëmë e supermarketit Lidl) mbeten lojtarë më të vegjël.
Për shkak të pozitës dominuese të gjigantëve amerikanë, shtrohet pyetja nëse Evropa dhe Mbretëria e Bashkuar duhet të zhvillojnë infrastrukturën e tyre cloud për të reduktuar varësinë nga SHBA, ndonëse ekspertët mendojnë se për këtë tashmë mund të jetë vonë. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Ndërprerje e madhe globale prek Google, Snapchat, Canva e dhjetëra platforma tjera
Published
1 day agoon
October 20, 2025By
UBT News
Disa nga aplikacionet e faqet më të mëdha në botë, përfshirë Amazon, Google, Snapchat, Roblox, dhe Canva u goditën nga një ndërprerje teknologjike të hënën në mëngjes, duke shkaktuar probleme për miliona përdorues anembanë botës.
Sipas faqes së monitorimit Down Detector, problemet nisën rreth orës 09:00 të mëngjesit (CET) dhe u përhapën shpejt në platforma të shumta që mbështeten në Amazon Web Services (AWS) – një nga ofruesit më të mëdhenj të infrastrukturës cloud në botë.
Shkaku i ndërprerjes
AWS, që u ofron kompanive akses në serverë, ruajtje dhe baza të dhënash pa nevojën e ndërtimit të infrastrukturës së tyre fizike, raportoi se deri në orën 12:35 pasdite (CET) problemi ishte “zbutur plotësisht” dhe se shumica e shërbimeve ishin në proces rikuperimi.
Ndërprerja preku një gamë të gjerë faqesh dhe aplikacionesh, nga lojërat online deri te shërbimet qeveritare dhe financiare.
Platformat e prekura
Sipas Down Detector, ndër platformat e goditura ishin: Snapchat, Slack, Signal, Tinder, Ring, Roblox, Clash Royale, Life360, MyFitnessPal, Xero, Canva, Amazon, Amazon Web Services, Amazon Music, Prime Video, Clash of Clans, Fortnite, Wordle, Duolingo, Coinbase, HMRC, Vodafone, PlayStation dhe Pokémon Go.
Po ashtu, ndërprerja ndikoi edhe tek ofruesit francezë të telekomunikacionit SFR dhe Free, si dhe tek autoriteti tatimor britanik HMRC.
Platforma e kriptomonedhave Coinbase siguroi klientët e saj se “të gjitha fondet janë të sigurta”, pavarësisht problemeve të aksesit.
Ndikim global dhe në transportin ajror
Gazeta The New York Times raportoi se ndërprerja preku edhe udhëtimet ajrore në SHBA, me vonesa të gjata në sportelet e regjistrimit në Aeroportin LaGuardia të Nju Jorkut, pasi disa kioska dhe sisteme digjitale dolën jashtë funksionit.
Disa orë pas incidentit, Down Detector vuri re një ulje të ndjeshme të raportimeve për probleme, duke treguar se shumica e shërbimeve ishin rikthyer në normalitet. /A.Z/UBT News/

Vdes në moshën 29-vjeçare kampioni amerikan i shahut

Tre kampione sporti apel për kryerjen e mamografisë falas

Prezantohet botimi i letrave të diplomatit francez Anton Vas

Kurti dyshon për formimin e qeverisë të dielën

Kur kanceri i mëlçisë përhapet në kocka

FSK pjesë e Javës Ndërkombëtare të Akademive Ushtarake në Shkollën e Oficerëve në Gjermani

Zgjedhjet lokale, PZAP-ja urdhëron rinumërimin e votave në tri komuna

Kallas: Ukraina nuk duhet të heqë dorë nga territori në këmbim të paqes me Rusinë

Gërmime në 24 lokacione, gjenden mbetjet mortore të 4 personave, Hoti: Serbia ka bërë krime që mendja e njeriut pak i kupton
Të kërkuara
-
Lajmet2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni4 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Rajoni2 months ago
Profesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës