Aktualitet

Europa s’bën dot pa Gazpromin

Në krizën e Ukrainës Kremlini mbështetet tek furnizimet me gaz duke e përdorur këtë edhe si armë politike. Cila është dominanca e koncernit energjetik rus Gazprom në Europë?

Publikuar

Gazpromi po ecën mirë, madje shumë mirë. Kreu prej shumë vitesh i koncernit energjetik rus, Alexej Miller, në fillim të janarit deklaroi se 2021 ka qenë një vit rekord për Gazpromin, si sa i përket përftimit të energjisë ashtu edhe fitimeve.

Kërkesa në rritje dhe rritja eksplozive e çmimeve për gazin dhe naftën për këtë sipërmarrje nënkuptojnë, që paraja rrjedh. Aksionerët e Gazpromit kanë arsye të gëzohen. Shteti rus kontrollon shumicën e aksioneve dhe përcakton kursin e sipërmarrjes. Por aksione të Gazpromit kanë edhe sipërmarrjet gjermane, si furnizuesi i energjisë E.ON dhe shumë aksionerë të tjerë të vegjël.

Lidhjet e koncernit me Kremlinin janë mjaft të ngushta. Kryetari i kryesisë së Gazpromit, Alexej Miller është një mik i vjetër i presidentit të Rusisë Vladimir Putin, pra pothuajse gjithmonë në tryezën e këshillit mbikqyrës të koncernit dhe të kryesisë së Gazpromit është njësoj sikur Putin të jetë i pranishëm aty. Sipërmarrja është më e madhja në botë për nxjerrjen e gazit, ka gati 500.000 punonjës dhe sipas të dhënave të veta posedon edhe rezervat më të mëdha të gazit të Rusisë në mbarë botën.

Gazprom dominon eksportin

Dominanca e Gazpromit në tregun në Europë buron nga një monopol. Vetëm Gazpromi lejohet sipas legjislacionit rus që të menaxhojë linjat e gazsjellësit. Si rrjedhojë prej dekadash firma është furnizuesja më e madhe në BE.

Rreth 43 përqind e gazit natyror, që konsumohet në BE, vjen nga Rusia.Pjesa tjetër vjen nga Norvegjia, furnizimet me gaz të lëngshëm nga Lindja e Mesme dhe SHBA-ja si dhe nga Algjeria e Libia, njofton Enti i Statistikave të BE Eurostat.

Kuota në treg e gazit rus në vendet anëtare të BE-së është shumë e ndryshme. Si rregull bazë vlen: sa më në lindje as më në varësi janë shtetet. Gjermania është konsumatorja më e madhe në BE, duke përftuar rreth 55 përqind të gazit të vet nga gjiganti rus i energjetikës.Infografik russische Gaslieferung nach Europa EN

Grafiku i furnizimeve me gaz nga Rusia në Europë më 2020

BE do të krijojë treg të përbashkët

“Gazprom e shfrytëzon dominancën në treg, duke influencuar çmimet me sasinë e gazit që furnizon në Europë”, thotë eksperti i energjetikës Georg Zachmann nga Institut think tank për Politikën Ekonomike “Bruegel” në Bruksel.

Dekadat e kaluara BE-ja është përpjekur përmes rregullimeve që të konsolidojë një treg gazi relativisht të unifikuar në Europë. Mbi bazën e kësaj rregulloreje Gazprom furnizon deri në pikat e tranzitit në kufijtë e jashtëm të BE-së, e pastaj gazi tregtohet midis vendeve anëtare. Në këtë mënyrë p.sh. Gjermania mund të blejë gaz nga Rusia dhe ta përçojë atë më tej në Poloni apo edhe në Ukrainë. Interesi i Gazpromit është në të kundërt, që të kontraktojë direkt me marrësit, për të ruajtur varësinë në një nivel të lartë.

“Kjo është një lloj gare mes rregullatorit europian, që përpiqet të krijojë një treg të përbashkët me çmime të njësuara dhe Gazpromit, që përpiqet të aplikojë çmime të ndryshme në vende të ndryshme”, thotë për DW eksperti i energjetikës Georg Zachmann.

Dyshime ndaj kredibilitetit

Ndërsa Gazpromi insiston, që edhe këtë dimër u është përmbajtur të gjitha marrëveshjeve afatgjata për furnizimin, Georg Zachmann vëren, se Gazpromi ka furnizuar më pak gaz në treg me kontratat afatshkurtëra. “Gazprom u përmbahet kontratave të veta, kjo është e drejtë, por gjithmonë vetëm në nivelin më të ulët të premtimeve”, deklaroi së fundi presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen. Të tjerë ofrues të gazit në treg në sfondin e rritjes së vrullshme të kërkesës dhe çmimeve rekord i kanë rritur dukshëm furnizimet e tyre.

Georg Zachmann

Vitet e kaluara tregu afatshkurtër është bërë gjithnjë e më i rëndësishëm, shpjegon Zachmann, sepse është synuar pikërisht shkëputja nga varësitë afatgjata prej Gazpromit. Presidentja e Komisionit të BE-së von der Leyen e quan të „habitshëm” komportimin në biznes të firmës Gazprom, sepse pavarësisht rritjes së kërkesës nuk po ofrohet më gaz. Firma, që i përket shtetit rus, në këtë mënyrë i nxit vet dyshimet për besueshmërinë ndaj saj”, i tha von der Leyen gazetës “Handelsblatt”.

Në rrjet me shumë firma

Gazprom është jo vetëm furnizuesi më i rëndësishëm në tregun europian të gazit, por luan rol edhe në rezervimin dhe shpërndarjen, që janë të rëndësishme për sigurinë e furnizimit. Pothuajse në të gjitha vendet e BE-së Gazprom është pjesëmarrës tek furnizuesit lokalë dhe rajonalë.

Në Gjermani p.sh. filiali i Gazpromit, Astora, në Rehden të Saksonisë së Ulët posedon rezervuarin më të madh nëntokësor të gazit në Europën Perëndimore, që konsiderohet si rezerva për kompensim në rast të luhatjeve mes kërkesës dhe ofertës.

Niveli i rezervave të depozitave të gazit është historikisht i ulët. Nëse Gazprom në valën e një krize politike merr udhëzim nga Kremlini, që të mos furnizojë më me gaz, kjo mund ta vështirësojë situatën me furnizimet në Europë.

Presidentja e Komisionit të BE-së von der Leyen nuk mendon, se kjo do të ndodhë. Tek e fundit ekonomia e Rusisë e fokusuar tek eksportet e energjisë është e varur prej Europës si klientja dhe investitorja më e madhe e saj.

Por sidoqoftë BE-ja bashkë me SHBA-në po përpiqet për më shumë furnizime me gaz të lëngshëm (LNG) nga Katari ose SHBA-ja, i tha von der Leyen gazetës  “Handelsblatt”. Të hënën (07.02) në Uashington do të negociohet sërish mes BE-së dhe qeverisë së SHBA-së.

Ekspertja Claudia Kemfert

Gabim strategjik?

Ekonomistja në fushën e energjetikës Claudia Kemfert nga Insitutit gjerman për Studimet Ekonomike (DIW) mendon, se Gjermania me linjën e re gazsjellëse Nordstream 2, që furnizohet gjithashtu prej Gazpromit, do të bëhej edhe më e varur prej furnizimeve direkte nga Rusia. “Europa ka ndjekur strategjinë e diversifikimit të furnizimeve me gaz. Vetëm Gjermania ka ndjekur rrugën e kundërt dhe e ka rritur varësinë. Tani po ndihet pasoja”, i tha DW-së Kemfert. Sipas mendimit të saj nuk duhej të miratohej shitja e depozitës së gazit, ose të paktën kjo do të duhej të ishte rregulluar. Pikërisht si me naftën nevojiten rezerva strategjike edhe të gazit.

BE-ja po mendon tani, që të krijojë rezeva të tilla dhe të prezantohet më shumë se deri më sot si një kliente e vetme e blerjes së gazit. Gazpromi përpiqet ta devijojë këtë strategji dhe disa shtete të BE-së i shkojnë pas kësaj taktike. Hungaria sapo nënshkroi një kontratë ekskluzive me Gazpromin dhe mori për këtë çmime të favorshme.

Eksperti i energjetikës Georg Zachmann nga Instituti “Bruegel” nuk është shumë optimist, që BE-ja do të mund të bëjë diçka kundër dominancës së Gazpromit: “Me atë që i ka të gjitha levat në dorë mund të negociosh sa të duash e si të duash. Por nëse rubineti i gazit mund të mbyllet nga Moska, atëherë ne jemi në një pozicion të keq negocijimi.”

Putin dhe Miller gjatë një takimi

Klientë jo vetëm në Europë

Për Alexej Miller, kreu i Gazpromit, biznesi me Europën është vetëm një pjesë e suksesit. Gazpromi, sipas të dhënave të veta, do të ngjitet në nivelin e koncernit kryesues të energjisë në botë. Kjo sipërmarrje operon jo vetëm me gazin, por edhe me naftën e prodhon edhe energji.

Pikërisht presidenti Putin në hapjen e Lojërave Olimpike Dimërore në Pekin skicoi me udhëheqjen kineze një biznes të madh të furnizimit me gaz. Edhe SHBA është ndër klientët e Gazpromit. Amerikanët më 2020 kanë marrë tetë përqind të importeve të naftës nga Rusia. Kjo është më shumë se sa ka furnizuar aleatja Arabia Saudite në SHBA.DW

Vazhdo të lexosh

Bota

Mijëra njerëz vuajnë pasojat shkatërruese të përmbytjeve në Afganistan

Publikuar

nga

Mijëra njerëz strehohen në tenda, pasi më shumë se 300 u vranë dhe dhjetëra të tjerë janë zhdukur në Baghlan të Afganistanit, duke mbajtur pjesën më të madhe të kërdisë së shkaktuar nga përmbytjet.

Reshjet e dendura shkaktuan përmbytje në provinca të shumta afgane, ku Baghlan u godit më rëndë, duke shkatërruar 2.500 deri në 3.000 shtëpi, duke vrarë qindra bagëti dhe duke dëmtuar rrugët dhe infrastrukturën tjetër gjatë tre ditëve të fundit.

Bilanci i viktimave nga përmbytjet shkatërruese në provincën veriore Baghlan të Afganistanit është rritur në 315, me 1.630 të lënduar, njoftoi më 12 maj Ministria e Refugjatëve dhe Riatdhesimit.

Muajin e kaluar, të paktën 70 njerëz u vranë dhe dhjetëra të tjerë u plagosën nga shirat e dendur dhe përmbytjet në zona të ndryshme të vendit të shkatërruar nga lufta.

Ministri i përkohshëm i Ekonomisë Din Mohammad Hanif i ka kërkuar OKB-së, agjencive humanitare dhe biznesit privat të ofrojnë mbështetje për ata që janë goditur nga përmbytjet.

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

Sot i jepet lamtumira e fundit policit që u vra para dy ditësh në Fier

Publikuar

nga

Në hollin e Teatrit Bylis në Fier është vendosur arkmorti me trupin e pajetë të efektivit të policisë ku do të kryhen homazhe nga familjarë, kolegë, qytetarë dhe autoritete për t’i dhënë lamtumirën e fundit.

Më pas arkmorti me trupin e tij do të përcillet në banesën e fundit në varrezat e fshatit Baltëz.

Efektivi i policisë Novruz Cenalia u vra dy ditë më parë në fshatin Baltëz pas një konflikti të çastit me 23 vjeçarin Azgan Mernica i cili pas kryerjes se kësaj vrasje është në arrati. Prej dy ditësh forcat e policisë, forcat speciale RENEA kanë vijuar kërkimet për gjetjen e autorit duke u shtrirë në disa qytete të jugut të vendit.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Parullat fashiste në sport: Kritikat e Bashës për Euro 2027 dhe bashkëpunimin Shqipëri-Serbi

Publikuar

nga

Federata Shqiptare e Futbollit dhe ajo e Serbisë janë bërë bashkë dhe kanë dorëzuar në UEFA kërkesën e përbashkët për të organizuar finalet e Euro 2027 për moshat U-21.Deputeti i Vetëvendosjes, Dimal Basha, ka denoncuar bashkëpunimin e Federatës Shqiptare të Futbollit me Federatën e Serbisë për organizimin e Euro 2027 për moshat U-21, duke e quajtur “e turpshme”.

Basha argumenton se parullat fashiste të tifozëve serbë, të cilat përfshijnë thirrjet për vrasjen e shqiptarëve, përbëjnë një shkelje të qartë të vlerave humane dhe sportive. Ai thekson se kjo është një formë e diskriminimit ndaj shqiptarëve, pa marrë parasysh vendndodhjen e tyre gjeografike.

Basha fton Federatën Shqiptare të tërhiqet nga kjo bashkëpunim dhe të kërkojë falje për çdo ndikim të tillë të parullave fashiste në sport. Ky shqetësim rrit tensionet ndërmjet dy vendeve dhe nxit diskutime mbi etikën dhe politikat e futbollit në Ballkan.

“Dëgjova se Federata Shqiptare paska apliku me Federatën e Serbisë për organizimin e Evropianit 2027 për U21! E turpshme! Duhet me ditë federata shqiptare që motoja kryesore e fansave te Zvezdës e Partizanit (por edhe fansave të Serbisë) është “Kosova je Serbija” dhe ubij shiptari” (vriti shqiptarët).  Pra nuk kërkojnë me na vra veç neve n’Kosovë, por SHQIPTARËT, pa dallim vendit ku jetojnë! Tërhiquni dhe kërkoni falje”, jep qëndrimin e tij deputeti Basha në rrjetin social në Facebook. /UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Bota

Kërcënimi i Biden për të ndaluar dërgesat e armëve, ndez zemërim dhe grindje mes zyrtarëve izraelitë

Publikuar

nga

Zyrtarët izraelitë kanë goditur Shtetet e Bashkuara dhe kanë hyrë në një përplasje të brendshme për deklaratat e presidentit amerikan Joe Biden se ai do të ndalonte disa dërgesa të armëve amerikane në Izrael nëse një operacion tokësor në shkallë të plotë niset në qytetin e Rafahut.

Pasi Biden bëri komentet e tij, në një intervistë me Erin Burnett të CNN, Gilad Erdan, ambasadori i Izraelit në Kombet e Bashkuara, tha se ai besonte se vendimi “mund të inkurajojë armiqtë e shtetit të Izraelit dhe kombit izraelit”, ndërsa kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu reagoi ndaj njoftimit duke postuar një video të shkurtër të një fjalimi të mbajtur disa ditë më parë, në të cilin ai tha: “Nëse Izraeli detyrohet të qëndrojë i vetëm, Izraeli do të qëndrojë i vetëm”.

Kabinetet izraelite të luftës dhe të sigurisë do të mblidhen të enjten në mbrëmje pas kërcënimit të Bidenit, i thanë CNN dy zyrtarë izraelitë.

Njoftimi i presidentit se ai ishte i përgatitur të kushtëzonte armatimin amerikan me veprimet e Izraelit përbën një pikë kthese në konfliktin shtatë-mujor midis Izraelit dhe Hamasit. Dhe pranimi i tij se bombat amerikane ishin përdorur për të vrarë civilë në Gaza ishte një njohje e qartë e rolit të Shteteve të Bashkuara në luftë.

Presidenti ka qenë nën presion të jashtëzakonshëm, përfshirë nga anëtarët e partisë së tij, për të kufizuar dërgesat e armëve në mes të një krize humanitare në Gaza.

Komenti nga Biden për CNN është një pengesë e madhe për luftën e Izraelit. SHBA-ja është deri tani aleati më i rëndësishëm dhe më i fuqishëm i Izraelit dhe pa mbështetjen e tij, fuqia e zjarrit dhe ambiciet e Izraelit në Gaza do të dobësoheshin.

Biden thotë se do të ndalojë dërgimin e bombave dhe predhave të artilerisë në Izrael nëse ai fillon pushtimin e madh të Rafahut. Administrata Biden prej muajsh ka ushtruar presion mbi Izraelin që të bëjë më shumë për të mbrojtur civilët në Gaza dhe për të siguruar që më shumë ndihma humanitare mund të dërgohet atje.

SHBA i ka bërë gjithashtu vazhdimisht thirrje Netanyahut dhe qeverisë së tij që të rishqyrtojnë planet e saj për një pushtim të plotë të Rafah, qyteti më jugor i Gazës, ku më shumë se 1 milion njerëz janë strehuar pasi janë larguar nga luftimet diku tjetër në rrip.

Izraeli, deri më tani, ka kryer një operacion të kufizuar rreth qytetit, duke marrë nën kontroll anën palestineze të kalimit Rafah – një pikë kyçe hyrëse për ndihma në Gaza – dhe duke kryer sulme ushtarake në skajet e qytetit.

Imazhet e reja satelitore të marra nga CNN nga Planet Labs tregojnë se sulmi i Izraelit në Rafah është zgjeruar nga sulmet ajrore në operacionet tokësore ditët e fundit.

Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) të hënën u kanë thënë disa njerëzve në Rafah lindor që të “evakuohen menjëherë” përpara një operacioni ushtarak në qytet. Atyre iu tha të shkonin në Al-Mawasi, një qytet bregdetar pranë qytetit të Khan Younis që grupet e ndihmës e kanë përshkruar si të mbipopulluar dhe jo të përshtatshëm për banim. Agjencia e OKB-së për refugjatët palestinezë (UNRWA) vlerësoi se rreth 79,000 njerëz janë larguar nga qyteti që nga e hëna.

Pavarësisht presionit ndërkombëtar në rritje, administrata Biden ka qëndruar e palëkundur me Izraelin, duke ofruar armë dhe mbështetje të tjera. Kërcënimi të mërkurën erdhi vetëm një ditë pasi Biden përdori fjalimin e tij në Muzeun Përkujtimor të Holokaustit në SHBA për t’i kujtuar njerëzve tmerret e sulmeve të 7 tetorit në Izrael, kur luftëtarët e udhëhequr nga Hamasi vranë rreth 1200 njerëz në Izrael dhe rrëmbyen më shumë se 250. Shumë nga pengjet e marra në Gaza atë ditë mbahen ende në rrip.

“Shumë njerëz që mohojnë, nënvlerësojnë, racionalizojnë dhe injorojnë tmerret e Holokaustit dhe 7 tetorit – duke përfshirë përdorimin e tmerrshëm të dhunës seksuale nga Hamas për të torturuar dhe terrorizuar hebrenjtë. Është absolutisht e neveritshme – dhe duhet të ndalet”, tha ai të martën, duke ngritur zërin.

Presidenti dha një notë shumë të ndryshme të mërkurën. “E kam bërë të qartë se nëse ata shkojnë në Rafah – ata nuk kanë shkuar ende në Rafah – nëse shkojnë në Rafah, unë nuk do të furnizoj armët që janë përdorur historikisht për t’u marrë me Rafah, për t’u marrë me qytetet – që merren me atë problem”, tha Biden, duke shtuar se SHBA do të vazhdojë të furnizojë Izraelin me armë mbrojtëse.

Komentet e Bidenit kanë shkaktuar zemërim të konsiderueshëm në mesin e disa politikanëve izraelitë.

Duke folur në një ngjarje për nderimin e ushtarëve të rënë izraelitë dhe viktimave të sulmeve terroriste, ministri izraelit i mbrojtjes Yoav Gallant tha: “U drejtohem armiqve të Izraelit, si dhe miqve tanë më të mirë dhe them – Shteti i Izraelit nuk mund të nënshtrohet, jo IDF. , jo strukturat e mbrojtjes dhe jo Shtetin e Izraelit. Ne do të qëndrojmë të fortë, do t’i arrijmë qëllimet tona – do të godasim Hamasin, do të godasim Hezbollahun dhe do të arrijmë sigurinë”.

Miki Zohar, një ministër nga partia Likud e Netanyahut, tha se ishte “e mahnitshme të zbulosh se bota ka harruar atë që ndodhi në Izrael më 7 tetor”.

Trupat e artilerisë izraelite të vendosura në kufirin Rafah nisin sulmin në Rripin jugor të Gazës në Izrael më 8 maj 2024. /UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara