Kuriozitete

Epoka e një mijë të vërtetave

Nga Giovanbattista Trebisacce

Published

2 years ago

on

Nga Giovanbattista Trebisacce

Xhorxh Oruell. Nëse shkrimtari britanik do të kishte jetuar më shumë se 47 vjet, ndoshta do ta kujtonim me më shumë ëndje por edhe mister për shkak të “profecive” të tij. Në fakt nuk ka pasur asgjë që ka lindur nga imagjinata e Oruell, dhe që nuk është vërtetuar në realitet.

Mjafton të mendoni për romanin e tij “Vitit 1984” (një lloj Big Brother bashkëkohor:Sot miliona e miliona kamera të shpërndara nëpër botë monitorojnë vazhdimisht lëvizjet tona) apo internetin dhe rrjetet sociale, ku kontrolli i vazhdueshëm kryhet nëpërmjet të ashtuquajturit “profilim”.

Apo “Fermën e Kafshëve“, një përrallë alegorike madhështore,që mund të përfaqësojë sot retorikën“Të gjitha kafshët janë të barabarta “, dhe e “demokracisë nga poshtë” nga njerëz që luftojnë kundër establishmentit, dhe që më pas bëhen establishmenti i radhës”. Megjithatë, Oruell tregon një largpamësi profetike, edhe në konsideratat e tij më të thella që synojnë të analizojnë marrëdhëniet e njeriut me të vërtetën. Reflektimet e tij denoncojnë me vendosmëri rreziqet e një të vërtete të deformuar, të prirur për të qenë në shërbim të propagandës, retorikës dhe nacionalizmit (tashmë e zëvendësuar nga sovraniteti), një e vërtetë e burgosur nga lajmet, e kushtëzuar në mos e asgjësuar nga kufijtë e lirisë së shprehjes.

Këto referenca janë shumë aktuale sot për shkak të shumë të vërtetave të disponueshme në ueb, të shumëfishuara në mënyrë eksponenciale dhe që megjithatë e bëjnë të duket bosh konceptin e vërtetësisë. Çdo gazetar, çdo faqe online, çdo faqe në Facebook, përhap të vërtetën e saj.

Faktet ngatërrohen me opinionet, lajmet e rreme vihen në qendër të vëmendjes duke e zhvendosur në periferi informacionin e saktë. Dhe clickbait (burimi i lajmeve sensacionale) shndërrohet në një linjë editoriale. Pra një “pyll i errët” për ata që kanë si të vetmen dëshirë informimin.

Në këtë aspekt janë shumë domethënëse fjalët e Papa Françeskut, të marra nga encilika e tij “Ungjilli i buzëqeshjes”:“Çuditërisht, ne nuk kemi pasur kurrë më parë më shumë informacion se sa sot, e megjithatë vazhdojmë të mos e dimë se çfarë po ndodh”.

Një ndryshim kursi në lidhje me parimet e shenjta të së drejtës për informim dhe i historiografisë, të cilat kanë qenë gjithmonë të lidhura me pluralizmin e lajmeve dhe burimet e tyre. I njëjti pluralizëm që garanton sot shumëfishimin e kanaleve të keqinformimit dhe që ijep mundësi lajmeve të rreme – të cilat vijnë nga rrjetet sociale apo rrjeti – të pushtojnë faqet e para edhe të mediave kryesore tradicionale.

Prandaj, nevojitet një “dietë informative“ e karakterizuar nga një prirje e fortë për ndërveprim aktiv e mediave për të garantuar raportimin e së vërtetës. Dhe kjo gjë është e arritshme vetëm nëpërmjet një marrëdhënie të vazhdueshme me burimet e informacionit për të hetuar, verifikuar, krahasuar të dhënat, për të mos rënë viktima të keqinformimit.

Sot po përjetojmë një mbingarkesë informacioni, disa e quajnë Infodemi. Ky term i ri përfaqëson me saktësi dukurinë e ngopjes nga informacioni, zakonisht i pasaktë dhe i pa verifikuar, lajmet e rreme dhe sensacionalizmi, të cilat sidomos në kohën e pandemisë shkaktuan një rritje marramendëse të frikës dhe ankthit.

Të gjitha këtyre i shtojmë algoritmet matematikore (‘zemra’ e vërtetë e rrjeteve sociale dhe motorëve të kërkimit), të cilët përmes proceseve të profilizimit përzgjedhin lajmet që duhet të lexojmë, produktet që duhet të blejmë. Sipas një raporti mbi konsumin e informacionit nga Agcom (Autoriteti për Garancitë e Komunikimeve), 54.5 për qind e përdoruesve kanë qasje tek informacioni përmes rrjeteve sociale dhe motorëve të kërkimit.

Pra një proces që e ndryshon perceptimin tonë mbi realitetin,dhe që është konfiguruar në sytë tanë në mënyrë të pjesshme dhe paragjykuese. E ardhmja e informacionit, nuk mund të injorojë një apel të fortë për përgjegjësi kolektive.

Lajmet nuk mund të shndërrohen në produkte të zakonshme, dhe gjigantët e teknologjisë duhet t’u nënshtrohen rregullave të qarta, të sakta dhe të patejkalueshme. Më pëlqen që ta mbyll këtë shkrim të shkurtër, duke përmendur një autor tjetër të madh të shekullit XX-të , Luixhi Pirandelo.

Ai thotë se nuk ka asnjë të vërtetë të vetme, por ka po aq të vërteta sa ka njerëz që besojnë se i zotërojnë ato. Në dramën “Kështu është”, kur gruas së zotit Ponza i kërkohet të zgjidhë misterin e identitetit të saj, gruaja, mishërimi i së vërtetës pirandeliane, me fytyrën e mbuluar nga një vello e zezë, përgjigjet se është njëherazi edhe vajza e zonjës Frola, po ashtu edhe gruaja e dytë e zotit Ponza:“Unë jam ajo që t’i beson se jam!”.

Shënim: Giovanbattista Trebisacce, profesor i pedagogjisë së përgjithshme në Universitetin e Katanias. / “Opinione.it” – Bota.al

Related Topics:
Continue Reading

Kuriozitete

Kur gëzimi stresohet, pse disa të rritur ndihen të tensionuar nga festat?

Published

8 hours ago

on

December 3, 2025

By

Shumë të rritur çdo vit presin festat me ndjenja të përziera.

Në vend të gëzimit, shpesh ndiejnë tension, ankth dhe një peshë në stomak sapo fillojnë të vijnë ftesat për mbledhje familjare.

Edhe pse rrallë flitet për këtë, reagimi është më i zakonshëm se sa mendohet e ka rrënjë të thella. Psikologët shpjegojnë se frika nga takimet festive shpesh buron nga përvoja të hershme të fëmijërisë, edhe kur si të rritur, njerëzit kanë ndërtuar një jetë krejt tjetër.

Më poshtë janë disa modele të zakonshme që shkaktojnë tension dhe rezistencë ndaj mbledhjeve familjare:

Rritja në atmosferë të paparashikueshme

Fëmijët që nuk e dinin në çfarë gjendjeje shpirtërore do t’i gjenin prindërit zhvillojnë vigjilencë të vazhdueshme. Reagimet e paqëndrueshme dhe shpërthimet krijojnë një refleks emocional që nuk zhduket lehtë, duke bërë që takimet familjare të duken si terren i pasigurt.

Nënvlerësimi i emocioneve

Kur fëmijëve u thuhet se janë “të ndjeshëm” ose se nuk kanë arsye të ndihen si ndihen, ata mësojnë të fshehin emocionet e tyre. Si të rritur, kjo bën që ata të ndihen të pamundur të jenë emocionalisht të sinqertë para familjes.

Modele të pashëndetshme të konfliktit

Në familjet ku konfliktet ishin të forta ose të ndaluara plotësisht, fëmijët nuk mësojnë komunikim të shëndetshëm. Për pasojë, një drekë festive mund të shkaktojë frikë nga përplasjet ose tensionet e heshtura.

Krahasimi i vazhdueshëm

Në familje ku dashuria lidhej me arritje, notat ose sukseset, rikthimi i kësaj atmosfere sjellë ndjenja të mospërmbushjes, pavarësisht sukseseve reale.

Mungesa e kufijve familjarë

Fëmijët që nuk kanë pasur privatësi ndihen të pambrojtur kur të rriturit bëjnë pyetje të padëshiruara ose ndërhyjnë në jetën personale.

Rritja pranë varësive

Në familjet ku alkooli ose varësitë ishin prezente, trupi lidhet pavetëdijshëm me ankthin gjatë festave, edhe nëse situata është stabilizuar.

Marrja e roleve të rritura shumë herët

Fëmijët që kujdeseshin për të tjerët më herët, shpesh automatikisht marrin të njëjtin rol gjatë mbledhjeve familjare, duke shkaktuar lodhje emocionale.

Favorizimi i një fëmije

Kur një fëmijë favorizohet dhe tjetri neglizhohet, plagët emocionale zgjasin gjatë gjithë jetës. Festat shpesh rikthejnë këto ndjenja të vjetra.

Kritika e vazhdueshme dhe mungesa e butësisë

Në familje ku kritika ishte norma, të rriturit presin komente negative për pamjen, karrierën ose zgjedhjet e tyre. Festa bëhet burim tensioni, jo gëzimi.

Mospranimi i identitetit dhe zgjedhjeve personale

Fëmijët që nuk kanë përjetuar pranimin për atë që janë, shpesh fshehin veten. Kur festat i rikthejnë në role që nuk iu përkasin, ndjenja e distancës dhe mbrojtjes emocionale është normale.

Të kuptuarit e rrënjës së shqetësimit është hapi i parë drejt ndryshimit

Mosdashja e festave nuk do të thotë mungesë shpirtërore a mosmirënjohje. Tregon se trupi e mendja mbajnë tensione të vjetra. Kur njeriu i njeh modelet, është më e lehtë të vendosë kufij, të kufizojë kohën në ambiente të lodhshme dhe të krijojë mënyrën e tij të festimit pa stres.

Në moshë të rritur, shumë njerëz kuptojnë se kanë të drejtë të zgjedhin marrëdhëniet dhe mënyrën se si duan të festojnë. E drejta për qetësi është po aq legjitime sa e drejta për të festuar. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Krahët robotikë humanoidë që pasqyrojnë lëvizjet njerëzore hapin epokën e AI fizike

Published

10 hours ago

on

December 3, 2025

By

Një krah robotik me lëvizje të ngjashme me ato njerëzore, i ndërtuar për kërkime mbi inteligjencën artificiale fizike, mund të pasqyrojë çdo lëvizje të një operatori që përdor helmetë VR, duke rrotulluar duart si një magjistar.

Sipas kompanisë Enactic, me pak praktikë, këta krahë mund të kryejnë vetë detyra të përditshme.

Ata zhvillojnë robotë humanoidë për të larë enët dhe për të bërë lavanderinë në shtëpitë e kujdesit në Japoni, ku mungon fuqia punëtore.

Kjo shënon fillimin e epokës së AI-së në botën materiale, përmes robotëve të zgjuar, makinave vetëdrejtuese dhe pajisjeve autonome.

Kompanitë teknologjike investojnë miliarda dollarë në këtë fushë, dhe Morgan Stanley parashikon se deri më 2050 mund të ketë më shumë se një miliard robotë humanoidë në botë.

Shembuj nga terreni:

Në Guangzhou, Kina, XPeng prezantoi javën e kaluar një robot humanoid me pamje elegante që ecën dhe madje kërcejnë, mes duartrokitjeve dhe habisë së publikut.

Megjithatë, manipulimi i objekteve të ndërlikuara ende mbetet sfidë, dhe kostoja e lartë e pjesëve mekanike e bën zëvendësimin masiv të punonjësve ende të paarritshëm.

Me mjaftueshëm të dhëna dhe trajnim, robotët humanoidë kryejnë çdo detyrë njerëzore, nga dado e kuzhinier te kopshtari.

Në Japoni, Enactic po bashkëpunon me qendra kujdesi për të lehtësuar punët e rënda, duke lejuar profesionistët të fokusohen te mirëqenia e të moshuarve. Kjo përvojë shërben për të trajnuar modelet e AI fizike, të cilat në të ardhmen pritet të veprojnë në mënyrë autonome. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Rekord botëror: Veza e rrallë Fabergé kalon në ankand

Published

11 hours ago

on

December 3, 2025

By

Një vezë e rrallë Fabergé, e zbukuruar me diamante dhe në pronësi të nënës së fundit perandori rus, është shitur në ankand për 22.9 milionë paund, duke thyer rekordin botëror për një objekt të këtij lloji.

Veza e Dimrit, e porositur më 1913 nga Perandori Nikolla II për nënën, Perandoreshën Maria Feodorovna, konsiderohet si një nga krijimet më të shquara të mjeshtrit Peter Carl Fabergé, i njohur për dhjetëra vepra të porositura nga familjet mbretërore ruse, daneze dhe britanike.

Punuar në kristal me motive ngrice dhe e dekoruar me fjolla bore prej platini të vendosura me diamante, veza ka kaluar një histori të pasur: pas Revolucionit Rus të vitit 1917, u transportua në Kremlinin e Moskës, më pas u shit disa herë gjatë shekullit të 20-të, duke përfshirë blerje nga Wartski i Londrës dhe ankande të Christie’s.

Sipas Margo Oganesian, drejtoreshë e departamentit të Fabergé në Christie’s: “Kjo është hera e tretë që Veza e Dimrit vendos një rekord botëror. Është një mundësi historike për koleksionistët dhe një dëshmi e rrallësisë dhe mjeshtërisë së Fabergé-së.” /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Energjia juaj është pasuria juaj, si ta mbroni nga njerëzit negativë?

Published

1 day ago

on

December 2, 2025

By

Gjeni më poshtë 11 mënyra që do të ju ndihmojnë të qëndroni pozitivë, edhe kur rrethoheni nga njerëz negativë.

Mos e merrni personale

Nëse keni të bëni me dikë që ka personalitet “toksik”, mbani mend: nuk është aspak puna juaj cka mendojnë të tjerët për ju, kjo nuk ju prek aspak. Nëse mendojnë negativisht për ju, kujt i bëhet vonë? Thjesht jini vetvetja.

Ruani qetësinë

Duke mos u ulur në standardin e negativëve, do të kuptoni që është më e kollajtë të ruani qetësinë, të mbesni pozitivë dhe thjeshtë të pranoni gjendjen e gjërave, ashtu si janë, deri kur mund të dilni prej situatës.

“Hiqeni” veten nga situata

Mund të duket si gjëja më e kollajtë, por ndonjëherë është edhe më e mira. Nëse keni ngecur dhe nuk dilni dot, thjeshtë sprapsja nga një bisedë negative dhe “ëndërrimi me sy hapur” mund të mjaftojë për të mbajtur negativitetin larg jush.

Merrni frymë

Të gjithë terapistët e mirë rekomandojnë terapinë e frymëmarrjes për të lehtësuar ankthin, dhe funksionon.

Numëroni deri në 10. Nëse nuk bën punë, numëroni deri në 20

Funksionon për së mbari. Kjo ndodh sepse ju jep juve disa sekonda për të hequr dorë nga reagimi instiktiv, dhe kështu nuk e lejoni negativitetin t’ju prekë.

Ushtrohuni

Nëse ushtroheni për 15 minuta, ndiheni më mirë, e kokën do ta keni më të kthjellët. Nuk do të thotë të lini menjëherë një situatë negative e të vraponi të bëni ushtrime, por ushtrimet e shpeshta do ta bëjnë mendjen një vend të shëndetshëm për të luftuar ndikimet negative.

Flisni

Nëse jeni të gatshëm e keni vullnet, luftoni negativitetin me fjalë pozitive. Thjeshtë jini gati të mbroni pozicionin tuaj, dhe të mbani kokën lart, ose përndryshe do të përfundoni duke ulur standardet tuaja, pa e kuptuar.

Mbajeni veten të zënë

Nëse mendja juaj është e fokusuar në diçka tjetër, është më e lehtë të injoroni pesimizmin që ju rrethon.

Rrethohuni me gjëra që ju ndihmojnë të mbesni pozitivë

Nëse mendoni që mjedisi juaj i punës është shkatërrues për humorin tuaj, përpiquni të rrethoheni me gjëra që ju mbajnë të zënë dhe ju kënaqin. S’ka rëndësi nëse janë shënime me citime optimiste, foto familjare, apo muzikë që ju shpie në një vend pozitiv – përpiquni që hapësirën e punës ta mbushni me të gjithë gjërat që ju kujtojnë se ju jeni mbi negativitetin.

Mos mbani mëri

Thjeshtë nuk ju bën mirë. Do ju ulë poshtë përmes vetëshkatërrimit, dhe do jetë shumë e vështirë të largoheni. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara