Lajmet

Ekipi që nis i pari gjuajtjen e penalltive, ka një avantazh.

A janë penalltitë mënyra më e drejtë për të shpallur fituesin e një ndeshje?

Published

on

Fati i finales së pestë të Kampionatit Evropian të futbollit – edicioni i 16-të i të cilit po luhet aktualisht në të gjithë kontinentin – u vendos nga penalltia më e famshme në historinë e këtij sporti. Në vitin 1976, 120 minutat lojë nuk arritën që të shpallnin një fitues midis  Çekosllovakisë dhe Gjermanisë Perëndimore.
Në këto kushte u kalua tek gjuajtja e penalltive, hera e parë që po provohej në një turne të madh. Në momentin kur çekët ishin në avantazh 4-3, ishte radha e Antonin Panenkës. Duke i dhënë të kuptojë portierit, sikur do të gjuante në anën e majtë dhe pasi priti që portieri gjerman të hidhet në atë krah, mesfushori e goditi topi me shumë delikatesë në qendër të portës, duke i siguruar kësisoj titullin kampion vendit të tij.

Deri më sot gjuajtje të tilla nga pika e bardhë (shpeshherë të pritura) njihen si alla Panenka. Por gjuajtjet e penaltive, janë që nga vitit 1976 spektakle të paharrueshme për shkak të dramës që bartin. Formati i tyre është i thjeshtë. Nëse, në një ndeshje me eleminim direkt, dy ekipe janë barazim pas lojës së rregullt prej 90 minutash, dhe pas 30 minutave shtesë, ftuesi përcaktohet nga gjuajtja e penalltive.

Secila nga skuadrat zgjedh 5 lojtarët që do të gjuajnë penalltitë, dhe në fund fitues është ekipiqë shënon më shumë se sa kundërshtari. Nëse pas 5 gjuajtjeve të para, skuadrat janë sërish në barazim, lojtarët e mbetur godasin nga një penallti, e cila nëse realizohet ose humbet përcakton direkt fituesin dhe humbësin.

Pre e presionit mund të bien edhe futbollistët më të mirë. Në finalen e Kupës së Botës së vitit1994, sulmuesi i famshëm italian Roberto Baxho gaboi në gjuajtjen e pestë të skuadrës së tij, duke ia dhuruar titullin titullin kampion Brazilit.

Në fakt gjuajtjet e penalltive janë shoqëruar aq shumë gabime nga skuadrat e mëdha, sa qëpërshkruhen shpesh si një lotari. Studimet kanë gjetur pak prova se ato favorizojnë skuadrat më të mira. Në këto kushte, ekzistojnë 2 mënyra për të pasur një mekanizëm më të ndershëm.

E para është të përmirësojmë vetë formatin e gjuajtjes së penalltive.

Për shembull është provuar se ekipi që nis i pari gjuajtjen e penalltive, ka një avantazh të rëndësishëm. Sipas një studimi nga London School of Economics, ai fiton në rreth 60 për qind të rasteve.

Kjo ndodh ndoshta për shkak të presionit psikologjik mbi lojtarët që gjuajnë të dytët, të cilët duhet të shënojnë për të mbajtur gjallë shpresat e skuadrës së tyre. Vendimi se kush gjuan i pari merret përmes hedhjes së monedhës.

FIFA, organi drejtues i futbollit botëror, ka provuar formatin ABBA, pra penalltinë e parë e gjuan njëra skuadër, më pas gjuajnë rresht 2 lojtarët e ekipit kundërshtar, dhe më pas gjuan lojtari i dytë i ekipit që nisi i pari gjuajtjen e penalltive.

Ky është i njëjti format që përdoret në lojën e tenisit. Por eksperimenti nuk u konsiderua i suksesshëm, pasi vetë mbështetësit e saj e cilësuan si shumë konfuze. Në këtë rast ata duhet të përballen me konstantën matematikore Prouhet–Thue–Morse.

Kjo lloj skeme, ABBABAAB, konsiderohet më e ndershmja për gjuajtjet e penalltive, dhe ajo përdoret në shumë duele të tjera sportive, si për shembull në turnetë e shahut. Shumë eksperimente sugjerojnë se përdorimi i skemës Prouhet–Thue–Morse, i barazon shanset e ekipeve, afërsisht në nivelet 50-50.

Mënyra e dytë për t’i dhënë ekipit më të mirë meritor shansin më të mirë për të fituar, është heqja dorë nga penalltitë. Një opsion është një lloj tjetër sfide, në të cilin lojtarët nisen me topin nga mesi i fushës dhe kanë një kohë të caktuar për ta mposhtur portierin (nganjëherë skemës i shtohet edhe një mbrojtës kundërshtar).

Kjo skemë mund të kërkojë më shumë aftësi, sesa thjesht bërja gol nga distanca 11 metra. “Goli i artë”, në të cilin fiton ekipi që shënon i pari në kohën shtesë, u testua dhe më pas u anulua shpejt, pasi inkurajonte shumë futbollin mbrojtës.

Ndoshta ideja më bindëse është një formë e “Golit të artë”, në të cilën nuk ka asnjë kufizim në kohën shtesë. Por një lojtar nga secili ekip hiqet nga fusha në intervale të rregullta (le të themi në çdo 10 minuta). Hapësira shtesë që krijohet por edhe lodhja fizike, shton shanset për të pasur një gol që mund ta zgjidhë sfidën.

Por për shumë tifozë, është pikërisht ideja që një ekip më i dobët gjatë një ndeshjeje mund të ketë mundësi të eleminojë një rival shumë më të fuqishëm, ajo që i bën shumë tërheqëse penalltitë. Dhe çekët jo favoritë në atë finale, që arritën të mposhtnin nga pika e bardhë ekipin e fortë të Gjermanisë Perëndimore në vitin 1976, vendosën një precedent edhe në këtë drejtim. / The Economist – Bota.al

Continue Reading

Bota

Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë

Published

on

Fermerët në Francë kanë vazhduar protestat e tyre të forta, duke hyrë në ditën e katërt të mobilizimit kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë midis Bashkimit Evropian dhe vendet e Mercosur (Argjentina, Brazili, Paraguaji dhe Uruguaji). Këto protesta janë shtrirë në disa qytete të Francës, ndërsa fermerët kërkojnë më shumë mbështetje dhe mbrojtje për industrinë e bujqësisë franceze, duke thënë se marrëveshja do të dëmtojë ndjeshëm të ardhurat e tyre dhe do të krijojë konkurrencë të padrejtë.

Në një akt demonstrativ, dhjetra fermerë, të organizuar nga sindikata Koordinimi Rurale du Lot-et-Garonne, montuan një kortezh me traktorë dhe bllokuan hyrjen në portin e madh të Bordos në Bassens (Gironde), një pikë kyçe për importin e drithërave. Protestuesit hodhën goma për të bllokuar rrugët që çojnë në portin, duke kërkuar që Ministri i Bujqësisë të nënshkruajë një dokument që garanton barazi të rregullave për të gjithë prodhuesit, duke i detyruar eksportuesit e vendeve të Mercosur të përmbushin standardet e BE-së për produktet bujqësore.

Një protestues nga sindikata Koordinimi Rurale shprehu shqetësimin se “na e imponojnë këtë produkt apo atë produkt dhe i ndalojnë produktet tjera, por këto produkte janë të ndaluara në vendin tonë, ndërsa në vendin e tyre janë të lejuara. Më pas këto produkte të parregulluara i blejmë nga jashtë”. Kjo është një akuza e fortë që synon të nënvizojë mangësitë e marrëveshjes për sa i përket standardeve të sigurisë dhe cilësisë së produkteve që mund të importohen pa tarifa doganore.

Sindikatat, duke përfshirë edhe Koordinimin Rurale, që është një grup bujqësor me lidhje me të djathtën ekstreme, kanë paralajmëruar një “revoltë bujqësore”, me bllokada të mallrave ushqimore që do të vazhdojnë në qytete të tjera, si në Auch dhe Agen në jugperëndim të Francës. Ata po ashtu janë të angazhuar në një fushatë të gjerë për të kundërshtuar importin e mishit të viçit, shpendëve dhe sheqerit nga vendet e Mercosur, të cilat, sipas tyre, krijojnë konkurrencë të pandershme për fermerët francezë dhe evropianë.

Përkrahësit e marrëveshjes BE-Mercosur argumentojnë se kjo marrëveshje do të përmirësojë lidhjet ekonomike midis Evropës dhe Amerikës së Jugut, duke hequr tarifat për eksportet evropiane, sidomos për makineritë, kimikatet dhe automjetet. Ata besojnë se kjo do të rrisë mundësitë e tregtisë për bizneset evropiane dhe do të kontribuojë në rritjen ekonomike të rajonit.

Megjithatë, shumë sindikata të fermerëve dhe organizata bujqësore e shohin këtë marrëveshje si një kërcënim për sektorin e bujqësisë, duke konsideruar se ajo nuk merr parasysh kostot e larta të prodhimit në Evropë dhe kushtet më të ulëta të prodhimit në disa shtete të Amerikës së Jugut. Ata e cilësojnë marrëveshjen si të paekuilibruar, pasi nuk ofron mbrojtje të mjaftueshme për prodhuesit evropianë dhe mund të çojë në një rënie të çmimeve dhe cilësisë së produkteve bujqësore franceze.

Në përgjigje të protestave, Ministrja e Bujqësisë e Francës, Annie Genevard, ka kundërshtuar publikisht marrëveshjen e tregtisë së lirë, duke përmendur rreziqet e shpyllëzimit dhe shqetësimet shëndetësore të lidhura me mishin e trajtuar me hormone, si dhe me praktikat e tjera që janë të ndaluara në Bashkimin Evropian. Po ashtu, Presidenti Emmanuel Macron ka shprehur shqetësimin e tij për mundësinë që prodhuesit e Amerikës së Jugut të mos përmbushin standardet e larta mjedisore dhe shëndetësore të BE-së.

Fermerët francezë dhe sindikatat që i përfaqësojnë shpresojnë që protestat e tyre të krijojnë një presion të mjaftueshëm mbi qeverinë dhe zyrtarët e BE-së për të rinegociuar ose për të bllokuar marrëveshjen, duke kërkuar mbështetje më të madhe për sektorin bujqësor të Francës dhe të gjithë Evropës./UBTNews/

 

 

Continue Reading

Bota

Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025

Published

on

Në Itali, punonjësit e shëndetësisë kanë nisur një grevë njëditore në të gjithë vendin, duke protestuar kundër buxhetit të ulët të parashikuar për sektorin e shëndetësisë për vitin 2025. Sindikatat e mjekëve dhe stafit shëndetësor kanë deklaruar se shkalla e pjesëmarrjes në grevë është rreth 85 për qind, duke theksuar shqetësimet e tyre për financimin e pamjaftueshëm të këtij sektori kaq të rëndësishëm.

Një nga arsyet kryesore të grevës është buxheti i shëndetësisë për vitin 2025, i cili parashikon më pak të ardhura për këtë sektor, duke vënë në dyshim mundësitë e ofrimit të shërbimeve të nevojshme për popullatën. Mjekët dhe infermierët janë të shqetësuar për pamjaftueshmërinë e burimeve dhe për pasojat që mund të ketë kjo situatë mbi shërbimin shëndetësor në të gjithë vendin.

Përveç shqetësimeve për buxhetin, punonjësit e shëndetësisë kanë protestuar gjithashtu për sigurinë e pamjaftueshme gjatë punës në spitale. Ata kanë denoncuar kushtet e punës dhe mungesën e mbrojtjes adekuate, duke i bërë thirrje qeverisë që të ofrojë kushte më të sigurta për punonjësit shëndetësor, të cilët janë vazhdimisht të ekspozuar ndaj stresit dhe rreziqeve të tjera.

Mjekët kanë shprehur shqetësime për pasojat e mundshme të buxhetit të ulët, duke parashikuar se mund të shtyhen mbi 15,000 operacione jo urgjente dhe 100,000 kontrolle mjekësore. Ky është një shqetësim serioz për pacientët që presin trajtim dhe për gjithë sistemin shëndetësor, që mund të përballet me vonesa të mëdha dhe ngarkesa të mëtejshme në shërbimet e tij.

Gjatë protestës, mjekët dhe punonjësit e tjerë të shëndetësisë mbajtën pankarta me mbishkrimin “Respekt”, duke kërkuar që të tregohen më shumë vlerësim dhe respekt ndaj personelit shëndetësor, të cilët luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit publik, veçanërisht gjatë periudhave të krizave shëndetësore si pandemia e COVID-19.

Ndërkohë, kryeministrja italiane Giorgia Meloni ka reaguar ndaj kritikave të sektorit shëndetësor dhe opozitës, duke mbrojtur pozicionin e qeverisë lidhur me buxhetin e vitit 2025. Ajo ka theksuar se qeveria e saj ka ndarë “sasi të paprecedentë burimesh” për shërbimet shëndetësore kombëtare, duke u angazhuar për përmirësimin e kushteve të punës dhe mbështetje për sistemin shëndetësor.

Në këtë kuadër, përplasja midis sindikatave të sektorit shëndetësor dhe qeverisë duket se do të vazhdojë, pasi mjekët kërkojnë financim të mjaftueshëm për të garantuar shërbime të sigurta dhe cilësore për të gjithë qytetarët italianë./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali

Published

on

Autoritetet italiane kanë njoftuar sekuestrimin e një sërë artefaktesh të gërmuara ilegalisht nga një varrezë etruske në rajonin e Umbrias, ndërkohë që po hetohen dy persona të dyshuar për vjedhjen dhe tentativën për t’i shitur ato në tregun e zi. Sipas njoftimeve të policisë, artefaktet që përfshijnë urnat, sarkofagët dhe sende të tjera të çmuara, vlerësohen në rreth tetë milionë euro.

Vjedhja e këtyre objekteve historike ka ndodhur në një varrezë etruske që u zbulua nga një fermer në vitin 2015, i cili gjeti një numër sendesh antike. Disa nga artefaktet që janë sekuestruar në operacionin e fundit janë identifikuar si të njëjtat që u shfaqën më parë në tregun ilegal, duke sugjeruar se këto sende mund të ishin pjesë e një rrjeti të madh të trafikimit të objekteve historike.

Për të zbardhur këtë çështje, policia italiane ka përdorur teknologjinë moderne, duke përdorur dronë për të fotografuar vendndodhjen e gërmimit dhe duke realizuar përgjime telefonike për të lokalizuar dy personat e dyshuar. Gjatë hetimit, janë gjetur dy sarkofagë të princeshave etruske, disa urnat mortore, kontejnerë parfumi dhe një krehër të gjitha këto sende që tregojnë nivelin e lartë të kulturës dhe artit të etrusqve.

Qytetërimi etrusk ka ekzistuar për disa shekuj, duke mbuluar një periudhë të rëndësishme historike që shtrihet nga rreth vitit 900 para Krishtit deri në vitin 27 para Erës Sonë. Ky qytetërim ka pasur një ndikim të madh në kulturën e lashtë të Italisë, kryesisht në rajonet e Toskanës, Umbrias dhe Lacios, të cilat ishin vendet e banuara nga etrusqit. Artefaktet e zbuluara në këtë rast përfaqësojnë jo vetëm një thesar të pasur arkeologjik, por dhe një dëshmi të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të këtij qytetërimi të lashtë.

Hetimet janë ende në vazhdim dhe autoritetet janë të angazhuara për të zbuluar të gjithë rrjetin e individëve të përfshirë në këtë trafikim të artefakteve të çmuara./UBTNews/

Continue Reading

Bota

Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025

Published

on

Karlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.

Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.

Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.

Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.

Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.

Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/

Continue Reading

Të kërkuara