Lajmet

Edgar Allan Poe, biografia e një shkrimtari misterioz

Vepra e Poe, kaq prekëse, e fuqishme dhe e thellë, ka ndikuar te të gjithë shkrimtarët e mëdhenj që e kanë pasuar.

Published

on

Edgar Allan Poe është një nga gjenitë më të mëdhenj të letërsisë botërore. Rreth jetës së tij tejet të pazakontë, kanë lindur jo pak mite dhe legjenda, të cilat kanë tentuar ta lënë në hije vlerën e madhe të veprës së tij. Ai ishte një tregimtar i jashtëzakonshëm, i talentuar dhe me një krijimtari të bollshme.

Pas vdekjes së tij, gjinia e thrillerit nuk ishte më e njëjta. Ky shkrimtar i madh amerikan konsiderohet si shpikësi i zhanrit të romanit thriller. Po ashtu ai ishte një novator i madh i letërsisë gotike, dhe i dha zhanrit horror një element psikologjik shumë të rafinuar.

“Unë nuk kam besim te përsosmëria e qenies njerëzore. Njeriu tani është më aktiv, por jo më i lumtur, as më inteligjent nga sa ishte 6 mijë vjet më parë”, do të shprehej në një rast shkrimtari amerikan. 

Poe pati një jetë të karakterizuar nga përvoja të vështira, madje edhe tragjike. Disa kritikë kanë qenë të interesuar ta përshkruajnë atë si një njeri të shthurur dhe me një jetë çrregullt. Dhe pjesërisht ia arritën qëllimit. Por edhe pse ai nuk ishte sigurisht model i një njeriut me një jetë të ekuilibruar, nga ana tjetër nuk ishte as qenia monstruoze që ata pretendonin t’u tregonin të tjerëve.

Një fëmijëri e vështirë

Edgar Allan Poe lindi në Boston të Shteteve të Bashkuara të Amerikës më 19 janar të vitit 1809. Prindërit e tij ishin aktorë shëtitës. Ata vdiqën kur Edgar ishte vetëm 2-vjeç. Ai dhe dy vëllezërit e tij u birësuan nga familje të ndryshme. Kështu Edgar u adoptua nga John Allan, një biznesmen i pasur, i cili e mirëpriti atë në shtëpi i nxitur nga një shpirt bamirësie.

Vdekja e nënës dhe marrëdhënia traumatike që kishte me njerkun e tij ishin tema të përsëritura në jetën e tij dhe veprat e tij. Me familjen e tij birësuese ai jetoi për disa vite në Angli dhe Skoci. Duket se pikërisht nga ato përvoja e ka burimin edhe atmosferën gotike që është aq tipike në veprën e tij. Më vonë ata u rikthyen në Shtetet e Bashkuara, ku Poestudioi në shkollat më të mira.

Një rini e turbullt

Shkrimet më të hershme të Poe datojnë qëkur ai ishte 14-vjeçar. Në atë kohë, ai u dashurua marrëzisht me nënën e njërit prej shokëve të tij të klasës. Ajo dashuri platonike zgjati derisa ajo vdiq papritur. Në rininë e tij, ai ishte një sportist i talentuar dhe një astronom i pasionuar,edhe pse në nivele amatore.

Ai studioi për gjuhë në Universitetin e Virxhinias. Atje u bë i varur nga bixhozi dhe alkooli, gjë që solli edhe dëbimin e tij. Njerku e punësoi si punonjës në një nga kompanitë e tij, por kjo nuk zgjati shumë. Në vitin 1827 ai botoi fshehurazi librin e tij të parë “Tamerlani dhe poezi të tjera”.

Më vonë shkoi në ushtri, ku qëndroi për dy vjet. Më vonë, njerku e ndihmoi të gjente një punë të re, por sërish u pushua nga puna. Ndërkohë botoi edhe dy libra të tjerë me poezi. Në vitin 1832 u transferua në Baltimora ku u martua me kushërirën e tij 13-vjeçare.

Një shkrimtar i mallkuar

Edgar Allan Poe u largua nga prindërit e tij birësues. Për të mbijetuar, nisi të punonte për disa gazeta, duke shkruar artikuj kritikë mbi artin. Stili i tij i veçantë i dha njëfarë fame. Ndërkohë vazhdoi të botonte veprat e tij. “Bulkthi i artë”, “Korbi”, dhe poezi të tjera hynë në analet e historisë së letërsisë.

Gruaja e tij e re vdiq nga tuberkulozi në vitin 1847. Ajo ngjarje e forcoi varësinë e Poe ndaj alkoolit dhe drogës. Thuhet se në të njëjtën kohë ai filloi të konsumonte laudanum, një opioidi fortë dhe të vuante nga problemet e para shëndetësore.

Nisi të kërkonte plot ankth një bashkëshorte të re. Kaloi nga një marrëdhënie në tjetrën pa konkretizuar asgjë. Thuhet se në atë kohë ai tentoi edhe vetëvrasjen me laudanum, por pati të vjella të forta, dhe kjo e pengoi aktin ekstrem.

Vitet e fundit

Në ato vite ai rifilloi të takohej me një grua, me të cilën dikur në rini kishte pasur një lidhje kalimtare: Sarah Elmira Royster. Midis të dyve u ndez sërish flaka e pasionit, dhe ata vendosën të martoheshin më 17 shtator 1849. Megjithatë, pak pas dasmës, shkrimtari u zhduk në mënyrë misterioze.

Ai u gjet në rrugë më 3 tetor, në gjendje të përhumbur, dhe i veshur me rroba të tjera. Një nga miqtë e tij e çoi menjëherë në spital, ku vdiq më 7 tetor. Nuk mund të mos e dimë kurrë se çfarë ndodhi në ditët e asaj zhdukjeje të çuditshme. Edhe rezultatet e autopsisë janë zhdukur. Ndaj ende sot nuk dihet shkaku i saktë i vdekjes së tij.

Gjithsesi mund të thuhet me siguri se vepra e Poe, kaq prekëse, e fuqishme dhe e thellë, ka ndikuar te të gjithë shkrimtarët e mëdhenj që e kanë pasuar./bota.al

Vendi

Shqiptohen mbi 1 mijë e 400 gjoba trafiku shqiptohen brenda 24 orëve të fundit

Published

on

Policia e Kosovës ka njoftuar se kanë shqiptuar 1438 gjoba për kundërvajtësit e trafikut brenda 24 orëve të fundit.

Gjithashtu, brenda këtyre 24 orëve të fundit janë raportuar 37 aksidente trafiku me dëme materiale, kurse 34 aksidente trafiku kanë përfunduar me të lënduar.

Policia e Kosovës ka arrestuar 18 persona kurse 8 janë dërguar në mbajtje./S.K/PK/

Continue Reading

Rajoni

Ekipi përfaqësues i Kosovës niset për në Panama për garën ndërkombëtare të robotikës

Published

on

Ekipi përfaqësues i Kosovës, First Kosovo është nisur drejt Panamasë, ku do të marrë pjesë në garën ndërkombëtare të robotikës First Global Challenge 2025. Pas muajsh përgatitjesh në laboratorët e UBT-së, këta të rinj të talentuar janë gati të përfaqësojnë me krenari Kosovën në mesin e mbi 180 shteteve nga e gjithë bota.

Tema e First Global Challenge 2025 do të fokusohet në ruajtjen e biodiversitetit dhe luftën kundër ndryshimeve klimatike, duke inkurajuar të rinjtë të zhvillojnë zgjidhje teknologjike që kontribuojnë në mbrojtjen e mjedisit.

UBT, si institucioni që ka mbështetur këtë iniciativë që nga fillimi, është vlerësuar më herët me medalje të artë për kontributin e tij në promovimin e edukimit STEM dhe për angazhimin e vazhdueshëm në garat ndërkombëtare të robotikës.

Continue Reading

Rajoni

Historike për futbollin kosovar: Benfica hap shkollën e saj të futbollit në Prishtinë

Published

on

Gjatë një interviste në emisionin Dueli Sportiv në RTV Dukagjini, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, njoftoi se Benfica, një nga klubet më të njohura të futbollit në botë, do të hapë shkollën e saj të futbollit në Prishtinë.

Rektori Hajrizi theksoi se ky bashkëpunim u arrit pas një viti pune intensive dhe vlerësimi të potencialit që Kosova dhe UBT ofrojnë në aspektin e infrastrukturës, teknologjisë dhe profesionalizmit.

“Ata e kanë parë potencialin tonë dhe mundësitë moderne që ofrojmë. Kemi filozofi të përbashkët, të njëjtat standarde dhe një vizion të qartë për zhvillimin e sportit modern”, deklaroi ai.

Në intervistë, Prof. Hajrizi zbuloi se Benfica ka zgjedhur UBT-në si partner zyrtar, duke u bazuar në standardet e larta të trajnimit, laboratorëve sportivë dhe stafit profesional që posedon institucioni.

Ai shtoi se shkolla e Benficës në Kosovë do të funksionojë me të njëjtat metoda, trajnerë të licencuar dhe filozofi trajnimi si në Portugali, duke ofruar kështu mundësi reale për zhvillimin e talenteve të rinj dhe pozicionimin e Kosovës si një qendër rajonale të futbollit modern.

“Synimi ynë është që Kosova të bëhet pikë referimi për rajonin, me të njëjtat standarde profesionale që i kërkon një klub si Benfica. Kjo është një arritje që e kemi ndërtuar me përkushtim dhe që do të sjellë ndikim afatgjatë në sport dhe edukim”, tha Rektori Hajrizi.

Ky projekt pritet të shënojë një kapitull të ri për futbollin kosovar, duke sjellë për herë të parë filozofinë dhe ekspertizën e një klubi elitë botëror në Prishtinë, në bashkëpunim me një institucion akademik që ndërthur teknologjinë, edukimin dhe sportin.

Continue Reading

Lajmet

Arrestohen tre persona për sulm fizik në Novobërdë, viktima merr tretman mjekësor

Published

on

Sipas raportit të Policisë së Kosovës, tre persona janë arrestuar pasi të njëjtit dyshohet se janë përfshirë në rrahje.

Në raport thuhet se viktima ka pësuar lëndime dhe është dërguar për tretman mjekësor.

Me vendim të prokurorit të dyshuarit janë liruar në procedurë të rregullt.

“Novobërdë / 25.10.2025 – 23:00. Janë arrestuar tre të dyshuar meshkuj kosovarë pasi që dyshohet se janë përfshirë në një rrahje. Si pasojë, viktima mashkull kosovar ka pësuar lëndime dhe i njëjti është dërguar në tretman mjekësor. Me vendim të prokurorit, pas intervistimit të dyshuarit janë liruar, rasti vazhdon të trajtohet në procedurë të rregullt”, thuhet në raportin e Policisë së Kosovës./S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara