Kulturë

Doli nga shtypi libri “Modaliteti në gjuhësi” – Një kontribut i ri shkencor i Vjosa Hamitit në fushën e gjuhësisë shqiptare

Published

on

Këto ditë ka dalë nga shtypi libri më i ri me titull “Modaliteti në gjuhësi”, me autore Vjosa Hamiti, botuar nga Botimet XHAD në Prishtinë. Vepra është produkt i një pune shumëvjeçare kërkimore dhe përfaqëson një trajtesë të thelluar për një nga nocionet më komplekse dhe më pak të eksploruara në gjuhësinë shqiptare: modalitetin.
Ky është libri i dytë i autores, pas botimit në vitin 2019 të disertacionit të saj në gjuhën gjermane: “Epistemische Modalität – die Äußerungsmöglichkeiten im Deutschen und ihre Äquivalente im Albanischen” – (Modaliteti epistemik – Mundësitë e shprehjes në gjermanisht dhe ekuivalentet e tyre në shqip), publikuar nga shtëpia prestigjioze Harrassowitz Verlag në Gjermani.
Në qendër të librit më të ri qëndron modaliteti – një koncept i cili, në shkencat gjuhësore, lidhet me mënyrën se si folësi shpreh qëndrimin e tij ndaj përmbajtjes së një thënieje. Por për Vjosa Hamitin, modaliteti është shumë më tepër sesa një kategori gramatikore: ai është një dritare drejt mënyrës se si njeriu koncepton botën, një pasqyrë e të mundshmes dhe të pamundshmes, e domosdoshmes dhe e rastësishmes.
Një vështrim ndërdisiplinor
Libri nuk kufizohet vetëm në analizën gramatikore të modalitetit, por ofron një trajtim të gjerë ndërdisiplinor, që përfshin aspekte semantike, pragmatike, filozofike dhe diskursive. Ky përqasje e bën librin një ndër kontribuesit më origjinalë në fushën e gjuhësisë shqipe, duke bashkuar gjuhën e dijes me dijen e gjuhës, në një tekst të qartë dhe të kuptueshëm për lexuesin e interesuar.
Përmbajtja dhe struktura e librit
Struktura e librit përfshin pesë kapituj që pasqyrojnë zhvillimin logjik dhe tematik të çështjes:
Kapitulli I – Hyrje në teorinë e modalitetit, me lidhje të ngushta me filozofinë dhe logjikën modale.
Kapitulli II – Modaliteti në komunikimin e përditshëm dhe në kontekste mësimore apo përkthimore.
Kapitulli III – Analizë krahasimtare e mënyrave të shprehjes së modalitetit në gjuhën shqipe dhe gjermane.
Kapitulli IV – Roli i foljeve modale në ndërtimin morfosintaksor dhe semantik të dy gjuhëve.
Kapitulli V – Aplikim i analizës në një korpus letrar, duke e konkretizuar qasjen teorike në përmbajtje artistike.
Libri vlerëson foljet modale si elementë kyç që ndërtojnë kuptimin, përçojnë qëndrime, dhe hapin rrugë drejt botëve të mundshme.
Nga magjistratura në Prishtinë, te doktorata në Vjenë
Rrugëtimi akademik i autores në këtë fushë nisi me studimet e magjistraturës në Universitetin e Prishtinës, për të vijuar me studimet doktorale në Universitetin e Vjenës, nën udhëheqjen e prof. Peter Ernst. Disertacioni i saj u vlerësua me notën më të lartë, “summa cum laude”, dhe mori vlerësime të posaçme nga figura të njohura akademike, si prof. Peter Bartl, i cili e përshkroi punimin si “një dorëshkrim i jashtëzakonshëm për nga pastërtia gjuhësore dhe trajtimi shkencor”.
Një ndihmesë origjinale në shqip
Në një fushë ku mungojnë botime të specializuara në gjuhën shqipe, “Modaliteti në gjuhësi” vjen si një ndihmesë origjinale dhe e domosdoshme për studiuesit, studentët, përkthyesit, mësuesit e gjuhës dhe të gjithë ata që interesohen për ndërlidhjen mes gjuhës dhe mendimit.
Duke konsideruar modalitetin si “zërin e brendshëm të folësit”, Vjosa Hamiti na udhëheq në një analizë të thelluar ku ndërthuren gramatika, filozofia e gjuhës dhe diskursi. Vepra përfaqëson një pikë referimi të rëndësishme në gjuhësinë shqiptare bashkëkohore, dhe një gur themeli për studimet e mëtejme në këtë fushë komplekse.
Libri “Modaliteti në gjuhësi” i Vjosa Hamitit është tashmë i qasshëm në libraritë në Kosovë dhe pritet së shpejti të jetë në dispozicion edhe online për lexuesit shqiptarë në diasporë.

Magazinë

Frikë për rikthim të sëmundjes? Pamja e fundit e Kate trazon rrjetin

Published

on

Edhe pse para gjashtë muajsh u bë e ditur se Kate Middleton kishte kaluar fazën më të vështirë të luftës me kancerin dhe gjendja e saj ishte përmirësuar, dalja e fundit publike e saj në Wimbledon ka shkaktuar shqetësim te fansat.

E shoqëruar nga Princi William dhe tre fëmijët e tyre, Princesha e Uellsit u shfaq me buzëqeshje, por pamja e saj tepër e dobët nuk kaloi pa u vënë re.

Burime pranë familjes mbretërore thonë se Kate po vazhdon rikuperimin, por ende është e lodhur dhe tepër e brishtë fizikisht.

“Ajo është shumë e dobët. Njerëzit po shqetësohen sepse kjo mund të jetë pasojë e trajtimit që ka kaluar, ose më keq, një shenjë që sëmundja mund të jetë kthyer,” u shpreh një burim për mediat.

Sipas raportimeve, Princesha ka humbur shumë peshë, thuhet rreth 42 kilogramë e ka vështirësi me ushqimin pas kimioterapisë.

“Ka kaluar shumë dhe dëshiron të rikthehet në detyrat mbretërore, por është e qartë që nuk ndihet mirë,” vijon burimi.

Derisa të ketë një deklaratë zyrtare nga pallati mbretëror, publiku vijon të lutet dhe të shpresojë për shëndetin e plotë të Kate Middleton.

Continue Reading

Magazinë

Nga ish-kunata në shoqe të ngushta! Selena flet për miqësinë me Taylor Swift

Published

on

Selena Gomez na ka treguar ca detaje për miqësinë me Taylor Swift. Këngëtarja dhe aktorja u shfaq në podkastin “Therapuss with Jake Shane” dhe tregoi se si ajo dhe ylli i muzikës pop u “afruan më shumë” pas ndarjeve që patën me vëllezërit Jonas.

“Unë dhe Taylor ishim të lidhura me vëllezërit Jonas”, i tha Sel moderatorit, duke shpjeguar edhe se si u njohën.

“Unë isha me Nick dhe ajo me Joe. Gjithçka ishte e ëmbël…ishim të reja. Të gjithë e njohim dhe e duam njëri-tjetrin dhe kjo situatë është shumë e këndshme. Nuk e dinim çfarë po bënim. Unë dhe ajo themi gjithnjë se gjëja më e mirë që kemi marrë nga ato lidhje ishte miqësia që kemi krijuar me njëra-tjetrën”.

Ylli i “Only Murders in the Building” shtoi se ajo ishte rreth 15 vjeç dhe Taylor rreth 18 vjeç kur dolën me Nick dhe Joe e kujtoi atë kohë si periudhën “kur Taylor kishte flokët kaçurrela që nuk i bindeshin dhe kishte gjithë ato byzylykë, aq shumë sa i shkonin deri lart te krahu”.

Selena tha se që atëherë, të dyja u bënë “mike të ngushta” sepse “u lidhën përmes ndarjeve, siç ndodh shpesh mes vajzave.”

“Që atëherë kemi qëndruar pranë njëra-tjetrës në të gjitha ngritjet dhe uljet që erdhën më pas dhe ja ku jemi, 16 vjet më vonë,” shtoi Sel.

Ajo foli për muzikën dhe këngën e parë që Tay i tregoi: “Besoj se “Love Story” ishte kënga e parë që më ka treguar. Po, ishim në një dhomë hoteli dhe e kujtoj shumë qartë, ishte një nga ato këngët që sapo e dëgjova mendova menjëherë: “kjo është një nga këngët më të bukura që kam dëgjuar ndonjëherë.”

Jake Shane tha: “Wow, nuk mund ta besoj që e ke dëgjuar ‘Love Story’ para se të dilte,” dhe Selena u përgjigj: “E di, ishte kaq e ëmbël”.
 
Gjatë viteve, të dyja kanë treguar mbështetje për njëra-tjetrën; që nga brohoritjet në çmimet dhe arritjet muzikore, deri te dashuria që kanë treguar në festa ditëlindjesh e lidhjet Selena është e lidhur me Benny Blanco, dhe Tay do të jetë “vajza e luleve” në dasmë. Taylor, është e lidhur me sportistin Travis Kelce.

Continue Reading

Magazinë

Ndërron jetë nëna e Brad Pitt

Published

on

Një humbje e madhe ka prekur aktorin e njohur Brad Pitt. Nëna e tij, Jane Etta Pitt, ka ndërruar jetë në moshën 84-vjeçare.

Sipas raportimeve, Jane ka ndërruar jetë gjatë ditëve të fundit, ndërsa një anëtar i familjes ka ndarë mesazh prekës, duke konfirmuar lajmin e hidhur.

Brad Pitt ka pasur gjithmonë një lidhje shumë të ngushtë me nënën e tij, të cilën e ka konsideruar si “shtyllën e familjes”.

Vetëm pesë vite më parë, Jane kishte organizuar një mbledhje të madhe familjare ku ishin bashkuar të gjithë të afërmit.

Jane Pitt, një këshilluese familjare në nuk ka qenë në qendër të vëmendjes, por ka shoqëruar djalin në disa evente në tapetin e kuq, përkrah bashkëshortit të saj, William.  Familja Pitt ende nuk ka bërë një deklaratë zyrtare për publikun, ndërsa fansat nga e gjithë bota kanë nisur të shprehin ngushëllimet e tyre.

Continue Reading

Kërkime

​Gara për në Hënë: SHBA dëshiron reaktor nuklear përpara Kinës e Rusisë

Published

on

NASA po përshpejton planet për të vendosur një reaktor bërthamor në Hënë deri në vitin 2030, një hap kyç në ambicien e saj për të ndërtuar një bazë të përhershme për njerëzit në sipërfaqen hënore.

Administratori në detyrë i NASA-s, Sean Duffy, ka ftuar kompanitë komerciale të paraqesin propozime për të ndërtuar reaktorë me një kapacitet 100 kilovatësh, sipas Politico.

Ai ka theksuar se Kina dhe Rusia kanë gjithashtu plane të ngjashme, duke paralajmëruar se të dy vendet “mund të shpallin potencialisht një zonë të ndaluar” në Hënë.

Megjithatë, mbeten pyetje në lidhje me realitetin e afatit të dhënë, veçanërisht duke pasur parasysh shkurtimet e fundit dhe drastike në buxhetin e NASA-s, ndërsa disa shkencëtarë janë të shqetësuar se planet drejtohen vetëm nga qëllime gjeopolitike.

“Për të avancuar siç duhet këtë teknologji kritike për të mbështetur një ekonomi hënore në të ardhmen, prodhimin e energjisë me fuqi të lartë në Mars dhe për të forcuar sigurinë tonë kombëtare në hapësirë, është e domosdoshme që agjencia të veprojë shpejt”, tha Duffy.

NASA dha tri kontrata prej 5 milionë dollarësh për të projektuar reaktorë në vitin 2022, dhe këtë vit Kina dhe Rusia njoftuan një plan të përbashkët për të ndërtuar një central bërthamor të automatizuar në Hënë deri më 2035,.

Shumë shkencëtarë bien dakord se energjia bërthamore është mënyra më e mirë për të siguruar një furnizim të vazhdueshëm me energji në Hënë. Një ditë hënore zgjat njësoj si katër javë në Tokë, me dy javë rreze dielli të vazhdueshme dhe dy javë errësirë të plotë, duke e bërë energjinë diellore jashtëzakonisht të paqëndrueshme.

“Ndërtimi edhe i një habitati modest hënor për të strehuar një ekuipazh të vogël do të kërkonte gjenerim energjie në shkallë megavatësh. Panelet diellore dhe bateritë vetëm nuk mund t’i përmbushin me besueshmëri këto kërkesa”, shpjegon Sungwoo Lim nga Universiteti Surrey. “Energjia bërthamore nuk është vetëm e dëshirueshme, por është e pashmangshme”, shton ai.

Direktiva e Duffy-t i habiti shumë njerëz pasi administrata Trump njoftoi një shkurtim prej 24 për qind të buxhetit të NASA-s për vitin 2026, që përfshin shkurtime në misionet kryesore shkencore si Mars Sample Return.

Shkencëtarët janë të shqetësuar se njoftimi është një veprim i motivuar politikisht në një garë të re ndërkombëtare për në Hënë.

Continue Reading

Të kërkuara