Kulturë

Doli nga shtypi libri “Modaliteti në gjuhësi” – Një kontribut i ri shkencor i Vjosa Hamitit në fushën e gjuhësisë shqiptare

Published

on

Këto ditë ka dalë nga shtypi libri më i ri me titull “Modaliteti në gjuhësi”, me autore Vjosa Hamiti, botuar nga Botimet XHAD në Prishtinë. Vepra është produkt i një pune shumëvjeçare kërkimore dhe përfaqëson një trajtesë të thelluar për një nga nocionet më komplekse dhe më pak të eksploruara në gjuhësinë shqiptare: modalitetin.
Ky është libri i dytë i autores, pas botimit në vitin 2019 të disertacionit të saj në gjuhën gjermane: “Epistemische Modalität – die Äußerungsmöglichkeiten im Deutschen und ihre Äquivalente im Albanischen” – (Modaliteti epistemik – Mundësitë e shprehjes në gjermanisht dhe ekuivalentet e tyre në shqip), publikuar nga shtëpia prestigjioze Harrassowitz Verlag në Gjermani.
Në qendër të librit më të ri qëndron modaliteti – një koncept i cili, në shkencat gjuhësore, lidhet me mënyrën se si folësi shpreh qëndrimin e tij ndaj përmbajtjes së një thënieje. Por për Vjosa Hamitin, modaliteti është shumë më tepër sesa një kategori gramatikore: ai është një dritare drejt mënyrës se si njeriu koncepton botën, një pasqyrë e të mundshmes dhe të pamundshmes, e domosdoshmes dhe e rastësishmes.
Një vështrim ndërdisiplinor
Libri nuk kufizohet vetëm në analizën gramatikore të modalitetit, por ofron një trajtim të gjerë ndërdisiplinor, që përfshin aspekte semantike, pragmatike, filozofike dhe diskursive. Ky përqasje e bën librin një ndër kontribuesit më origjinalë në fushën e gjuhësisë shqipe, duke bashkuar gjuhën e dijes me dijen e gjuhës, në një tekst të qartë dhe të kuptueshëm për lexuesin e interesuar.
Përmbajtja dhe struktura e librit
Struktura e librit përfshin pesë kapituj që pasqyrojnë zhvillimin logjik dhe tematik të çështjes:
Kapitulli I – Hyrje në teorinë e modalitetit, me lidhje të ngushta me filozofinë dhe logjikën modale.
Kapitulli II – Modaliteti në komunikimin e përditshëm dhe në kontekste mësimore apo përkthimore.
Kapitulli III – Analizë krahasimtare e mënyrave të shprehjes së modalitetit në gjuhën shqipe dhe gjermane.
Kapitulli IV – Roli i foljeve modale në ndërtimin morfosintaksor dhe semantik të dy gjuhëve.
Kapitulli V – Aplikim i analizës në një korpus letrar, duke e konkretizuar qasjen teorike në përmbajtje artistike.
Libri vlerëson foljet modale si elementë kyç që ndërtojnë kuptimin, përçojnë qëndrime, dhe hapin rrugë drejt botëve të mundshme.
Nga magjistratura në Prishtinë, te doktorata në Vjenë
Rrugëtimi akademik i autores në këtë fushë nisi me studimet e magjistraturës në Universitetin e Prishtinës, për të vijuar me studimet doktorale në Universitetin e Vjenës, nën udhëheqjen e prof. Peter Ernst. Disertacioni i saj u vlerësua me notën më të lartë, “summa cum laude”, dhe mori vlerësime të posaçme nga figura të njohura akademike, si prof. Peter Bartl, i cili e përshkroi punimin si “një dorëshkrim i jashtëzakonshëm për nga pastërtia gjuhësore dhe trajtimi shkencor”.
Një ndihmesë origjinale në shqip
Në një fushë ku mungojnë botime të specializuara në gjuhën shqipe, “Modaliteti në gjuhësi” vjen si një ndihmesë origjinale dhe e domosdoshme për studiuesit, studentët, përkthyesit, mësuesit e gjuhës dhe të gjithë ata që interesohen për ndërlidhjen mes gjuhës dhe mendimit.
Duke konsideruar modalitetin si “zërin e brendshëm të folësit”, Vjosa Hamiti na udhëheq në një analizë të thelluar ku ndërthuren gramatika, filozofia e gjuhës dhe diskursi. Vepra përfaqëson një pikë referimi të rëndësishme në gjuhësinë shqiptare bashkëkohore, dhe një gur themeli për studimet e mëtejme në këtë fushë komplekse.
Libri “Modaliteti në gjuhësi” i Vjosa Hamitit është tashmë i qasshëm në libraritë në Kosovë dhe pritet së shpejti të jetë në dispozicion edhe online për lexuesit shqiptarë në diasporë.

Kulturë

Sonte jepet premiera e shfaqjes ‘Sytë e Ujkut’

Published

on

Shfaqja “Sytë e ujkut”, me tekst të Doruntina Bashës dhe regji të Kushtrim Koliqit, do të vijë për herë të parë para publikut më 8 tetor.

Premiera do të zhvillohet vetëm me ftesa, ndërsa reprizat e para do të mbahen më 9, 10 dhe 11 tetor, të hapura për publikun, por me rezervim paraprak të ulëseve.

Shfaqja do të interpretohet në Barabar Centre, duke filluar nga ora 20:00.

Në skenë do të ngjiten aktorët Irena Aliu, Edona Reshitaj, Armend Smajli dhe Albina Krasniqi, të cilët do të sjellin personazhet e tyre në këtë produksion të ri teatror. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Tirana vallëzon në sheshin ‘Skënderbej’, performancë nga International Dance Festival

Published

on

Festivali Ndërkombëtar i Dancit në Tiranë ka zbuluar për artdashësit vendndodhjet e aktiviteteve të tij artistike, që do të zhvillohen nga data 9 deri më 25 tetor.

Ky është edicioni i katërt, këtë vit vjen nën drejtimin e një prej emrave më të njohur shqiptarë në skenën ndërkombëtare, Angelin Preljocaj.

Gjatë tre javëve të festivalit, publiku do të ketë mundësinë të ndjekë krijimet më të reja të mbi 13 koreografëve e kompanive ndërkombëtare.

Programi çelet me katër performanca publike në hapësira të ndryshme të qytetit dhe pesë shfaqje në skenat e Teatrit Metropol dhe Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit. Më 9 tetor, festivalin e hapin dy performanca të hapura për publikun, njëra në Qendrën Komunitare “Të qëndrojmë së bashku” dhe tjetra në sheshin Skënderbej, në orët e pasdites.

Më 10 tetor, performancat zhvendosen tek Pazari i Ri, ndërsa më 11 tetor, Teatri Metropol do të presë tre shfaqje paradite. Në mbrëmje, artistët do të ngjiten në skenë me veprën “Puls” nga Jiri Kylian, Robert North dhe Edi Blloshmi, e cila do të reprizohet edhe natën pasuese.

Ky edicion do të zhvillohet në 11 skena të ndryshme, duke ofruar 15 premiera, 9 aktivitete publike falas dhe masterclass-e që e lidhin festivalin me gjithë qytetin.

Ky aktivitet realizohet me mbështetjen e Bashkimit Evropian përmes programit EU4Culture, duke sjellë në Tiranë emra të njohur të kërcimit bashkëkohor përkrah një brezi të ri koreografësh, në një dialog të pasur mes gjuhëve të ndryshme artistike. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Ngjyra e flokëve që freskon fytyrën dhe nxjerr tiparet në pah

Published

on

Ngjyra e duhur e flokëve bën mrekulli për pamjen, ajo mund të freskojë fytyrën, të theksojë tiparet e t’ju bëjë të dukeni më të rinj.

Nga ana tjetër, një ngjyrë që nuk i përshtatet tonit të lëkurës mund t’ju lodhë pamjen ose t’ju japë një efekt më të vjetër.

Prandaj, zgjedhja e ngjyrës ideale nuk është thjesht ndjekje trendesh, por gjetja e nuancës që harmonizohet me koloritin tuaj natyral.

Si të dini cila ngjyrë ju shkon më mirë?

Një mënyrë e thjeshtë për të identifikuar tonin e lëkurës është të shikoni venat në kyçin e dorës: Nëse venat duken blu ose vjollcë → keni nën-ton të ftohtë. Nëse venat duken jeshile → nën-toni juaj është i ngrohtë. Nëse shihni një përzierje → keni ton neutral.

Për tonet e ngrohta të lëkurës, nuancat me shkëlqim të artë, bakri, çokollatë e ngrohtë, blu e artë ose ngjyrë mjalti duken më bukur.

Për tonet e ftohta, më të përshtatshme janë ngjyrat e hirit, blu e ftohtë, kafe hiri ose kafe e errët pa reflektime të kuqërremta.

Nëse nuk jeni të sigurt, shikoni se cila prej bizhuterive ju shkon më shumë. Argjendi i përshtatet tonit të ftohtë, ndërsa ari duket më bukur tek tonet e ngrohta.

Flokë blu apo kafe – çfarë të zgjidhni?

Ngjyrat blu mund të freskojnë fytyrën dhe t’i japin një pamje më të lehtë, ndërsa nuancat kafe duken elegante, sofistikuese dhe natyrale.

Flokët me nuanca të kuqërremta ose bionde të ngrohta i shkojnë mirë personave me sy të hapur dhe ton të ngrohtë lëkure.

Nuancat e errëta blu ose hiri i përshtaten personave me ton të ftohtë lëkure.

Tonet kafe janë falënderuese: kafe e artë ose çokollatë për tonet e ngrohta dhe espresso ose kafe e errët për tonet më rozë ose porcelani.

A na shkon ngjyra e flokëve që kishim si fëmijë?

Shumë shpesh po. Ngjyra natyrale në fëmijëri harmonizohet me tonin e lëkurës e ngjyrën e syve. Edhe pse flokët ndryshojnë me moshën, nuanca origjinale është pika më e mirë për të zgjedhur ngjyrën e re.

Nëse doni të dukeni natyrale dhe të freskët, rikthimi tek ngjyra e fëmijërisë mund të jetë zgjidhja ideale.

Këshilla për zgjedhjen e nuancës ideale

Zgjidhni një ngjyrë që nuk ndryshon më shumë se 2-3 nivele nga ajo natyrale, për të ruajtur harmoninë në fytyrë. Nëse doni një ndryshim, provoni teknika si balayage ose babylights, që japin dimension pa ndryshuar shumë ngjyrën.

Gjëja më e rëndësishme: ngjyra e flokëve duhet të nxjerrë në pah personalitetin dhe bukurinë tuaj natyrale, jo të ndjekë vetëm një trend. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Mënyra e Jetës

Shmangni tarifat e mjeshtrit, një truk i thjeshtë për të ngrohur klimën vetë

Published

on

Me rënien e menjëhershme të temperaturave, shumë prej jush e kanë ndezur për herë të parë këtë sezon klimën për ngrohje, por disa pajisje duket se nuk duan të kalojnë nga ftohja në ngrohje.

Para se të telefononi mjeshtrin, provoni këto këshilla të thjeshta nga ekspertët e kondicionerëve.

Si të vendosni klimën në mënyrën e ngrohjes?

Butoni MODE – Në çdo telekomandë ekziston butoni MODE. Shtypeni dhe kërkoni opsionin HEAT (ngrohje). Në disa pajisje, kjo shfaqet si ikona e diellit ose me mbishkrimin HEAT. Sigurohuni që shigjeta treguese të jetë drejtuar tek ky opsion.

Vendosja e temperaturës – Rekomandohet të vendosni dy gradë më të lartë se ajo që dëshironi në dhomë. Për shembull, nëse doni 24°C, vendoseni 26°C, pasi njësia e brendshme mat nxehtësinë pranë vetes, që zakonisht është më e lartë se temperatura reale në dhomë.

Mos ndryshoni opsionin gjatë punës – Nuk rekomandohet të kaloni nga ftohja në ngrohje ndërkohë që kondicioneri është ndezur. Ky ndryshim duhet bërë para ndezjes së pajisjes. Ndërsa temperatura mund të rregullohet lirshëm gjatë funksionimit.

Kohë për ngrohje – Pasi ta ndizni, klimës i duhen rreth 2 deri 10 minuta për të filluar të lëshojë ajër të ngrohtë.

Shpejtësia e ventilatorit – Rregullohet me butonin FAN SPEED në telekomandë. Shumica e pajisjeve kanë tre ose katër nivele. Rekomandohet niveli i parë (LOW), që lejon ajrin të ngrohet më mirë para se të shpërndahet në dhomë.

Nëse klima nuk ngroh ende

Nëse pas këtyre hapave pajisja nuk funksionon, duhet ta rindizni. Shpesh, mungesa e shërbimit vjetor mund të shkaktojë që kondicioneri të mos ndizet ose të shfaqë mesazh gabimi.

Si të bëni rindezjen?

Fikni kondicionerin përmes telekomandës dhe nxirrni kabllon nga priza. Lëreni disa minuta dhe pastaj lidheni sërish me rrymën.

Afrohuni te njësia e brendshme dhe hapni kapakun. Shikoni për një buton të vogël për rindezje zakonisht në njërën anë poshtë.

Mbajeni të shtypur për rreth 10 sekonda dhe më pas lëshojeni.

Ndizeni sërish përmes telekomandës dhe vendoseni në mënyrën HEAT.

Me këto hapa, klima juaj duhet të fillojë të ngrohë pa probleme, dhe mund ta përdorni vetë pa nevojën për mjeshtrin. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara