Qindra oficerë policie të armatosur shkuan shtëpi më shtëpi te ujgurët në rajonin perëndimor të Kinës, duke i tërhequr njerëzit nga shtëpitë e tyre, duke i vënë në pranga dhe duke i kërcënuar se do t’i qëllonin nëse rezistonin, tregon një ish-detektiv i policisë kineze për CNN, transmeton UBT News.
“Ne i morëm të gjithë me forcë brenda natës”, tha ai.
Ish-detektivi i kthyer në sinjalizues kërkoi të identifikohej vetëm si Jiang, për të mbrojtur anëtarët e familjes së tij që mbeten në Kinë.
Ish-oficeri i policisë kineze që dha intervistën për CNN.
Në një intervistë tre-orëshe me CNN, të bërë në Evropë ku ai tani është në mërgim, Jiang zbuloi detaje të rralla mbi atë që ai e përshkroi si një fushatë sistematike të torturës kundër ujgurëve etnikë në sistemin e kampeve të ndalimit të rajonit, pretendime që Kina i mohon.
“Goditini, goditini (derisa të jenë) të mavijosur dhe të fryrë”, tha Jiang, duke kujtuar se si ai dhe kolegët e tij i merrnin në pyetje të burgosurit në qendrat e paraburgimit të policisë. “Derisa të gjunjëzohen në dysheme duke qarë”.
Gjatë kohës së tij në Xinjiang, Jiang tha se çdo i burgosur u rrah gjatë procesit të marrjes në pyetje përfshirë burra, gra dhe fëmijë.
Metodat përfshinin prangosjen e njerëzve në një “karrige tigri” prej metali ose druri – karrige të dizajnuara për të imobilizuar të dyshuarit – varjen e njerëzve nga tavani, dhunën seksuale, goditjet me energji elektrike dhe lundrimin në ujë. Të burgosurit shpesh u detyruan të qëndrojnë zgjuar për ditë të tëra dhe i’a mohuan ushqimin dhe ujin, tha ai.
“Të gjithë përdorin metoda të ndryshme. Disa madje përdorin një shirit ose zinxhirë hekuri me bravë”, tha Jiang. “Policia do të shkelte në fytyrën e të dyshuarit dhe do t’i thoshte të rrëfehej”.
Të dyshuarit u akuzuan për vepra terroriste, tha Jiang, por ai beson se “asnjë” nga qindra të burgosurit që ai ishte përfshirë në arrestimin e tij nuk kishte kryer një krim. “Ata janë njerëz të zakonshëm”, tha ai.
Tortura në qendrat e paraburgimit të policisë ndalej vetëm kur të dyshuarit rrëfenin, tha Jiang. Pastaj ata zakonisht u transferuan në një strukturë tjetër, si një burg ose një kamp internimi i drejtuar nga rojet e burgut.
Për të ndihmuar në verifikimin e dëshmisë së tij, Jiang i tregoi CNN-së uniformën e tij të policisë, dokumentet zyrtare, fotografitë, videot dhe identifikimin nga koha e tij në Kinë, shumica e të cilave nuk mund të publikohen për të mbrojtur identitetin e tij.
CNN nuk mund të konfirmojë në mënyrë të pavarur pretendimet e Jiang, por detaje të shumta të kujtimeve të tij i bëjnë jehonë përvojave të dy viktimave ujgurë që CNN intervistoi për këtë raport. Më shumë se 50 ish-të burgosur të sistemit të kampeve gjithashtu i dhanë dëshmi Amnesty International për një raport prej 160 faqesh të publikuar në qershor, “Si të ishim armiq në luftë”: internimi masiv i Kinës, tortura dhe persekutimi i muslimanëve në Xinjiang”.
Departamenti Amerikan i Shtetit vlerëson se deri në 2 milionë ujgurë dhe pakica të tjera etnike janë ndaluar në kampe internimi në Xinjiang që nga viti 2017.
Herën e parë që Jiang u vendos në Xinjiang, ai tha se ishte i etur për të udhëtuar atje për të ndihmuar në mposhtjen e një kërcënimi terrorist që i ishte thënë se mund të kërcënonte vendin e tij. Pas më shumë se 10 vjetësh në forcat e policisë, ai ishte gjithashtu i etur për një promovim.
Ai tha se shefi i tij i kishte thënë se “forcat separatiste duan të ndajnë atdheun. Ne duhet t’i vrasim të gjithë”.
Qendra e Paraburgimit Numër 3 në Dabancheng në Rajonin Autonom Xinjiang Uyghur të Kinës perëndimore.
E nisur në vitin 2014, fushata “Strike Hard” promovoi një program masiv të ndalimit të pakicave etnike të rajonit, të cilët mund të dërgoheshin në një burg ose një kamp internimi thjesht “pasi kishin veshur një vello”, kishin rritur “mjekër të gjatë,” ose që “kishin shumë fëmijë”.
Jiang tha se ai mori dyfishin e pagës së tij normale dhe përfitime të tjera. Por si shpejt u zhgënjye nga puna e tij në Xinjiang. “Unë u befasova kur shkova për herë të parë”, tha Jiang. “Kishte kontrolle sigurie kudo. Shumë restorante dhe vende janë të mbyllura. Shoqëria ishte shumë intensive”.
“E gjitha është planifikuar dhe ka një sistem”, tha Jiang. “Të gjithë duhet të targetojnë një objektiv”. Nëse dikush i rezistonte arrestimit, oficerët e policisë “do ta mbanin armën në kokë dhe do të thoshin mos lëvizni. Nëse lëvizni, do të vriteni”.
Ai tha se ekipet e policëve do të kontrollonin shtëpitë e njerëzve dhe do të shkarkonin të dhënat nga kompjuterët dhe telefonat e tyre.
Duke e përshkruar kohën si një “periudhë luftarake”, Jiang tha se zyrtarët e trajtuan Xinjiang si një zonë lufte dhe oficerëve të policisë iu tha se ujgurët ishin armiq të shtetit.
Brenda qendrave të paraburgimit të policisë, qëllimi kryesor ishte nxjerrja e një rrëfimi nga të burgosurit, me torturën seksuale që ishte një nga taktikat, tha Jiang.
“Ne do të lidhnim dy tela elektrikë dhe do t’i vendosnim telat në organet gjenitale të tyre ndërsa personi ishte i lidhur”.
“Disa njerëz e shohin këtë si një punë, disa janë vetëm psikopatë.”
Ai pranoi se shpesh duhej të luante “policin e keq” gjatë marrjes në pyetje, por tha se ka shmangur dhunën më të keqe, ndryshe nga disa kolegë të tij.
Një “masë e zakonshme” e torturës ishte që rojet të urdhëronin të burgosurit të përdhunonin të burgosurit e rinj meshkuj, tha Jiang.
Abduweli Ayup, një dijetar 48-vjeçar ujgur nga Xinjiang, tha se ai u arrestua më 19 gusht 2013, kur policia e kapi atë në kopshtin ujgur që ai kishte hapur për t’u mësuar fëmijëve të vegjël gjuhën amtare. Më pas ata e çuan në shtëpinë e tij aty pranë, për të cilën ai tha se ishte e rrethuar nga policia që mbante pushkë.
Abduweli Ayup
Natën e tij të parë në një qendër të ndalimit policor në qytetin e Kashgar, Ayup thotë se u dhunua në grup nga më shumë se një duzinë të burgosurish kinezë, të cilët ishin udhëzuar ta bënin këtë nga “tre ose katër” roje burgu të cilët gjithashtu ishin dëshmitarë të sulmit.
“Mos e bëni këtë, unë qava. Ju lutem mos e bëni këtë”, tregoi Ayup.
Ai tha se ai humbi vetëdijen gjatë sulmit dhe u zgjua i rrethuar nga të vjellat dhe urina e tij.
“Unë pashë që ata (po) qeshnin me mua dhe (thoshin) ai është aq i dobët”, tha ai. “Unë i dëgjova ato fjalë”. Ai thotë se poshtërimi vazhdoi të nesërmen, kur rojet e burgut e pyetën: “A kalove kohë të mirë?”
Ai tha se u transferua nga qendra e ndalimit policor në një kamp internimi dhe përfundimisht u lirua më 20 nëntor 2014, pasi u detyrua të rrëfejë për një krim të “mbledhjes së paligjshme të fondeve”.
Koha e tij në paraburgim erdhi para goditjes më të gjerë në rajon, por ajo pasqyron disa nga taktikat potenciale të përdorura për të shtypur popullsinë e pakicave etnike, për të cilat ujgurët ishin ankuar për vite me radhë.
Tani që jeton në Norvegji, Ayup është ende duke mësuar dhe po shkruan libra në gjuhën Ujgure për fëmijët, në përpjekje për të mbajtur gjallë kulturën e tij. Por ai thotë se trauma e torturës së tij do të qëndrojë me të përgjithmonë.
Omir Bekali mban formularin e tij zyrtar që thotë se ai u lirua nga paraburgimi me kusht në nëntor 2018, në pritje të gjykimit.
Omir Bekali, i cili tani jeton në Holandë, po lufton gjithashtu me kujtimet e përvojave të tij brenda kampit.
“Agonia dhe vuajtjet që kishim (në kamp) nuk do të zhduken kurrë, nuk do të largohen nga mendja jonë,” tha Bekali, 45 vjeç, për CNN.
Bekali ka lindur në Xinjiang nga një nënë ujgure dhe një baba kazak, dhe ai u transferua në Kazakistan më 2006. Gjatë një udhëtimi pune në Xinjiang, ai tha se ishte arrestuar më 26 mars 2017, pastaj një javë më vonë ai ishte u mor në pyetje dhe u torturua për katër ditë e netë në bodrumin e një stacioni policie në Karamay City.
“Ata më vendosën në një karrige tigër”, tha Bekali. “Ata na varën dhe na rrahën në kofshë, në ijet me pishtarë prej druri, me kamxhikë hekuri”.
Ai tha se policia u përpoq ta detyrojë atë të rrëfejë për mbështetjen e terrorizmit dhe ai kaloi tetë muajt e ardhshëm në një seri kampe internimi.
“Kur ata më vunë zinxhirët në këmbët e mia për herë të parë, e kuptova menjëherë se kisha ardhur në ferr”, tha Bekali. Ai tha se zinxhirë të rëndë ishin ngjitur në duart dhe këmbët e të burgosurve, duke i detyruar ata të qëndrojnë të përkulur, edhe kur ata ishin duke fjetur.
Ai tha se humbi rreth gjysmën e peshës trupore gjatë kohës së tij atje, duke thënë se “dukej si skelet” kur doli.
“Unë mbijetova nga kjo torturë psikologjike sepse jam një person fetar”, tha Bekali.
“Unë kurrë nuk do ta kisha mbijetuar këtë pa besimin tim. Besimi im për jetën, pasioni im për lirinë më mbajti gjallë.”
Ai gjithashtu thotë se nëna, motra dhe vëllai i tij ishin internuar në kampe, dhe atij iu tha se babai i tij Bakri Ibrayim vdiq ndërsa u ndalua në Xinjiang më 18 shtator 2018.
Zyrtarët kinezë thanë se pretendimet e tij për torturë ishin “thashetheme dhe shpifje totale”. Babai i tij vdiq nga kanceri i mëlçisë, thanë ata, dhe familja e tij “aktualisht po bën një jetë normale”.
Nga shtëpia e tij e re në Evropë, ish-detektivi Jiang përpiqet të flejë për më shumë se disa orë në të njëjtën kohë. Vuajtjet e atyre që kaluan përmes sistemit të kampit sillen në mendjen e tij.
“Tani jam i shtangur nga frika”, tha Jiang. “Kam arrestuar kaq shumë njerëz”.
Ish-i burgosuri Ayup gjithashtu lufton për të fjetur natën, pasi ai vuan nga makthet e kohës së tij në paraburgim dhe nuk është në gjendje t’i shpëtojë ndjenjës së vazhdueshme që po shikohet [nga dikush].
Abduweli Ayup shikon një nga librat për fëmijë të shkruar në gjuhën ujgure.
Por ai tha se ai ende i fal rojet e burgut që e torturuan.
“Unë nuk i urrej (ata),” tha Ayup. “Sepse të gjithë ata, ata janë viktima të atij sistemi. Ata e dënojnë veten atje”, shtoi ai. “Ata janë kriminelë; ata janë pjesë e këtij sistemi kriminal”.
Jiang tha se edhe para kohës së tij në Xinjiang, ai ishte “zhgënjyer” me Partinë Komuniste Kineze për shkak të korrupsionit. “Ata po pretendonin t’i shërbenin popullit, por ata ishin një grup njerëzish që donin të arrinin një diktaturë”, tha ai.
Tani, Jiang e di se nuk mund të kthehet kurrë në Kinë, “ata do të më rrahnin deri në vdekje”, tha ai. “Do të arrestohesha. Do të kishte shumë probleme. Defekt, tradhti, nxjerrje sekretesh qeveritare, përmbysje. (Unë do t’i merrja) të gjitha”, tha ai.
“Fakti që unë flas për ujgurët (do të thotë se unë) mund të akuzohem për pjesëmarrje në një grup terrorist. Unë mund të akuzohem për gjithçka që mund të imagjinohet”.
Kur u pyet se çfarë do të bënte nëse do të vinte përballë një prej viktimave të tij të mëparshme, ai tha se do të ishte “i frikësuar” dhe “do të largohej menjëherë”.
“Unë jam fajtor dhe do të shpresoja që një situatë e tillë të mos u ndodhë atyre përsëri”, tha Jiang.
“Unë do të shpresoja për faljen e tyre, por do të ishte shumë e vështirë për njerëzit që vuajtën nga tortura të tilla”.
“Si të përballem me këta njerëz?” ai shtoi. “Edhe nëse jeni vetëm një ushtar, ju jeni ende përgjegjës për atë që ndodhi. Ju duhet të ekzekutoni urdhrat, por kaq shumë njerëz e bënë këtë gjë së bashku. Ne jemi përgjegjës për këtë”.
Marrë me disa shkurtime nga CNN, përkthyer dhe përshtatur nga UBT News.
Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, mori pjesë në Kosova Health Forum 2025, ku u diskutuan zhvillimet, sfidat dhe transformimet e nevojshme për avancimin e sistemit shëndetësor në Kosovë. Gjatë forumit, Rektori Hajrizi solli perspektivën e arsimit të lartë si një komponent thelbësor në formimin e profesionistëve të shëndetësisë dhe në forcimin e kapaciteteve të sektorit.
Në fjalën e tij, Rektori Hajrizi theksoi se UBT ka luajtur një rol vendimtar në krijimin dhe zhvillimin e programeve të reja shëndetësore, duke ndërtuar kapacitete që dikur nuk ekzistonin në vend. Ai nënvizoi se Kosova ka bërë përparime të rëndësishme në harmonizimin e kurrikulave me standardet dhe direktivat ndërkombëtare, duke arritur një nivel që shpesh krahasohet me vendet evropiane.
“Kosova ka hyrë në një proces të rregullimit të sistemit arsimor dhe të kurrikulave me direktiva të veçanta që e përcaktojnë qartë strukturën e kompetencave, dhe në shumë raste kemi qenë më përpara se disa vende evropiane”, tha Rektori Hajrizi.
Ai foli gjithashtu për sfidat aktuale të tregut të punës në sektorin shëndetësor, duke theksuar se rritja e kërkesës për profesionistë është ndikuar ndjeshëm nga situata në vendet evropiane, të cilat po përballen me plakjen e popullsisë dhe mungesën e fuqisë punëtore.
Në kuadër të 16 Ditëve të Aktivizmit kundër Dhunës me Bazë Gjinore, QKRMT, në bashkëpunim me UBT , organizoi një takim të veçantë me studentët e UBT-së.
Në takim ishte e pranishme Vasfije Buqe Goodman, gruaja që theu heshtjen dhe u bë zëri i parë që i dha dinjitet dhe vend të merituar mbijetuesve të dhunës seksuale gjatë luftës. Ky takim prekës u fokusua në ballafaqimin me të kaluarën – një proces thelbësor për shërim dhe drejtësi.
Vasfija ndau me studentët forcën e saj, rrugëtimin e vështirë drejt së vërtetës dhe mesazhin e saj të fuqishëm për mbështetjen, empatinë dhe rolin jetik të brezit të ri në thyerjen e stigmas dhe në ndërtimin e një shoqërie që nuk hesht më.
Studentët dëgjuan, reflektuan dhe u frymëzuan nga një histori që nuk është vetëm personale, por edhe një thirrje kombëtare për dinjitet, drejtësi dhe ndryshim shoqëror.
Ky aktivitet u mbështet nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar, duke nxitur përpjekjet e përbashkëta për të siguruar që askush të mos mbetet vetëm përballë dhimbjes së së kaluarës.
Studentët e Psikologjisë në UBT patën mundësinë të ndjekin një ligjëratë nga Doktoresha Marianne Herzog, e cila ofroi një perspektivë të re mbi mënyrën se si frika dhe trauma mund të transformohen në histori frymëzuese dhe të fuqishme.
Gjatë ligjëratës, Doktoresha Herzog ndau përvojat dhe njohuritë e saj mbi procesin e përballimit të sfidave të jetës dhe tejkalimit të pengesave personale. Ajo tregoi se çdo moshë ka mundësinë të shfrytëzojë potencialin e vet njerëzor dhe të kthejë vështirësitë në mundësi për rritje dhe zhvillim.
Një pjesë e veçantë e ngjarjes ishte prezantimi i librit të saj, i cili trajton historitë e dhimbshme dhe traumat që shpesh fillojnë që nga fëmijëria, duke ofruar qasje praktike dhe inspiruese për përballimin e frikës dhe zhvillimin e kapaciteteve personale.
Doktoresha Marianne Herzog, e ftuar nga profesoresha Anita Sadikaj u organizua në ambientet e UBT-së nga Doktoresha Xhida Lumi dhe ekipi i saj, duke mundësuar një përvojë të pasur dhe të drejtëpërdrejtë për studentët.
Divizioni UBT-CERT realizoi një trajnim të specializuar për studentët e nivelit Bachelor, me tematikë në ofensivën e sigurisë kibernetike. Trajnimi, i titulluar “Attacking Linux Systems”, përfshiu pjesën teorike dhe praktike, duke u bazuar në një cybersecurity drill të simuluar brenda laboratorëve virtualë të sigurise kibernetike të UBT-së.
Gjatë këtij trajnimi, studentët u njohën me tema kyçe si Linux kernel workflow, GNU Project, dhe operacionet ofensive ndaj sistemeve Linux, duke fituar një kuptim më të thellë mbi arkitekturën dhe përdorimin e sistemeve Linux.
Pjesëmarrësit patën mundësinë të zbatojnë në praktikë njohuritë e fituara përmes një simulimi real të sigurisë, ku secili student përdori një laborator virtual për fazën e cybersecurity drill, duke aplikuar direkt konceptet e trajnuara.
Ky aktivitet është një tjetër shembull i angazhimit të UBT-së për të siguruar edukim praktik dhe të avancuar në fushën e sigurisë kibernetike, falë Laboratorit të Sigurisë Kibernetike të UBT-së, i cili ka mbi 400 laboratore virtuale që mbulojnë të gjitha shtyllat kryesore të sigurisë kibernetike në nivel praktik.
Ky trajnim jo vetëm që rrit aftësitë teknike të studentëve, por i përgatit ata edhe për sfidat reale profesionale në fushën e sigurisë kibernetike dhe teknologjisë informative.