Kuriozitete
Dhjetë trenat më të shpejtë në botë
Sot ka shumë trena të shpejtësisë të lartë që udhëtojnë me mbi 300 km/h.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiA është e mundur të “fluturohet” pa krahë? Patjetër që po. Për këtë mjafton të rezervoni një biletë në një itinerar që mbulohet nga një prej trenave më të shpejtë në botë. Ja cilët janë dhjetë prej tyre.
10. ICE 3 (Gjermani), 300 km/h (Shpejtësia teorike 369 km/h)
Sot ka shumë trena të shpejtësisë të lartë që udhëtojnë me mbi 300 km/h. Ndër to është trenigjerman ICE 3. I ndërtuar nga kompania Siemens Mobility në vitin 1999, ishte menduar tëkishte një shpejtësi maksimale prej 330 km/h, por në testet hekurudhore arriti deri në 369 km/h.
9. Frecciarossa 1000 (Itali), 300 km/h (Shpejtësia teorike 394 km/h)
I ndërtuar nga konsorciumi AnsaldoBreda–Bombardier, treni përshkon Italinë nga Torino në Napoli që nga viti 2015, me një shpejtësi të kufizuar deri në 300 km/h, edhe pse ështëprogramuar të arrijë në 360 km/h . Në teste arriti shpejtësinë maksimale 394 km/h.
8. KTX-Sancheon KTX II (Korea e Jugut), 305 km/h (Shpejtësia teorike 422 km/h)
Treni më i shpejtë korean udhëton në itineraret që lidhin kryeqytetin Seul me dy qytetet kryesore të vendit Busan dhe Guangiu. Ai arrin shpejtësinë 305 km/h, edhe pse ka njëpotencial më të madh:mund të arrijë shpejtësinë 422 km/h.
7. AVE S103 (Spanjë), 310 km/h (Shpejtësia teorike 403.7 km/h)
Trenat e kompanisë Alta Velocidad Española janë të kufizuar në shpejtësinë 310 km/h, edhe pse modelet më të shpejta të saj arrijnë në 350 km/h. Prototipi i fundit, i quajtur S103, është i certifikuar për shpejtësinë 350 km/h por në teste ka kaluar 400 km/h.
6. Al Boraq RGV-M (Marok), 320 km/h
Al Boraq është emri arab për linjën hekurudhore që lidh Tanzherin me Kazablankën. Treni që operon atje, RGV-M, operon me potencialin e tij maksimal, duke arritur një shpejtësi prej 320 km/h.
5. British Rail Class 374 (Eurostar e320) Britani e Madhe, 320 km/h
Ky tren gjerman i shpejtësisë të lartë, i ndërtuar sërish nga Siemens Mobility për tregun britanik (operon edhe në Francë, Belgjikë dhe Gjermani), udhëton me një shpejtësi maksimale 320 km/h, që është edhe shpejtësia për të cilën është programuar.
4. Shinkasen (E5, E6, H5) Japoni, 320 km/h (401 km/h)
Sipas ligjit, trenat në Japoni nuk mund të kalojnë shpejtësinë 320 km/h, dhe Shinkasen është ipërpiktë në këtë aspekt. Megjithatë modelet aktuale që janë në shërbim mund të arrijnëshpejtësinë 400 km/h.
3. TGV POS (Francë), 320 km/h (Shpejtësia teorike 575 km/h)
Është një ndër trenat më të shpejtë nga të gjithë, duke qenë se mund të udhëtojë potencialishtme deri në 575 km/h. Por në linjat në të cilat funksionon prej më shumë se 40 vjet është i kufizuar në shpejtësinë 320 km/h.
2. Treni Maglev Shanghai CR400BF (Kinë), 350 km/h (Shpejtësia teorike 420 km/h)
Në vitin 2021 Maglev, arriti në prova shpejtësinë 600 km/h. Aktualisht ky tren në shërbim nëlinjën që lidh Pekinin dhe Shangain, arrin shpejtësinë 350 km/h.
1) Shanghai Transrapid (Kinë), 350 km/h (Shpejtësia teorike 431 km/h)
Ai lidh Shangain me aeroportin e tij, duke përshkruar distancën 30.5 km brenda 7 minuta e 20 sekonda, me një shpejtësi mesatare prej 250 km/h. Është një tren urban, pjesë e rrjetit nëntokësor të qytetit dhe më i shpejti në botë ndër ata që janë në shërbim.
Jashtë klasifikimit: SC Maglev L0 Series (Japoni), 603 km/h
I ndërtuar nga kompania Mitsubishi dhe i prezantuar 12 vjet më parë, ky tren që ecën mbi binarë magnetikë, është ende në zhvillim e sipër. Por në prova arriti shpejtësinë rekord prej 603 km/h. Do të hyjë në përdorim të gjerë në vitin 2027./Focus – Bota.al
Kuriozitete
Mikrorobotët që mund të parandalojnë goditjen në tru
Published
15 hours agoon
November 14, 2025By
UBT News
Shkencëtarët e ETH Zürich kanë zhvilluar mikrorobota më të vegjël se 2 mm, të cilët mund të lëvizin në enët e gjakut dhe të dërgojnë barnat drejtpërdrejt në zonat problematike, për të parandaluar ose trajtuar goditjet në tru.
Testimet te kafshët e mëdha kanë treguar rezultate premtuese, ndërsa provat te njerëzit nuk janë kryer ende.
Mikroroboti ka formë kapsule sferike, përbëhet nga gel biokompatibël që mban ilaçe, përmban nanopjesëza hekuri për kontroll magnetik dhe elementë kontrasti për monitorim me rreze X.
Ai drejtohet nga jashtë trupit me magnete dhe mund të lëvizë kundër rrjedhës së gjakut.
Kur arrin në vendin e bllokimit, nxehet për të liruar ilaçin direkt në mpiksje.
Teknologjia redukton efektet anësore, rrit efikasitetin dhe ul rrezikun e dëmtimit të indeve të shëndetshme.
Testimet treguan shpejtësi deri në 4 mm/s dhe tre strategji navigimi për t’u përballur me rrjedhën e gjakut.
Në të ardhmen, kjo teknologji mund të përdoret për trajtimin e tumoreve, infeksioneve të lokalizuara dhe bllokimeve vaskulare, duke hapur një epokë të re të mjekësisë precize. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Studiuesit shpjegojnë sistemin e avancuar Maja për eklipset diellore
Published
22 hours agoon
November 14, 2025By
UBT News
Një tekst i lashtë Maja që përshkruan parashikimin e eklipseve diellore ka mbetur mister për shekuj, por dy studiues duket se kanë gjetur më në fund zgjidhjen.
Qytetërimi Maja krijoi kalendarë jashtëzakonisht të zhvilluar para ardhjes së evropianëve, por shumica u zhdukën gjatë inkuizicionit spanjoll. Një nga të paktët që mbijetuan, Kodi i Dresdenit, konsiderohet çelësi i kuptimit të astronomisë së tyre, shkruan Science Alert.
Për Majat, të cilët e lidhën jetën e fenë me lëvizjet qiellore, parashikimi i saktë i eklipseve ishte thelbësor. Historiania Kimberley Breuer nga Universiteti i Teksasit shpjegon se regjistrimi i cikleve qiellore u lejonte elitave të përgatiteshin për ngjarje të rëndësishme.
Gjatë eklipseve, p.sh fisnikëria kryente rituale gjakderdhjeje për të “forcuar” perëndinë e diellit. Priftërinjtë dhe sundimtarët duhet të dinin çfarë ritualesh të kryenin e sakrificash të ofronin.
Kodi i Dresdenit, që daton nga shekulli XI është libër prej 78 faqesh i pikturuar me ngjyra, i cili përmban informacione mbi astronominë, astrologjinë dhe mjekësinë. Një tabelë brenda tij u shërbente “rojtarëve të ditës” për të parashikuar eklipset për 700 vjet me radhë. Tabela përfshin 405 muaj hënorë (11,960 ditë), por mënyra e përdorimit të saj ka qenë e paqartë për dekada.
Në një studim të botuar së fundmi në Science Advances, gjuhëtari John Justeson dhe arkeologu Justin Lowry ofrojnë një shpjegim të ri.
Besohej se tabela rifillohej në fund të muajit të 405-të, por shkaktonte gabime me kalimin e kohës. Dy studiuesit propozojnë që rivendosja të bëhet në muajin e 358-të, duke ulur devijimin në vetëm 2 orë e 20 minuta.
Për të korrigjuar grumbullimin e vogël të gabimeve, tabela në raste të caktuara do të rifillohej në muajin e 223-të. Duke e krahasuar metodën me të dhënat moderne astronomike, zbuluan se Majat parashikonin çdo eklips diellor të dukshëm nga viti 350 deri në 1150.
Studimi tregon jo vetëm nivelin e avancuar matematikor të Majave, por edhe rolin e rëndësishëm të “rojtarëve të ditës”, të cilët e lidhën praktikën fetare me një kuptim të sofistikuar të cikleve qiellore. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
CV-ja që tronditi internetin: Kandidati misterioz që po kërkohet nga gjigantët botërorë
Published
2 days agoon
November 13, 2025By
UBT News
Një moment i pazakontë nga një koncert i Jonas Brothers është bërë viral në rrjetet sociale. Një burrë u pa duke kontrolluar një CV në telefon gjatë performancës në Buffalo të dielën, ndërsa turma vallëzonte.
Një grua që e pa këtë skenë publikoi videon në TikTok, duke shkruar: “Scott Kelly, CV-ja jote u pa në koncertin e Jonas Brothers sonte. Shumë fat!”
Videoja u përhap me shpejtësi, duke mbledhur mbi 22 milionë shikime dhe 3 milionë pëlqime.
Në komente u përfshinë edhe Nick dhe Kevin Jonas, të cilët me humor pretenduan se janë referenca të kandidatit:
Kevin shkroi: “Unë jam një nga referencat e Kellyt.”
Nick shtoi: “Etika e punës dhe mendimi kritik i Scottit më frymëzuan të shkruaj ‘fustanin e kuq’.”

Madje edhe kompani të njohura si Old Navy dhe Pepsi u bashkuan me komentet, duke bërë shaka se do ta punësonin Scott Kellyn:
“Scott Kelly gjithmonë vishet profesionalisht, e rekomandoj shumë.” – Old Navy
“Ai është punëtor i jashtëzakonshëm.” – Pepsi
Edhe pse Scott nuk është gjetur, interneti është i bindur se sapo të dalë në pah, ofertat për punë nuk do t’i mungojnë. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Shishet e ujit strehojnë baktere nëse nuk pastrohen rregullisht
Published
2 days agoon
November 13, 2025By
UBT News
Ekspertët thonë se shishet e ujit, pavarësisht lëngut që mbajnë, mund të ndoten dhe duhet të pastrohen rregullisht.
Shishet plastike mbledhin mikrobe nga goja dhe duar, dhe vrimat e vogla mund të krijojnë kushte për shumimin e baktereve dhe mykut.
Shishet e papastra mund të shkaktojnë probleme shëndetësore, si dhimbje stomaku, kruarje të fytit dhe përkeqësim të alergjive.
Për pastrim të duhur, përdorni një sfungjer ose furçë për të pastruar brenda dhe jashtë me ujë të ngrohtë dhe sapun.
Ekspertët rekomandojnë pastrim të përditshëm dhe një pastrim më të thellë një herë në javë, veçanërisht për shishet që mbushen me pije me sheqer, pasi bakteret i preferojnë këto mbetje. /A.Z/UBT News/
Sonte në UBT TV: Podcast me Profesorin Ibush Luzha
Si të flini mjaftueshëm gjatë shtatzënisë?
Mikrorobotët që mund të parandalojnë goditjen në tru
UEFA cakton gjyqtarët e ndeshjes Slloveni – Kosovë
Ushqimet që duhen shmangur pas të 30-ave!
Sa ka fituar Maluma nga muzika, marka dhe bizneset e tij?
OSHP konfirmon shkeljet për kontratën “Shërbime me ushqim për nevojat e Policisë së Kosovës”
Hetimet për atentatin në Rinas, zbulohet arsenal armësh në Fushë-Krujë
Aksident tragjik në SHBA, humbin jetën dy të rinj shqiptarë
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
