Shëndet

Dhjetë këshilla si t’i mbroni sytë nga kompjuteri dhe telefoni

Published

on

Si të mos mjaftonin kompjuterët, tani syve u është shtuar edhe një armik tjetër, “smartphone”-t dhe ‘iPad’-t, që na detyrojnë të qëndrojnë shumë kohë përpara tyre.

Në fakt, kur përdorim shumë kompjuterin, shikimi është i pari që vihet në rrezik.

Mjafton të mendosh që vetëm me dy orë në ditë para monitorit mund të shtohen seriozisht problemet e shikimit dhe gjysma e orëve që kalohen para kompjuterit për punë ose në shtëpi mund ta kalojnë orarin zyrtar.

Ajo që e përkeqëson edhe më shumë situatën është përdorimi masiv i “smartphone”-ve për të kontrolluar “e-mail”-n, për të dërguar mesazhe dhe foto. Shpesh ekranet janë të vegjël dhe jo gjithmonë të pastruar.

Për këtë arsye “American Academy of Optometry” ka hartuar një lloj udhëzuesi për të shpëtuar sytë e njerëzve (por edhe shpinën) nga “stili i konsumit” të kompjuterit dhe gabimet e ndryshme.

1) Sipas “American Academy of Optometry”, gjëja e parë që duhet bërë është mbajtja pastër e ekranit të kompjuterit për të shmangur lodhjen e syve dhe nëse përdorni “smartphone”, përpiquni të mos e ekspozoni në dritën e diellit.

2) Zgjidhni sfonde me ngjyrë gri, jo të hapur ose të bardhë, sepse sytë do të lodhen më pak.

3) Mbani distancën e duhur mes vetes dhe monitorit të kompjuterit. Sipas “American Academy of Optometry”, kjo largësi është e barabartë me gjatësinë e krahut tuaj të shtrirë.

4) Pozicionojeni ekranin pak cm mbi lartësinë e syve dhe në mënyrë që të mos e reflektojë dritën.

5) Rregulloni ndriçimin e monitorit në bazë të orarit që përdorni kompjuterin.

6) “Kujdesuni për sytë”, kështu shkruajnë ekspertët amerikanë. Në fakt duke mos ia ndarë sytë ekranit të kompjuterit, shpesh e harrojmë këtë rregull të thjeshtë, që është shumë i rëndësishëm për të mos dëmtuar sytë.

7) Mos harroni rregullin e “20-20-20”: në Amerikë nënkupton që çdo njëzet minuta punë para kompjuterit, të bëni një pushim prej 20 sekondash, duke e llogaritur me një shëtitje prej 20 hapash, ose 6 metra. Nëse nuk dëshironi që të jeni kaq të përpiktë, atëherë janë të mjaftueshme, pushimet disaminutëshe çdo gjysmë ore punë, gjë që i lejon sytë të pushojnë.

8) Përdorni syze mbrojtëse. Sipas specialistëve amerikanë, duhet të blini medoemos një palë syze, që t’i përdorni veçanërisht kur punoni para kompjuterit. Syzet qartësojnë shikimin dhe çlodhin sytë.

9) Bëni kujdes edhe me përdorimin e “smartphone”-ve. Distanca e duhur mes celularëve dhe syve duhet të jetë sa ajo e krahut të shtrirë, me dorën që mbani telefonin dhe pak më poshtë nivelit të shpatullave. Zakonisht edhe shpatullat i mbajnë në pozicionin e gabuar, si kur shkruajmë në kompjuter, ashtu edhe kur mbajmë në dorë celularin.

10) Nëse jeni mbështetur mbi një tavolinë, është mirë që të mbani tastierën në një gjatësi të atillë që shpatullat të mos kontraktohen, por të jenë të lira. Mund ta ndihmoni veten duke qëndruar drejt në karrige.

Këshilla e fundit (që është më tepër një udhëzim dhe vjen nga rregullat e kodit rrugor) është për të gjithë ata që nuk dinë t’i rezistojnë tundimit për të dërguar mesazhe ose fotografi kur udhëtojnë me makinë. Është absolutisht e gabuar të bëni diçka të tillë kur kaloni rrugën dhe kur jeni në timon.

Shëndet

Mungesa e magnezit, shenjat që trupi juaj nuk duhet t’i injorojë

Published

on

Magnezi është një mineral jetik që merr pjesë në mbi 300 procese të rëndësishme në organizmin e njeriut, nga funksionimi i duhur i muskujve dhe nervave, deri te shëndeti i zemrës dhe forcimi i kockave.

Megjithëse është thelbësor për trupin, studimet tregojnë se rreth 15 deri në 20 për qind e njerëzve, madje edhe në vendet më të zhvilluara, nuk marrin sasinë e nevojshme të magnezit.

Shumë persona nuk e vërejnë mungesën deri në momentin kur simptomat bëhen më serioze dhe fillojnë të ndikojnë në jetën e përditshme.

Dhimbje dhe dridhje muskulore

Nëse ndjeni shpesh krampa a dridhje në muskuj, veçanërisht në këmbë, pulpa a qepalla, kjo mund të jetë shenjë e mungesës së magnezit. Ky mineral ndihmon në balancimin e kalciumit dhe siguron që muskujt të tkurren dhe relaksohen siç duhet. Kur mungon magnezi, muskujt mund të reagojnë me spazma të pavullnetshme dhe të dhimbshme.

Lodhje e vazhdueshme

Nëse ndiheni të lodhur vazhdimisht, edhe pse flini mjaftueshëm, shkaku mund të jetë mungesa e magnezit. Ai luan rol kyç në prodhimin e energjisë nga ushqimi që konsumojmë. Pa mjaftueshëm magnez, trupi prodhon energji më ngadalë, gjë që çon në ndjesi rraskapitjeje.

Rrahje të parregullta të zemrës

Mungesa mund të ndikojë në ritmin e zemrës, nëse ndjeni që ju rreh shpejt ose ngadalë mund të bëhet fjalë për aritmi. Meqë magnezi ndihmon në rregullimin e impulseve elektrike të zemrës, mungesa mund të shkaktojë çrregullime të rrezikshme. Nëse përjetoni këto simptoma, është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun.

Humbje oreksi dhe ndjesi të përziera

Rënie e papritur e oreksit, shoqëruar me të përziera apo edhe të vjella, mund të jenë shenja të tjera paralajmëruese. Këto simptoma lidhen me lodhjen apo stresin, por në fakt mund të tregojnë mungesë të magnezit që ndikon në metabolizëm dhe prodhimin e energjisë.

Luhatje humori dhe ankth

Magnezi është i rëndësishëm për funksionin e trurit dhe ekuilibrin emocional, mungesa e tij sjellë nervozizëm, ankth apo depresion, pasi ndikon në prodhimin e hormoneve dhe neurotransmetuesve që rregullojnë humorin. Për pasojë, personi bëhet më i ndjeshëm ndaj stresit dhe më pak i qëndrueshëm emocionalisht. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Shkencëtarët austriakë paralajmërojnë: Mikroplastika në ushqim mund të dëmtojë zorrët

Published

on

Kërkime të reja nga shkencëtarët austriakë tregojnë se mikroplastika e përdorur në paketimin e ushqimeve mund të dëmtojë zorrët, duke rritur rrezikun për kancerin e zorrëve dhe depresionin.

Studiuesit analizuan mostra të materialit të jashtëm të zorrëve të vullnetarëve të shëndetshëm dhe zbuluan se grimcat e vogla mund të ndikojnë në aktivitetin e mikrobiomës së zorrëve. Disa nga këto ndryshime lidhen me sëmundje si depresioni dhe kanceri i zorrëve.

Kjo është hera e parë që një studim në njerëz tregon se mikroplastikat ndryshon mikrobiomën e njeriut. Megjithatë, ekspertët nga Mail Online theksojnë se nevojiten studime të mëtejshme për të kuptuar mënyrën se si këto grimca shkaktojnë dëme.

Mikroplastikat janë të pranishme gjerësisht në ushqim, ujë dhe ajër, shumë njerëz ekspozohen ndaj tyre çdo ditë. Studimi tregon gjithashtu se këto grimca mund të ndikojnë në mikrobiomën, e cila luan një rol kyç në shëndetin e përgjithshëm, nga tretja deri te shëndeti mendor.

Prandaj, reduktimi i ekspozimit ndaj mikroplastikave mund të jetë një masë parandaluese e mençur. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lajmet

Rreth 330 raste me kancer të gjirit në 2025, Kurtishi: Identifikimi i hershëm çelës për jetëgjatësi

Published

on

Në kuadër të muajit të ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit, institucione shëndetësore dhe profesionistë të fushës kanë theksuar rëndësinë e identifikimit të hershëm të kësaj sëmundjeje, duke bërë thirrje për kontrolle të rregullta dhe edukim shëndetësor në popullatë.

Drejtori i Klinikës së Onkologjisë në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), Ilir Kurtishi, ka deklaruar se gjatë këtij viti është regjistruar një numër i ngjashëm i rasteve të reja me vitin paraprak, ku në nëntë mujorin e parë të këtij viti janë regjistruar mbi 320 raste.

Kurtishi ka theksuar se këtë vit janë identifikuar dhe trajtuar tre meshkuj në Klinikën e Onkologjisë.

“Këtë vit kemi regjistruar numër të njëjtë për nëntë muajt e vitit 2025, me vitin 2024, rreth 320-330 pacientë. Kemi një plato sa i përket incidencës të rasteve të reja të sëmundjes së kancerit të gjirit, vlen të theksohet se këtë vit kemi identifikuar dhe trajtuar tre meshkuj, të cilët kanë marrë trajtim onkologjik në klinikën tonë”, ka thënë Kurtishi.

Ai ka theksuar se diagnostikimi i hershëm luan rol kyç në trajtimin e suksesshëm dhe rritjen e jetëgjatësisë tek pacientët.

Shqetësuese sipas tij është edhe prekja e kancerit të gjirit në mosha më të reja. Kurtishi, ka thënë se tre vitet e fundit, po prekën gratë nga mosha 40-50 vjeçare.

“Çelësi i trajtimit të suksesshëm i kësaj sëmundje është pikërisht identifikimi i hershëm i sëmundjes sidomos në fazën zero apo një, ku jetëgjatësia e pacientëve është shumë e madhe.. Këto dy tre vitet e fundit kemi femra të atakuara me kancerin e gjirit, me një numër më të lartë sesa viteve paraprake, nga mosha 40-50 vjeçare që është fenomen i ngjashëm me vendet e rajonit, sidomos me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.. Duhet të bëhet dhe të ngulitet në kokë të kemi një edukim shëndetësorë të mirëfilltë, që duhet të bëjmë kontroll të gjirit pa pas ndonjë shenjë apo ndryshim, por një kontroll kur gjiri është i pa sëmurë”, ka nënvizuar ai.

Ndërkohë, për raportimet mbi mungesën e terapisë imunologjike, Kurtishi ka sqaruar se furnizimi ka qenë i rregullt përveç një periudhe të shkurtër.

Sipas tij, numri i pacientëve është në ngritje dhe se trajtimet me këtë terapi marrin kosto të lartë.

“Terapia imunologjike në Klinikën e Onkologjisë jepet për rastin të cilët kanë indikacion. Furnizimi ka qenë i rregullt përpos një periudhe shumë të shkurtër, por pacientët e marrin këtë terapi për një kohë të gjatë.. Numri i pacientëve është në ngritje, trajtimet me këtë terapi marrin kosto të lartë dhe numri i pacientëve që kanë nevojë për këtë terapi furnizohen dhe trajtohen në mënyrë të rregullt me këto barna’, ka thënë Kurtishi.

Në anën tjetër, Ministria e Shëndetësisë, në një përgjigje me shkrim ka bërë të ditur se edhe këtë vit janë ndërmarrë një sërë aktivitetesh për vetëdijesim rreth kancerit të gjirit, përfshirë mamografinë falas dhe mamografinë mobile në komuna pa qasje në këtë shërbim.

Ministria bënë thirrje grave që të konsultojnë faqet zyrtare të Ministrisë së Shëndetësisë dhe IKShPK-së për kalendarin e mamografisë dhe të kryejnë mamografinë sipas indikacioneve mjekësore./S.K/KP/

Continue Reading

Shëndet

Çka shkakton mungesa e proteinave në trup?

Published

on

Proteina është një nga ushqyesit më të rëndësishëm për organizmin. Ajo është thelbësore për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e muskujve, energjinë e qelizave dhe indet e trupit.

Pa proteinë, shëndeti dhe jetëgjatësia janë të rrezikuara. Sportistët dhe ata që kryejnë aktivitete fizike të rënda sigurojnë sasi të mjaftueshme proteinash, ndërsa shumë persona nuk e njohin rëndësinë e saj.

Çka është proteina?

Përbëhet nga aminoacide, molekula të domosdoshme që organizmi i merr nga ushqimi.

Burime të mira proteinash janë: Produkte shtazore: mishi, vezët, produktet e bulmetit, peshku dhe vezët me Omega-3.

Produkte bimore: arrorë, fara dhe bishtajore.

Ushqimet e pasura me proteinë ndihmojnë në parandalimin e mbipeshës, janë të nevojshme për funksionimin e trurit dhe të trupit.

Mungesa e proteinave çojë në luhatje të sheqerit në gjak, humbje të kujtesës dhe dobësi të përgjithshme. Thënë thjesht, pa proteinë, njeriu nuk mund të funksionojë normalisht.

Sa proteinë nevojitet?

Për një person të rritur me peshë 60 kg, rekomandohet të paktën 30 gramë proteinë në ditë.

Shenjat e pamjaftueshmërisë së proteinave

1. Nepsi i shtuar

Nëse ndjeni dëshirë për ushqime të shpejta ose ëmbëlsira, kjo mund të jetë shenjë se nuk merrni mjaftueshëm proteinë ose po konsumoni shumë karbohidrate.

2. Probleme me trurin

“Mjegullnaja e trurit”, vështirësi për t’u përqendruar e humbje e energjisë mendore lidhen me mungesën e proteinave. Karbohidratet japin energji afat-shkurtër, proteina është e nevojshme për prodhimin e neurotransmetuesve; dopamina, epinefrina, norepinefrina e serotonina.

3. Pagjumësia

Mungesa e saj mund të shkaktojë probleme me gjumin, për shkak të niveleve të paqëndrueshme të sheqerit në gjak dhe serotoninës.

4. Kolesterol i lartë

Pa proteinë, ndiheni të uritur shpesh, duke çuar në konsum të tepërt dhe rritje të kolesterolit, inflamacion dhe probleme kardiovaskulare.

5. Rënie e flokëve

Proteina është baza e të gjitha qelizave, përfshirë edhe ato të flokëve, prandaj mungesa shkakton rënie të flokëve.

6. Çrregullime menstruale

Mungesa e proteinës mund të shkaktojë inflamacion, lodhje dhe çrregullime hormonale, duke ndikuar në ciklin menstrual dhe fertilitetin.

7. Imunitet i dobët

Një sistem imunitar i dobët dhe rritje e shpeshtë e sëmundjeve lidhet me mungesën e proteinave. Mund të shfaqen këputje të thonjve.

8. Kocka të dobëta

Proteina ndihmon në përthithjen e kalciumit. Pa të, kockat bëhen më të dobëta dhe më të prira ndaj frakturave.

Proteina është element thelbësor për shëndetin, energjinë e mirëqenien, sigurohuni të përfshini mjaftueshëm në dietë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara