

Shëndeti
Dhjetë këshilla si t’i mbroni sytë nga kompjuteri dhe telefoni
Published
5 years agoon
By
Betim GashiSi të mos mjaftonin kompjuterët, tani syve u është shtuar edhe një armik tjetër, “smartphone”-t dhe ‘iPad’-t, që na detyrojnë të qëndrojnë shumë kohë përpara tyre.
Në fakt, kur përdorim shumë kompjuterin, shikimi është i pari që vihet në rrezik.
Mjafton të mendosh që vetëm me dy orë në ditë para monitorit mund të shtohen seriozisht problemet e shikimit dhe gjysma e orëve që kalohen para kompjuterit për punë ose në shtëpi mund ta kalojnë orarin zyrtar.
Ajo që e përkeqëson edhe më shumë situatën është përdorimi masiv i “smartphone”-ve për të kontrolluar “e-mail”-n, për të dërguar mesazhe dhe foto. Shpesh ekranet janë të vegjël dhe jo gjithmonë të pastruar.
Për këtë arsye “American Academy of Optometry” ka hartuar një lloj udhëzuesi për të shpëtuar sytë e njerëzve (por edhe shpinën) nga “stili i konsumit” të kompjuterit dhe gabimet e ndryshme.
1) Sipas “American Academy of Optometry”, gjëja e parë që duhet bërë është mbajtja pastër e ekranit të kompjuterit për të shmangur lodhjen e syve dhe nëse përdorni “smartphone”, përpiquni të mos e ekspozoni në dritën e diellit.
2) Zgjidhni sfonde me ngjyrë gri, jo të hapur ose të bardhë, sepse sytë do të lodhen më pak.
3) Mbani distancën e duhur mes vetes dhe monitorit të kompjuterit. Sipas “American Academy of Optometry”, kjo largësi është e barabartë me gjatësinë e krahut tuaj të shtrirë.
4) Pozicionojeni ekranin pak cm mbi lartësinë e syve dhe në mënyrë që të mos e reflektojë dritën.
5) Rregulloni ndriçimin e monitorit në bazë të orarit që përdorni kompjuterin.
6) “Kujdesuni për sytë”, kështu shkruajnë ekspertët amerikanë. Në fakt duke mos ia ndarë sytë ekranit të kompjuterit, shpesh e harrojmë këtë rregull të thjeshtë, që është shumë i rëndësishëm për të mos dëmtuar sytë.
7) Mos harroni rregullin e “20-20-20”: në Amerikë nënkupton që çdo njëzet minuta punë para kompjuterit, të bëni një pushim prej 20 sekondash, duke e llogaritur me një shëtitje prej 20 hapash, ose 6 metra. Nëse nuk dëshironi që të jeni kaq të përpiktë, atëherë janë të mjaftueshme, pushimet disaminutëshe çdo gjysmë ore punë, gjë që i lejon sytë të pushojnë.
8) Përdorni syze mbrojtëse. Sipas specialistëve amerikanë, duhet të blini medoemos një palë syze, që t’i përdorni veçanërisht kur punoni para kompjuterit. Syzet qartësojnë shikimin dhe çlodhin sytë.
9) Bëni kujdes edhe me përdorimin e “smartphone”-ve. Distanca e duhur mes celularëve dhe syve duhet të jetë sa ajo e krahut të shtrirë, me dorën që mbani telefonin dhe pak më poshtë nivelit të shpatullave. Zakonisht edhe shpatullat i mbajnë në pozicionin e gabuar, si kur shkruajmë në kompjuter, ashtu edhe kur mbajmë në dorë celularin.
10) Nëse jeni mbështetur mbi një tavolinë, është mirë që të mbani tastierën në një gjatësi të atillë që shpatullat të mos kontraktohen, por të jenë të lira. Mund ta ndihmoni veten duke qëndruar drejt në karrige.
Këshilla e fundit (që është më tepër një udhëzim dhe vjen nga rregullat e kodit rrugor) është për të gjithë ata që nuk dinë t’i rezistojnë tundimit për të dërguar mesazhe ose fotografi kur udhëtojnë me makinë. Është absolutisht e gabuar të bëni diçka të tillë kur kaloni rrugën dhe kur jeni në timon.

Sipas grupit të avokimit “Autism Speaks”, një në çdo 36 fëmijë në SHBA ka një çrregullim të spektrit të autizmit (ASD).
Diagnoza e hershme është thelbësore për të ndihmuar në trajtimin e gjendjes, por si bëhet një diagnozë?
Qendrat e SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, kanë përmbledhje të përditësuar të asaj që përfshihet në diagnostikimin e autizmit tek fëmijët. “Diagnostifikimi i çrregullimit të spektrit të autizmit mund të jetë i vështirë sepse nuk ka asnjë test mjekësor, si një test gjaku, për të diagnostikuar çrregullimin,” vuri në dukje agjencia.
“Mjekët shikojnë historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës për të vendosur një diagnozë.”
Në cilën moshë mund të bëhet një diagnozë?
Sipas CDC, koha në të cilën fëmija merr një diagnozë ndryshon. Ndonjëherë një çrregullim i spektrit të autizmit zbulohet në moshën 18 muajshe, apo edhe më parë, por vetëm në moshën 2-vjeç mund të konsiderohet i besueshëm një diagnozë nga një profesionist i trajnuar.
Një diagnozë e autizmit mund të mos vijë deri më vonë në fëmijëri. Disa njerëz nuk janë të vetëdijshëm se kanë çrregullim të spektrit të autizmit derisa të diagnostikohen si të rritur. Një diagnozë e besueshme duhet të bëhet në fëmijëri, kur terapitë janë më efektive, tha CDC.
Monitorimi i zhvillimit
Ndërsa fëmijët rriten, duhet të inkurajohen bisedat midis prindërve dhe ofruesve të kujdesit shëndetësor që përqendrohen në aftësitë e fëmijëve, thekson CDC. Ndjekja e zhvillimit të fëmijës suaj – p.sh sa shpejt ai arrin piketa tipike zhvillimore është thelbësore.
Këto momente lidhen me moshën përfshijnë aftësitë e vëzhguara në lojë, të mësuarit, të folurit dhe sjelljet. Të gjithë mund të jenë pjesë e procesit të “monitorimit të zhvillimit”, prindërit, gjyshërit, punonjësit e çerdheve e mësuesit, japin komente se si një fëmijë po përparon.
Skreningu për çështjet e zhvillimit dhe autizmin
Akademia Amerikane e Pediatrisë, këshillon që ekzaminimi zhvillimor dhe i sjelljes ndodh për fëmijët gjatë vizitave të rregullta në mosha: 9 muaj, 18 muaj dhe 30 muaj. Kur bëhet fjalë për ekzaminimin specifik të çrregullimit të spektrit të autizmit, duhet të ndodhin në moshën 18 muajshe dhe 2 vjeç, sipas rekomandimeve të akademisë.
Ekzaminimi mund të ndodhë në raste të tjera, nëse një kujdestar ose mjek shqetësohet se një fëmijë mund të ketë autizëm, ose nëse një fëmijë është në rrezik për një çrregullim të spektrit të autizmit (p.sh fëmija ka një vëlla ose një anëtar tjetër të familjes me këtë gjendje).
Shëndeti
Studim: Ëmbëlsuesit artificialë mund të përshpejtojnë plakjen e trurit!
Published
6 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
Një studim i botuar në revistën Neurology tregon se konsumimi i lartë i ëmbëlsuesve artificialë, si Equal apo Sweet’N Low, lidhet me rënie më të shpejtë të aftësive mendore dhe kujtesës.
Hulumtuesit nga Universiteti i São Paulos në Brazil analizuan shëndetin e 12,800 të rriturve për një periudhë mesatare prej tetë vitesh.
Rezultatet treguan se personat që konsumonin më shumë ëmbëlsues kishin rënie 62% më të shpejtë të funksioneve njohëse, e barabartë me rreth 1.6 vite plakje shtesë të trurit, shkruan HealthDay.
Efekti ishte më i fortë te personat e moshës së mesme dhe te ata me diabet, ndërsa nuk u pa një lidhje e qartë tek personat mbi 60 vjeç.
Nga ëmbëlsuesit e studiuar, të gjithë përveç tagatozës rezultuan të lidhur me rënie të kujtesës dhe aftësive njohëse.
Studiuesit paralajmërojnë se, ndonëse promovohen si alternativa më të shëndetshme ndaj sheqerit, ëmbëlsuesit artificialë mund të kenë pasoja negative për shëndetin e trurit në afatgjatë.
Shëndeti
Duart si pasqyrë e shëndetit, ja shenjat që nuk duhen neglizhuar
Published
7 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
Duart tona mund të zbulojnë shumë rreth gjendjes së brendshme shëndetësore.
Sipas ekspertëve, ndryshimet në lëkurë, gishtërinj dhe thonj mund të jenë paralajmërime për sëmundje serioze si artriti reumatoid, sindroma e Raynaud, tuneli karpal apo edhe çrregullime neurologjike si Parkinsoni.
Simptoma të tilla si dridhja e duarve, gishtërinjtë e ftohtë, njolla të kuqe apo kafe, dhimbje dhe ndjesi shpimi nuk duhet të anashkalohen.
Nëse ato vazhdojnë ose përkeqësohen, rekomandohet një kontroll mjekësor për të diagnostikuar në kohë shkakun dhe për të parandaluar ndërlikimet.
Shëndeti
8 mënyra për ta çliruar trurin nga stresi
Published
10 hours agoon
September 5, 2025By
UBT News
Të qenit ndërmarrës nuk është e lehtë. Ka ulje e ngritje dhe shpesh duket se gjithçka do të shkojë keq dhe do të eksplodojë në fytyrë. Do të ketë pengesa, bllokime të pa planifikuara, argumente dhe shumë gjëra që kontribuojnë në një gjë, në stres të shumtë.
Përderisa nuk mund të shmangni stresin tërësisht, mbushja ju dërgon në shkatërrim. Një mendje e kthjellët është mendje e shëndoshë e produktive. Këtu janë tetë mënyra se si mund të lironi mendjen nga stresi dhe të qëndroni të fokusuar për të arritur çdo qëllim që vendosni.
Flisni me një shok
Diskutimi i problemeve, pengesave e zgjidhjeve potenciale me një shok është mënyrë e mrekullueshme për të zvogëluar stresin. Shpesh, si ndërmarrës lidhemi aq shumë me punën sa që shkaktojmë vetë stresin. Thjeshtë të folurit mund të qartësojë një situatë e të mësoni se gjërat nuk janë aq keq siç i keni imagjinuar. Vetëm duke ditur se keni dikë i cili do jetë aty për ju ju jep vetëbesim shtesë për të kaluar çdo situatë.
Lexoni një libër të mirë
Zgjedhja e një libri ju jep mundësi të largoheni, pa u larguar me të vërtetë. Merrni këtë kohë për të mësuar ndonjë temë, e cila po shkakton stresin tuaj aktual. Ju mund të fitoni njohuri, këshilla dhe paqe të mendjes duke lexuar.
Shkruani mendimet tuaja në një letër
Shkrimi është diçka të cilin ndërmarrësit nuk e bëjnë mjaftueshëm, por është ushtrim i fuqishëm i cili ju ndihmon të kuptoni çdo dilemë ose situatë. Vendosni një letër në tavolinën tuaj dhe futeni në çantën tuaj kur largoheni nga zyra, t’a mbani me vete gjatë gjithë kohës.
Kur një situatë stresuese shfaqet nxjerrni letrën dhe shkruani problemin, çfarë po kontribuon në atë problem dhe mënyrat e mundshme për të larguar atë. Provojeni, do të befasoni veten se si do të jeni në gjendje të gjeni zgjidhje për çfarëdo çështje.
Shkoni në palestër
Palestra është mënyrë e mrekullueshme për largimin e stresit. Gjetja e motivimit për të shkuar aty është pengesa më e madhe për t’u tejkaluar, por sapo të mësoheni me ushtrimet e rregullta ju nuk do të humbisni mundësinë për të larguar stresin në palestër.
Lini telefonin në makinë, largoni kufjet e lejoni që gjaku juaj të rrjedhë. Përveç largimit të stresit, përfitimet shëndetësore të ushtrimeve të rregullta duhet të jenë të mjaftueshme që të ju bindin t’a bëni shprehi të rregullt.
Dilni për një vrapim të gjatë
Së bashku me palestrën, më pëlqen të bëj një vrapim të gjatë për të liruar kokën time dhe të ik nga biznesi. Sikur në palestër, lini telefonin në shtëpi. Është e lehtë të bëni pushim për të kontrolluar emailet nëse merrni telefonin, por një email ose një mesazh i vetëm shkakton që stresi të kthehet menjëherë. Merrni një palë këpucë të rehatshme. Lejoni që vrapimi dhe muzika të ju konsumojnë.
Godisni ose luani golf
Kam parë meshkuj dhe femra të të gjitha moshave në ring. Nganjëherë, ju duhet të godisni diçka dhe të liroheni. Nëse ky aktivitet nuk ju pëlqen shkoni të luani golf.
Gjeni kohë për të medituar
Meditimi i vërtetë, kur jeni në gjendje të largoni veten nga gjithçka e fokusoheni vetëm në frymëmarrje, ka përfitime të mrekullueshme. Eleminon stresin, mendoni qartë, shihni rezultatin e madh e ndihmon të zvogëloni probabilitetin e ngjarjeve në të ardhmen që ju stresojnë.
Si ndërmarrës, jemi të zënë e shpesh harrojmë të pauzojmë për një minutë dhe të marrim frymë.
Shkëputuni nga teknologjia dhe dilni të ecni
Shkëputuni nga teknologjia e dilni në natyrë, e harroni situatat stresuese për një minutë dhe të humbisni. Lidhja me natyrën ju kujton se ne, së bashku me gjerat që na shkaktojnë stresin, janë pjesë të vogla të një fotografie shumë më të madhe.

Si ta kaloni një të premte ndryshe dhe plot energji?

Si bëhet diagnostikimi i autizmit?

Elon Musk drejt titullit të parë të “trilionerit” në botë

Studim: Ëmbëlsuesit artificialë mund të përshpejtojnë plakjen e trurit!

BMW zbulon modelin e ri iX3

Duart si pasqyrë e shëndetit, ja shenjat që nuk duhen neglizhuar

Irlanda e Veriut triumfon ndaj Maltës në kualifikuese të Botërorit 2026

Sulm në parkingun e kopshtit në Vushtrri dhe arsenal armësh në shtëpi, një muaj paraburgim për dy persona

Kush do të trashëgojë pasurinë prej 12 miliardë dollarësh të Giorgio Armanit?
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet1 month ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës