

Shëndet
Dhimbjet e kokës – arsyet shëndetësore që i shkaktojnë
Published
4 years agoon
By
Betim GashiDhimbjet e kokës janë shumë dimensionale dhe tepër të komplikuara. Secila prej dhimbjeve ka një burim të ndryshëm dhe simptoma unike. Rrjedhimisht trajtimi i tyre është i ndryshëm.
Deri më tani, ekspertët kanë identifikuar 150 lloje të ndryshme të dhimbjeve të kokës, por më të përhapurat janë:
Dhimbjet e kokës si pasojë e tensionit
Këto janë dhimbjet më të përhapura të kokës që prekin të rinjtë dhe të rriturit.
Dhimbja është e moderuar dhe ikën e vjen pa simptoma të veçanta.
Migrena
Dhimbjet e kokës janë të forta dhe thumbuese.
Të dhënat tregojnë se ato mund të zgjasin nga 4 orë deri në 3 ditë dhe përsëriten një deri në katër herë në muaj.
Migrena shoqërohet me ndjeshmëri të lartë ndaj dritës, zhurmës dhe aromave, të përziera, të vjella, mungesë oreksi dhe dhimbje barku.
Nëse një fëmijë vuan nga migrena ai ose ajo mund të përballet me marramendje, shikim të turbullt, temperaturë dhe dhimbje barku.
Dhimbjet e përsëritura
Këto dhimbje manifestohen rreth zonës së syve ose pas kokës dhe janë konstante.
Dhimbja është aq e fortë sa njeriu nuk gjen dot qetësi.
Në shumë raste, njerëzit që vuajnë nga kjo dhimbje nuk qëndrojnë dot ulur as shtrirë.
Në rast se dhimbja është tek zona e syve, sytë skuqen, lotojnë dhe bebja e syrit zvogëlohet.
Flegra e hundës në atë zonë të dhimbjes zmadhohet dhe rrjedh. Këto dhimbje zakonisht ndodhin një deri në tre herë në ditë dhe mund të zgjasin nga 2 javë deri në 3 muaj.
Secila prej dhimbjeve zgjat nga 15 minuta deri në 3 orë, madje mund ta zgjojë pacientin nga gjumi.
Dhimbjet e kokës si pasojë e sinozitit
Këto dhimbje shfaqen tek mollëzat, balli ose mes syve. Dhimbjet shfaqen si pasojë e inflamacionit dhe sinozitit.
Dhimbjet hormonale
Dhimbjet e kokës si pasojë e hormoneve prekin zakonisht gratë gjatë ciklit, shtatzanisë ose menopauzës.
Ndryshimet hormonale si pasojë e kontraceptivëve janë gjithashtu shkaktarë të dhimbjeve të kokës.
Çfarë ndodh në organizëm kur dhemb koka?
Truri është organi që të tregon kur pjesë të tjera të trupit dhembin, por vetë ai nuk arrin të ndiejë dhembje.
Dhimbja shkaktohet nga një mori sinjalesh mes trurit, nervave dhe enëve të gjakut.
Disa nerva në enët e gjakut dhe muskujt e kokës ndizen dhe i dërgojnë trurit sinjalet e dhimbjes.
Dhimbjet e kokës mund të jenë simptoma shoqëruese të disa sëmundjeve siç janë infeksionet, stresi emocional, depresioni, mungesa e ushqimit, gjumit, medikamentet e tepërta, duhani, alergjitë e të tjerë.
Migrena nga ana tjetër është diçka gjenetike që trashëgohet nga brezi në brez, tregojnë studimet.
Nëse të dy prindërit vuajnë nga migrena, atëherë fëmijët janë 70% të predispozuar të kenë të njëjtin problem.
Shkaqet e migrenës janë akoma të panjohura, por një teori mjekësore thotë se migrena ka të bëjë me një aktivitet jo të zakonshëm të trurit që shkakton ndryshime në enët e gjakut në tru.
Shëndet
Roli i ChatGPT në shëndetësi, ndihmë apo rrezik?
Published
37 minutes agoon
September 23, 2025By
UBT News
Një artist në Gjermani përfundoi në spital pas një pickimi nga një insekt, duke shfaqur simptoma që mjekët nuk mund t’i lidhin mes tyre. Pas një muaji trajtimesh të pasuksesshme, ai futi historinë mjekësore në ChatGPT, i cili sugjeroi diagnozën tularemia (ose ethet e lepurit).
Diagnoza rezultoi e saktë dhe rasti u publikua më pas në një studim shkencor, sipas raportimit të VOX.
Nga ana tjetër, në SHBA, një pacient me shenja psikoze ndjeki këshillat e ChatGPT për alternativa të kripës së tryezës.
Chatboti i kishte sugjeruar natrium bromid, substancë që përdoret për pastrimin e pishinave. Pas tre muajsh, pacienti përfundoi në repart psikiatrik për tri javë. Ky kontrast tregon qartë se ChatGPT mund të ndihmojë në raste të ndërlikuara, por jep edhe këshilla të rrezikshme.
Përdorimi i inteligjencës artificiale kërkon kujdes. Dr. Roxana Daneshjou, profesoreshë dhe hulumtuese në Shkollën e Mjekësisë të Stanfordit, paralajmëron: “Duhet të jemi shumë të kujdesshëm në përdorimin e tij për qëllime mjekësore, sidomos kur nuk kemi njohuritë çfarë është e saktë dhe çfarë jo. Kur është i saktë, funksionon shumë mirë, por kur është i gabuar, pasojat mund të jenë katastrofike.”
Një problem tjetër është se ata janë “servilë”, duke dhënë atë që përdoruesi do të dëgjojë, edhe nëse është e pasaktë. Daneshjou sugjeron përdorimin e “Dr. Google”, që ofron informacione të verifikuara nga institucione si Mayo Clinic dhe Harvard Medical School.
Megjithatë, ChatGPT mund të shërbejë si mjet ndihmës, ndihmon pacientët të kuptojnë shënimet e mjekut, të përgatisin pyetje për vizitën e radhës, ose të interpretojnë rezultatet e analizave. Më 2023, një studim tregoi se chatbotët japin përgjigje cilësore dhe empatike.
Një çështje tjetër është privatësia: ChatGPT nuk është i mbrojtur nga HIPAA, ligji amerikan për privatësinë e të dhënave shëndetësore.
Informacioni që futet mund të ruhet, të përdoret për trajnime dhe teorikisht mund të shfaqet në përgjigje për dikë tjetër.
Sipas një raporti të Elsevier, gjysma e mjekëve kanë përdorur një mjet AI dhe një në pesë e ka përdorur për të kërkuar një mendim të dytë.
Studimet tregojnë se ChatGPT mund të japë diagnoza më të sakta se mjekët, megjithëse kombinimi i të dyjave është më i fuqishëm.
Adam Rodman, mjek në Beth Israel Deaconess Medical Center dhe instruktor në Harvard Medical School, sugjeron:
“Pacientët duhet të flasin hapur me mjekët për përdorimin e modeleve të mëdha gjuhësore, dhe po ashtu edhe mjekët duhet të flasin me pacientët për këtë. Një bisedë transparente mund të bëjë komunikimin shumë më produktiv.” /A.Z/UBT News/
Shëndet
Fëstëku – mbreti i arrorëve për shëndetin
Published
3 hours agoon
September 23, 2025By
UBT News
Arroret si lajthitë, arrat, arrat indiane, fëstëkët dhe bajamet njihen për përfitimet e tyre shëndetësore, por sipas ekspertëve, fëstëku zë vendin e parë.
Sipas revistës RealSimple, dietologia Carrie Lupoli thekson se fëstëku është një ushqim që përmban pothuajse gjithçka që i duhet trupit.
“Fëstëkët janë të pasur me proteinë, gjë që i bën idealë për të mbajtur të qëndrueshme nivelet e sheqerit në gjak dhe për t’i dhënë trupit energji gjatë gjithë ditës”, – shpjegon ajo.
Përveç proteinës, fëstëkët janë të mbushur me fibra dhe antioksidantë, të cilat ndihmojnë shëndetin e zorrëve dhe reduktojnë inflamacionin.
Një tas me fëstëkë përmban rreth 25 gramë proteinë, që mbulon të paktën një të katërtën e nevojave ditore të trupit.
“Arroret janë grup ushqimesh me fuqi të madhe, sepse ofrojnë yndyra të shëndetshme dhe lëndë ushqyese thelbësore. Janë një zgjedhje e shkëlqyer si për vegjetarianët, ashtu edhe për këdo që kërkon të marrë më shumë proteina gjatë ditës”, – shton Lupoli.
Ajo vë në dukje se nuk ka nevojë për receta të ndërlikuara për t’i përfshirë në dietë. Një grusht fëstëkë mund të shtohet në kosin e mëngjesit, sallata apo thjesht të konsumohet si një snack i shëndetshëm në vend të ushqimeve të përpunuara.
Fëstëkët jo vetëm që pasurojnë ushqimin tuaj me vlera ushqyese, por i shtojnë edhe më shumë shije çdo vakti. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ankthi tek fëmijët: Si ta njohim dhe si t’i ndihmojmë?
Published
3 hours agoon
September 23, 2025By
UBT News
Pothuajse një në dhjetë fëmijë përballet me ankth – jo thjesht me stresin e përditshëm, por me çrregullime të ankthit që ndikojnë drejtpërdrejt në funksionimin e tyre në shtëpi, në shkollë dhe në marrëdhëniet shoqërore.
Sipas të dhënave nga Qendrat Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, në periudhën 2016–2019 rreth 9.4% e fëmijëve të moshës 3–17 vjeç u diagnostikuan me ankth.
Pas pandemisë, këto shifra ka shumë gjasa të jenë rritur, pasi shëndeti mendor i fëmijëve u përkeqësua ndjeshëm.
Shenjat e ankthit tek fëmijët
Njohja e shenjave është hapi i parë për të ndihmuar një fëmijë që vuan nga ankthi. Megjithatë, kjo shpesh është e vështirë, sepse tek fëmijët ankthi shfaqet ndryshe nga tek të rriturit. Sipas psikologes klinike Dr. Caroline Danda, disa shenja të zakonshme janë:
Kërkim i vazhdueshëm i sigurisë
Pyetje të shpeshta të tipit “po sikur…?”
Frikë për të bërë gjëra të zakonshme
Shmangie e situatave sociale ose përvojave të reja
Sjellje sfiduese, agresivitet apo shpërthime nervash
Ndërsa Dr. Kelsey M. Latimer thekson se ankthi shpesh manifestohet edhe përmes:
Problemeve me gjumin (vështirësi për të fjetur ose zgjime të shpeshta)
Ndryshimeve në oreks
Tërheqjes nga shoqëria
Dhimbjeve të trupit (barku, koka) apo ndjesisë së lodhjes pa arsye të dukshme
Si t’i ndihmojmë fëmijët që vuajnë nga ankthi?
Së pari, është e rëndësishme të kuptoni se ankthi i fëmijës nuk është pasojë e prindërimit të keq. Siç thotë Dr. Latimer:
“Fakti që një fëmijë vuan nga ankthi nuk ju bën prind të keq.”
Çelësi është dëgjimi aktiv e pa gjykim. Shmangni fraza si “mos e merr aq seriozisht” apo “duhet ta kapërcesh”, sepse mund t’i bëjnë fëmijët të ndihen të keqkuptuar. Një bisedë e qetë – gjatë një shëtitjeje, një vakti apo një momenti të përbashkët – mund të ketë ndikim të madh.
Disa hapa praktikë që mund të ndihmojnë janë:
Krijimi i një mjedisi të sigurt dhe të qetë ku fëmija ndihet i lirë të shprehë emocionet.
Përdorimi i teknikave të thjeshta relaksimi, si frymëmarrja e thellë.
Përdorimi i gjesteve të ngrohta, si përqafimet, që kanë efekt qetësues edhe tek adoleshentët.
Ruajtja e një rutine të qëndrueshme, e cila u jep fëmijëve ndjenjë sigurie.
Nëse ankthi fillon të ndikojë thellësisht në jetën e përditshme të fëmijës, është e rëndësishme të kërkohet ndihmë profesionale.
Psikologët për fëmijë dhe adoleshentë janë të specializuar për të ofruar mbështetje dhe strategji efektive për menaxhimin e ankthit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Rezistenca ndaj insulinës, çfarë ndodh në trup dhe si lidhet me obezitetin?
Published
4 hours agoon
September 23, 2025By
UBT News
Rezistenca ndaj insulinës është një gjendje kur insulina nuk arrin të kryejë efektin e saj normal mbi indet e trupit.
Qelizat nuk i përgjigjen si duhet sinjaleve që insulina jep për të rregulluar nivelet e sheqerit e për të drejtuar lëndët ushqyese aty ku duhen.
Roli i insulinës në trup:
Insulina është hormon kyç për metabolizmin e ndihmon muskujt dhe indet të marrin glukozën pas ngrënies.
Pengon prodhimin e tepërt të glukozës në mëlçi, nxit krijimin e rezervave të energjisë si glikogjen në muskuj dhe mëlçi.
Drejton tepricat e energjisë drejt qelizave dhjamore. Kur ky mekanizëm nuk funksionon siç duhet, glukoza qëndron më gjatë në gjak.
Pankreasi reagon duke prodhuar më shumë insulinë, duke shkaktuar hiperinsulinemi (nivele të larta insuline në gjak).
Si lidhet me obezitetin dhe diabetin?
Mungesa e aktivitetit bën që muskujt të marrin pak glukozë, ndërsa yndyrnat grumbullohen në qeliza, insulina pengon përdorimin e yndyrës si burim energjie, ndaj trupit i bëhet më e vështirë të djegë rezervat e dhjamit.
Personat me këtë gjendje ndihen të uritur vazhdimisht edhe pse ushqehen më pak, e kanë të vështirë të humbasin peshë.
Me kalimin e kohës, qelizat beta të pankreasit lodhen dhe shkatërrohen, duke çuar në diabet tip 2. Rezistenca ndaj insulinës lidhet edhe me obezitetin abdominal, hipertensionin, ngurtësimin e enëve të gjakut dhe sëmundjet kardiovaskulare.
Në kombinim, këto rrisin rrezikun për infarkt, goditje në tru, sëmundje të veshkave dhe madje edhe disa lloje kanceri.
Si diagnostikohet?
Matja e glukozës dhe insulinës në gjak esëll. Sa më e lartë të jetë shifra e kombinuar, aq më e madhe rezistenca.
Testi i tolerancës ndaj glukozës, pas marrjes së 75 g glukozë, matet reagimi i trupit. Varianti pesëorësh (me matje çdo orë) është më i saktë se testi dyorësh që përdoret zakonisht.
Shenja paralajmëruese: hipoglicemi (niveli i ulët i glukozës) disa orë pas një vakti me karbohidrate, shoqërohet me djersitje, dridhje dhe uri.
Kush është më i rrezikuar?
Personat obezë, sidomos ata me bark të madh, ata që kanë familjarë me diabet tip 2 ose sëmundje kardiovaskulare.
Pacientët me hipertension ose sëmundje të zemrës, gratë me histori diabeti gestacional, sindromë të vezoreve policistike, ose që kanë lindur fëmijë me peshë të lartë. Persona që kanë peshë të ulët në lindje.
Gratë mbi 35–40 vjeç me çrregullime të ciklit menstrual ose akne të vonshme.
Si trajtohet?
Trajtimi kombinon medikamentet (p.sh. metformina ose pioglitazoni, sipas mjekut) me ndryshime të stilit të jetës.
Ushqimi
Ulje e kalorive në nivelin e nevojshëm për metabolizëm. Shmangia e ushqimeve që nxisin sekrecion të lartë insuline (sheqerna, niseshte, produkte mielli). Përdorimi i ushqimeve me indeks glikemik të ulët.
Interval më i gjatë mes vakteve për të ulur nivelin e insulinës dhe për të përdorur rezervat e dhjamit.
Aktiviteti fizik
Zbraz depozitat e glikogjenit në muskuj dhe bën që ata të përdorin më shumë glukozë e yndyrë, përmirëson ndjeshmërinë e qelizave ndaj insulinës dhe ndihmon në humbje peshe. /A.Z/UBT News/

Incident në setin e ‘Spider-Man’, Tom Holland dërgohet në spital

Manaj gati të blejë klubin shqiptar të futbollit

Roli i ChatGPT në shëndetësi, ndihmë apo rrezik?

Prezantohen dy mega jahtet luksoze të projektuara nga Giorgio Armani

Madonna rikthehet te Warner Records dhe paralajmëron album

Ylli i Barcelonës do t’i nënshtrohet operacionit

iPhone-i i ri po gërvishtet lehtë, çfarë po ndodh?

Ambasadori francez për formim të qeverisë: Është fatkeqësi që jemi në këtë situatë

Dronë të paidentifikuar detyrojnë Danimarkën dhe Norvegjinë të mbyllin aeroportet
Të kërkuara
-
Aktualitet4 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës