Shëndet

Cilat janë simptomat e autizmit?

Published

on

Autizmi është një çrregullim i zhvillimit, i karakterizuar nga dëmtimi i ndërveprimit social dhe i komunikimit, si dhe nga sjellje të kufizuara dhe përsëritëse.

Psikologia Rrezarta Musliu nga Shoqata e Autizmit të Kosovës në një intervistë për “UBT Media”, tregoi se autizmi shfaqet që nga mosha e hershme, teksa dha detaje se cilat janë simptomat e fëmijëve autik.

“Prej moshës 18-mujore veç del në pah që zhvillimi i fëmiut nuk po përkon me një zhvillim tipik, e disa nga simptomat janë: kur i thërrasin në emër nuk reagojnë, shmangin kontaktin me sy, kanë sjellje të përsëritura, s’kanë ndërveprim shoqëror, iu mungon gjuha verbale (gjuha e të shprehurit), kur kërkojnë diçka e kërkojnë në mënyrë të çrregullt, munden me qajt, e forma të tjera”, deklaroi ajo.

Sipas saj, fëmijët me autizëm mund të identifikohen prej moshës 1-3 vjeç.

Psikologia Musliu njoftoi se nuk ka statistika të mirëfillta rreth numrit të personave me autizëm në Kosovë, ndërkohë që adresoi kritika ndaj institucioneve që nuk po punojnë në këtë drejtim./UBTNews

Shëndet

Si të humbni dhjamin e barkut pa dieta ekstreme dhe pa palestra?

Published

on

Në rrjetet sociale mund të keni parë sfidën “Plank Challenge”, por arsyeja për të ulur dhjamin e barkut nuk lidhet vetëm me pamjen fizike.

Dhjami visceral, ai që grumbullohet thellë rreth organeve si mëlçia dhe zorrët, mund të rrisë rrezikun për sëmundje kronike, përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, sëmundjet e mëlçisë dhjamore jo-alkoolike dhe disa lloje kanceri.

Zakone të thjeshta të përditshme ndikojnë ndjeshëm në reduktimin e këtij dhjami, sipas eksperteve të ushqyerjes.

1. Qëndrimi ulur për shumë orë është zakoni më i keq

Dietologia Erin Palinski-Wade thotë: “Qëndrimi ulur për periudha të gjata është zakoni numër një që duhet ndalur për ta reduktuar dhjamin e barkut.”

Shumica e njerëzve nuk lëvizin mjaftueshëm. Udhëzimet shëndetësore rekomandojnë të paktën 150 minuta aktivitet fizik në javë, por më pak se gjysma i arrijnë këto nivele.

Sipas Palinski-Wade, lëvizja ndihmon në ndërtimin e masës muskulore, rrit metabolizmin edhe në pushim dhe përmirëson përbërjen trupore. Përveç kësaj, ndihmon në rregullimin e nivelit të insulinës dhe djegien më efikase të dhjamit të depozituar.

2. Strategji të thjeshta për të lëvizur më shumë

Filloni me hapa të vegjël: Mjaftojnë 10-15 minuta aktivitet, një shëtitje, vallëzim apo joga. Përdorni shkallët në vend të ashensorit ose parkoni më larg. (Patricia Bannan)

Bëjeni zakon: Përsëritja e aktivitetit çdo ditë, si larja e dhëmbëve, krijon rutinë të qëndrueshme.

Ushtroni me shoqëri: Një mik mund të mbajë motivimin. Festoni arritjet e vogla, si numrin e hapave të përditshëm.

Vendosni kujtesa: Çdo 30–60 minuta ngrihuni, shtrihuni ose ecni pak për të aktivizuar qarkullimin e gjakut dhe muskujt.

Lëvizni gjatë bisedave telefonike: Ecni në vend që të rrini ulur.

Ushtrime me pesha: 1–2 herë në javë, duke përfshirë grupet kryesore të muskujve, ndihmon ndjeshëm në djegien e dhjamit.

Ndryshoni rutinën: Ushtrimet aerobike ose intervalet intensive janë efikase; 3 seanca në javë mund të japin rezultate të dukshme.

3. Këshilla shtesë për të reduktuar dhjamin e barkut

Flini mjaftueshëm: Një natë e keqe gjumi mund të rrisë oreksin dhe rezistencën ndaj insulinës, duke favorizuar depozitimin e dhjamit.

Ulni stresin: Meditimi, frymëmarrja e thellë dhe ushtrimet e ndërgjegjësimit ndihmojnë në uljen e kortizolit, hormonit që lidhet me grumbullimin e dhjamit.

Shtoni fibra në dietë: Fibrat balancojnë sheqerin në gjak, ulin rezistencën ndaj insulinës dhe reduktojnë oreksin.

Mos shmangni yndyrat e shëndetshme: Peshqit si salmoni, skumbria, sardelet dhe trofta janë të pasur me omega-3, që ulin inflamacionin dhe përmirësojnë metabolizmin e dhjamit.

Sekreti i suksesit: Vazhdimësia, jo perfeksioni

Palinski-Wade përfundon: “Sekreti nuk është të jesh perfekt. Lëviz trupin çdo ditë, dhe shëndeti do të të ndjekë vetë.”

Me këto ndryshime të vogla dhe strategji të përditshme, humbja e dhjamit të barkut dhe përmirësimi i shëndetit bëhen të arritshme pa dieta ekstreme ose palestra intensive. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet

Published

on

Vjeshta është stina ideale për fruta, perime dhe ushqime nëntokësore që ndihmojnë në humbjen e kilogramëve, mbrojtjen e zemrës dhe forcimin e imunitetit.

Kungulli i artë – i njohur si mbreti i vjeshtës, mund të përdoret në byrek, supa apo ëmbëlsira. Mund të piqet në furrë dhe të shoqërohet me kajmak dhe arra, duke shijuar vlerat e tij të pasura ushqyese.

Kërpudhat – të pasura me vitaminë B, selenium, zink dhe kalium, ofrojnë energji, pak kalori dhe mbrojnë zemrën falë vlerave antioksiduese.

Lulelakra – një perime super e shëndetshme me vitamina B, C, K, Omega-3 dhe fibër. Përmban sulforafan, substancë që ndihmon në luftimin e qelizave të dëmshme dhe përmirëson tretjen.

Molla – fruti i shëndetshëm që mbron zemrën dhe ul rrezikun e diabetit tip 2. Konsumi i dy mollëve në ditë përmirëson kolesterolin dhe ul sheqerin në gjak.

Dardha – e pasur me fibër, vitamina B2, C, E, bakër, kalium dhe antioksidantë. Konsumimi i saj, veçanërisht me lëkurë, ndihmon në rregullimin e sheqerit dhe mirëmbajtjen e peshës trupore.

Vjeshta sjell bollëk të ushqimeve që janë të shijshme dhe njëkohësisht të dobishme për shëndetin. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Çaji i zi: Pija e dytë më e konsumuar në botë

Published

on

Çaji është pija e dytë më e konsumuar në botë, pas ujit, dhe të gjithë llojet e tij vijnë nga bima Camellia sinensis.

Diferencat mes çajit të zi, të gjelbër dhe të bardhë burojnë nga mënyra e korrjes dhe përpunimit. Për të prodhuar çaj të zi, gjethet kalojnë procesin e zbehjes, plasaritjes, mbështjelljes dhe oksidimit të plotë. Çaji i zi përbën rreth 75% të konsumit global të çajit.

Përfitimet shëndetësore

Çaji i zi përmban antioksidantë dhe ka disa përfitime të mundshme shëndetësore:

Ul rrezikun e disa llojeve të kancerit.

Ndihmon në kontrollin e tensionit të lartë të gjakut.

Mbështet funksionimin e duhur të zemrës.

Vepron si antioksidant natyral që mbron qelizat nga dëmtimet.

Rreziqet e mundshme

Përmban kafeinë, e cila mund të shkaktojë probleme tek personat e ndjeshëm ndaj saj.

Disa lëndë minerale të pranishme mund të jenë toksike në sasi të larta.

Në raste të rralla, konsumimi i tepërt mund të shkaktojë anemi.

Ekspertët rekomandojnë konsum të moderuar për të përfituar avantazhet e tij pa rrezikuar shëndetin. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Vitaminat dhe mineralet për sy të shëndetshëm

Published

on

Shëndeti i syve shpesh merret për të mirëqenë, por ai mund të rrezikohet nga ushqyerja e keqe, përdorimi i tepërt i teknologjisë dhe mosha.

Mungesa e disa vitaminave kryesore mund të dëmtojë shikimin, ndërsa ato veprojnë si mburojë kundër stresit oksidativ dhe inflamacionit.

Vitaminat kryesore për sytë:

Vitamina A: Ndihmon në shikimin në dritë të pakët dhe parandalon tharjen e syrit.

Vitamina E: Antioksidant që mbron proteinat e syrit nga radikalet e lira, duke parandaluar mjegullimin e shikimit.

Vitamina C: Redukton rrezikun e problemeve të shikimit deri në 33%.

Kompleksi i vitaminave B (B6, B9, B12): Ul ndjeshëm rrezikun e degjenerimit të shikimit, sidomos tek gratë.

Ushqyes të tjerë të rëndësishëm:

Zinku: Ndihmon në transportimin e vitaminës A tek retina dhe prodhimin e melaninit, i cili mbron sytë nga rrezet UV. Marrja e 40-80 mg zink në ditë mund të ngadalësojë përkeqësimin e shikimit deri në 25%.

Acidet yndyrore Omega-3: Mbështesin shëndetin e retinës dhe përmirësojnë qarkullimin e gjakut drejt syve.

Ekspertët rekomandojnë të përfshihen këto vitamina dhe ushqyes në dietën e përditshme për të ruajtur shikimin dhe shëndetin e syve. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara