Shëndet
Cilat janë simptomat e autizmit?
Published
5 years agoon
By
Betim GashiAutizmi është një çrregullim i zhvillimit, i karakterizuar nga dëmtimi i ndërveprimit social dhe i komunikimit, si dhe nga sjellje të kufizuara dhe përsëritëse.
Psikologia Rrezarta Musliu nga Shoqata e Autizmit të Kosovës në një intervistë për “UBT Media”, tregoi se autizmi shfaqet që nga mosha e hershme, teksa dha detaje se cilat janë simptomat e fëmijëve autik.
“Prej moshës 18-mujore veç del në pah që zhvillimi i fëmiut nuk po përkon me një zhvillim tipik, e disa nga simptomat janë: kur i thërrasin në emër nuk reagojnë, shmangin kontaktin me sy, kanë sjellje të përsëritura, s’kanë ndërveprim shoqëror, iu mungon gjuha verbale (gjuha e të shprehurit), kur kërkojnë diçka e kërkojnë në mënyrë të çrregullt, munden me qajt, e forma të tjera”, deklaroi ajo.
Sipas saj, fëmijët me autizëm mund të identifikohen prej moshës 1-3 vjeç.
Psikologia Musliu njoftoi se nuk ka statistika të mirëfillta rreth numrit të personave me autizëm në Kosovë, ndërkohë që adresoi kritika ndaj institucioneve që nuk po punojnë në këtë drejtim./UBTNews
Shëndet
Si të humbni dhjamin e barkut pa dieta ekstreme dhe pa palestra?
Published
13 minutes agoon
November 6, 2025By
UBT News
Në rrjetet sociale mund të keni parë sfidën “Plank Challenge”, por arsyeja për të ulur dhjamin e barkut nuk lidhet vetëm me pamjen fizike.
Dhjami visceral, ai që grumbullohet thellë rreth organeve si mëlçia dhe zorrët, mund të rrisë rrezikun për sëmundje kronike, përfshirë sëmundjet e zemrës, diabetin, sëmundjet e mëlçisë dhjamore jo-alkoolike dhe disa lloje kanceri.
Zakone të thjeshta të përditshme ndikojnë ndjeshëm në reduktimin e këtij dhjami, sipas eksperteve të ushqyerjes.
1. Qëndrimi ulur për shumë orë është zakoni më i keq
Dietologia Erin Palinski-Wade thotë: “Qëndrimi ulur për periudha të gjata është zakoni numër një që duhet ndalur për ta reduktuar dhjamin e barkut.”
Shumica e njerëzve nuk lëvizin mjaftueshëm. Udhëzimet shëndetësore rekomandojnë të paktën 150 minuta aktivitet fizik në javë, por më pak se gjysma i arrijnë këto nivele.
Sipas Palinski-Wade, lëvizja ndihmon në ndërtimin e masës muskulore, rrit metabolizmin edhe në pushim dhe përmirëson përbërjen trupore. Përveç kësaj, ndihmon në rregullimin e nivelit të insulinës dhe djegien më efikase të dhjamit të depozituar.
2. Strategji të thjeshta për të lëvizur më shumë
Filloni me hapa të vegjël: Mjaftojnë 10-15 minuta aktivitet, një shëtitje, vallëzim apo joga. Përdorni shkallët në vend të ashensorit ose parkoni më larg. (Patricia Bannan)
Bëjeni zakon: Përsëritja e aktivitetit çdo ditë, si larja e dhëmbëve, krijon rutinë të qëndrueshme.
Ushtroni me shoqëri: Një mik mund të mbajë motivimin. Festoni arritjet e vogla, si numrin e hapave të përditshëm.
Vendosni kujtesa: Çdo 30–60 minuta ngrihuni, shtrihuni ose ecni pak për të aktivizuar qarkullimin e gjakut dhe muskujt.
Lëvizni gjatë bisedave telefonike: Ecni në vend që të rrini ulur.
Ushtrime me pesha: 1–2 herë në javë, duke përfshirë grupet kryesore të muskujve, ndihmon ndjeshëm në djegien e dhjamit.
Ndryshoni rutinën: Ushtrimet aerobike ose intervalet intensive janë efikase; 3 seanca në javë mund të japin rezultate të dukshme.
3. Këshilla shtesë për të reduktuar dhjamin e barkut
Flini mjaftueshëm: Një natë e keqe gjumi mund të rrisë oreksin dhe rezistencën ndaj insulinës, duke favorizuar depozitimin e dhjamit.
Ulni stresin: Meditimi, frymëmarrja e thellë dhe ushtrimet e ndërgjegjësimit ndihmojnë në uljen e kortizolit, hormonit që lidhet me grumbullimin e dhjamit.
Shtoni fibra në dietë: Fibrat balancojnë sheqerin në gjak, ulin rezistencën ndaj insulinës dhe reduktojnë oreksin.
Mos shmangni yndyrat e shëndetshme: Peshqit si salmoni, skumbria, sardelet dhe trofta janë të pasur me omega-3, që ulin inflamacionin dhe përmirësojnë metabolizmin e dhjamit.
Sekreti i suksesit: Vazhdimësia, jo perfeksioni
Palinski-Wade përfundon: “Sekreti nuk është të jesh perfekt. Lëviz trupin çdo ditë, dhe shëndeti do të të ndjekë vetë.”
Me këto ndryshime të vogla dhe strategji të përditshme, humbja e dhjamit të barkut dhe përmirësimi i shëndetit bëhen të arritshme pa dieta ekstreme ose palestra intensive. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet
Published
4 hours agoon
November 6, 2025By
UBT News
Vjeshta është stina ideale për fruta, perime dhe ushqime nëntokësore që ndihmojnë në humbjen e kilogramëve, mbrojtjen e zemrës dhe forcimin e imunitetit.
Kungulli i artë – i njohur si mbreti i vjeshtës, mund të përdoret në byrek, supa apo ëmbëlsira. Mund të piqet në furrë dhe të shoqërohet me kajmak dhe arra, duke shijuar vlerat e tij të pasura ushqyese.
Kërpudhat – të pasura me vitaminë B, selenium, zink dhe kalium, ofrojnë energji, pak kalori dhe mbrojnë zemrën falë vlerave antioksiduese.
Lulelakra – një perime super e shëndetshme me vitamina B, C, K, Omega-3 dhe fibër. Përmban sulforafan, substancë që ndihmon në luftimin e qelizave të dëmshme dhe përmirëson tretjen.
Molla – fruti i shëndetshëm që mbron zemrën dhe ul rrezikun e diabetit tip 2. Konsumi i dy mollëve në ditë përmirëson kolesterolin dhe ul sheqerin në gjak.
Dardha – e pasur me fibër, vitamina B2, C, E, bakër, kalium dhe antioksidantë. Konsumimi i saj, veçanërisht me lëkurë, ndihmon në rregullimin e sheqerit dhe mirëmbajtjen e peshës trupore.
Vjeshta sjell bollëk të ushqimeve që janë të shijshme dhe njëkohësisht të dobishme për shëndetin. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Çaji i zi: Pija e dytë më e konsumuar në botë
Published
4 hours agoon
November 6, 2025By
UBT News
Çaji është pija e dytë më e konsumuar në botë, pas ujit, dhe të gjithë llojet e tij vijnë nga bima Camellia sinensis.
Diferencat mes çajit të zi, të gjelbër dhe të bardhë burojnë nga mënyra e korrjes dhe përpunimit. Për të prodhuar çaj të zi, gjethet kalojnë procesin e zbehjes, plasaritjes, mbështjelljes dhe oksidimit të plotë. Çaji i zi përbën rreth 75% të konsumit global të çajit.
Përfitimet shëndetësore
Çaji i zi përmban antioksidantë dhe ka disa përfitime të mundshme shëndetësore:
Ul rrezikun e disa llojeve të kancerit.
Ndihmon në kontrollin e tensionit të lartë të gjakut.
Mbështet funksionimin e duhur të zemrës.
Vepron si antioksidant natyral që mbron qelizat nga dëmtimet.
Rreziqet e mundshme
Përmban kafeinë, e cila mund të shkaktojë probleme tek personat e ndjeshëm ndaj saj.
Disa lëndë minerale të pranishme mund të jenë toksike në sasi të larta.
Në raste të rralla, konsumimi i tepërt mund të shkaktojë anemi.
Ekspertët rekomandojnë konsum të moderuar për të përfituar avantazhet e tij pa rrezikuar shëndetin. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Vitaminat dhe mineralet për sy të shëndetshëm
Published
5 hours agoon
November 6, 2025By
UBT News
Shëndeti i syve shpesh merret për të mirëqenë, por ai mund të rrezikohet nga ushqyerja e keqe, përdorimi i tepërt i teknologjisë dhe mosha.
Mungesa e disa vitaminave kryesore mund të dëmtojë shikimin, ndërsa ato veprojnë si mburojë kundër stresit oksidativ dhe inflamacionit.
Vitaminat kryesore për sytë:
Vitamina A: Ndihmon në shikimin në dritë të pakët dhe parandalon tharjen e syrit.
Vitamina E: Antioksidant që mbron proteinat e syrit nga radikalet e lira, duke parandaluar mjegullimin e shikimit.
Vitamina C: Redukton rrezikun e problemeve të shikimit deri në 33%.
Kompleksi i vitaminave B (B6, B9, B12): Ul ndjeshëm rrezikun e degjenerimit të shikimit, sidomos tek gratë.
Ushqyes të tjerë të rëndësishëm:
Zinku: Ndihmon në transportimin e vitaminës A tek retina dhe prodhimin e melaninit, i cili mbron sytë nga rrezet UV. Marrja e 40-80 mg zink në ditë mund të ngadalësojë përkeqësimin e shikimit deri në 25%.
Acidet yndyrore Omega-3: Mbështesin shëndetin e retinës dhe përmirësojnë qarkullimin e gjakut drejt syve.
Ekspertët rekomandojnë të përfshihen këto vitamina dhe ushqyes në dietën e përditshme për të ruajtur shikimin dhe shëndetin e syve. /A.Z/UBT News/
Sekretet e tharjes së shpejtë të çarçafëve – pa tharëse!
Si të humbni dhjamin e barkut pa dieta ekstreme dhe pa palestra?
Brad Pitt kërkon 30 milionë euro nga Angelina Jolie
Shtutgarti në lëvizje, filmi “hiperlaps” rikthen në jetë monumentet historike të qytetit
Drita kërkon fitore historike në garat evropiane
Një kontribut shkencor për ruajtjen e trashëgimisë inxhinierike në Kosovë – Publikohet artikulli i profesorëve të UBT-së, Hazir Çadraku dhe Naser Morina
Më në fund! WhatsApp vjen edhe në Apple Watch
Rektori Hajrizi zhvillon takim miqësor në Panama me diplomatin Pablo Garrido
Gjykata refuzon pjesërisht kërkesëpadinë e Elbert Krasniqit ndaj Berishës për shpifje
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
