Lajmet

Cilat janë rregullat e luftës dhe a mund të ndiqet penalisht Putini për Ukrainën?

Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre.

Publikuar

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, e ka përshkruar sulmin në maternitet dhe spitalin e fëmijëve si “krim lufte”.

Mund të mos duket kështu, por edhe lufta ka rregulla, siç thotë Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq. Këto bazohen në traktatet e quajtura Konventat e Gjenevës dhe një varg ligjesh dhe marrëveshjesh të tjera ndërkombëtare.

Cilat janë rregullat e një lufte?

Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre. Disa armë janë të ndaluara, si minat tokësore kundër personelit dhe armët kimike ose biologjike.

Duhet kujdes i shtuar ndaj të sëmurëve dhe të plagosurve, përfshirë edhe ndaj ushtarëve të plagosur, të cilët kanë të drejta si të burgosur lufte.

Ligjet e tjera ndalojnë torturën dhe gjenocidin, përpjekjen e qëllimshme për të shkatërruar një grup të caktuar njerëzish.

Veprat e rënda gjatë luftës, si vrasja, përdhunimi ose persekutimi masiv i një grupi, njihen si “krime kundër njerëzimit”.

Çfarë akuzash për krime lufte ka pasur në Ukrainë?

Ukraina tha se sulmi ajror rus mbi maternitetet dhe repartet e fëmijëve në Mariupol ishte një krim lufte. Tre persona, përfshirë një fëmijë u vranë dhe 17 punonjës dhe pacientë u plagosën. U raportua gjithashtu se trupat ruse kanë vënë në shënjestër civilët ukrainas që po ikin.

Ka prova në rritje se bomba thërrmuese – municione që ndahen në shumë bomba kanë goditur zonat civile të Kharkiv.

As Rusia dhe as Ukraina nuk kanë nënshkruar një ndalim mbarëbotëror për përdorimin e tyre, por këto incidente mund të mkonsiderohen ende një krim lufte.

Ministria e Mbrojtjes e Britanisë së Madhe thotë se Rusia ka përdorur eksplozivë termobarikë, të cilët krijojnë një vakum masiv duke thithur oksigjen. Këta eksplozivë shkatërrues nuk janë të ndaluar, por përdorimi i qëllimshëm i tyre pranë civilëve pothuajse me siguri do të shkelte rregullat e luftës.

Shumë ekspertë argumentojnë se pushtimi në vetvete është një krim nën konceptin e luftës agresive.

Si ndiqen të dyshuarit për krime lufte?

Secili shtet ka për detyrë të hetojë krimet e dyshuara të luftës, disa kombe e bëjnë këtë më shumë se të tjerat/

Në Mbretërinë e Bashkuar, oficerë të lartë të policisë kanë ofruar ndihmë në mbledhjen e provave të krimeve të mundshme në Ukrainë.

Si mund të ndiqen penalisht të dyshuarit për krime lufte?

Ka pasur një sërë gjykatash të njëpasnjëshme që nga Lufta e Dytë Botërore, përfshirë gjykatën për krimet e luftës të kryera pas shpërbërjes së Jugosllavisë.

Një organ u krijua gjithashtu për të ndjekur penalisht disa nga ata që ishin përgjegjës për gjenocidin në Ruanda, ku ekstremistët Hutu masakruan 800 mijë njerëz brenda 100 ditësh në vitin 1994.

Sot, Gjykata Ndërkombëtare Penale (GjPN) dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GjND) kanë role që mbrojnë rregullat e luftës.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë

GjND-ja vendos për mosmarrëveshjet ndërmjet shteteve, por nuk mund të ndjekë penalisht individët. Ukraina ka nisur një çështje atje kundër Rusisë lidhur me pushtimin.

Nëse GjND-ja do të vendoste kundër Rusisë, detyra e zbatimit të atij vendimi do t’i takonte Këshillit të Sigurimit të OKB-së (KSOKB). Por Rusia një nga pesë anëtarët e përhershëm të KS të OKB-së mund të vë veton ndaj çdo propozimi për ta sanksionuar atë.

Gjykata Ndërkombëtare Penale

GjNP-ja heton dhe ndjek penalisht kriminelët individualë të luftës të cilët nuk janë para gjykatave të shteteve individuale. Është pasardhësi modern dhe i përhershëm i Nuremberg-ut, i cili ndoqi penalisht liderët më të rëndësishëm nazistë të mbijetuar në paraburgim më 1945. Nuremberg e largoi parimin se shtetet mund të bien dakord për krijimin e një gjykate të posaçme për të mbështetur ligjin ndërkombëtar.

A mundet GjNP të ndjekë penalisht veprat në Ukrainë?

Kryeprokurori i GjNP-së, avokati britanik Karim Khan QC, thotë se ka një bazë të arsyeshme për të besuar se krimet e luftës janë kryer në Ukrainë dhe ai ka lejen e 39 shteteve për të hetuar.

Hetuesit do të shqyrtojnë akuzat e së shkuarës dhe të tashmes duke u kthyer deri në vitin 2013, përpara aneksimit të Krimesë nga Rusia nga Ukraina. Nëse ka prova kundër individëve, prokurori do t’u kërkojë gjykatësve të GjNP-së të lëshojnë urdhër-arreste për t’i sjellë ata në gjyq, i cili do të mbahet në Hagë. Pikërisht këtu bëhen të dukshme kufizimet praktike të fuqisë së gjykatës. Gjykata nuk ka forcat e saj policore. Ajo mbështetet te shtetet për të arrestuar të dyshuarit.

Por Rusia nuk është anëtare e gjykatës, ajo u tërhoq në vitin 2016. Presidenti Putin nuk do të ekstradojë asnjë të dyshuar. Nëse një i dyshuar shkon në një vend tjetër, ai mund të arrestohet – por kjo është një nëse.

A mund të ndiqen penalisht presidenti Putin dhe udhëheqësit tjerë?

Është shumë më e lehtë t’i kapësh një krim lufte një ushtari që e kryen atë, sesa udhëheqësit që i urdhëruan të qëllojnë. Por, GjNP-ja mund të ndjekë penalisht edhe veprën penale të “bërjes së luftës agresive”. Ky është krimi i një pushtimi ose konflikti të pajustifikuar, përtej veprimit të justifikueshëm ushtarak në vetëmbrojtje.

Filloi në Nuremberg, pasi gjyqtari i dërguar nga Moska bindi aleatët se udhëheqësit nazistë duhet të përballen me drejtësinë për “krime kundër paqes”.

Këtu është problemi, Profesor Philippe Sands QC, një ekspert i së drejtës ndërkombëtare në Kolegjin Universitar të Londrës, thotë se GjPN-ja nuk mund të ndiqte penalisht liderët e Rusisë për këtë vepër, sepse vendi nuk është një nënshkrues i gjykatës.

Në teori, Këshilli i Sigurimit i OKB-së mund t’i kërkojë GjPN-së që të hetojë këtë vepër. Por përsëri, Rusia mund të vë veton për këtë si një nga pesë anëtarët e përhershëm të këshillit.

Pra, a ka ndonjë mënyrë tjetër për të ndjekur penalisht individët?

Efektiviteti i GjPN-së dhe mënyra se si e drejta ndërkombëtare funksionon në praktikë nuk varet vetëm nga traktatet, por nga politika dhe diplomacia.

Prof Sands dhe shumë ekspertë të tjerë argumentojnë se si Nurembergu, zgjidhja qëndron edhe një herë në diplomacinë dhe marrëveshjen ndërkombëtare. Ai u bën thirrje liderëve botërorë që të ngrisin një gjykatë të njëhershme për të ndjekur penalisht krimin dhe agresionin rus në Ukrainë./UBTNews/

Lajmet

​Kuvendi miraton projektligjin për rrugët

Të zgjedhurit e popullit i dhanë dritën e gjelbër Projektligjit për rrugët.

Publikuar

nga

Kuvendi i Kosovës në seancën e sotme plenare, ka miratuar një sërë projektligjesh. Të zgjedhurit e popullit i dhanë dritën e gjelbër Projektligjit për rrugët, Projektligjit për faturat e kulturave bujqësore dhe fletëmagazinave, ndërkaq u miratua edhe Programi Kombëtar i Shkencës 2023-2028, raporti vjetor i Fondit të Kursimeve Pensionale të Kosovës për vitin 2022, po ashtu raporti për gjendjen në mjedis për vitin 2022, si dhe rezoluta për vlerësimin e punës së Zyrës së Rregullatorit të Energjisë për vitin 2022.

Krahas kësaj, në mungesë të kuorumit, kuvendi dështoi të miratoi të miratojë Projektligjin për verëra dhe Projektligjin për shpronësimin e pronës së paluajtshme.

Në këtë seancë s’po marrin pjesë deputetët opozitarë. Të njëjtit pasi dështoi të themelohet komisioni hetimor parlamentar për kontratat njëburimore lëshuan sallën.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Përkujtohen viktimat në 25-vjetorin e masakrës së Podujevës

Kryeministri tha se njësoj të bashkuar jemi edhe ne sot në kujtim dhe në nderim të rënies së tyre për tokën e Kosovës dhe për lirinë e popullit.

Publikuar

nga

Në përvjetorin e 25-të të masakrës së kryer në Podujevë nga njësiti serb “Skorpionët”, kryeministri Albin Kurti bëri sot homazhe te varrezat e të vrarëve të familjeve Bogujevci, Duriqi dhe Llugaliu.

Sikurse ishin të bashkuara familjet Bogujevci, Duriqi dhe Llugaliu, kryeministri tha se njësoj të bashkuar jemi edhe ne sot në kujtim dhe në nderim të rënies së tyre për tokën e Kosovës dhe për lirinë e popullit.

“Ata na e kujtojnë dhe përkujtojnë se sa i lartë ishte çmimi i shtetit dhe lirisë, që e gëzojmë sot, se si rrënjët e shtetit dhe të lirisë janë te gjaku i martirëve dhe dëshmorëve. Njëkohësisht, zëri ynë do të jetë gjithnjë më i fuqishëm si institucional ashtu edhe qytetar për kërkim të drejtësisë”, tha ai.

Në mesin e të mbijetuarve të kësaj masakre, kryeministri përmendi Saranda Bogujevcin, tashmë deputete dhe nënkryetare e Kuvendit të Republikës së Kosovës, e cila bashkë me të mbijetuarit e tjerë i bënë ballë breshërive të plumbave dhe të cilët sot janë ndër dëshmitarët e gjenocidit të Serbisë në Kosovë.

“Në mesin e atyre që u masakruan këtu ishte edhe Saranda Bogujevci e cila iu mbijetoi 16 plumbave, pra para 25 viteve trupi i njomë i Saranda Bogujevcit, atëherë e mitur, përfundoi me 16 plumba dhe ata pesë që shpëtuan nga kjo masakër ishte një mrekulli e vërtetë dhe sot janë dëshmitarë të gjenocidit të Serbisë në Kosovë”, tha ai.

Kurti vazhdoi duke i bërë thirrje edhe një herë Prokurorisë në Kosovë të punojnë në ndjekjen e kriminelëve dhe vënien e drejtësisë, e cila do të finalizohej me vënien prapa grilave të vrasësve mizorë të familjeve Bogujevci, Duriqi e Llugaliu.

Ngjashëm, u shpreh edhe Enver Duriqi, të cilit në këtë masakër iu vranë katër fëmijë të moshave 3, 5, 8 edhe 10-vjeç, bashkë me gruan dhe prindërit.

“Është mbajtur një gjykim sa për sy e faqe dhe kisha me quajt se ata i kanë metodat e veta, injorojnë, nuk gjykojnë, nuk i pranojnë krimet, por si do që të jetë, ne do të qëndrojmë edhe më të fortë”, tha Duriqi.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

S’ka kuorum për themelimin e Komisionit Hetimor Parlamentar për kontratat njëburimore

Kjo pasi deputetët e Lëvizjes Vetëvendosje nuk kanë marrë pjesë në votim.

Publikuar

nga

Në mungesë të kuorumit, ka dështuar të formohet Komisioni Hetimor Parlamentar që do t’i hetojë kontratat njëburimore të Qeverisë Kurti. Kjo pasi deputetët e Lëvizjes Vetëvendosje nuk kanë marrë pjesë në votim.

Gjatë diskutimit që ka zgjatur rreth tri orë, deputetët e opozitës e kanë akuzuar pushtetin për numër të madh të kontratave njëburimore të nënshkruara gjatë kësaj qeverisje.

Në sallë ishin të pranishëm 63 deputetë, ndërsa në votim morën pjesë 26 përfshirë edhe Konjufcën që votoi pro themelimit të këtij komisioni. Ata kanë kërkuar që Prokuroria të merret me hetimin e tyre. Por deputetët e pushtetit kanë thënë se themelimi i komisionit është ia panevojshëm dhe ka mohuar akuzat e opozitës se në këtë qeveri janë lidhur më shumë kontrata njëburimore se në qeveritë e kalaruar.

Shefja e GP të Vetëvendosjes, Mimoza Kusari-Lila, ka refuzuar t’i paraqesë në Kuvend pesë emrat e grupit të saj për komisionin hetimor, me arsyetimin se duhet të binden se opozita po kërkon zgjedhje fillimisht e pastaj i dërgojnë emrat.

“Shumë lartë e vlerësojmë ofertën për pesë anëtarë, ne frikësohemi se komisioni po i shtyn zgjedhjet e shumëkërkuara nga opozita dhe nuk po dimë a janë më me prioritet komisionet apo zgjedhjet. Derisa ta marrin vendimin dhe derisa të jemi të bindur se këta vërtetë po kërkojnë zgjedhje ne nuk i kemi këta 5 emra”, ka thënë ajo.

Shefi i GP të PDK-së, Abelard Tahiri, ka propozuar një datë për zgjedhje.

“Marrë parasysh josinqeritetin e këtyre dhe frikën për të shkuar ne e dimë që ajo ka qenë vetëm një lojë fjalësh sepse këta nuk guxojnë ta shpërndajnë kuvendin më 9 qershor. Nuk mundet me kaq lehtësi dhe me këtë sportivitet kaq të madh me anashkalu votimin e një komisioni hetimor”, ka thënë Tahiri.

Kurse Driton Selmanaj nga LDK-ja ka thënë se komisioni hetimor duhet të themelohet, ndërkohë ka treguar pozicionin e partisë për zgjedhje.

“Atë që mund të them në emër të LDK, ne kemi filluar me u dashuruar në postulatin hajnat në burg, por jo hajnat në zgjedhje. Ne po duam hajnat vërtetë të përfundojnë në burg. Mesa po e shohim VV po do me shku me postulatin hajnat në zgjedhje sepse po i duhen paratë për të bërë fushatë edhe një herë. Ne insistojmë në themelimin e komisionin hetimor”, deklaroi Selmanaj.

Shefi i GP të AAK-së, Besnik Tahiri, ka thënë se VV-ja po i ik temës së komisionit hetimor sepse ka frikë.

“Është një ikje nga tema nga komisioni hetimor që në fakt është frika e qeverisë me u ballafaqu me të vërtetën dhe mos emërimi i kandidatëve e vërteton pohimin tonë se tenderët njëburimorë janë vatra korruptive e kësaj qeverie”, deklaroi Tahiri.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​BQK: Dërgesat e mërgatës deri në fund të shkurtit arritën në mbi 174 milionë euro

Sipas një komunikate, 174.30 milionë euro është vlera preliminare e remitancave.

Publikuar

nga

Banka Qendrore e Kosovës ka njoftuar se vlera preliminare e dërgesave nga mërgata për muajin shkurt 2024, është 87.90 milionë euro. Sipas një komunikate, 174.30 milionë euro është vlera preliminare e remitancave.

“64.40%, dërgesat përmes IFJB-ve, 312.70 milionë euro, asetet e kompanive të sigurimeve, 2.80 miliardë euro, asetet e fondeve pensionale, 555.20 milionë euro, asetet e ndërmjetësve të tjerë financiar, 60.60%, kreditë e ekonomive familjare, sektori mikrofinanciar, 41.40 milionë euro, kreditë e reja nga ndërmjetësit e tjerë financiarë. Rreth 88 milionë euro është vlera preliminare e dërgesave të mërgatës që janë sjell në Republikën e Kosovës për muajin shkurt 2024”, thuhet në njoftimin e BQK-së.

Sipas raportit, prurjet më të mëdha të remitancave ishin nga institucionet financiare jo-bankare me pjesëmarrje prej 64.4 për qind, pasuar nga kanalet tjera me 19.7 për qind dhe bankat me 15.9 për qind.

Për sa i përket aseteve të kompanive të sigurimit, BQK-ja tregon se deri në këtë muaj vlera e tyre ishte 312.7 milionë euro, duke shënuar rritje prej rreth 600 mijë euro krahasuar me janarin e 2024-së.

Ndërsa asetet e fondeve pensionale kanë arritur vlerën e 2.8 miliardë euro, e cila përfaqëson rritje për 46.5 milionë euro.

Në fund, BQK-ja tregon se asetet e ndërmjetësve tjerë financiar në fund të muajit shkurt 2024 janë rritur për 15.1 milionë euro, duke arritur vlerën e 555.2 milionë eurove.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara