Lajmet

Çfarë marrëdhënie kemi ne me veten tonë të dikurshme?

Nga Il Post

Published

on

Kur kthehen pas në kohë dhe mendojnë se si kanë qenë në adoleshencë, apo si kanë qenë më parë në përgjithësi, shumë njerëz kanë përshtypjen se kanë ndryshuar shumë në shumë drejtime, përveç pamjes fizike. Ata analizojnë gjurmët e shijeve, zakoneve dhe vlerave të së kaluarës së tyre – nga muzika tek veshja, nga prirjet politike te marrëdhëniet njerëzore – dhe e kanë të vështirë të njohin veten e tyre.

Të tjerët mendojnë se nuk janë dhe aq ndryshe nga dikur, të paktën në disa aspekte, ndërsa të tjerë akoma mendojnë se s’kanë ndryshuar fare. Në një përpjekje për t’u bërë i dashur për elektoratin e tij gjatë fushatës së tij presidenciale në vitin 2016, ish-presidenti i ShBA-së, Donald Trump, asokohe 70 vjeç, pretendoi në një rast se ishte i njëjti person si dikur kur ishte si fëmijë.

Një pretendim që nuk është i vështirë të mos besohej, duke pasur parasysh sjelljen e tij zakonisht impulsive, shkruan një grup psikologësh nga Zelanda e Re dhe ShBA-ja në vitin 2020 në librin “Origjina e vetes:Si fëmijëria e formëson jetën tonë më vonë”.

Ata ngritën pyetjen se nëse bazohemi tek temperamenti, përvojat dhe shëndeti gjatë fëmijërisë, mund të parashikojmë personalitetin që do të kenë individë të ndryshëm në moshë madhore. Në këtë aspekt janë bërë disa përpjekje për të analizuar këtë çështje nga një këndvështrim empirik dhe “i jashtëm”,pra duke u përpjekur të identifikohen elementë të vazhdimësisë apo ndërprerjes së dukshme në zhvillimin e njerëzve për periudha shumë të gjata kohore.

Për shembull fëmijët që kanë të përbashkët diagnozën e çrregullimit të hiperaktivitetit dhe defiçitit të vëmendjes, mund të paraqesin disa sjellje ose tipare të karakterit në moshë madhore, dhe ndoshta edhe prirje të veçanta dhe jo ndaj të tjerëve, por ndaj vetes apo dhe të kaluarës së tyre.

Këtë vit u mbushën plot 50 vite nga studim shumë i dobishëm në këtë aspekt. Në vitin 1972, në qytetin e vogël Dandin të Zelandës së Re, psikologu dhe studiuesi i Universitetit të Otagos, Fil Silva, u bë pjesë e një studimi të ndërmarrë nga mjekja pediatre, Patrisha Bakfilld mbi 225 djem dhe vajza.

Objektivi fillestar ishte studimi i ndikimit të përdorimit të disa teknologjive të reja gjatë lindjeve në spitalin obstetrik “Queen Mary”. Por studimi u zgjerua duke përfshirë gjithsej 1037 djem dhe vajza. Ai duhej të zgjaste vetëm 3vjet. Por as Silva dhe as Bakfilld, nuk e imagjinonin se ai do të bëhej një nga studimet e gjata më të cituara dhe më me ndikim në histori.

Ai studim ofroi të dhëna që më vonë u përdorën në më shumë se 1300 kërkime, libra dhe studime të rishikuara nga kolegët mbi tema të llojeve të ndryshme, nga rreziku i ardhshëm i hipertensionit të zbulueshëm në fëmijëri, tek efektet afatgjata të kanabisit dhe ndjenjat e kundërshtimit ndaj vaksinave të koronavirusit.

Një nga kufizimet e njohura dhe më të dukshme të studimit, kishte të bënte me përbërjen e kampionit:vetëm njerëzit e lindur në Dandin dhe rrethinat e tij në vitet 1970 (fillimisht 535 djem dhe 502 vajza, nga të cilat 24 binjake). Gjithsesi, studiuesit vlerësojnë se ata njerëz u rritën në shumë lloje familjesh, madje shumë të ndryshme nga njëri-tjetri, dhe më pas kryesisht (2/3) u larguan nga Dandin kur u rritën.

Pra janë faktorë që e bëjnë relativisht më heterogjene mostrën. Njerëzit në studim u përfshinë fillimisht kur ishin 3 vjeç, dhe më pas përsëri në 5, 7, 9, 11, 13, 15, 18, 21, 26, 32, 38 dhe 45 vjeç. Dy studiuesit intervistuan shpesh jo vetëm subjektet e studimit, por edhe familjen dhe miqtë e tyre.

Pasi Silva doli në pension në fundin e viteve 1990, studimi vazhdoi nga studiues të tjerë dhe tani drejtohet nga psikologu nga Zelanda e Re, Riçi Pullton, bashkautor i librit “Origjina e vetes”,që përmbledh rezultatet e “Studimit Dandin” përveç studimeve të tjera të ngjashme të të kryera në Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, me një total prej rreth 4.000 njerëz të ndjekur gjatë dekadave.

Gjetjet e tyre në lidhje me marrëdhëniet midis së kaluarës dhe të tashmes sonë, konfirmojnë në shumë raste disa ide të përbashkëta rreth zhvillimit njerëzor. Në fund të intervistave prej 1 orë e gjysmë, studiuesit vlerësuan aspekte të ndryshme të personalitetit:shqetësimin, impulsivitetin, kokëfortësinë, nivelin e vëmendjes, miqësisë, aftësive komunikative etj. Bazuar në këto rezultate, ata i ndanë subjektet ne 5 makro-grupe të ndryshme. Grupi më i madh – rreth 40 për qind e kampionit – ishin fëmijë “të ekuilibruar” që kishin një kombinim të përsëritur të disa tipareve të personalitetit.

25 për qind ishin fëmijë më miqësorë dhe me vetëbesim, të cilët ndiheshin më rehat me të huajt, dhe që përballeshin më shumë me situata të reja sesa të tjerët. 15 për qind të tjerë ishin më të rezervuar, dhe fillimisht shumë të kujdesshëm ndaj të panjohurve.

Së fundmi, 10 për qind e kampionit u klasifikuan si “të tërhequr”, të përbërë nga fëmijë të turpshëm dhe të mbyllur, dhe 10 për qind me një prevalencë të lehtë të meshkuj si të “hipo–kontrolluar” nga pikëpamja e impulseve, të përbërë nga fëmijë impulsivë, inatçorë dhe në ankth.

Pas intervistave gjatë disa dekadave të ardhshme, studiuesit ishin në gjendje të identifikonin modele kur subjektet mbushën 18 vjeç. Dallimet midis subjekteve të 3 grupeve të para ishin bërë të paqarta:edhe pse shfaqeshin lidhje të paqarta midis tipareve të caktuara të personalitetit dhe secilit prej grupeve individuale, studiuesit vendosën t’i bashkonin ato në një grup të vetëm.

Vëmendja e tyre u përqendrua tek djemtë dhe vajzat e grupit të tretë dhe të katërt, të cilët  treguan shenja më të dukshme koherence sesa tiparet që kishin shfaqur që në moshën 3 vjeçare. Adoleshentët në grupin e fëmijëve “të tërhequr”, ishin “dukshëm më pak energjikë dhe të vendosur” se gjithë të tjerët.

Ndërkohë ata me një nivel kontrolli të ulët, e përshkruanin veten si “në kërkim të rrezikut”,dhe në krahasim me adoleshentët e tjerë, kishin “më pak të ngjarë të shmangnin situatat e dëmshme, emocionuese dhe të rrezikshme”  apo që “silleshin në mënyrë reflektuese, me shumë kujdes apo të planifikuar”.

Po ashtu ata prireshin më shpesh se të tjerët të zemëroheshin dhe ta konsideronin veten “të keqtrajtuar dhe viktima të së kaluarës së tyre dhe botës”. Intervistat e mëvonshme treguan një “tërheqje progresive nga bota” nga ana e të rriturve në grupin e më introvertëve.

Në përgjithësi çdo person mund ta konsiderojë veten shumë të ndryshëm nga mënyra se si ishte në të kaluarën në disa aspekte, dhe ta konsiderojë veten të njëjtë si gjithmonë, në disa aspekte të tjera.

Por përshtypja e të qenit njerëz të ndryshëm ose të ngjashëm me atë që ishit dikur, kushtëzohet në mënyrë të pashmangshme edhe nga përshtypjet e njerëzve të tjerë.

Historitë që njerëzit i tregojnë vetes nëse kanë ndryshuar apo jo, janë shpesh edhe thjeshtëzime të dobishme për të vendosur një lloj rendi nga kaosi që dominon, për t’i rezistuar çdo fatkeqësie, dhe për të promovuar zhvillimin personal. /Marrë me shkurtime nga Il Post – Bota.al

Lajmet

KQZ: Më 3 korrik fillon afati për përmirësimin e Listës Votuese dhe largimin e personave të vdekur

Published

on

By

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka njoftuar se periudha për kundërshtimin e pasaktësive në Listën Preliminare të Votuesve për Zgjedhjet Lokale për Kryetarë të Komunave dhe për Kuvende Komunale, do të fillojë më 3 korrik dhe do të përfundojë më 31 gusht 2025.

Gjatë kësaj periudhe 60 ditore, çdo person me të drejtë vote që nuk figuron në Listën Votuese, është caktuar gabimisht në qendër tjetër të votimit apo ka të dhëna të tjera të pasakta, mund të kërkojë nga KQZ rishikimin e saj: përmes platformës elekronike: https://qv.kqz-ks.org/sq, oseduke u paraqitur në Komisionin Komunal të Zgjedhjeve në komunën përkatëse.

Po ashtu, gjatë kësaj periudhe votuesi mund ta kundërshtojë pasaktësinë e Listës Preliminare të Votuese edhe për ndonjë emër të votuesit për të cilin pretendon se nuk duhet të figurojë në këtë listë, përfshirë edhe rastet kur në këtë listë figuron emri i ndonjë personi të vdekur. Në këtë rast, ankesa duhet të parashtrohet në Panelin Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa.

Për të kundërshtuar pasaktësitë për Listën Preliminare të Votuesve, votuesi duhet të indentifikohet me njërin nga tri dokumentet: Letërnjoftim i vlefshëm; pasportë e vlefshme; leje e vozitjes e vlefshme.

Continue Reading

Lajmet

Njësia A5 e TC Kosova A rikthehet në operim

Published

on

By

Korporata Energjetike e Kosovës (KEK) njofton opinionin publik se sot, më 23.06.2025, njësia A5 e Termocentralit Kosova A është sinkronizuar me rrjetin elektroenergjetik rreth orës 10:03 të mëngjesit, duke shënuar një rikthim të suksesshëm në operim, pas realizimit të një sërë ndërhyrjesh dhe sanimesh teknike të domosdoshme.

Procesi i startimit të njësisë kishte filluar këtë mëngjes, pasi kishin përfunduar me sukses të gjitha ndërhyrjet e planifikuara, në kohë dhe me cilësi të lartë teknike.

Punimet e realizuara përfshijnë:

Sanimin e rrjedhjeve në ritejnxehëse (i përfunduar të premten);
Sanimin e rrjedhjeve në ekonomajzer (ngrohës i ujit) dhe në ekranet e kaldajës (i përfunduar të dielën);
Pastrimin me pompë presioni të ftohësve të hidrogjenit;
Pastrimin e komorave në hyrje të kondenzatorit;
Punime mirëmbajtëse në pajisjet e sistemit MRRK;
Pastrimin e kuotave rreth kaldajës nga materiale të huaja – për rritje të sigurisë dhe efikasitetit operacional.

Ky rikthim në operim konfirmon edhe një herë kapacitetin dhe gatishmërinë e ekipeve tona teknike, të cilat, me përkushtim profesional dhe koordinim të vazhdueshëm, siguruan një proces të suksesshëm dhe të qëndrueshëm të rikthimit të njësisë A5.

Kryeshefi Ekzekutiv i KEK sh.a., z. Gramos Hashani, ka falënderuar të gjithë punonjësit për angazhimin dhe përkushtimin e tyre:

Edhe ky rast tregon përgjegjësinë që bartin punonjësit e KEK-ut, të cilët, edhe në ditë pushimi, nuk kursejnë as përpjekjet e as profesionalizmin për të mbështetur sistemin energjetik të vendit. Ju falënderoj për angazhimin dhe jam krenar për punën që keni bërë!

 

Continue Reading

Lajmet

​Kriza politike, Murati fajëson partitë tjera: Po ju konvenon kjo situatë

Published

on

By

Deputeti i Lëvizjes Vetëvendosje, Hekuran Murati ka vazhduar akuzat ndaj partive parlamentare që deri tani ishin në opozitë për krizën politike në vend.

Ai pas dështimit për herë të 36-të të konstituimit të legjislaturës së nëntë, tha se Kosova po humbet para nga Banka Botërore si pasojë siç tha ai të qasjes bllokuese të partive që deri tani ishin në opozitë.

Murati shtoi nevojën që Gjykata Kushtetuese të dal më shpejt me një aktgjykim në lidhje me kushtetutshmërinë e votimit të fshehtë të kryeparlamentarit.

E dëgjuam pak më parë deputeten Bajrami më parë se tha se ky vakum ju konvenon keqbërëseve. Pyetja ime do të ishte se apo i bie që meqenëse opozita po e mundëson këtë bllokadë a janë ata keqbërësit. Atyre po iu konvenon kjo situatë. Ata që bllokojnë tentojnë të fajësojnë të tjerët për bllokada. Uroj dhe besoj se së shpejti të kemi një mendim apo aktgjykim nga Gjykata Kushtetuese që të rikonfirmohet se votimi i fshehtë ashtu siç është thënë në vitin 2014 të jetë një prej mënyrave që mund të përdoret nga deputetët. Po ashtu uroj dhe shpresoj që nuk do të ketë diktat dhe shkelje të kushtetutës dhe ligjeve nga kryetarët e partive që siç kemi dëgjuar kanë tendenca autoritare që të shfaqin votën e fshehtë në publik që do të ishte në shkelje të parimeve demokratike”, tha ai.

Continue Reading

Lajmet

​Dalja në treg të hapur të 1300 kompanive, PDK-ja nesër procedon në Gjykatë Themelore pezullimin e vendimit

Published

on

By

Partia Demokratike e Kosovës do të kërkojë pezullimin e vendimit të ZRRE-së për daljen në treg të lirë të 1300 kompanive.

Deputeti i kësaj partie, Abelard Tahiri, tha se nesër do të procedojnë në Gjykatën Themelore të Prishtinës pezullimin e këtij vendimi, mirëpo paraprakisht vendosjen e një mase të përkohshme.

Sipas Tahirit, ZRRE-ja ka marrë vendim për qitjen në treg të hapur energjetik 1300 kompani në mënyrë të parregullt dhe pa përmbushur kriteret.

Nesër do të procedojmë në Gjykatën Themelore të Prishtinës pezullimin e vendimit. Do të kërkojmë masë të përkohshme në mënyrë që ky vendim të pezullohet dhe këto kompani të furnizohen me çmimin e njëjtë të energjisë elektrike, si para marrjes së këtij vendimi. Nuk janë përmbushur kushtet dhe nuk janë përmbushur as obligimet e ZRRE-së sa i përket daljes në treg të lirë dhe ka parregullsi në marrjen e këtij vendimi”, tha ai.

Këto komente Tahiri i bëri pas dështimit për herë të 36-të të konstituimit të Kuvendit.

Continue Reading

Të kërkuara