Kulturë

Çfarë ka mbetur nga Princesha Diana?

Njerëzit e deshën Dianën pasi ajo ishte një princeshë, si dhe për sjelljet e saj të paparashikueshme.

Published

on

Nga Tanya Gold

Në Altorp, vilën në Nortemptonshajër ku ajo jetoi kur ishte e re, ndodhet ndër të tjera edhe një vizatim i Diana Spenser, me fytyrën e rrumbullakët dhe të buzëqeshur. Është realizuar qëkur ajo ishte fëmijë, dhe e palumtur. Kjo pasi e ëma, Frensis, kishte braktisur familjen.

Është një artefakt privat i familjes Spenser, por edhe diçka tjetër:një studim i hershëm mbi ikonografinë, për ta bërë Dianën diçka që në fakt nuk ishte. Martesa e saj me Princin Çarls e shndërroi Dianën në një paradigmë. Një mbretëreshë ekziston për të qenë një paradigmë. Kjo është puna e saj.

Por një mbretëreshë e palumtur, de fakto e divorcuar, e cila vdiq teksa ndiqej nga fotografët që e hyjnizuan dhe abuzuan me të, është një kategori tjetër e kësaj paradigme. Ky vizatim më kujton se dikur ajo ishte një individ, më pas u bë diçka tjetër.

Në 25 vitet që nga vdekja e saj, zia e gjatë publike që pasoi, dhe turravrapi i familjes mbretërore në Londër për të ruajtur pushtetin e vet, imazhi i Dianës si një grua, është lënë në hije nga paraqitja e Dianës si “Princesha e Popullit”. Për të janë bërë realizuar shumë filma, shfaqje televizive, libra me kujtime, dokumentarë, dhe janë thurur shumë teori konspirative.

Po ashtu për ndër të saj janë prodhuar pjata, monedha, kukulla me imazhin e saj. Por edhe monumente, statuja dhe një shatërvan, ku fansat i bëjnë ende homazhe kujtimit të saj. Tani ajo është një koleksion emocionesh, kujtimesh dhe artefaktesh të shpërndara:një mit.

Po çfarë ka mbetur në fakt prej saj? Altorp, ku Diana jetoi që nga mosha 14-vjeçare, është në fakt një shtëpi e “burgosur” në një shtëpi tjetër. Rezidenca origjinale është me tulla të kuqe tipike për dinastinë Tudor. Spenserët kanë qenë gjithmonë oborrtarë, dhe kjo shtëpi është joshëse për t’u vizituar.

Sot, ajo është në pronësi të vëllait të saj, Lordit Spenser, një historian në profesion. Është një shtëpi e heshtur në një park të heshtur, e hapur për publikun vetëm 2 muaj të vitit. Kur e vizitova tani në gusht, shkova fillimisht në dyqanin e dhuratave, në bllokun e stallave të kuajve, ku nuk përmendet Diana.

Në këtë shtëpi dyert janë të lidhura me litar, ndërsa mbi mobilje gjendet mbishkrimi “Mos prek!”. Korridori është plot me piktura kuajsh. Në dhomën e ndenjes, ndodhet statuja e një marinari në një anije që po mbytet, me dorën e tij të shtrirë në mënyrë të dëshpëruar, dhe përballë saj, me majë, një pikturë foto-realiste me titull “Rehab” me autor Miç Grifits.

Në të, qëndron një burrë i përgjakur, pothuajse i zhveshur, me duar të shtrira, si Krishti. Ai është i rrethuar nga njerëz me maska ​​dhe me kominoshe të bardha që mund të jenë ndihmës/mjekë. Nuk është e qartë nëse po e ndihmojnë apo po e vrasin.

Ai mban në dorë një gotë, dhe një cigare në një tjetër. Një gjilpërë ia kanë ngulur në fyt, ndërsa ia presin të brendshmet me gërshërë. Në kovën pranë këmbëve të tij ka një shishe shampanjë, dhe tuba të frikshëm ai ato të pajisjeve mjekësorë. Në mbishkrim thuhet:”Ky interpretim bashkëkohor i kryqëzimit trajton rreziqet e varësisë jo vetëm ndaj drogës, por edhe ndaj thashethemeve që kanë fund!”.

Habitem me vendosjen e këtij portreti këtu, i pari që nuk është një kalë. Edhe pse është një akuzë e fortës ndaj kulturës së mediave tabloide, unë e kam menduar gjithmonë Dianën si një njeri të ndërvarur nga emocionet e saj. Ajo ishte e pa ankoruar diku, e hapur ndaj të gjitha ideve, madje edhe magjisë. Ajo kishte dinakërinë, urinë për dashuri, tërbimin, dashamirësinë dhe urrejtjen për veten dhe për të ndërvarurit e tjerë.

Ajo nuk kishte kufij emocionalë, dhe vdiq në një moshë të re në Paris në mbarim të verës së vitit 1997, në diçka aq prozaike sa është një aksident automobilistik. Kur dëgjova lajmin, ajo që më befasoi ishte mungesa ime totale e befasisë. Jeta e saj nuk mund të ishte e sigurt. Këtu i frikësohen shumë thashethemeve që nuk kanë fund.

Në katin e sipërm, në galerinë e fotografive, pyes një guidë në lidhje me emrin e një pikture që e pashë në katin poshtë. E shkruaj përgjigjen e saj në fletoren time. “A je gazetare? Për çfarë po shkruan?”- më pyet ajo. Kam frikë se do më përjashtojmë, ndaj i them se pagova biletën 25 paund për hyrjen.

Më pas i bëra një pyetje në lidhje me historinë e artit. Jam duke qëndruar përballë një vepre tjetër të Miç Grifits, Britania. Në të një grua mban një kamerë ÇTV dhe një karrocë, cigare në gojë, duke qëndruar mbi Flamurin e Unionit. Titulli paralajmëron për “fiksimin e Britanisë moderne me personazhet e famshëm”.

Nëpër galeri ndodhet foto të ndryshme të Dianës:një foto e saj kur ishte foshnjë mbi piano, një vizatimi i saj si fëmijë, një foto pranë nënës së saj Fresis, fytyra e së cilës duket çuditërisht e trazuar. Frensis u nda nga Lordi Spenser kur Diana ishte 5 vjeçe. Dhe nëna e vetë Fresis, Ledi Fermoi, dëshmoi kundër vajzës së saj në betejën për kujdestarinë e vajzës.

Pranë bllokut të stallave, takova një grua me vajzën dhe mbesën e saj. Ajo kishte shumë vite që dëshironte të vinte këtu. Më tha se bashkëshorti i saj vdiq në një aksident automobilistik 4 vjet përpara Dianës. Në një moment i tha vajzës së saj:”Babai tënd e ka pasur idhull Dianën!”.

Njerëzit me drama familjare tërhiqen shumë nga figura e Dianës. Ata e shohin veten tek ajo: tek vuajtjet, triumfi, dhe në fund tek vdekja e saj. Pa vdekjen e saj, nuk do të kishte kult të Dianës. Kontradikta është se njerëzit identifikohen jo sepse ajo ishte si ata, por sepse nuk ishte si ata.

Për të qenë një pasqyrë për të tjerët, duhet të kesh famë dhe bukuri. Njerëzit nuk ndihen aq të mjaftueshëm për njëri-tjetrin. Ata duhet të kenë Perëndi që ta adhurojnë. Disa njerëz thonë se Diana kishte fuqi shëruese. Por për këtë nuk ka asnjë provë. Gruaja që takova në bllokun e stallave, lë të kuptohet se ajo mund të jetë vrarë:”Ne nuk do ta dimë kurrë me siguri këtë gjë!”.

Njerëzit e deshën Dianën pasi ajo ishte një princeshë, si dhe për sjelljet e saj të paparashikueshme. Por rruga që ndoqi nuk ishte e re. Diana ndoqi zakonin e lashtë të establishmentit britanik për të përdorur gjithçka që e bën atë më të fortë.

Mbretëresha nuk u duk kurrë e sjellshme derisa vdiq Diana. Njerëzit e shihnin Dianën si dikë që fliste me mirësi në mesin e një ambienti mizor. Dhe tek ajo, ata gjetën atë cilësi të një bote që nuk mund të ndryshohet, pavarësisht nga përpjekjet që bëhen.

Marrë me shkurtime nga The Spectator – Bota.al

Lifestyle

Studimi zbulon se çaji, manaferrat dhe ushqimet e pasura me flavonoide luajnë rol në “mosplakje”

Published

on

Një mollë në ditë mund të mbajë larg shenjat e plakjes – dhe kështu mund të bëjë edhe një filxhan çaj, një grusht manaferra ose një porcion frutash agrume.

Një studim i ri i botuar në The American Journal of Clinical Nutrition zbuloi se ngrënia e ushqimeve të pasura me flavonoide – të tilla si çaji i zi, manaferrat, frutat agrume dhe mollët – mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të elementëve specifikë të plakjes së pashëndetshme, duke përfshirëfunksionin fizik të dëmtuar dhe shëndetin e dobët mendor.

Sipas studiuesve, ky hulumtim bazohet në studime të mëparshme që tregojnë një lidhje midis konsumit më të lartë të flavonoideve, komponimeve antioksiduese që gjenden në shumë ushqime me bazë bimore, dhe një rreziku të reduktuar të sëmundjeve kronike si sëmundjet e zemrës , diabeti i tipit 2 dhe demencës.

Continue Reading

Magazinë

Shqipëria dhe Greqia, të vetmet shtete nga Ballkani që u kualifikuan në finalen e madhe të ‘Eurovision 2025’

Published

on

Spektakli më i madh muzikor në Evropë, Eurovision Song Contest 2025, po hyn në fazën finale me një garë të fortë mes 26 shteteve, por këtë vit vetëm dy vende nga Ballkani kanë arritur të sigurojnë një vend në natën përfundimtare: Shqipëria dhe Greqia.

Shqipëria u kualifikua që në natën e parë gjysmëfinale, ku u përfaqësua me shumë stil nga grupi Shkodra Elektronike dhe kënga e tyre elektrizuese “Zjerm”, që mori vëmendje të madhe në skenë dhe në rrjetet sociale.

Në të njëjtën natë, disa vende të tjera ballkanike nuk arritën të siguronin kualifikimin. Sllovenia, e përfaqësuar nga këngëtari Klemen, dhe Kroacia, me përfaqësuesin Marko Bošnjak, nuk arritën të marrin mjaftueshëm vota për të kaluar më tej.

Shtetet e kualifikuara në finalen e “Eurovision 2025” nga nata e parë gjysmëfinale:

Ndërkohë, në natën e dytë gjysmëfinale, e vetmja që i shtohet listës së finalistëve nga rajoni ishte Greqia, me këngëtaren Klavdia dhe këngën e saj emocionale “Asteromata”, që u prit me shumë duartrokitje dhe komente pozitive.

Fatin nuk e pati në anën e tyre Mali i Zi, i përfaqësuar nga këngëtarja Nina Žižić, si dhe Serbia, me përfaqësuesin Princ, të cilët nuk arritën të siguronin një vend në finalen e madhe që do të mbahet më 17 maj në Basel.

Shtetet e kualifikuara në finalen e “Eurovision 2025” nga nata e dytë gjysmëfinale:

Vlen të theksohet se shtete të tjera të Ballkanit si Maqedonia e Veriut, Bosnja dhe Hercegovina, Bullgaria dhe Rumania, nuk kanë marrë pjesë në këtë edicion të Eurovisionit.

Kësisoj, me Shqipërinë dhe Greqinë si të vetmet zëra ballkanikë në natën finale, vëmendja e publikut nga rajoni do të përqendrohet tek performanca dhe suksesi i tyre në skenën ndërkombëtare. /Telegrafi/

Continue Reading

Kulturë

Doli nga shtypi libri “Modaliteti në gjuhësi” – Një kontribut i ri shkencor i Vjosa Hamitit në fushën e gjuhësisë shqiptare

Published

on

By

Këto ditë ka dalë nga shtypi libri më i ri me titull “Modaliteti në gjuhësi”, me autore Vjosa Hamiti, botuar nga Botimet XHAD në Prishtinë. Vepra është produkt i një pune shumëvjeçare kërkimore dhe përfaqëson një trajtesë të thelluar për një nga nocionet më komplekse dhe më pak të eksploruara në gjuhësinë shqiptare: modalitetin.
Ky është libri i dytë i autores, pas botimit në vitin 2019 të disertacionit të saj në gjuhën gjermane: “Epistemische Modalität – die Äußerungsmöglichkeiten im Deutschen und ihre Äquivalente im Albanischen” – (Modaliteti epistemik – Mundësitë e shprehjes në gjermanisht dhe ekuivalentet e tyre në shqip), publikuar nga shtëpia prestigjioze Harrassowitz Verlag në Gjermani.
Në qendër të librit më të ri qëndron modaliteti – një koncept i cili, në shkencat gjuhësore, lidhet me mënyrën se si folësi shpreh qëndrimin e tij ndaj përmbajtjes së një thënieje. Por për Vjosa Hamitin, modaliteti është shumë më tepër sesa një kategori gramatikore: ai është një dritare drejt mënyrës se si njeriu koncepton botën, një pasqyrë e të mundshmes dhe të pamundshmes, e domosdoshmes dhe e rastësishmes.
Një vështrim ndërdisiplinor
Libri nuk kufizohet vetëm në analizën gramatikore të modalitetit, por ofron një trajtim të gjerë ndërdisiplinor, që përfshin aspekte semantike, pragmatike, filozofike dhe diskursive. Ky përqasje e bën librin një ndër kontribuesit më origjinalë në fushën e gjuhësisë shqipe, duke bashkuar gjuhën e dijes me dijen e gjuhës, në një tekst të qartë dhe të kuptueshëm për lexuesin e interesuar.
Përmbajtja dhe struktura e librit
Struktura e librit përfshin pesë kapituj që pasqyrojnë zhvillimin logjik dhe tematik të çështjes:
Kapitulli I – Hyrje në teorinë e modalitetit, me lidhje të ngushta me filozofinë dhe logjikën modale.
Kapitulli II – Modaliteti në komunikimin e përditshëm dhe në kontekste mësimore apo përkthimore.
Kapitulli III – Analizë krahasimtare e mënyrave të shprehjes së modalitetit në gjuhën shqipe dhe gjermane.
Kapitulli IV – Roli i foljeve modale në ndërtimin morfosintaksor dhe semantik të dy gjuhëve.
Kapitulli V – Aplikim i analizës në një korpus letrar, duke e konkretizuar qasjen teorike në përmbajtje artistike.
Libri vlerëson foljet modale si elementë kyç që ndërtojnë kuptimin, përçojnë qëndrime, dhe hapin rrugë drejt botëve të mundshme.
Nga magjistratura në Prishtinë, te doktorata në Vjenë
Rrugëtimi akademik i autores në këtë fushë nisi me studimet e magjistraturës në Universitetin e Prishtinës, për të vijuar me studimet doktorale në Universitetin e Vjenës, nën udhëheqjen e prof. Peter Ernst. Disertacioni i saj u vlerësua me notën më të lartë, “summa cum laude”, dhe mori vlerësime të posaçme nga figura të njohura akademike, si prof. Peter Bartl, i cili e përshkroi punimin si “një dorëshkrim i jashtëzakonshëm për nga pastërtia gjuhësore dhe trajtimi shkencor”.
Një ndihmesë origjinale në shqip
Në një fushë ku mungojnë botime të specializuara në gjuhën shqipe, “Modaliteti në gjuhësi” vjen si një ndihmesë origjinale dhe e domosdoshme për studiuesit, studentët, përkthyesit, mësuesit e gjuhës dhe të gjithë ata që interesohen për ndërlidhjen mes gjuhës dhe mendimit.
Duke konsideruar modalitetin si “zërin e brendshëm të folësit”, Vjosa Hamiti na udhëheq në një analizë të thelluar ku ndërthuren gramatika, filozofia e gjuhës dhe diskursi. Vepra përfaqëson një pikë referimi të rëndësishme në gjuhësinë shqiptare bashkëkohore, dhe një gur themeli për studimet e mëtejme në këtë fushë komplekse.
Libri “Modaliteti në gjuhësi” i Vjosa Hamitit është tashmë i qasshëm në libraritë në Kosovë dhe pritet së shpejti të jetë në dispozicion edhe online për lexuesit shqiptarë në diasporë.

Continue Reading

Magazinë

Katy Perry: Kam dëgjuar se jam personi më i urryer në internet, kjo nuk është e vërtetë

Published

on

Katy Perry ka folur rreth reagimeve negative në internet pasi mori pjesë në një mision Blue Origin, dhe mediat sociale janë përmbytur me tallje ndaj saj.

Pasi u kthye në Tokë më 23 prill, Perry nisi turneun e saj botëror të quajtur The Lifetimes dhe, gjatë një koncerti me bileta të shitura në Çikago, ajo foli për titullin e personit më të urryer në internet.

“Epo, mendoja se isha personi më i urryer në internet. Nuk mendoj se është e vërtetë”, dëgjohet të thotë ajo ndërsa publiku duartroket dhe brohorit drejt saj.

Perry më parë tha në Instagram se është me fansat “në këtë udhëtim të bukur dhe të egër të jetës”.

“Mund të qëndroj ende besnike ndaj vetes, me zemër të hapur dhe e ndershme, veçanërisht për shkak të lidhjes sonë. Të dua dhe u rrita me ty dhe jam shumë e emocionuar t’ju shoh kudo në botë këtë vit!”

Perry i siguroi fansat se, pavarësisht komenteve negative, ajo ishte “në rregull” dhe kishte “punuar shumë për të ditur se kush ishte, çfarë ishte e vërtetë dhe çfarë ishte e rëndësishme për të”.

“Terapisti im më tha diçka vite më parë që më ndryshoi jetën: ‘Askush nuk mund të detyrojë të besosh diçka për veten nëse nuk e beson për veten tënde’, dhe nëse ndonjëherë kam ndjenja që lidhen me këtë, është një mundësi për të eksploruar ndjenjën që fshihet pas saj”, shtoi ajo.

Continue Reading

Të kërkuara