Shëndeti

Çfarë është Sindroma e Medeas, dhe si mund të identifikohet në kohë?

Termi “Sindroma (ose kompleksi) i Medeas”, u përdor për herë të parë në fundin e viteve 1980.

Published

on

Nga Valentina Guglielmo

“Wired.it”

Lajmi i datës 14 qershor mbi zbulimin e trupit të pajetë të vogëlushes Elena Del Pozzo në një arë 200 metra larg shtëpisë së saj në zonën e Katanias, tronditi mbarë Italinë dhe jo vetëm. Autore e vrasjes ishte nëna e saj 23-vjeçare, e cila në fillim u përpoq të inskenonte një rrëmbim.

Gruaja kishte shfaqur probleme të shëndetit mendor, për shkak të lidhjes së re të ish-bashkëshortit, dhe sidomos në veçanti për marrëdhënien e vajzës së saj me njerkën. Në lidhje me atë që ndodhi, ka nga ata që flasin menjëherë për “Sindromën e Medeas”, duke iu referuar tragjedisë greke, që tregon historinë e një gruaje që pasi braktiset nga i shoqi, vret fëmijët në shenjë hakmarrje. Por para se ta bëjmë këtë, nevojitet një analizë më e thellë.  E sigurt është se numri i fëmijëve të vrarë vitet e fundit në Itali është i frikshëm.

Nga miti tek Sindroma e Medeas

Termi “Sindroma (ose kompleksi) i Medeas”, u përdor për herë të parë në fundin e viteve 1980 nga psikologu amerikan Xhon Xhejkëbs për të treguar sjelljen e një nëne (në mit, Medea, është vajza e magjistares Circe) e cila synonte të shkatërronte marrëdhëniet midis babai (në mit, Jasoni) dhe fëmijëve, sidomos pas një divorci të dhunshëm.

Ndonjëherë Kompleksi i Medeas, zhvillohet në mënyrë të pandërgjegjshme, dhe nuk përkthehet në veprime të qarta. Herë të tjera në mënyrë të ndërgjegjshme, dhe me sjellje dhe veprime te dukshme. Ka disa versione të këtij miti. Por ai që krijoi Kompleksin e Medeas,është ai që na ka dhënë Euripidi.

Sipas rrëfimit të tij, Medea inatoset me bashkëshortin e saj Jasonin, që kishte rënë në dashuri me një grua tjetër dhe vendos të hakmerret. Por ajo është aq shumë e verbuar nga urrejtja, saqë e lë mënjanë ndjenjën e saj të mëmësisë, paktin e saj natyror të mbrojtjes me çdo kusht të fëmijëve, duke i vrarë këta të fundit.

Pse këtu mund të përfshihet dhe ngjarja e tmerrshme e Katanias?

Në rastin e Katanias, bëhet fjalë për një situatë që të kujton kuadrin psikologjik të mitit:Nëna përfaqëson Medean, ndërsa ish-burri i gruas përfaqëson Jasonin. “Sqarimi i parë i rëndësishëm që dua të bëj, është se në rastin e ngjarjes në Katania, mund të flasim për Sindromën apo Kompleksin e Medeas, por duke mos folur drejtpërdrejt me gruan, këto janë vetëm hipoteza”– thotë Michele Mezzanotte, psikolog, psikoterapist, dhe studiues imitologjisë dhe aspekteve psikologjike të lidhura me mitologjinë.

“Unë nuk kam dëshirë të them me siguri se ajo që ndodhi i atribuohet kësaj sindrome, por them se mund të jetë dhe duhet vlerësuar  Janë të paktën 3 arsye që më nxitin të hipotetizoj praninë e kësaj sindrome. Aspekti i parë i Kompleksit të Medeas, rrjedh nga vetë etimologjia e emrit, që do të thotë “mendjemprehtësi”.

Në rastin në fjalë, gruaja tentoi të “bëhej mendjemprehtë”. Pasi vrau të bijën, trilloi historinë e rrëmbimit. Reflektimi i dytë ka të bëjë me xhelozinë, dhe për këtë citoj shprehjen e Jung qëthotë se “xhelozia është mungesë dashurie”. Xhelozia, veçanërisht ajo e Medeas, që i shkakton vuajtje psikologjike akute, është mungesa e dashurisë ndaj vetes dhe të tjerëve, dhe çon në një shkatërrim të lidhjeve sociale të dikujt.

Në këtë rast të lidhjes nënë-bijë. Reflektimi i tretë ka të bëjë me zemërimin, sepse vrasja është një akt zemërimi, dhune. Dhe gjithnjë duke hipotetizuar, vëmë se ka pasur një zhvendosje të trefishtë nga pikëpamja psikologjike.

Para së gjithash, gruaja ka përjetuar ndoshta një ndjenjë të madhe zemërimi ndaj vetes për dështimin e martesës së saj. Por në vend që të zemërohej me veten, ajo e zhvendosi zemërimin e saj ndaj burrit të saj, dhe më vonë ndaj partneres të re të ish-bashkëshortit.

Në fund, zemërimi u transferua dhe ra mbi vajzën.

Nëse do të ishte një Kompleks i pastër i Medeas, hakmarrja do të ishte drejtpërdrejt ndaj burrit të saj. Ndërkohë sipas dëshmisë së vetë gruas vrasëse, atë po e shqetësonte më shumë partnerja e re e ish-bashkëshortit, dhe xhelozia mbi marrëdhënien që kjo e fundit po krijonte me vajzën e saj. Prandaj, ne mund të shohim këtu Kompleksin e Medeas, por jo në një formë të pastër”-thekson eksperti.

Mezzanotte nënvizon se vrasjet e shkaktuara nga Sindroma e Medeas, duket të jenë nëpërgjithësi si të papritura. Por në realitet ka disa shenja psikologjike që sinjalizojnë se diçka nuk shkon. Po ashtu, ka të ngjarë që në këto raste Sindroma e Medeas të shoqërohet me një psikopatologji.

“Filicidet” në Itali

Sipas raportit më të fundit të EURES të vitit 2019, gjatë viteve 2000–2017 në Itali ka pasur 447 fëmijë viktima të vrasjeve nga prindërit dhe anëtarët e tjerë të familjes. Viti më i keq ishte 2014-a, me 39 fëmijë, pra 1 vrasje në çdo 10 ditë. “Të dhënat në lidhje me këtë dukuri janë shumë shqetësuese”- thotë Don Fortunato di Noto, president i shoqatës “Meter”, e cila që nga viti 1996 është e angazhuar për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve dhe në luftën kundër pedofilisë në Itali dhe në botë.

“Gjatë 20 viteve të fundit kemi thuajse 500 fëmijë të vrarë nga prindërit e tyre, dhe kjo shifër alarmante, duhet të na nxisë të reflektojmë se si fëmijët janë objekt pushteti për prindërit e tij. Duket sikur prindi ushtron një të drejtë të lashtë të pushtetit mbi jetën apo vdekjen e fëmijës stij.

Nëse mendoj për të gjithë këta fëmijë, dhe pasojat e rënda në familjet e tyre, tek vëllezëritdhe motrat dhe shoqërinë përreth tyre, e kuptoj se janë ngjarje shumë të përhapura. Gjëja mëdramatike që perceptoj është se brenda pak ditësh edhe viktima e fundit, Elena, do të lihet në harresë.

Gjykoj se duhet të pyesim veten, se përse shumë nga sinjalet që shfaqen nga ata që janë autorë të mundshëm të këtyre krimeve të neveritshme, nuk merren ende parasysh. Ne si shoqatë angazhohemi për parandalimin dhe informimin korrekt e të drejtpërdrejtë sa i përket mbi të gjitha respektit për jetën, me një perspektivë të përhershme tolerance dhe ripërpunimi të traumave apo dobësive njerëzore.

Mendoj se ky duhet të jetë prioritet si aspekt edukativ dhe informues në shkolla, famulli dhe shoqata, që përfshijnë fëmijë dhe prindër. Po ashtu është e rëndësishme të bëhen të njohura realitete të tilla si shoqata Meter, që mund të kontaktohen për të raportuar situata të dhunës dhe rrezikut të mundshëm”, thotë ai.

Continue Reading

Shëndeti

Shkencëtarët kanë arritur të kultivojnë dhëmbë zëvendësues në laborator

Published

on

Shkencëtarët janë një hap më afër krijimit të dhëmbëve zëvendësues në laborator një zbulim që zëvendëson riparimet e pakëndshme dentare të mbushjeve, kanaleve të rrënjëve dhe implanteve artificiale.

Një dhëmb i bërë në laborator mund të ndryshojë shumë nga ajo që dimë aktualisht për stomatologjinë.

Sipas studiuesve nga King’s College në Londër, është zhvilluar material i veçantë që u lejon qelizave të komunikojnë me njëra-tjetrën në të njëjtën mënyrë si në trupin e njeriut, që u lejon të zhvillohen në qeliza dhëmbësh.

Studimi u botua në revistën ACS Macro Letters, ky proces lejon që dhëmbët të rriten nga qelizat e vetë pacientit në laborator.

Dhëmbët e dëmtuar ose të infektuar zëvendësohen me dhëmbë të vërtetë, natyralë në vend të mbushjeve dhe procedurave të ngjashme dentare.

Te njerëzit, zhvillohen dy palë dhëmbë: rreth 20 dhëmbë qumështi në fëmijërinë e hershme e 32 dhëmbë të përhershëm gjatë shkollës fillore. Ndryshe nga njerëzit, kafshët si peshkaqenët dhe krokodilët mund t’i zëvendësojnë dhëmbët e humbur, se ruajnë qeliza staminale që mundësojnë rritjen e vazhdueshme.

Tek njerëzit, këto qeliza zhduken pas daljes së dhëmbëve të përhershëm, shkruan Live Science, sot kur ndodh dëmtimi i dhëmbëve, riparimet përfshijnë mbushjet ose instalimin e implanteve, por këto metoda kanë një jetëgjatësi të kufizuar dhe nuk mund të stimulojnë rigjenerimin.

“Mbushjet nuk janë zgjidhja më e mirë për riparimin e dhëmbëve”, theksoi bashkautori i studimit Xuechen Zhang dhe shtoi se “me kalimin e kohës, ato dobësojnë strukturën e dhëmbit, kanë një jetëgjatësi të kufizuar dhe mund të çojnë në prishje ose ndjeshmëri shtesë”.

Vendosja e implantit kërkon procedura kirurgjikale invazive gjatë disa takimeve dhe mbart rrezikun e infeksioneve dhe dëmtimit të indeve përreth.

“Të dyja metodat janë artificiale e nuk e rikthejnë plotësisht funksionin natyror të dhëmbëve, gjë që mund të shkaktojë ndërlikime afatgjata”, shton Zhang.

Për vite me radhë, një ekip shkencëtarësh është përpjekur të imitojë zhvillimin natyror të dhëmbëve në kushte laboratorike.

Gjatë zhvillimit të hershëm embrional, qelizat staminale nga inde të ndryshme komunikojnë me njëra-tjetrën duke përdorur molekula sinjalizuese, duke shkaktuar formimin e dhëmbëve. Këto qeliza më vonë diferencohen në lloje të ndryshme qelizash që krijojnë materiale të tilla si smalti dhe dentina.

Një përparim kyç ishte krijimi i një materiali hidrogeli, një i butë, i ngjashëm me xhel, që thith sasi të mëdha uji që imiton mjedisin natyror të qelizave në trup. Falë kësaj, qelizat ishin në gjendje të dërgonin gradualisht sinjalet e nevojshme për të filluar procesin e formimit të dhëmbëve.

“Përpjekjet e mëparshme dështuan se sinjalet u dhanë menjëherë. Materiali i ri mundëson lëshimin gradual të sinjaleve, ngjashëm me organizmin”, shpjegoi Zhang.

Dhëmbët e rritur në laborator janë më të qëndrueshëm, më të fortë e shumë më pak të ndjeshëm ndaj refuzimit nga trupi, gjë që është një problem i zakonshëm me implantet e sotme. “Dhëmbët e rritur në laborator do të integroheshin natyrshëm me nofullën si dhëmbë të vërtetë”, tha Zhang.

Studiuesit janë larg implantimit të dhëmbëve të tillë tek njerëzit. Ata po eksperimentojnë me metoda të ndryshme për të implantuar me sukses dhëmbë të rinj — ose duke transplantuar qeliza të reja në gojën e pacientit, ose duke i rritur plotësisht dhëmbët në laborator para implantimit.

“Për të dyja opsionet, procesi i zhvillimit të hershëm të dhëmbëve duhet të fillojë në laborator”, theksoi Zhang.

Pavarësisht sfidave, ky zbulim hap rrugën për ndryshime revolucionare në stomatologji.

“Ndërsa fusha përparon, integrimi i teknikave të tilla inovative ka potencialin të transformojë plotësisht kujdesin dentar, duke ofruar zgjidhje të qëndrueshme dhe efikase për riparimin dhe rigjenerimin e dhëmbëve”, përfundoi bashkautorja e studimit Ana Angelova Volponi nga King’s College. /Telegrafi/

Continue Reading

Shëndeti

Tajlanda raporton vdekjen e parë nga antraksi, qindra persona të ekspozuar

Published

on

By

Tajlanda ka raportuar vdekjen e parë të lidhur me sëmundjen bakteriale të antraksit, me dy raste në të gjithë vendin, duke shkaktuar alarm për shëndetin publik pasi autoritetet identifikuan qindra njerëz që mund të kenë qenë të ekspozuar ndaj baktereve vdekjeprurëse, thanë zyrtarët.

Një burrë 53-vjeçar nga provinca Mukdahan, në verilindje të Tajlandës, pranë kufirit me Laosin, vdiq të mërkurën pasi u infektua me antraks, raportoi Reuters.

Një rast i dytë infeksioni është konfirmuar në të njëjtën provincë, ndërsa tre raste të tjera janë nën hetim.

Autoritetet kanë identifikuar të paktën 638 persona që ishin potencialisht të ekspozuar ndaj baktereve sepse konsumonin mish të gjallë.

Midis tyre, 36 persona morën pjesë në therjen e bagëtive, ndërsa pjesa tjetër konsumuan mish viçi të gjallë ose të pagatuar mirë. Të gjithë iu nënshtruan terapisë me antibiotikë si masë për të parandaluar përhapjen e sëmundjes.

Të gjithë personat që mund të kenë qenë në kontakt me mishin e infektuar janë nën mbikëqyrje”, tha Ministria e Shëndetësisë e Tajlandës.

Ishte planifikuar të vaksinoheshin 1,222 bagëti, megjithëse asnjë prej kafshëve nuk shfaqi simptoma të sëmundjes. Antraksi është një sëmundje e rrallë por serioze e shkaktuar nga bakteret që zakonisht transmetohet te njerëzit nga kontakti me kafshët e infektuara ose nga ngrënia e mishit të kontaminuar.

Nuk transmetohet nga kontakti njerëzor. Tajlanda raportoi raste të fundit të antraksit tek njerëzit në vitin 2017, kur dy persona u infektuan, por nuk pati vdekje.

Continue Reading

Shëndeti

Si të balanconi sheqerin në gjak?

Published

on

Po bën ushtrime, po fle mirë, kujdesesh për atë që ha dhe megjithatë, ndihesh ende e lodhur. Si të ishte dikush që të rrëmben energjinë, por nuk mund ta gjesh arsyen. Ndoshta nuk është stresi apo shqetësimi që po të mundon, por niveli i sheqerit në gjak.

Glukoza, pra sheqeri, është si karburanti i trupit. Kur ai ngrihet dhe bie papritur, ndihesh e uritur, e irrituar, e lodhur dhe ke dëshirë për diçka të ëmbël.

Nuk është çështje force apo disipline, është çështje balancimi, e e bukura është se mund ta rikthesh këtë balancë, mjafton të bësh disa ndryshime të vogla.

Ja pesë mënyra të thjeshta për të mbajtur glukozën të qëndrueshme dhe energjinë të lartë:

Kombino karbohidratet me proteina

Një pjatë e mbushur me makarona ose patate rrit sheqerin në gjak e pastaj e lë atë të bjerë shpejt. Rezultati? Uria, nervozizmi, lodhja.

Nëse shton pak proteina, si pulë, vezë, djathë feta ose bishtaja, ndihmon trupin të “shpërbëjë” karbohidratet më ngadalë, pa ngjitje dhe rënie të papritura.

Shmang karbohidratet e lëngshme

Lëngjet, pijet gazuese dhe smoothies që reklamohen si “të shëndetshme”, përmbajnë sheqer në formë lëngu, i cili kalon në gjak. Kjo rrit shpejt sheqerin në gjak dhe pak më vonë të lë me më shumë uri. Më mirë të hash një frut të plotë ose të pish ujë me pak fetë limoni, kastravec ose mentë. Ky është një mënyrë e shkëlqyer për të të freskuar, hidratuar dhe për të mbajtur sheqerin në gjak në një nivel të qetë.

Mos qëndro pa ngrënë për shumë orë

Nëse e lë barkun e zbrazët për orë të tëra, trupi stresohet dhe atëherë fillon të “digjej” muskuj në vend të yndyrës, diçka që nuk e do. Mundohu të hash diçka të vogël çdo 3-4 orë, një frut me arra të thata ose pak kos. Kështu do të arrish tek vaktin tjetër më të qetë, pa pasur dëshirë të hash gjithçka që është në tryezë.

Ha diçka brenda orës së parë pasi të zgjohesh

Pasi të kesh fjetur për orë, trupi ka nevojë për energji. Nëse nuk i jep asgjë për të “punuar”, do të fillojë të përdorë masën muskulore si karburant – një gjë që nuk të pëlqen. Nuk është e nevojshme të hash një mëngjes të rëndë, ha diçka të vogël: pak kos, një copë djathë ose madje një kafe me qumësht.

Mëngjesi i plotë mund të vijë pak më vonë. E rëndësishme është që trupi yt të nisë mirë.

Mos bëj ushtrime me stomakun e zbrazët

Ndoshta e ke dëgjuar se është “mirë” të ushtrohesh pa ngrënë, por kjo nuk është ideale. Trupi yt nuk ka rezerva energjie në mëngjes e përfundon duke djegur muskuj në vend të yndyrës. Ha diçka të vogël – p.sh. një fetë bukë me pak gjalpë arrash ose një kos të vogël.

Kështu do të kesh energji, do të mbrosh masën muskulore e do të bësh stërvitje më të mirë. Nuk është e nevojshme të bësh ndryshime të mëdha. Disa rregullime të vogla janë të mjaftueshme për të ndjerë më të fortë, më të ngopur dhe më pak… të çmendur për çokollata gjatë ditës.

Dëgjo trupin tënd, jepi atij atë që ka nevojë dhe ai do t’i kthehet me një mendje të qartë, energji të qëndrueshme dhe një humor të mirë.

Dhe po – mund të hash edhe ndonjë ëmbëlsirë. Mjafton ta bësh me masë dhe me ndërgjegje.

 

Continue Reading

Shëndeti

Disa mënyra si të kujdesemi për trurin, sipas ekspertëve

Published

on

Ndërsa jetojmë më gjatë, rreziku për sëmundjet që prekin trurin po rriten. Si mund të vonojmë shfaqjen e simptomave?

A duhet të heqim dorë nga çdo kënaqësi, apo ndryshime të vogla mund të bëjnë diferencë?

Neurologët do të të japin disa këshilla që mund t’i ndjekësh për të pasur një tru të shëndetshëm.

Kujdesu për shëndetin në përgjithësi

“Të gjitha gjërat e arsyeshme që vlejnë për shëndetin e trupit vlejnë edhe për shëndetin e trurit,” thotë Dr. Suzanne O’Sullivan, neurologe në spitalin e Neurologjisë në Londër dhe autore e librit “The Age of Diagnosis”.

Mos pi duhan dhe mos pi alkool çdo ditë

“Nëse do të dëmtosh trurin tënd, pi shumë duhan,” thotë Tom Solomon, profesor i neurologjisë në Universitetin e Liverpool-it. Po ashtu, “shumë alkool nuk zgjedhja më e mirë”, gjithsesi, nuk do të thotë se duhet të heqësh dorë plotësisht, por me terezi.

Stërvitu 3 herë në javë

Ka një lidhje të njohur mes aktivitetit fizik dhe shëndetit të trurit, thotë Dr. Richard Davenport, neurolog në Edinburg: “Funksionon në shumë nivele: psikologjik, metabolik, fiziologjik. Gjërat që janë të mira për enët e gjakut janë të mira edhe për trurin,” thotë ai. “Shumë raste të demencës lidhen me enë të dëmtuara gjaku. Aktiviteti fizik na mban në formë.” 

Qëndro me një këmbë

“Ka studime që tregojnë se aktiviteti fizik ndihmon jetëgjatësinë e trurit,” thonë ekspertët. “Rekomandojmë të qëndruarit me një këmbë në rutinë, sigurisht, edhe ecja, pasi mbështetet në ekuilibrin e njëanshëm dhe kjo bëhet thelbësore me moshën. Ushtrimet aerobike çlirojnë një substancë që ushqen trurin – faktori neurotrofik që buron nga truri – dhe ushtrimet me rezistencë ndihmojnë muskujt”.

Më pak gjalpë

Kur nuk je i/e sigurt, zgjidh vajin e ullirit!  “Zgjidh anti-oksidantë, yndyrna të pangopura dhe shmang mishin e kuq,” thonë ekspertët.
“Ka më shumë studime që tregojnë se dieta mesdhetare është shumë e mirë,” shtojnë ekspertët, duke vijuar: “Kur gatuaj, përdor vaj ulliri, jo gjalpë. Është shumë e lehtë të ndryshohet. Edhe ëmbëlsirat mund të bëhen me vaj ulliri.” Për vegjetarianët dhe veganët, ekspertët sugjerojnë suplemente me vitaminë B12.

Për të shmangur dhimbjet e kokës, pi ujë, jo kafe 

“Për dhimbjet e kokës, zgjidhjet janë të njëjta: aktivitet i rregullt, të pish të paktën 2 litra ujë në ditë, të mos konsumosh kafeinë, pa anashkaluar vakte dhe të kesh një orar gjumi të rregullt. Nëse i ndjek këto për tre muaj, dhimbjet tkurren. Të gjitha janë të mira edhe për shëndetin e trurit”, shprehen ekspertët.

Njihu me njerëz të rinj

Shëndeti i trurit lidhet me pasionet, thotë eksperti O’Sullivan, duke sugjeruar që kur ke kohë, të dalësh, të ndjekësh pasionet dhe të bësh miq të rinj.

Mëso diçka të re

Ekspertët thonë: “Instrumentet muzikorë dhe gjuhët e huaja aktivizojnë pjesë të ndryshme të trurit. Njerëzit që luajnë janë më pak të rrezikuar nga demenca dhe sëmundje të tjera të trurit”.

Continue Reading

Të kërkuara