Shkencëtarët kanë një punë të madhe para tyre. Kanë kaluar 30 vjet që kur një klasë e re antibiotikësh ka dalë në treg, por kjo mund të ndryshojë së shpejti.

Hulumtuesit nga Universiteti McMaster në Hamilton kanë bërë një përparim që mund të ndihmojë në luftën kundër baktereve rezistente ndaj ilaçeve.

I udhëhequr nga shkencëtari Gary Wright, ekipi zbuloi një molekulë të re të fuqishme të quajtur lariocidin.

Lariocidina ka demonstruar aftësinë për të luftuar disa nga bakteret më të forta dhe më rezistente që njihen deri më sot nga shkenca. Zbulimet revolucionare të ekipit u botuan në revistën Nature.

Rritja e numrit të baktereve që mund t’i rezistojnë ilaçeve ekzistuese, fenomen i njohur si rezistencë antimikrobike është bërë një kërcënim i madh për shëndetin global. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, AMR është një nga sfidat më të mëdha që përballet shëndeti publik në nivel botëror.

Nevoja për ilaçe të reja antimikrobike nuk ka qenë kurrë më urgjente, dhe lariocidina ofron shpresë të re për të ardhmen.

“Ilaçet tona të vjetra po bëhen më pak efektive, ndërsa bakteret bëhen më rezistente ndaj tyre. Rreth 4.5 milionë njerëz vdesin çdo vit nga infeksione rezistente ndaj antibiotikëve, dhe situata vetëm sa përkeqësohet”, tha Gary Wright, profesor në Departamentin e Biokimisë dhe Shkencave Biomjekësore në Universitetin McMaster dhe studiues në Institutin Michael G. DeGroote për Kërkimin e Sëmundjeve Infektive.

Wright dhe ekipi i tij zbuluan se kjo molekulë e re, një peptid lasso, është premtuese se sulmon bakteret në një mënyrë ndryshe nga antibiotikët tjerë. Lariocidina lidhet drejtpërdrejt me mekanizmin e sintezës së proteinave të baktereve, duke ndërhyrë në mënyrë të re dhe penguar aftësinë e tyre për t’u rritur dhe për të mbijetuar.

Ku dhe si u zbulua antibiotiku i ri?

Lariocidina prodhohet nga një lloj bakterie Paenibacillus, të cilën studiuesit e izoluan nga një mostër toke e mbledhur në një oborr në Hamilton. Ekipi lejoi që bakteret e tokës të rriteshin në laborator për rreth një vit – një metodë që ndihmoi në zbulimin edhe të specieve me rritje të ngadaltë, që zakonisht anashkalohen.

Një nga këto baktere, Paenibacillus, prodhoi një substancë të re me efekt të fortë kundër baktereve të tjera, përfshirë ato që janë rezistente ndaj antibiotikëve. “Kur kuptuam se si kjo molekulë e re vret baktere të tjera, kjo ishte një pikë kthese,” tha Manoj Jangra, bashkëpunëtor në laboratorin e Wright.

Çfarë bën lariocidina dhe si funksionon?

Përveç mënyrës unike të veprimit e efektivitetit kundër baktereve rezistente ndaj ilaçeve, studiuesit janë optimistë sepse lariocidina vepron në shumë mekanizma biologjikë realë. Ajo nuk është toksike për qelizat njerëzore, nuk ndikohet nga mekanizmat ekzistues të rezistencës ndaj antibiotikëve dhe ka funksionuar mirë në një model shtazor të infeksionit.

Wright dhe ekipi i tij tani janë të përqendruar në gjetjen e mënyrave për të modifikuar molekulën dhe për ta prodhuar në sasi të mjaftueshme për të mundësuar zhvillimin klinik.

“Tani fillon puna e vërtetë e vështirë. Ne po punojmë për ta ‘çmontuar’ këtë molekulë dhe për ta rimontuar në mënyrë që të jetë një kandidat më i mirë për t’u kthyer në ilaç”, tha Wright, duke theksuar se, për shkak se kjo molekulë prodhohet natyrshëm nga bakteret, do të kërkojë shumë kohë dhe burime për t’u zhvilluar për përdorim klinik.

Një studim i ri nga klinika prestigjioze Mayo në SHBA sugjeron se një test gjaku i zhvilluar së fundi mund të zbulojë me 95% saktësi problemet me kujtesën, përkatësisht shenjat e hershme të sëmundjes së Alzheimerit, duke analizuar dy proteina të caktuara në plazmën e gjakut

Sipas raportimit të “The Guardian”, testi paraqet hap revolucionar në diagnostikimin e hershëm të kësaj sëmundjeje neurodegjenerative, që prek miliona njerëz në mbarë botën.

Hulumtimi u realizua me 500 pacientë në klinikë të kujtesës, duke reflektuar të dhëna nga jeta reale e jo vetëm nga laboratorë të kontrolluar. Testi mori miratimin nga Administrata Amerikane e Ushqimit e Barnave për përdorim klinik.

Si funksionon testi?

Testi analizon dy proteina kyçe në plazmën e gjakut, amyloid beta 42/40 dhe p-tau217, të cilat lidhen me akumulimin e pllakave amiloide në tru, një nga shenjat kryesore të sëmundjes së Alzheimerit. Nivelet e larta të p-tau217 u panë veçanërisht te pacientët me Alzheimer, duke ofruar një tregues të qartë të pranisë së sëmundjes.

Dr. Gregg Day, drejtues i studimit, tha: “Rezultatet e testit të gjakut janë të krahasueshme me ato të testeve më invazive si analiza e likidit cerebrospinal, por janë shumë më të përshtatshme dhe më pak të kushtueshme për pacientët”.

Përfitime të mëdha për diagnostikimin dhe trajtimin

Ky zhvillim përfaqëson një hap të madh para në fushën e diagnozës së demencës, veçanërisht në një kohë kur pacientët vonohen në marrjen e një diagnoze të saktë për shkak të testimeve të shtrenjta, të ndërlikuara dhe shpesh invazive.

Dr. Richard Oakley nga Shoqata për Alzheimerin në Mbretërinë e Bashkuar vlerësoi rezultatet, duke theksuar se testi përdoret së bashku me vlerësime tjera nga profesionistë të shëndetit për të ndihmuar në diagnostikimin e saktë:

“Këto teste e bëjnë procesin më të shpejtë, më të thjeshtë dhe më të qasshëm për pacientët, por kërkohen ende studime në grupe më të ndryshme të popullsisë dhe në kushte të përditshme klinike.”

Synimi: aplikimi në sistemin shëndetësor publik deri më 2029.

Në Mbretërinë e Bashkuar, Blood Biomarker Challenge, një program kërkimor prej disa milionë paundësh i mbështetur nga Alzheimer’s Society, Alzheimer’s Research UK dhe National Institute for Health and Care Research, ka për qëllim që testet e gjakut për diagnozën e demencës të jenë pjesë e sistemit shëndetësor publik (NHS) deri më 2029.

Dr. Julia Dudley, drejtore e kërkimeve në Alzheimer’s Research UK, shtoi: “Kjo është dëshmi tjetër se testet e gjakut mund të ndihmojnë në zbulimin e hershëm të sëmundjeve që shkaktojnë demencë dhe se jemi më afër një diagnostikimi më të shpejtë dhe më të saktë, një hap kritik drejt trajtimeve më të efektshme dhe, në të ardhmen, një kurë të mundshme.”

Mendoni se vera ju mbron nga mungesa e vitaminës D? Ajo është një lëndë ushqyese thelbësore për organizmin, që ndihmon në ruajtjen e shëndetit të kockave, përkrah funksionin e sistemit imunitar dhe mbështet funksionimin e duhur të muskujve.

Trupi mund ta sintetizojë vetë këtë vitaminë kur lëkura ekspozohet ndaj rrezeve të diellit. Ajo merret përmes ushqimit, sidomos nga peshku i yndyrshëm si salmoni, të verdhat e vezëve dhe produktet e pasuruara si qumështi apo drithërat.

Kush është më i rrezikuar nga mungesa?

• Të moshuarit
• Njerëzit me lëkurë më të errët (për shkak se melanina pengon sintezën e vitaminës D)
• Ata që kalojnë pak kohë jashtë ose jetojnë në vende me pak diell

Kur janë të dobishme suplementet?

Ekspertët pajtohen se suplementet janë më të nevojshme për personat me mungesë të konfirmuar të vitaminës D. Marrja shtesë e saj ndihmon në forcimin e kockave, uljen e rrezikut për fraktura e përmirësimin e përgjigjes imunitare. Dikur mendohej se parandalon kancerin, sëmundjet kardiovaskulare apo diabeti.

Studime të mëdha klinike, si Vital, me mbi 25,000 pjesëmarrës, nuk kanë treguar përfitime të qarta në këtë drejtim për njerëzit ndryshe të shëndetshëm.

Përjashtimet që vlejnë të përmenden

Disa hulumtime të reja sugjerojnë se vitamina D ndihmon në parandalimin e sëmundjeve autoimune dhe në uljen e rrezikut të zhvillimit të formave të avancuara të kancerit, por këto efekte janë vërejtur vetëm në popullata të caktuara dhe në kombinim me faktorë tjerë.

Sa vitaminë D është e mjaftueshme?

Dozat e rekomanduara ditore janë:

• 600–800 IU (njësi ndërkombëtare) për të rriturit nën 65 vjeç
• 800–1,000 IU për personat mbi 65 vjeç

Marrja e tepërt (mbi 4,000 IU në ditë) shkakton hiperkalcemi, përzierje, dobësi, dhe madje dëmtim të veshkave.

Përfundim

Për shumicën e njerëzve, vitamina D mund të sigurohet përmes një diete të balancuar dhe një ekspozimi të moderuar në diell, madje edhe gjatë verës.

Shtesat janë të nevojshme vetëm në rastet kur vërtetohet mungesa përmes analizave dhe në konsultim me mjekun.