Kuriozitete
Autizmi tashmë mund të zbulohet nga testi në një fije floku
Published
4 months agoon
By
UBT NewsShkencëtarët kanë shpikur një test universal për autizmin tek foshnjat që përdor një fije floku.
Ai analizon mostrën për nivelet e metaleve si plumbi dhe alumini, të cilat janë më të larta te fëmijët autikë. Testi përfshin dërgimin e një mostre flokësh në laborator për analizë dhe u tregua se parashikonte autizmin me saktësi 81 për qind të kohës në një studim të rishikuar nga kolegët.
Shkencëtarët tjerë e shpallën testin si zhvillim ‘novator’ për gjendjen famëkeqe të vështirë për t’u diagnostikuar që prek 5.4 milionë amerikanë dhe 700,000 britanikë. Për shkak se nuk ka asnjë test standard për gjendjen, mjekët duhet të mbështeten në historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës.
Për testin, shkencëtarët përdorin një lazer për të hequr shtresën sipërfaqësore të flokëve. Një lazer i dytë, më i fuqishëm, lëshohet më pas përgjatë flokëve, i cili merr matje në 650 pikë për çdo centimetër. Kjo gjithashtu e kthen fillesën në plazmë.
Kontrollon për substanca të lidhura me autizmin duke përfshirë metale; plumbi, kadmiumi, arseniku, zinku e bakri ndër të tjera. Hulumtimet e mëparshme kanë gjetur nivele të larta të të tre metaleve elementare në flokët e fëmijëve autikë. Rezultatet futen në program i cili kërkon modele që tregojnë autizëm.
Ata testuan metodën në fijet e flokëve të mbledhura nga 220 fëmijë japonezë kur ata ishin rreth një muajsh. Rezultatet u krahasuan me diagnozën klinike të autizmit, e përfunduar kur të rinjtë ishin rreth katër vjeç. Shkencëtarët zbuluan se testi i tyre identifikoi saktë autizmin në 394 raste (81 për qind e totalit).
Ai identifikoi autizmin në 96.4 për qind të fëmijëve dhe ia dha plotësisht të qartë 75.4 për qind që nuk kishin autizëm. Autizmi është diçka me të cilën njerëzit lindin, gjë që çon në funksionimin e trurit të tyre ndryshe nga ai i njerëzve të tjerë. Ata me këtë gjendje mund të luftojnë për të komunikuar, e kanë të vështirë të kuptojnë se si mendojnë ose ndihen të tjerët, ose shqetësohen dhe mërziten në situata të panjohura dhe ngjarje shoqërore.
Shkencëtarët nuk janë të qartë se çfarë e shkakton këtë gjendje, megjithëse mendohet se janë të përfshirë faktorë mjedisorë dhe gjenetikë.
Kuriozitete
Holanda shpallet vendi më i sigurt për udhëtime në vitin 2026
Published
1 hour agoon
November 6, 2025By
UBT News
Holanda është renditur si vendi më i sigurt për t’u vizituar në vitin 2026, sipas listës së përpiluar nga kompania e sigurimeve Berkshire Hathaway Travel Protection (BHTP).
Çdo vit, BHTP anketon një numër të madh udhëtarësh për përvojat e tyre dhe ndjesinë e sigurisë në vendet ku kanë udhëtuar, duke i kushtuar vëmendje veçanërisht grave, komunitetit LGBTQ+ dhe grupeve të tjera të margjinalizuara.
Rezultatet e anketave kombinohen me statistika nga Global Peace Index dhe indekse të ngjashme për të përcaktuar vendet më të sigurta për vizitorët. Vitin e kaluar, kryesuesi i listës ishte Islanda, e cila këtë vit ka rënë në vendin e katërt, duke ia lënë fronin Holandës.
Kjo është veçanërisht mbresëlënëse, pasi Holanda vitin e kaluar renditej në vendin e 14-të.
Sipas BHTP: “Holanda është vend që dashuron paqen. Gratë dhe grupet e margjinalizuara ndihen të mirëpritur këtu dhe vlerësojnë lartë masat shëndetësore. Një shqetësim i vogël mund të lidhet vetëm me ndonjë çiklist të pakujdesshëm ose turistë të zhurmshëm.”
Vendimet e tjera të larta në listë:
Australia ruan vendin e dytë nga viti i kaluar, me sistem të rregulluar, kujdes shëndetësor të shkëlqyer dhe nivel të ulët aktiviteti terrorist. Sipas ekspertëve, kjo është rezultat i politikave të qëndrueshme, nivelit të ulët të krimit dhe ligjeve strikte për bio-sigurinë dhe armët.
Austria renditet e treta, ndërsa Islanda është në vendin e katërt.
Top 15 vendet më të sigurta për udhëtime në 2026 sipas BHTP:
Holanda
Australia
Austria
Islanda
Kanada
Zelanda e Re
Emiratet e Bashkuara Arabe
Zvicra
Japonia
Irlanda
Belgjika
Portugalia
Franca
Mbretëria e Bashkuar
Danimarka
Holanda kryeson këtë vit falë mjedisit të sigurt, mirëpritjes së vizitorëve dhe kujdesit shëndetësor të avancuar, duke e bërë destinacionin ideal për udhëtarët e çdo grupmoshe. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një gjen “miqësor” i zemrës mund të rigjenerojë indet kardiake
Published
8 hours agoon
November 6, 2025By
UBT News
Një gjen i “miqësor” ndaj zemrës mund të ndihmojë në riparimin e saj pas një ataku kardiak.
Testet laboratorike në qelizat njerëzore tregojnë se gjen i quajtur CCNA2 mund të riaktivizohet, duke nxitur rigjenerimin e indeve të dëmtuara të zemrës. Kjo zbulohet në një studim të udhëhequr nga Hina Chaudhry nga Shkolla e Mjekësisë Icahn në Mount Sinai, i publikuar në NPJ Regenerative Medicine, që hap perspektiva të reja për terapi të mundshme për shërimin e dëmtimeve kardiake.
Ky studim vijon hapat e grupit kërkimor që në vitin 2014 arriti përparime në rigjenerimin qelizor të zemrës së derrit. Chaudhry shpjegon:
“Tani kemi treguar se edhe qelizat e zemrës njerëzore të moshës së mesme, të cilat dikur mendohej se nuk mund të ndaheshin, mund të stimulohen për të prodhuar qeliza të reja funksionale.”
Hulumtimi u fokusua tek gjeni CCNA2, i cili luan rol kyç në ndarjen qelizore të kardiomiociteve, qelizat e muskulit të zemrës gjatë zhvillimit embrional, por që pas lindjes çaktivizohet. Studiuesit synuan ta riaktivizonin këtë gjen për të parë nëse ai mund të çonte në prodhimin e qelizave të reja që të zëvendësonin ato të dëmtuara pas një ataku kardiak ose pamjaftueshmërie të zemrës.
Ata përdorën vektor viral për të futur gjenin aktiv në qelizat e muskulit kardiak të njeriut të kultivuara in vitro e vëzhguan replikimin e tyre.
Chaudhry thekson: “Ne ishim pionierë të idesë se zemra mund të rigjenerohej duke rizgjuar gjenet e fjetura të ndarjes qelizore, dhe tani kemi sjellë këtë vizion një hap më afër pacientëve. Qëllimi ynë është të ofrojmë një terapi që lejon zemrën të shërohet vetë pas një ataku ose pamjaftueshmërie kardiake, duke zvogëluar nevojën për transplante ose pajisje mekanike.”
Hapi tjetër është marrja e miratimit nga FDA dhe fillimi i provave klinike të terapisë CCNA2 te pacientët me sëmundje të zemrës. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gjumë me ndërprerje natën, historia dhe shkenca që mund t’ju habisë
Published
21 hours agoon
November 5, 2025By
UBT News
Për shumë shekuj, njerëzit flinin në dy periudha të ndara gjatë natës. Ata shkonin në shtrat pas perëndimit të diellit, zgjoheshin rreth mesnatës e flinin sërish deri në agim.
Ky model gjumi, i dokumentuar në Evropë, Azi dhe Afrikë, përfaqësonte një pushim natyror dhe ndryshonte perceptimin e kohës, duke bërë netët më të përballueshme, veçanërisht gjatë dimrit.
Gjatë intervalit të mesnatës, njerëzit kryenin punë të thjeshta si ndezja e zjarrit apo kujdesi për bagëtinë, ose e shfrytëzonin kohën për lutje, reflektim, lexim, shkrim apo shoqërim me familjen dhe partnerin.
Ky ritëm natyror zgjati shekuj, derisa revolucioni industrial dhe përdorimi i ndriçimit artificial e ndryshuan atë.
Shfaqja e llambave me vaj, gaz dhe më pas e dritës elektrike, zgjati kohën që njerëzit qëndronin zgjuar dhe vonoi sekretimin e melatoninës, duke shtyrë fillimin e gjumit. Në shekullin XX, ritmi i ri i jetës dhe puna në turne fabrika sollën një gjumë të pandërprerë gjatë natës.
Megjithatë, studimet tregojnë se kur njerëzit kthehen në kushte pa dritë artificiale dhe pa orë, ata shpesh rikthehen tek gjumi me dy faza. Po kështu, disa komunitete bujqësore pa energji elektrike, si në Madagaskar, zgjojnë natyrshëm rreth mesnatës. Drita gjithashtu ndikon në perceptimin e kohës: në dhoma të errëta, koha duket sikur kalon më ngadalë, një efekt që theksohet edhe kur jemi në humor të keq.
Si të menaxhojmë zgjimet natën
Zgjimet gjatë natës nuk janë shenjë shqetësimi; ato ndodhin natyrshëm gjatë kalimit nga një fazë gjumi në tjetrën. Problemi shpesh qëndron në reagimin tonë. Shikimi i orës mund të rrisë ankthin, duke bërë disa minuta të duken si përjetësi.
Ekspertët këshillojnë që, nëse nuk mund të flini më shumë se njëzet minuta, të ngriheni, të ulni ndriçimin dhe të lexoni diçka qetësuese, duke u kthyer në shtrat vetëm kur ndjeni përgjumje.
Pranimi i këtyre ndërprerjeve si pjesë e ritmit natyror mund të ulë stresin dhe të lehtësojë rikthimin në gjumë. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Ndalohen 1.7 tonë kokainë në ujërat e Atlantikut, katër persona arrestohen
Published
1 day agoon
November 5, 2025By
UBT News
Autoritetet portugeze kanë arrestuar katër persona pas ndalimit të një nëndetëseje në Oqeanin Atlantik, e cila transportonte më shumë se 1.7 tonë kokainë drejt Gadishullit Iberik.
Nëndetësja u lokalizua dhe u sekuestrua ditët e fundit. Pamjet tregojnë momentin kur policia e marina portugeze rrethojnë mjetin e hipin në bord, duke sekuestruar lëndën narkotike të klasës A dhe arrestuar ekuipazhin, i përbërë nga katër persona me origjinë nga Amerika e Jugut.
Policia njoftoi se të arrestuarit, dy ekuadorianë, një venezuelas dhe një kolumbian, janë lënë në paraburgim pas paraqitjes në gjykatë në ishujt Azore. Shefi i Njësisë Portugeze Kundër Trafikut të Drogës, Vítor Ananias, deklaroi se kombësitë e ndryshme të të dyshuarve tregojnë se organizata pas tyre operon ndërkombëtarisht.
Qendra për Analizë dhe Operacione Detare me seli në Lisbonë kishte marrë informacione se një organizatë kriminale po përgatiste nisjen e një nëndetëseje të ngarkuar me kokainë, e destinuar për tregjet evropiane.
Pak ditë më vonë, një anije portugeze lokalizoi mjetin rreth 1.000 milje detare (rreth 1.850 km) nga brigjet e Lisbonës, në një operacion të mbështetur nga Agjencia Kombëtare Britanike e Krimeve dhe Administrata Amerikane Kundër Drogës (DEA).
Pas sekuestrimit, mjeti nuk mund të tërhiqej drejt bregut për shkak të motit të keq dhe strukturës së brishtë, ndaj u fundos në det të hapur.
“Mes nxehtësisë, avujve të karburantit dhe dallgëve të larta, qëndrimi në bord është jashtëzakonisht i vështirë. Pas 15-20 ditësh, gjithçka që dëshiron është të shpëtosh,” tha Ananias për gazetarët.
Në mars, një tjetër mjet i ngjashëm që transportonte 6.5 tonë kokainë u ndalua 1.200 milje detare nga Lisbona. Ngjarja ndodh në një kohë kur administrata amerikane ka intensifikuar goditjet ndaj mjeteve që dyshohen për trafik droge drejt SHBA-ve.
Javën e kaluar, tre persona u vranë në një sulm amerikan ndaj një mjeti të dyshuar për trafik droge në Karaibe, sipas sekretarit amerikan të mbrojtjes, Pete Hegseth.
Veprimet e tilla kanë ngjallur debate mbi ligjshmërinë e tyre sipas së drejtës ndërkombëtare dhe janë kritikuar ashpër nga liderë të Amerikës Latine, qytetarë të të cilëve janë shpesh mes viktimave të këtyre operacioneve. /A.Z/UBT News/
Operacion i madh sigurie për ndeshjen e Ligës së Evropës
Kanada drejt Eurovisionit? Debati mbi pjesëmarrjen e mundshme
Ushtria amerikane harton plane ndërhyrjeje në Nigeri pas urdhrit të Trump
Arrat – Një praktikë e thjeshtë me përfitime të mëdha për shëndetin
KB Bora emëron trajnerin e ri
Pritet takim i nivelit të lartë në dialog “sapo të krijohen kushtet”
Holanda shpallet vendi më i sigurt për udhëtime në vitin 2026
Gazetarja Vjosa Çerkini ligjëron në UBT për propagandën dhe rreziqet ndaj sigurisë kombëtare
Ngjarje e rëndë në Malishevë: Vriten dy vëllezër
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
