Lajmet
Asnjë lidhje me Transilvaninë dhe princin rumun, e vërteta si lindi Drakula
Historia ishte “frymëzuar nga ideja e dikujt që u varros para se të vdiste plotësisht”
Published
2 years agoon
By
UBT newsNga Ronan O’Connell
Një erë e fortë fryn pasdite në rrugën e shkretë të Tregut të Vjetër, pranë dyqaneve të mbyllura dhe restoranteve të zhytura në errësirë. Qyteti studentor irlandez Sligo duket sikur ka ngrirë. Ai kaloi 2 muaj në një bllokim të rreptë mbarëkombëtar të zbatuar nga qeveria irlandeze për të luftuar përhapjen e koronavirusit të ri, i cili në Irlandë vrau më shumë njerëz për frymë sesa në SHBA.
Herën e fundit që Sligo ishte kaq i boshatisur ishte 188 vjet më parë. Dhe në atë kohë fajtore ishte kolera. Epidemia e saj solli jo vetëm vdekje, varfëri, uri, kaos dhe dezertime, por edhe një vampir legjendar. Megjithatë, vetëm në fund të vitit 2018, studiuesit irlandezë arritën të bëjnë zbulimin befasues: në të vërtetë Drakula lindi në Sligo.
Në vitin 1832, në Old Market Street, një vajzë 14-vjeçare irlandeze ishte strukur në shtëpinë e saj gjatë shpërthimit të kolerës, e cila vrau më shumë se 10 për qind të popullsisë së qytetit. Skenat e kobshme rreth saj – varre masive, kufoma në rrugë, viktima të varrosura për së gjalli – ajo ia tregoi më vonë djalit të saj.
Emri i vogëlushit ishte Bram Stoker, dhe ato histori të zymta ishin një burim frymëzimi për të shkruar “Drakulën”, një nga romanet më me ndikim në historinë e njerëzimit. I botuar për herë të parë në vitin 1897, kjo përrallë me protagonist një vampir ka prodhuar dhjetëra filma, shfaqje, shfaqje televizive dhe libra.
Në romanin e Stoker, një avokat anglez shkon në vargmalet e Transilvanisë në Rumani, ku viziton një vend të izoluar të quajtur Kalaja e Drakulës. Atje ai sulmohet dhe burgoset nga vampiri që pi gjak, Konti Drakula. Pjesa tjetër është shumë e njohur.
Midis shumë teorive të kahershme rreth frymëzimit të Stoker mbi Drakulën, më popullorja është ajo sipas së cilës autori u motivua nga Vlad Hungulësi, një udhëheqës sadist rumun i famshëm për torturimin e armiqve të tij osmanë. Ky princ i shekullit XV-të quhej gjithashtu Drakulea.
Megjithatë, këtu duket se përfundojnë lidhjet midis Drakulës dhe Drakuleas. Pavarësisht nga mjedisi transilvanian – dhe fakti që Kështjella Bran e atij rajoni quhet sot edhe Kështjella e Drakulës – dëshmitë historike tregojnë se Vladi kishte pak lidhje me atë zonë dhe për më tepër nuk ka jetuar kurrë në atë kështjellë.
Pra përtej titullit të librit, ku i lindi Stoker ideja për Drakulën, një vampir që kishte vdekur por ishte ngjallur dhe që i infekton ata që kafshon, duke i shndërruar në vampirë? Përgjigja qëndron në Sligo, një qytet piktoresk që sot banohet nga 20.000 njerëz dhe që ndodhet në bregun perëndimor të Irlandës, i rrethuar nga pyje të dendura, male të gjelbër, plazhe ku fryn gjithmonë erë dhe lumenj të pasur me salmon.
Kështu pretendon historiania irlandez Merion Mekgeri, anëtare e Shoqërisë Sligo Stoker, e cila ka bërë kërkime të përpikta mbi lidhjet midis Drakulës dhe epidemisë së kolerës në këtë qytet të vogël. Mekgeri thotë se Stoker u frymëzua nga një rrëfim i frikshëm i asaj epidemie të shkruar nga nëna e tij, Sharlot Tornlej, e cila u izolua në shtëpinë e saj përpara se të ikte nga Sligo me familjen e saj.
Eseja e Tornlej mbeti e pabotuar dhe e ruajtur në një arkiv në Dublin, derisa Shoqëria Sligo Stoker e studioi tekstin dhe vitin e kaluar e shpërndau gjerësisht. “Kur u rrit Bram i kërkoi nënës së tij t’i shkruante kujtimet e saj mbi epideminë dhe ai e plotësoi rrëfimin duke përdorur hulumtimin e tij historik mbi epideminë e Sligos. Duke hulumtuar unë gjeta disa paralele me Drakulën.
Për shembull, Sharlot thotë se kolera hyn në qytetet portuale pasi ka udhëtuar me anije, dhe se ajo mund të udhëtojë në tokë si një mjegull. Pra njëlloj si Drakula, që i infekton njerëzit”– thotë historiania.
Megjithatë, lidhja më e fortë që gjeti ajo, ishte midis gjendjes së ndërmjetme të Drakulës – të qenit njëkohësisht i vdekur dhe i vetëdijshëm – dhe përshkrimit të Tornlej mbi viktimat e kolerës që u varrosën të gjallë. Stoker u magjeps shumë nga ky detaj. Aq sa titulli i parë i romanit qe “The Undead”, përpara se botuesi i tij ta ndryshonte më vonë atë në “Drakula”.
Historitë e kolerës që i rrëfeu Tornlej Stokerit ishin realiste, thotë Fiona Galager, historiane irlandeze që është marrë me studimin e asaj epidemie. Përhapja vrau deri në 1000 banorë të Sligos dhe shkaktoi kaos. Për t’i ndaluar banorët të arratiseshin nga qyteti i prekur nga sëmundjet (dhe më pas përhapja e saj në vende të tjera), rreth Sligos u hapën llogore dhe u ngrit një bllokadë rrugësh.
Kolera e sulmoi Sligon aq fort dhe shpejt saqë kufomat shtriheshin në rrugë, dhe 20 marangozët e qytetit nuk mundeshin të përballonin dot kërkesën për arkivole. “Shumë trupa mbetën pa arkivole” thotë Galager. Ndaj rreth 500 viktima u mbështollën me çarçafë dhe u varrosën në një varr masiv.
Shumica e mjekëve dhe infermierëve në Sligo vdiqën nga sëmundja. Shumica e klerikëve u larguan dhe banorët e bllokuar në qytet u rebeluan. Banorëve të Sligos siç ishte edhe nëna e Stoker, po u dukej se bota po merrte fund. Sligo, shkroi Tornlej në dëshminë e kërkuar nga djali i saj ishte bërë “si një qytet i të vdekurve”.
Sharlot thotë se ndërsa epidemia përshkallëzohej, personeli infermieror i tmerruar do t’i merrte pacientët, që më parë ishin trullosur me laudan ose opium, dhe do t’i vendoste të gjallë në varrezat masive. Përshkrime të tilla, pohon shkrimtari, e ndezën imagjinatën e tij.
Edhe pse ishte një figurë shumë e rezervuar, autori e pranoi në një intervistë të rrallë mbi romanin “Drakula”, se historia ishte “frymëzuar nga ideja e dikujt që u varros para se të vdiste plotësisht”. Vitin e kaluar, Sligo e ka përqafuar këtë lidhje të sapo zbuluar me Drakulën dhe shpreson ta përdorë atë për të tërhequr turistët.
Një nga pasardhësit e Stoker, shkrimtari kanadez Dakre Stoker, e vizitoi qytetin vitin e kaluar për të marrë pjesë në një ngjarje që festonte lidhjet e Sligos me Drakulën. Pra Drakula nuk ka asnjë lidhje me Transilvaninë. Ai lindi në Sligo, dhe ishte produkt letrar i një epidemie./bota.al
You may like
Lajmet
Dy stadiume në garë për finalen e Ligës së Kampionëve 2029
Published
20 hours agoon
October 31, 2025By
UBT News
UEFA ka konfirmuar se finalja e Ligës së Kampionëve për vitin 2029 mund të zhvillohet ose në stadiumin “Spotify Camp Nou” të Barcelonës, ose në Wembley të Londrës.
Pas dorëzimit të ofertave, Spanja dhe Anglia janë dy vendet që garojnë për të pritur ndeshjen më të madhe të futbollit evropian për klube.
Camp Nou, që po rikonstruktohet dhe pritet të rihapet së shpejti, do të ketë kapacitet më të madh dhe teknologji moderne. Stadiumi ka pritur dy herë finalen e Champions League – në vitet 1989 dhe 1999.
Nga ana tjetër, Wembley është një nga stadiumet më të famshme në botë dhe ka qenë mikpritës i shumë finaleve, përfshirë atë të sezonit 2023/24, ku Real Madrid fitoi trofeun.
UEFA pritet të marrë vendimin përfundimtar për vendin e finales së vitit 2029 në muajt e ardhshëm./S.K/KP/
Lajmet
Osmani: Do të bëj çmos për të evituar zgjedhjet, edhe pak ditë sqarohen të gjitha
Published
21 hours agoon
October 31, 2025By
UBTnews
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ka thënë se kryetari i Vetëvendosjes, Albin Kurti, ka propozuar që ta takojë edhe njëherë para se të përfundojë afati 10-ditor.
Osmani ka theksuar se, pavarësisht kërkesave të disa partive politike për zgjedhje të reja, detyrimi i saj si Presidente është që të bëjë çdo përpjekje për t’i shmangur ato.
“Kryetari i VV-së, njëkohësisht kryeministër në detyrë, ka kërkuar që të më takojë edhe njëherë para se të skadojë afati 10-ditor, dhe pas konsultimeve që ka brenda partisë politike — a do të vijë apo jo, është çështje e tyre, por ne kemi detyrim kushtetues që të respektojmë ato afate. Pastaj, nëse ka propozim për mandatar të ri, atëherë hyjnë në shprehje dispozita të reja kushtetuese dhe afate të reja, por megjithatë, nëse nuk ka qeveri, dihen ato që janë 30-40 ditë për mbajtjen e zgjedhjeve”, tha Osmani.
Presidentja gjithashtu ka shprehur keqardhje që, sipas saj, vonesat në konsolidimin e institucioneve kanë kushtuar shumë vendit.
“Është fat i keq për Kosovën dhe qytetarët që partitë politike nuk kanë arritur të konsolidojnë e konstituojnë të gjitha institucionet, përfshirë edhe Qeverinë, dhe ka kaluar kohë e gjatë e humbur, dhe bashkë me kohën kemi humbur edhe shumë mundësi për vendin tonë. Si Presidente do të angazhohem që të respektohet Kushtetuta në përpikëri. Por një gjë që është shumë me rëndësi ta dini është që aktgjykimet e Gjykatës Kushtetuese thonë se Presidentja duhet të bëjë çmos që t’i evitojë zgjedhjet. Partitë politike kanë qëndrimet e tyre: dikush dëshiron sot, nesër, pasnesër, por detyrimi i Presidentes është tjetër. Detyrimi i Presidentes është që të bëjë çmos që të evitohen zgjedhjet, dhe atë detyrim unë duhet ta kryej në përputhje të plotë me Kushtetutën. Prandaj do t’ju lutem për durim edhe për pak ditë, derisa të sqarohen të gjitha rrethanat rreth caktimit të mandatarit të dytë”, tha ajo.
Osmani ka bërë të ditur se ende nuk dihet nëse Vetëvendosje do të dalë me propozim për mandatar të ri, duke theksuar se kjo pritet të sqarohet në fillim të javës së ardhshme.
“Tani aty nuk u sqarua që do të vijnë me propozim, por u përmend si mundësi, e cila përfundimisht do të sqarohet në fillim të javës së ardhshme. Me Kushtetutë lejohet, pra nuk ka kufizim për mandatarin e dytë; për mandatarin e parë është ai që ka shumicën. Nuk janë të përcaktuara me Kushtetutë kriteret. Në rastin konkret, obligimi i Gjykatës është që Presidentja duhet të bëjë çmos për të evituar zgjedhjet, dhe unë duhet ta dëshmoj që kam bërë çmos për t’i evituar zgjedhjet. Mirëpo, nuk mund të paragjykojë se me çfarë propozimi do të vijë VV-ja, sepse sot u kërkua kohë për takim, pasi është brenda afatit të caktuar deri më 5 nëntor. Ne jemi në konsultime e sipër me ekipin tim rreth asaj se cilat do të jenë kriteret — të zëmë që nuk mund të mandatohet dikush që është i involvuar në korrupsion — që do t’i marrim parasysh si kritere mbizotëruese. Në fillim të javës do të kuptojmë nëse do të ketë propozim apo jo”, theksoi Osmani.
Në vijim, Presidentja ka folur edhe për çështjen e buxhetit dhe Planit të Rritjes, një instrument i Bashkimit Evropian që parashikon mbi 800 milionë euro për Kosovën.
“Çështja e dytë që kam ngritur është nëse mund të gjejmë rrugë përpara për procedimin e buxhetit dhe Planit të Rritjes, një instrument i BE-së ku Kosovës i jepen mbi 800 milionë euro. Sa më shumë vonesa, aq më shumë humbim mundësinë në këtë qasje. Nuk kishte gatishmëri nga një numër i madh për procedimin e buxhetit që u miratua sot. Megjithatë, unë propozova që të shohim mundësi të tjera kushtetuese, një prej tyre është të miratohet zgjatja e buxhetit të vjetshëm, së paku deri më 31 mars 2026, që qytetarët të mos përballen me mungesë pagash dhe mirëqenieje. Kjo do të ishte gjendje e rëndë, sepse mbijetesa e tyre varet nga paga që marrin në fund të muajit. ”
Osmani ka shtuar se, nëse mungon vullneti nga qeveria, ajo vetë është e gatshme ta ndërmarrë nismën për zgjatjen e buxhetit dhe procedimin e Planit të Rritjes, duke theksuar se një veprim i tillë njihet si e drejtë kushtetuese e Presidentes./EO
Kylian Mbappé është shpallur golashënuesi më i mirë në Evropë për sezonin 2024/25, duke fituar për herë të parë në karrierë Këpucën e Artë.
Ceremonia u mbajt në zonën presidenciale të “Santiago Bernabéu”-s, ku sulmuesi francez u prit me nderime nga shokët e skuadrës, drejtuesit dhe presidenti i Real Madridit, Florentino Pérez.
Mbappé shënoi 31 gola në 34 ndeshje të La Ligës, duke u bërë lojtari i tretë në historinë e Real Madridit që fiton këtë çmim, pas Hugo Sánchez (1989/90) dhe Cristiano Ronaldos, i cili e fitoi tri herë me “Los Blancos”.
“Është kënaqësi e madhe ta marr këtë çmim. Faleminderit shokëve të skuadrës dhe gjithë klubit që më kanë ndihmuar. Është një ditë e veçantë për mua dhe për familjen time. Shpresoj ta fitoj përsëri sezonin e ardhshëm”, tha Mbappé gjatë fjalimit të tij.
Presidenti Pérez e vlerësoi yllin francez duke thënë: “Ky është fryt i punës së tij. Jam shumë krenar që kemi një lojtar si Kylian, i cili përfaqëson vlerat e Real Madridit.”
Me këtë sukses, Mbappé i jep fund një dekade pa “Këpucë të Artë” në klubin madrilen dhe konfirmon statusin e tij si lider i ri i “Los Blancos”./S.K/KP/
Lajmet
Kryetari Basha: Heroizmi i policëve të rënë është vazhdimësi e lavdisë sonë kombëtare
Published
22 hours agoon
October 31, 2025By
UBTnews
Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Dimal Basha, mori pjesë në aktivitetin që u mbajt sot në Pejë, në nderim të policëve të rënë në krye të detyrës, ngjarje tradicionale kjo e organizuar nga Sindikata e Policisë së Kosovës.
Në fjalën e tij kryetari Dimal Basha shprehu mirënjohjen më të thellë për familjarët e policëve të rënë, të cilët, siç tha ai, mbeten shembulli më fisnik i sakrificës dhe dashurisë për atdheun. Heroizmi i tyre, shtoi kryetari Basha, është vazhdimësi e lavdisë sonë kombëtare, që përcillet nga brezat që trasuan rrugën drejt lirisë e deri tek zyrtarët tanë policorë që sot mbrojnë rendin kushtetues të shtetit tonë.
Kryetari i Kuvendit tha se Policia e Kosovës është ndër institucionet më të besuara dhe më të respektuara në vend, fakt ky i dëshmuar edhe nga raportet ndërkombëtare, ku Kosova renditet si vendi më i sigurt në Evropë, dhe i treti në botë.
“Në emër të Kuvendit të Republikës së Kosovës shpreh respektin dhe mirënjohjen më të lartë për të gjithë zyrtarët policorë që çdo ditë qëndrojnë në vijën e parë të mbrojtjes së rendit, ligjit dhe sigurisë publike. Kujtimi për policët tanë heroikë do të mbetet përherë i gjallë në zemrat tona. Sakrifica dhe përkushtimi i tyre do të frymëzojë çdo brez që vjen, për ta dashur atdheun tonë me të njëjtin ideal, me të njëjtin guxim dhe me të njëjtin shpirt sakrifice”, theksoi kryetari Basha./EO
TikTok fshin mbi 189 milionë video
Pse fryhet barku? Shkaqet dhe zgjidhjet më të zakonshme
Ja pse Selena Gomez zhduket herë pas here nga interneti
Dy stadiume në garë për finalen e Ligës së Kampionëve 2029
Osmani: Do të bëj çmos për të evituar zgjedhjet, edhe pak ditë sqarohen të gjitha
Ekspertët paralajmërojnë: Këto dy ushqime të përpunuara e dëmtojnë trurin
Fansat mbeten pa fjalë, Cardi B pranon se nuk i ka larë flokët për muaj të tërë
Mbappé fiton Këpucën e Artë
BMW-ja e Papës shitet për 156,000 euro
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet1 week agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
