Kuriozitete

Asnjë lidhje me Transilvaninë dhe princin rumun, e vërteta si lindi Drakula

Historia ishte “frymëzuar nga ideja e dikujt që u varros para se të vdiste plotësisht”

Published

on

Nga Ronan O’Connell

Një erë e fortë fryn pasdite në rrugën e shkretë të Tregut të Vjetër, pranë dyqaneve të mbyllura dhe restoranteve të zhytura në errësirë. Qyteti studentor irlandez Sligo duket sikur ka ngrirë. Ai kaloi 2 muaj në një bllokim të rreptë mbarëkombëtar të zbatuar nga qeveria irlandeze për të luftuar përhapjen e koronavirusit të ri, i cili në Irlandë vrau më shumë njerëz për frymë sesa në SHBA.

Herën e fundit që Sligo ishte kaq i boshatisur ishte 188 vjet më parë. Dhe në atë kohë fajtore ishte kolera. Epidemia e saj solli jo vetëm vdekje, varfëri, uri, kaos dhe dezertime, por edhe një vampir legjendar. Megjithatë, vetëm në fund të vitit 2018, studiuesit irlandezë arritën të bëjnë zbulimin befasues: në të vërtetë Drakula lindi në Sligo.

Në vitin 1832, në Old Market Street, një vajzë 14-vjeçare irlandeze ishte strukur në shtëpinë e saj gjatë shpërthimit të kolerës, e cila vrau më shumë se 10 për qind të popullsisë së qytetit. Skenat e kobshme rreth saj – varre masive, kufoma në rrugë, viktima të varrosura për së gjalli – ajo ia tregoi më vonë djalit të saj.

Emri i vogëlushit ishte Bram Stoker, dhe ato histori të zymta ishin një burim frymëzimi për të shkruar “Drakulën”, një nga romanet më me ndikim në historinë e njerëzimit. I botuar për herë të parë në vitin 1897, kjo përrallë me protagonist një vampir ka prodhuar dhjetëra filma, shfaqje, shfaqje televizive dhe libra.

Në romanin e Stoker, një avokat anglez shkon në vargmalet e Transilvanisë në Rumani, ku viziton një vend të izoluar të quajtur Kalaja e Drakulës. Atje ai sulmohet dhe burgoset nga vampiri që pi gjak, Konti Drakula. Pjesa tjetër është shumë e njohur.

Midis shumë teorive të kahershme rreth frymëzimit të Stoker mbi Drakulën, më popullorja është ajo sipas së cilës autori u motivua nga Vlad Hungulësi, një udhëheqës sadist rumun i famshëm për torturimin e armiqve të tij osmanë. Ky princ i shekullit XV-të quhej gjithashtu Drakulea.

Megjithatë, këtu duket se përfundojnë lidhjet midis Drakulës dhe Drakuleas. Pavarësisht nga mjedisi transilvanian – dhe fakti që Kështjella Bran e atij rajoni quhet sot edhe Kështjella e Drakulës – dëshmitë historike tregojnë se Vladi kishte pak lidhje me atë zonë dhe për më tepër nuk ka jetuar kurrë në atë kështjellë.

Pra përtej titullit të librit, ku i lindi Stoker ideja për Drakulën, një vampir që kishte vdekur por ishte ngjallur dhe që i infekton ata që kafshon, duke i shndërruar në vampirë? Përgjigja qëndron në Sligo, një qytet piktoresk që sot banohet nga 20.000 njerëz dhe që ndodhet në bregun perëndimor të Irlandës, i rrethuar nga pyje të dendura, male të gjelbër, plazhe ku fryn gjithmonë erë dhe lumenj të pasur me salmon.

Kështu pretendon historiania irlandez Merion Mekgeri, anëtare e Shoqërisë Sligo Stoker, e cila ka bërë kërkime të përpikta mbi lidhjet midis Drakulës dhe epidemisë së kolerës në këtë qytet të vogël. Mekgeri thotë se Stoker u frymëzua nga një rrëfim i frikshëm i asaj epidemie të shkruar nga nëna e tij, Sharlot Tornlej, e cila u izolua në shtëpinë e saj përpara se të ikte nga Sligo me familjen e saj.

Eseja e Tornlej mbeti e pabotuar dhe e ruajtur në një arkiv në Dublin, derisa Shoqëria Sligo Stoker e studioi tekstin dhe vitin e kaluar e shpërndau gjerësisht. “Kur u rrit Bram i kërkoi nënës së tij t’i shkruante kujtimet e saj mbi epideminë dhe ai e plotësoi rrëfimin duke përdorur hulumtimin e tij historik mbi epideminë e Sligos. Duke hulumtuar unë gjeta disa paralele me Drakulën.

Për shembull, Sharlot thotë se kolera hyn në qytetet portuale pasi ka udhëtuar me anije, dhe se ajo mund të udhëtojë në tokë si një mjegull. Pra njëlloj si Drakula, që i infekton njerëzit”– thotë historiania.

Megjithatë, lidhja më e fortë që gjeti ajo, ishte midis gjendjes së ndërmjetme të Drakulës – të qenit njëkohësisht i vdekur dhe i vetëdijshëm – dhe përshkrimit të Tornlej mbi viktimat e kolerës që u varrosën të gjallë. Stoker u magjeps shumë nga ky detaj. Aq sa titulli i parë i romanit qe “The Undead”, përpara se botuesi i tij ta ndryshonte më vonë atë në “Drakula”.

Historitë e kolerës që i rrëfeu Tornlej Stokerit ishin realiste, thotë Fiona Galager, historiane irlandeze që është marrë me studimin e asaj epidemie. Përhapja vrau deri në 1000 banorë të Sligos dhe shkaktoi kaos. Për t’i ndaluar banorët të arratiseshin nga qyteti i prekur nga sëmundjet (dhe më pas përhapja e saj në vende të tjera), rreth Sligos u hapën llogore dhe u ngrit një bllokadë rrugësh.

Kolera e sulmoi Sligon aq fort dhe shpejt saqë kufomat shtriheshin në rrugë, dhe 20 marangozët e qytetit nuk mundeshin të përballonin dot kërkesën për arkivole. “Shumë trupa mbetën pa arkivole” thotë Galager. Ndaj rreth 500 viktima u mbështollën me çarçafë dhe u varrosën në një varr masiv.

Shumica e mjekëve dhe infermierëve në Sligo vdiqën nga sëmundja. Shumica e klerikëve u larguan dhe banorët e bllokuar në qytet u rebeluan. Banorëve të Sligos siç ishte edhe nëna e Stoker, po u dukej se bota po merrte fund. Sligo, shkroi Tornlej në dëshminë e kërkuar nga djali i saj ishte bërë “si një qytet i të vdekurve”.

Sharlot thotë se ndërsa epidemia përshkallëzohej, personeli infermieror i tmerruar do t’i merrte pacientët, që më parë ishin trullosur me laudan ose opium, dhe do t’i vendoste të gjallë në varrezat masive. Përshkrime të tilla, pohon shkrimtari, e ndezën imagjinatën e tij.

Edhe pse ishte një figurë shumë e rezervuar, autori e pranoi në një intervistë të rrallë mbi romanin “Drakula”, se historia ishte “frymëzuar nga ideja e dikujt që u varros para se të vdiste plotësisht”. Vitin e kaluar, Sligo e ka përqafuar këtë lidhje të sapo zbuluar me  Drakulën dhe shpreson ta përdorë atë për të tërhequr turistët.

Një nga pasardhësit e Stoker, shkrimtari kanadez Dakre Stoker, e vizitoi qytetin vitin e kaluar për të marrë pjesë në një ngjarje që festonte lidhjet e Sligos me Drakulën. Pra Drakula nuk ka asnjë lidhje me Transilvaninë. Ai lindi në Sligo, dhe ishte produkt letrar i një epidemie./bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

Po vazhdon trajtimin kundër kancerit, kjo është gjendja aktuale e Kate

Published

on

Kate Middleton është një figurë shumë e njohur dhe e dashur për publikun, duke u bërë një ikonë e modës dhe e humanizmit. Ajo ka bërë shumë punë për organizata bamirësie dhe ka mbështetur një gamë të gjerë kauzash sociale dhe arsimore, përfshirë shëndetin mendor, edukimin dhe mbështetje për fëmijët dhe familjet.

Kate Middleton “po kalon mirë” mes rrugëtimit të saj ndaj kancerit sipas Princit William.

Të mërkurën, më 6 nëntor, Princi, foli me transmetuesit britanikë disa orë përpara se çmimet e tij Earthshot Prize do të jepeshin në Cape Town dhe tha për Kate: “Ajo po ia del shumë mirë, faleminderit. Dhe me shpresë, ajo po shikon sonte. Kështu që më brohorisni.”

Princesha Kate, e cila filloi trajtimin e saj të kancerit në shkurt, njoftoi përfundimin e kimioterapisë në shtator.

“Ajo ka qenë e mrekullueshme gjatë këtij viti. Unë e di se ajo do të jetë me të vërtetë e etur për të parë që sonte të jetë një sukses“, shtoi William.

Në shtëpi, në Windsor, me Kate janë tre fëmijët e çiftit, fëmijët Princi George, 11 vjeç, Princesha Charlotte, 9 vjeç dhe Princi Louis, 6 vjeç.

Gjatë bisedës, William u pyet nëse e gjithë familja ndoqi shembullin e tij dhe bëri përpjekjet e tyre për mjedisin.

“Po, mirë, e dini, çdo familje përpiqet të bëjë ç’është e mundur për të ndihmuar në lidhje me mjedisin,” tha ai. “Ne kalojmë në të gjitha bazat e riciklimit dhe sigurohemi të minimizojmë përdorimin e ujit dhe fikim dritat kur largohemi nga shtëpia dhe gjëra të tilla e sigurohu, që është e arsyeshme, në atë që bëjmë rreth mjedisit.” /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Këshilla për të kursyer energji elektrike gjatë dimrit

Published

on

Kursimi i energjisë elektrike është një hap i rëndësishëm për të ulur shpenzimet dhe për të kontribuar në ruajtjen e mjedisit. Çmimet e energjisë do të mbeten të larta, pjesa më e madhe e njerëzve do të jenë duke u ankuar. Ne do të ju tregojmë një udhëzues me 23 këshilla që rekomandohet të ndjekin si familjet ashtu edhe bizneset, ndër të cilat është edhe larja e rrobave në temperaturë të ulët.

1) Izolimi i hapësirave të papërdorura: Ne mbyllim elementët e ngrohjes dhe dyert e brendshme (nëse ka) që çojnë në korridore ose afër shkallëve. Mbyllim kalimet natyrore të ajrit, duke parandaluar që ajri i ngrohtë të dalë nga shtëpia.

2) Radiatorët e lirë: Radiatorët nuk duhet të jenë të mbuluar, p.sh. me mbulesa ose të penguara nga mobiljet.

3) Bllokim dyer dhe dritare: Vendosim shirita izolues ose perde. Kur tërhiqen perdet, reduktojnë humbjen e nxehtësisë nga një dhomë e nxehtë deri në 10%.

4) Kontrollojmë gomën izoluese në dyert e frigoriferëve, ngrirësve dhe furrave, që të ketë kontakt të mirë dhe të mos ketë humbje energjie (humbje ftohjeje).

5) Kufizojmë kohën kur e lëmë derën e frigoriferit hapur. Kështu minimizojmë kohën e rikuperimit të temperaturës (humbja e ftohjes, drita e radiatorit) me pasojë uljen e konsumit nga funksionimi i motorit.

6) Rregullojmë termostatin: a) të sistemit të ftohjes së frigoriferëve dhe ngrirësve në një temperaturë më të lartë, b) të ngrohësit të ujit në temperatura më të ulëta, c) të kondicionit të ajrit (nëse e lëmë hapur) gjatë orëve tona. Gjatë gjumit mund të ulim temperaturën deri në dy gradë.

7) Vendosja e pajisjeve shtëpiake (p.sh. frigoriferi, ngrirësi dhe tharësja e rrobave) larg burimeve të ngrohjes.

8) Lajmë rrobat në lavatriçe në temperaturë të ulët.

9) Mbyllni pajisjet në modalitet gatishmërie (në gatishmëri).

10) Kur nuk përdorim oxhakun, oxhaku duhet të mbyllet nga grila e tij.

11) E mbyllim furrën 10-15 minuta para përfundimit të gatimit, nxehtësia që ekziston mjafton për të përgatitur ushqimin.

12) Enët e gatimit duhet të përshtaten mirë në kuzhinë.

13) Sa herë që është e mundur gjatë gatimit, ne përdorim një tenxhere me presion.

14) E ulim ndriçimin sa më shumë që të jetë e mundur në pajisjet me ekrane (p.sh. PC, TV).

15) Instalimi i një termostati të programueshëm: Një termostat i programueshëm lejon që temperaturat të paracaktohen për periudha të ndryshme të ditës. Në të njëjtën kohë, kursen para, si për kondicioner, ashtu edhe për ngrohje.

16) Montimi i valvulave termostatike në radiatorë: Ato lejojnë rregullimin automatik të rrjedhës së ujit të nxehtë sipas temperaturës së dëshiruar të çdo dhome veç e veç. Ato vendosen në mënyrë lokale në çdo radiator dhe rregullojnë në mënyrë progresive rrjedhën e ujit. Kështu, çdo trup ngrohës bëhet i pavarur dhe izolohet automatikisht kur arrihet temperatura e dëshiruar, ndërsa pjesa tjetër e hapësirave që kanë nevojë për ngrohje vazhdojnë të funksionojnë.

17) Instalimi i sistemit të kompensimit në bojler.

18) Mirëmbajtja e sistemit të ngrohjes/ftohjes. p.sh. bojler, pompa ngrohëse, kondicionerë.

19) Montimi i një ngrohësi uji diellor.

20) Zëvendësimi i pajisjeve me pajisje me efikasitet të lartë të energjisë bazuar në kornizën e etiketimit të energjisë dhe specifikimet EnergyStar.

21) Ndërrimi i llambave me teknologji led.

22) Ndërrimi i kornizave ekzistuese me termoizolues të rinj – energjetikë.

23) Instalimi i sistemit të menaxhimit të energjisë. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Si të ndiheni më pozitivë? Ja këshillat për ta nisur ditën mbarë

Published

on

Po, gjithmonë! Të qëndrosh pozitiv është një forcë e madhe në jetë. Edhe kur hasim vështirësi, energjia pozitive mund të na ndihmojë të kalojmë përpara. Cilësia e mendimeve ndikon direkt në mënyrën se si ndihemi çdo ditë. Optimizmi dhe mendimi pozitiv mund të përmirësojnë vetëvlerësimin dhe shëndetin tonë mendor.

Më poshtë janë disa hapa të thjeshtë që mund t’ju ndihmojnë ta stabilizoni jetën;

Filloni ditën me pozitivitet – Momentet e para pasi zgjoheni janë të rëndësishme për mënyrën si do të ndihemi gjatë ditës. Në vend që të hapni telefonin për të parë lajmet, lexoni diçka frymëzuese, duke shkruar në bllok gjërat për të cilat jeni mirënjohës, ose duke kaluar pak kohë me kafshën tuaj shtëpiake (nëse keni).

Këto 5 minuta me mendime pozitive ndryshojnë energjinë për gjithë ditën dhe do të ndihmojnë në riprogramimin e trurit për të shmangur mendimet negative.

Bëhuni miku më i mirë i vetes – Përdorni afirmime pozitive dhe krijoni një ambient që ju ndihmon të ndiheni mirë. Përdorni fjalë të mbushura me dashuri për veten. Komplimentoni atë, besoni në vendimet tuaja dhe kështu do të rrisni vetvlerësimin.

Përmirësoni fjalorin – Truri ynë është i ndjeshëm ndaj fjalëve që përdorim çdo ditë. Psh, kur thoni “duhet të shkoj në punë,” kjo tingëllon si ndetyrim. Në vend të kësaj, provoni të thoni “kam mundësinë të shkoj në punë” dhe do ta shihni si ndryshon perspektiva juaj. Ky ndryshim i vogël ju ndihmon të vlerësoni më shumë mundësitë që keni në jetë.

Këto ndryshime të vogla në mënyrën se si mund të filloni ditën dhe si të përdorni fjalët tuaja mund të sjellin një ndikim të madh në jetën tuaj. Provoni këto teknika për 30 ditë dhe shikoni se si do të përmirësohet humori dhe mënyra se si e jetoni jetën. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Njihuni me fshatin e vogël italian ku askush nuk flet italisht

Published

on

I quajtur “Provence e Vogël” e Italisë, Sancto Lucio de Coumboscuro është një fshat i izoluar në pothuajse çdo kuptim. I ndodhur pranë kufirit midis Piemontes të Italisë dhe Francës, vizitorët duhet të fluturojnë për në Torino, të marrin një tren dhe më pas një autobus për të shkuar në fshat.

Ata që udhëtojnë drejt këtij fshati, do të pyesnin nëse janë në vendin e duhur, veçanërisht kur vendasit u thonë mirupafshim me “arveire” dhe jo me “arrivederci”, dhe gjuha zyrtare është provansale, një dialekt i lashtë mesjetar neolatine i oksitanishtes, gjuha e folur në të gjithë rajonin Occitania të Francës.

Vetëm 30 e më shumë njerëz jetojnë në fshat dhe jeta nuk është aspak e lehtë për vendasit. Energjia elektrike mungon për javë të tëra gjatë dimrit, ndërsa lidhja me internet është minimale.

“Ne nuk kemi televizor. Nuk të mungon ajo që nuk keni pasur kurrë në fillim. Kur ka ndërprerje të energjisë elektrike për 15 ditë rresht, nuk ka arsye për panik: ne thërrasim gjyshërit tanë për llambat e vjetra të naftës”, thotë për CNN banorja vendase Agnes Garrone, 25 vjeç.

“Jam mësuar të zgjohem në agim për të kullotur delet. Punoj 365 ditë në vit, zero pushime. Nuk njoh Krishtlindje dhe Vitin e Ri, sepse edhe gjatë festave, kopetë e mia kanë nevojë për të ngrënë dhe për t’u kujdesur. Është një jetë sakrifice, por është shumë shpërblyese kur sheh lindjen e një qengji”, tha ajo. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara