Mbrëmja e 13 prillit 2024 ishte një datë e rëndësishme për Diasporën Shqiptaro-Amerikane. Në ambiente të Fordham Preparatory School, në sallën e Leonard Theatre, u organizua një ngjarje e veçantë për premierën e një filmi dokumentar të quajtur “Shpëtimtari i Kosovës, Joe Dio Guardi”.

Filmi është prodhuar nga aktori i njohur shqiptaro-amerikan Hysen Zeqaj, është një portret i jetës dhe veprimtarisë së Joe Dio Guardit, një politikan i lartë amerikan me prejardhje arbëreshe. Në këtë dokumentar, Zeqaj ka dhënë një përshkrim të detajuar të angazhimit të Dio Guardit në ndihmë të Kosovës gjatë periudhës së konfliktit, shkruan Qemal Zylo për Gazeta Dielli.

Historia e vërtetë e përpjekjeve të tij, mundit dhe sakrificave për të sensibilizuar politikanët amerikanë dhe opinionin publik për situatën e rëndë në Kosovë është paraqitur në një mënyrë që prek zemrat. Duke filluar nga angazhimi i tij në Kongresin Amerikan deri te krijimi i organizatës shqiptaro-amerikane “Liga Qytetare Amerikane” (AACL), Dio Guardi u bë një zë i fortë për të drejtat e shqiptarëve në Ballkan. Fotot dhe pamjet filmike të shfaqura në dokumentar janë një dëshmi e mjeshtërisë së prodhimit, dhe lidhjet e Dio Guardit me politikanët më të lartë të Amerikës tregojnë për ndikimin e tij të madh në sensibilizimin e opinionit dhe mobilizimin e shqiptarëve për të drejtat e tyre.

Dokumentari u shqua nga fakte historike dhe ngjarje të padiskutueshme që shënuan përpjekjet dhe angazhimin e Joe Dio Guardit për të sensibilizuar botën për situatën e Kosovës nën regjimin e Millosheviçit. Duke filluar nga aktivitetet e tij në Kongresin Amerikan, deri te udhëtimet në Kosovë pas bombardimeve të NATO-s, Dio Guardi u shndërrua në një zë të fuqishëm për të drejtat e shqiptarëve në Ballkan.

Pjesëmarrësit në premierën e filmit përshëndetën përpjekjet e Dio Guardit dhe vlerësuan kontributin e tij në ndërgjegjësimin e opinionit publik për ngjarjet në Kosovë. Përfaqësues të shoqatave dhe medias shqiptaro-amerikane, si dhe personalitete të njohura të diasporës, morën pjesë në këtë ngjarje të rëndësishme për të ndarë një moment reflektimi dhe mirënjohje për figurën e jashtëzakonshme të Joe Dio Guardit.

Pjesëmarrësit e mbrëmjes u falënderuan reciprokisht për bashkërendimin dhe mbështetjen e tyre në këtë ngjarje të rëndësishme. Figurat e rëndësishme të diasporës, përfshirë ambasadorin e Kosovës në NY, deputetët shqiptarë në parlamentin e Serbisë dhe të Kosovës, si dhe personalitete të shoqatave dhe biznesmenët e suksesshëm, i shprehën respektin e tyre DioGuardit dhe bashkëpunimit të tyre për të avancuar çështjet e rëndësishme për komunitetin shqiptaro-amerikan. Në të njëjtën mënyrë, prezantimi i personaliteteve të ndritura të diasporës në këtë mbrëmje u bë një shprehje e fortë e solidaritetit dhe unitetit të komunitetit shqiptaro-amerikan. Për të parë filmin morën pjesë personalitete si Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në Nju Jork, Ambasadori Blerim Reka, Shaip Kamberi, deputet shqiptar në Parlamentin e Serbisë, Kryeatri i Komunës së Bujanocit, Nagip Arifi,  Ardita Sinani, këshilltare në qeverinë e Republikës së Kosovës dhe personalitete tjera.

Përmes misioneve të shumta në rajonin e Ballkanit, DioGuardi dhe e shoqja e tij Shirley Cloyes DioGuardi monitoruan dhe raportuan për kushtet sociale, ekonomike dhe politike në Kosovë dhe rajonin për Kongresin Amerikan. Pjesëmarrja e tyre aktive në fushatën e bombardimeve të NATO-s në Kosovë dhe angazhimi i tyre në drejtim të çështjeve të shqiptarëve në gjyqin e Hagës ndaj Millosheviçit i bën ata figura të rëndësishme për popullin shqiptar, shkruan Gazeta Dielli.

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

Ekspozita e skulpturave dhe kukullave artizane që përshkruan historitë e ish-të burgosurve në Spaç shënon një moment të rëndësishëm për të mbajtur gjallë kujtimet dhe për të nderuar vuajtjet e tyre nën regjimin diktatorial. Duke kombinuar artin me historinë, kjo ekspozitë sjell përpara publikut portrete të rralla dhe histori të mahnitshme, duke e bërë të mundur që brezat e ardhshëm të mësojnë dhe të kuptojnë kohën e errët të historisë së tyre kombëtare.

Në një ngjarje të rrallë, historia e 49 ish-të burgosurve politik në Spaç u ngrit në piedestalin e artit, në formën e një ekspozite të veçantë. Portretet e tyre, të krijuara me delikatesë me përdorimin e allçisë, shkëlqyen në dritën e ekspozitës, duke sjellë përpara syve historitë e tyre të mrekullueshme dhe rrugën e tyre të dhimbshme nëpër burgjet e regjimit të ashpër.

Hysen Ismailhaxhiaj, një nga ish-të burgosurit, që kishte kaluar 20 vite të jetës së tij nën hijen e Spaçit, ishte një prej tyre. Me zë të qartë dhe me fytyrën e përmbledhur nga vuajtjet, ai shpërthente një fjalë të fortë: “Ky sistem nuk mund të jetohet, është i papranueshëm”.

Historia e tij, e përcjellë nëpërmjet kësaj ekspozite, ishte një thirrje për të mos harruar gjakun dhe vuajtjet e atyre që kishin përballuar të njëjtën shteg të vështirë.

Bajram Dyrmishi, një tjetër ish-i burgosur, kujtonte me trishtim vitet e tij në burgun e Spaçit.

“Kam qenë nga viti 77-82. U dënova 7 për propagandë. Nuk bëra asgjë, por na fusnin kot në burg. Ruheshim. Jam nga Skrapari. U dënova sikur isha kundra partisë. 47 vjeç isha kur u dënova dhe me fëmijë. Punoja specialist ndërtimi. Më keq skishte. Punonim 3 turne. Futeshim nën tokë dhe nxirrnim bakër. Mërzitesha shumë. Njëherë më erdhi gruaja. Ata që vdisnin i cconin në një gjysmë metre. Më kanë vdekur shumë njerëz të njohur. Për ne që punonim ushqimi ishte mirë, ata që nuk punonin ishte keq”, tha Bajram Dyrmishi ish-i burgosur politik, 95 vjeç.

Edhe Gjon Prendi, me historinë e tij të rrugës nëpër burgjet komuniste ndau tregimin e tij. Nëpërmjet ekspozitës, ai dhe të tjerë si ai u bënë dëshmitarë të një periudhe të errët në historinë e Shqipërisë. Por më e veçanta ishte forma se si këto histori u transmetuan nëpërmjet artit. Kukullat artizanale, me fytyra të ngulitura në shprehje të ndryshme, sjellën përpara pamjet e tyre si figura të ndryshme nga një pasqyrë e shkatërruar e kohës. Çdo kukullë, një histori; çdo ekspresion, një vuajtje e fshehur nën hijen e kujtimit.

Kuratorët e kësaj ekspozite udhëtuan nëpër 8 qytete të vendit, për të grumbulluar jo vetëm portrete dhe kukulla, por edhe historitë personale të ish-të burgosurve. Kjo ekspozitë nuk ishte vetëm një shfaqje e artit, por një ftesë për të reflektuar mbi një periudhë të errët në historinë e Shqipërisë dhe për të nderuar atë që vuajtën dhe përjetuan në këto burgje simbolike./UBTNews/

Në një konferencë shtypi të organizuar në ditën e enjtes, u njoftua se filma të drejtuar nga personalitete të njohura si  në Kanë këtë vit. Ky njoftim krijoi shumë interes për spektatorët dhe kritikët e kinematografisë. Së bashku me këta regjisorë të njohur, edhe filma të rinj nga Jacques Audiard, Paul Schrader dhe Andrea Arnold do të shfaqen në konkurrencë në këtë edicion të 77-të të festivalit, i cili fillon më 14 maj dhe përfundon më 25 maj.

Në këtë linjë, filmi më i pritur me padurim është “Megalopolis” i Coppola, i cili është i pari i tij pas më shumë se 10 vjetësh. Kjo është një kthim i madh për regjisorin e famshëm, dhe shumë pritet nga ky projekt.

Gjatë konferencës së shtypit, Thierry Frémaux, drejtori artistik i Festivalit të Kanës, dha disa detaje të vogla rreth fabulës së filmit, duke rritur kuriozitetin e publikut. Coppola gjithashtu shprehu dëshirën e tij për të realizuar këtë film për shumë vite, duke e përshkruar si një projekt për të ardhmen, një eksperiment për të ndërtuar një shoqëri utopike në mes të qytetit të New York-ut.

Francis Ford Coppola, që tashmë është 85 vjeç, ka fituar Palmën e Artë dy herë më parë në karrierën e tij, për “The Conversation” në vitin 1974 dhe për “Apocalypse Now” në vitin 1979.

Në aspektin tjetër, regjisori grek Yorgos Lanthimos do të prezantojë filmin “Kinds of Kindness”, i cili do të sjellë në ekran një kombinim të fuqishëm aktorësh si Emma Stone dhe Willem Dafoe, të cilët kanë punuar së bashku edhe më parë në filmat e tjerë të Lanthimos, duke përfshirë “Poor Things”. David Cronenberg, me origjinë kanadeze dhe njohur për filmat horror, do të sjellë në premierë “The Shrouds”, një eksplorim i misterit që ndërton një makinë për të lidhur me të vdekurit. Fotografitë e publikuara nga ngjarja tregojnë Yorgos Lanthimos dhe Emma Stone në një atmosferë festive, të përcjellur nga logot e BAFTA Film Awards, duke shtuar ende më shumë përparësi interesit për këtë projekt emocionues.

Në vitin 2024, Festivali i Filmit në Cannes do të prezantojë një gamë të gjerë filmash për çdo shije. Disa nga filmat në garë për Palmën e Artë janë: “Emilia Perez” e Audiard – një komedi muzikore kriminale e vendosur në botën e karteleve meksikane të drogës, me Selena Gomez në një rol kryesor, shkruan  The New York Times.

“The Apprentice” i Ali Abbasit, fokusohet në karrierën e hershme të biznesit të Donald J. Trump.

“Zogu” i Andrea Arnold-it, një portret i një vajze 12-vjeçare që jeton në varfëri në Angli.

“Limonov: Balada” i Kirill Serebrennikov, një portret i poetit rus që jeton në Nju Jork.

“Parthenope” i Paolo Sorrentino,  një film për një grua të bukur që shpreson të të jetë e njohur për diçka tjetër përveç pamjes së saj.

“Oh Canada” i Paul Schrader, një komedi për njerëzit e moshuar që shikojnë prapa në jetën dhe gabimet e tyre, me Uma Thurman dhe Richard Gere.

“The Substance” i Coralie Fargeat, një trup horror me Demi Moore në rol kryesor.

Ndërkohë, disa filma të profilizuar jashtë konkurrencës përfshijnë: “Furiosa: A Mad Max Saga” i George Miller-it, pjesa e fundit në serinë e aksionit Mad Max.

“Horizont: një Saga Amerikane” i Kevin Costner, e vendosur në kufirin perëndimor gjatë Luftës Civile Amerikane. Edhe pse ka pasur disa vështirësi për shkak të grevave në industri, kinemaja amerikane pritet të jetë e përfaqësuar në festivalin e këtij viti.

Festivali i Filmit në Cannes është një nga ngjarjet më prestigjioze në botën e filmit. Organizohet çdo vit në qytetin e Cannes në Francë, ku prezantohen produksione të filmit nga e gjithë bota.

Festivali ka një histori të gjatë dhe ka shërbyer si një platformë për promovimin e filmit artistik dhe eksperimental. Çdo vit, regjisorë, aktorë, dhe profesionistë të industrisë së filmit mblidhen në Cannes për të shijuar premierat e filmave, sesione të pyetjeve dhe përgjigjeje, si dhe për të zhvilluar kontakte profesionale./UBTNews/

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

Në vitin 2004, hija e dritës të Eurovizionit për Shqipërinë fillimisht u shfaq në skenën e madhe të muzikës ndërkombëtare. Në këtë vit, zëri i Anjeza Shahinit u ngjall për të frymëzuar kombin shqiptar në një shfaqje të shkëlqyer të muzikës së tyre. Pavarësisht vendit të 7-të në finale, emocionet dhe krenaria filluan të rriteshin, si një flluskë që po ngrihej në qiell. Radio Televizioni Shqiptar (RTSH), udhëheqësi i rrugës së këtij udhëtimi muzikor, e mbante flamurin e kulturës së tyre me kujdes dhe pasion. Festivali i Këngës, një fushatë e fuqishme e talenteve vendas, u bë ura lidhëse për ëndrrën e tyre Eurovizive. Në të gjitha ato vitet, Festivali i Këngës u bë një arenë ku yjet dhe ëndrrat u përplasën për të çelur derën për përfaqësimin e tyre në Evropë, shkruhet në faqen zyrtare të Eurovision.

Në vitin 2012, Rona Nishliu u ngrit në krye të këtij udhëtimi, duke shkëlqyer me një zë të fuqishëm dhe një emocion të pashuar. Me renditjen e 5-të në finale, ajo vuri thelbin e një historie tashmë të ndërtuar me mund dhe pasion përpara vështrimeve të boteve të tjera. Përmes Festivalit të Këngës, Shqipëria vazhdoi të bënte histori, të ndante emocione dhe të kultivonte talentin e saj në një skenë të madhe ndërkombëtare, duke shpalosur njëherit identitetin dhe potencialin e saj në botën e muzikës, por edhe asnjëherë të vetme nuk gëzoi ndonjë arritje të madhe.

Besa Kokëdhima në Eurovizion: Transformimi me ‘Titan’

Në rrugën drejt Eurovizionit, Besa Kokëdhima u shfaq si përfaqësuese e Shqipërisë në Festivalin e 62-të të Këngës, me këngën “Zemrën n’Dorë”. Megjithëse mbështetja e publikut i siguroi  vendin për të përfaqësuar vendin në arenën ndërkombëtare, rruga drejt Eurovizionit përfshiu ndryshime të mëdha në këngë dhe për të përfunduar me një titull të ri – “Titan”, i shoqëruar edhe nga një pamje e re vizuale. Ndryshimet në këngë u bënë të ditura që në fillim të rrugës së saj drejt Eurovizionit. Por çfarë përfitimi sollën këto ndryshime për projektin? A e bëri kjo këngë më të veçantë një konkurs kaq të madh si Eurovizioni? Është një pyetje që ka nevojë për vlerësim të thelluar.

Edhe pse teksti është shkruar nga emra të njohur në skenën muzikore si Gia Koka dhe Kledi Bahiti, një analizë e thellë e këngës duhet të përqendrohet në performancën dhe përmbajtjen e saj. Për më tepër, ndikimi i drejtorit artistik Hasan Kuyucu në realizimin e projektit është një tjetër aspekt që duhet vlerësuar.

Teksti i këngës “Titan” ka potencial për të përshkruar një udhëtim të vështirë, duke përshkruar forcën dhe vendosmërinë për të përballuar sfidat. Një aspekt që mund të merret parasysh është origjinaliteti i tekstit. Përvoja e një titani në dispozicionin e artistit për të përballuar sfidat është një metaforë e fuqishme. Megjithatë, disa mund të argumentojnë se ka një standard të përsëritur në disa linja, siç është “I won’t go down, I’ll never break / Like a titan I’ll be brave”, që mund të duket si një ngjashmëri e tepërt në disa pjesë të këngës.

Një aspekt tjetër që mund të shqyrtohet është përshtatshmëria e këngës për kontekstin e konkursit Eurovision. Në këtë rast, është e rëndësishme që performanca të jetë e përputhur me kërkesat dhe pritshmëritë e publikut të Eurovisionit, duke përfshirë elemente si përformance vizuale dhe pamja e skenës. Një kritikë e mëtejme mund të përqendrohet në mënyrën se si artistët përjetojnë dhe transmetojnë emocionet në performancë. Përsosmëria e ekzekutimit vokal dhe interpretimi emocional mund të luajnë një rol të rëndësishëm në se si kënga do të përjetohet dhe vlerësohet nga audienca.

Deklaratat e Besës  në programin televiziv “E diela jonë” në lidhje me këngën e saj “Titan” dhe performancën në Eurovizion, sidomos përsa i përket ndryshimit të gjuhës nga shqipja në anglisht, kanë shkaktuar një reagim të ndarë në mes të adhuruesve të saj dhe dëgjuesve të muzikës në përgjithësi. Në fillim, është e rëndësishme të vlerësojmë qëndrimin e Besës për të paraqitur këngën në gjuhën angleze në Eurovizion. Në një kohë kur shumë artistë zgjedhin të paraqesin këngët e tyre në gjuhën origjinale në mënyrë të qëllimshme për të ruajtur autenticitetin dhe për të përmbushur lidhjen me dëgjuesit, zgjedhja e saj për të kënduar në anglisht është e diskutueshme. Për disa, kjo mund të shihet si një hap pozitiv drejt ndërkombëtarizimit të muzikës së saj dhe një mundësi për të arritur audienca të reja. Megjithatë, për të tjerë, kjo ndryshim mund të perceptohet si një humbje e ndjenjës së thellësisë dhe autenticitetit që mund të transmetonte në gjuhën origjinale.

Reagimi i dëgjuesve në YouTube, ku shumë prej tyre kanë shprehur keqardhje për ndryshimin në anglisht, është një indikator i qartë i rëndësisë së gjuhës së këngës në lidhjen emocionale me audienca. Për shumë njerëz, muzika shqipe ka një bukuri dhe një thellësi të veçantë që mund të humbasë në përkthimin në gjuhë të huaja. Nëse kënga është shkruar fillimisht në anglisht dhe më pas është përkthyer në shqip, është e natyrshme që artisti të vendosë të interpretojë në anglisht për të mbajtur besnikërinë ndaj origjinalitetit dhe sinjalizimit të autenticitetit të këngës. Megjithatë, disa mund të argumentojnë se performimi në gjuhën amtare të artistit mund të sjellë një lidhje më të thellë me publikun shqiptar dhe të forcojë identitetin kulturor. Për mënyrën se si kënga dhe performanca do të priten në Eurovizion, përdorimi i një ekipi të përbërë nga njerëz me përvojë ndërkombëtare është një hap i rëndësishëm për të siguruar një performancë cilësore dhe tërheqëse për audienca të ndryshme.

Kritikat për originalitetin: Ndryshimet në videoklipe dhe sfidat e prodhimit

Është e rëndësishme të kemi parasysh se çdo vend ka një stil të veçantë në prodhimin e videoklipeve, dhe për çdo artist apo grup muzikor, preferencat dhe stili personal janë gjithashtu në fokus. Për shembull, regjisori Hasan Kuyucu mund të ketë një stil të caktuar në këndvështrimin e tij artistik dhe të preferojë një estetikë të caktuar në videoklipe.

Në lidhje me videoklipin, komentet kritike përqendrohen në estetikën e përdorur. Edhe pse xhirimi në një qytet si Stambolli mund të jetë pikënisja e një atmosfere tërheqëse, mungesa e një stilistike të freskët dhe origjinale është e dukshme. Krahasuar me standartet e videoklipeve moderne, dizajni dhe regjia mund të perceptohen si të ngjashme me produksionet e mëparshme, duke humbur mundësinë për të sjellë diçka të re dhe të inovativë në skenën e videoklipeve muzikore.

Disa komente kritike janë bërë në EscTurkey në lidhje me ngjashmërinë e videoklipit me produksionet e mëparshme të artistëve turq si Hande Yener. Kjo ngjashmëri mund të jetë interpretuar si një mungesë e kreativitetit të ri dhe një përshtatje e thjeshtë ndaj modeleve të njohura, në vend të eksperimentimit dhe inovacionit në realizimin e videoklipeve.

Versioni i ri i këngës dhe videoklipi i shoqëruar kanë sjellë disa sfida dhe kritika në lidhje me origjinalitetin dhe freskërinë e tyre në skenën e muzikës dhe videoklipeve. Përfshirja e një kali në videoklip mund të jetë një element i diskutueshëm në lidhje me këngën për Eurovizion dhe emrin “Titan”. Në shumicën e rasteve, një videoklip duhet të përforcojë temën dhe mesazhin e këngës. Nëse nuk ka një lidhje të qartë mes këngës, emrit dhe përcaktimit të videoklipit, përfshirja e një kali mund të duket si një element i zbrazët dhe i pafuqishëm, duke sjellë konfuzion për audiencën. Kali është një simbol i fuqisë dhe forcës, por në kontekstin e një kënge për Eurovizion, ku shpesh mesazhet e paqes dhe bashkëpunimit janë thelbësore, përfshirja e një kali të kthen në histori, të kthen te ‘kali i Skëndërbeut’  dhe ky element mund të duket si një përpjekje për të sjellë një ndikim estetik ose historik.

Shqipëria ka një histori në konkursin Eurovizion dhe gjithmonë ka pasur një ndjekje të ngulitur nga fansat dhe dëgjuesit e muzikës në përgjithësi. Megjithatë, suksesi në Eurovizion nuk mund të sigurohet me përvojën e kaluar ose me emra të mëdhenj në produksion. Është e rëndësishme që çdo vit të paraqitet një prezantim të fuqishëm dhe të përshtatshëm që tërheqë vëmendjen e jurisë dhe dëgjuesve.

Në rastin konkret të këngës “Titan” dhe ekipeve të angazhuara për prezantimin e saj në Eurovizion, është e qartë që ka një përpjekje për të siguruar një performancë cilësore. Në fakt, duke bashkëpunuar me Fredrik Benke Rydman, një regjisor dhe koreograf me përvojë në Eurovizion, Besa Kokëdhima ka hedhur themelet për një performancë tërheqëse.

Megjithatë, është e rëndësishme të kuptojmë se suksesin në Eurovizion nuk e siguron vetëm puna e ekipit të prodhimit, por edhe përshtatshmëria e këngës dhe performanca në kontekstin e konkursit. Kënga duhet të jetë e aftë të përfaqësojë sinqeritetin dhe ndjenjat e artistit, ndërsa performanca duhet të jetë e bindshme dhe tërheqëse për dëgjuesit. Në disa raste, mungesa e resurseve financiare dhe logjistike mund të kufizojë aftësinë e Shqipërisë për të prodhuar performanca të larmishme dhe të përmbushura në Eurovizion. Konkurrenca në Eurovizion është e lartë, dhe për t’u dalë në krye, është e nevojshme që performancat të kenë një prodhim të lartë cilësor dhe teknik. Ndonjëherë, Shqipëria mund të përballet me sfida në përputhjen me këto standarde. Në përpjekjen për të përshtatur me trendet e muzikës botërore, ka rrezik që Shqipëria të humbasë esencën e promovimit të identitetit kulturor të një shteti dhe të dalë si një kopje e këngëve të tjera.

Në përfundim, suksesin e Shqipërisë në Eurovizion për vitin 2024 do ta përcaktojë një kombinim i shkëlqimit artistik, përpjekjeve të ekipit të prodhimit dhe përshtatshmërisë së këngës dhe performancës në kontekstin e konkursit. Duke përdorur përvojën nga e kaluara dhe duke marrë parasysh kritikat dhe sugjerimet, Shqipëria ka potencialin për të arritur një rezultat të mirë në Eurovizion viteve të ardhshme./UBTNews/

© Dionesa Ebibi