Microsoft ka pushuar nga puna më shumë se 15,000 njerëz këtë vit, përfshirë 9,000 vetëm në korrik, një total prej shtatë përqind të fuqisë punëtore globale – pavarësisht rritjes tremujore të fitimit prej 25 përqind dhe një vlere tregu që ka tejkaluar 4 trilion dollarë.

Drejtori ekzekutiv Satya Nadella thotë se Microsoft po “po bën përparim të madh”, por vala paralele e pushimeve nga puna ngre pyetje rreth të ardhmes së punës në epokën e inteligjencës artificiale, raporton Financial Times.

Sipas analizës nga redaktorja e FT, Anjali Rawal, roli i inteligjencës artificiale në ristrukturimin e korporatave po bëhet i drejtpërdrejtë. Kompanitë nuk janë të kënaqura duke bërë më shumë me më pak njerëz, ato po përgatiten për një periudhë në të cilën shumë vende pune nuk do të jenë më të nevojshme.

Inteligjenca artificiale po bëhet më e përhapur dhe vendet e punës po zhduken. Ndërsa udhëheqësit e biznesit pretendojnë se IA po “ridizajnon” vendet e punës, shifrat thonë të kundërtën. Intel dhe BT, kanë njoftuar mijëra shkurtime nga puna që lidhen drejtpërdrejt me IA-në, raporton Financial Times.

Microsoft, megjithëse nuk e ka deklaruar këtë, po pushon nga puna mijëra njerëz, ndërsa shënon fitime rekord. Në të kaluarën, shkurtimet nga puna portretizoheshin si një e keqe e domosdoshme, por sot, drejtuesit po i paraqesin ato si një shenjë progresi, sipas një analize të FT.

Në industrinë e teknologjisë, të ardhurat për punonjës janë bërë pikë referimi prestigjioze. Përshpejtuesi amerikan i startup-eve Y Combinator, i cili ka prodhuar shërbime të njohura si Airbnb dhe Dropbox, promovon idenë se një kompani e suksesshme mund të ndërtohet vetëm me disa punonjës.

Mediat financiare raportojnë se startup-et krenohen me miliona të ardhura, edhe pse punësojnë një numër minimal ekipesh. Bashkëthemeluesi i OpenAI, Sam Altman, ka parashikuar se së shpejti shfaqet një kompani miliarda dollarëshe e drejtuar nga vetëm një person.

Për momentin tingëllon futuriste, modelet gjuhësore në shkallë të gjerë si ChatGPT, Gemini e Grok po e ndryshojnë tregun e punës, veçanërisht në punët në zyrë, shumë pozicione po eliminohen e siç e thonë kompanitë, “detyrat e atyre punonjësve nuk ekzistojnë më”.

Financial Times citon shembullin e një firme të madhe auditimi që përdori inteligjencën artificiale për të shkurtuar kohën e gjenerimit të raporteve me 75 përqind dhe për të liruar 3,600 orë punë analitike. Punësimi i programuesve është ngadalësuar gjithashtu ndjeshëm.

Punëtorët e rinj janë veçanërisht të prekur

Rawal paralajmëron se shtresa të tëra të pozicioneve të nivelit të ulët po zhduken, bashkë me to edhe rrugët tradicionale të karrierës. Pozicionet fillestare dhe stazhet janë të parat që preken, por gjithnjë e më shumë vende pune në menaxhmentin e mesëm po zhduken.

“Rritja e inteligjencës artificiale kufizon rimëkëmbjen e punësimit në disa role të nivelit të ulët në zyra”, tha për Financial Times Dirk Hahn, drejtor ekzekutiv i firmës ndërkombëtare të rekrutimit Hays.

Vlera e diplomave universitare vihet në pikëpyetje e rrugët e karrierës po bëhen më “të shtrembëruara” dhe jolineare.

Puna e pavarur dhe detyrat afatshkurtra po e fragmentojnë më tej tregun e punës. Inteligjenca artificiale vetëm sa po e përshpejton këtë, thotë analiza.

A është fuqi punëtore e reduktuar vërtet më elastike?

Më pak njerëz do të thotë kosto më të ulëta dhe ekzekutim më të shpejtë, kjo nënkupton më pak rezistencë ndaj goditjeve, nga ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit deri te humbja e talenteve. Raval citon shembullin e kompanisë Klarna, e cila pushoi nga puna mijëra punonjës, por teston rikthimin e njerëzve në shërbimin ndaj klientit sepse sistemet e inteligjencës artificiale nuk e kanë provuar veten në ndërveprimet me klientët në botën reale.

Sipërmarrësit e teknologjisë që promovojnë kompani me staf minimal nënvlerësojnë se sa shumë proceset e biznesit dhe kultura e korporatës bazohen në marrëdhëniet dhe ndërveprimet njerëzore. Inteligjenca artificiale mund të marrë përsipër detyrat rutinë, duhet të mësojmë përsëri të vlerësojmë atë që është njerëzore – nga kreativiteti dhe inteligjenca emocionale deri te gjykimi kompleks, thotë analiza e FT.

Por kjo është e mundur vetëm nëse investojmë tek ata që sjellin këto cilësi dhe trajnojmë një brez të ri punëtorësh – dhe tani shumë dyer po mbyllen para se të kenë mundësi të hapen, përfundon autori i Financial Times.

Tesla po përgatit bonus prej 30 miliardë dollarësh që Elon Musk të vazhdojë të qëndrojë në krye. Kompania u tha aksionerëve se komiteti special brenda bordit miratoi shpërndarjen e 96 milionë aksioneve ndaj sipërmarrësit, si pjesë e një kompensimi prej 50 miliardë dollarësh, të dakordësuar nga kompania që në 2018-ën, por më vonë i rrëzuar nga gjykata e Delaware si “i pabarabartë”.

Musk do të duhet të paguajë 23 dollarë për çdo aksion dhe si total janë 2,3 miliardë dollarë. Në këmbim, do të marrë paketë aksionesh që me çmimet e tregut vlen afërsisht 15 herë  më shumë.  Musk do të duhet ta shpenzojë brenda dy vjetësh, gjatë të cilëve do të mbajë rolin udhëheqës të Tesla.

Ai nuk mund t’i shesë aksionet për pesë vitet e ardhshme. Nga ana tjetër, bonusi nuk synon të shtojë pasurinë e njeriut më të pasur të botës, por që ai të forcojë lidhjen me Tesla, siç ka kërkuar duke kërcënuar se do të largohet nga kompania. Me 96 milionë aksione, Musk shkon nga 12,8% në 15% të aksioneve.

Dy nga anëtarët e komitetit që aprovuan bonusin, Robyn Denholm dhe Kathleen Wilson-Thompson, në një letër drejtuar aksionerëve shkruan:

“Mbajtja e Elon është e rëndësishme. Tesla është në një pikë kritike ndryshimi. Falë vizionit unik dhe drejtimit të Elon, Tesla po kalon nga roli udhëheqës në automjetet elektrike dhe energjinë e ripërtërishme në rritjen e kthimin në lider në Inteligjencën Artificiale, robotikë dhe shërbime të ndërlidhura.”

Për të përfunduar këtë shndërrim, përmbyll letra, “nevojitet një udhëheqës që kombinon largpamësinë strategjike, përshtatshmërinë dhe veprimin e palodhur për të tejkaluar konkurrencën dhe frymëzuar ekipin.”

WhatsApp ka mbyllur 6.8 milionë llogari të lidhura me mashtrues që synojnë njerëz në mbarë botën në gjysmën e parë të këtij viti, thotë kompania e saj mëmë Meta.

Sipas mediave të huaja, shumë prej tyre ishin të lidhura me qendra mashtrimi të drejtuara nga kriminelë të organizuar në Azinë Juglindore, që përdornin punë të detyruar në operacionet e tyre, sipas gjigantit të mediave sociale.

Meta bëri njoftimin ndërsa WhatsApp nxori masa të reja kundër mashtrimit për të njoftuar përdoruesit për aktivitete të mundshme mashtruese, siç është shtimi i një përdoruesi në bisedë në grup nga dikush që nuk është në listën e kontakteve të tij.

Masa e goditjes synon taktikë më të zakonshme në të cilën kriminelët rrëmbejnë llogaritë e WhatsApp ose shtojnë përdorues në biseda në grup duke promovuar skema të rreme investimesh dhe mashtrime të tjera.

Meta tha se WhatsApp “zbuloi dhe mbylli llogaritë në mënyrë proaktive përpara se qendrat e mashtrimit të ishin në gjendje t’i vinin në funksionim ato”.

Në një rast, WhatsApp punoi me Metan dhe zhvilluesin e ChatGPT, OpenAI, për të “prishur” mashtrimet e lidhura me një grup kriminal kamboxhian që ofronte para për pëlqime në postimet në mediat sociale për të promovuar një skemë piramidale të rreme me qira skuterësh.

Ajo tha se mashtruesit kishin përdorur ChatGPT për të krijuar udhëzimet e lëshuara për viktimat e mundshme, mashtruesit së pari do të kontaktonin objektivat e mundshëm me një mesazh teksti përpara se ta zhvendosnin bisedën në mediat sociale ose aplikacionet e mesazheve private, tha Meta.

Këto mashtrime zakonisht kryheshin në platformat e pagesave ose të kriptomonedhave, shtoi ajo.

Nga telefonat inteligjentë te kufjet, Apple është e njohur për gamën e saj të gjerë të produkteve, nëse ende përdorni këtë pajisje të njohur, ka ardhur koha për përmirësim.

Apple ka shtuar Apple Watch Series 1 në listën e saj të “produkteve të vjetruara.” Pavarësisht emrit të saj, Apple Watch Series 1 nuk është në fakt ora e parë e zgjuar e Apple. Në të vërtetë, ajo u lansua më 2016 si një model i gjeneratës së dytë, me një çip të përmirësuar brenda.

Ky klasifikim i ri vjen si “e vjetruar”e  do të thotë se përdoruesit mbeten pa asnjë lloj mbështetjeje në rast se pajisja dështon.

“Produktet konsiderohen të vjetëruara kur Apple ka ndaluar shitjen e tyre që më shumë se 7 vjet më parë”, ka shpjeguar Apple në faqen e saj.

“Apple ndërpret çdo shërbim harduerik për produktet e vjetruara, dhe ofruesit e shërbimit nuk mund të porosisin pjesë zëvendësuese për to.”

Apple pretendon se produktet janë “të dizajnuara për jetëgjatësi,” por mbështetja tërhiqet rreth pesë vjet pas lansimit. Produkte klasifikohen si “vintage” kur nuk janë shpërndarë më për shitje prej më shumë se 5 por më pak se 7 vjet, kur kalojnë kufirin 7-vjeçar, përfundojnë në listën e “produkteve të vjetruara”.

Apple Watch i parë u lansua më 2015, para se Series 1 dhe Series 2 të dilnin një vit më vonë. Apple e kishte shpallur Series 2 si të vjetruar që në 2024, por tani po e klasifikon Series 1 në këtë listë. Pavarësisht se ajo prezanton pajisje të reja çdo vit, shumë prej tyre përfundojnë në heshtje në “varrezat” e teknologjisë.

Kriza e mbeturinave elektronike

Aktivistët mjedisorë besojnë se një jetëgjatësi më e shkurtër se një dekadë nuk është e pranueshme për pajisje teknologjike që kushton qindra euro. Kompani si Apple janë kritikuar për ushqyerjen e “krizës së mbeturinave elektronike”, ku grumbuj elektronikësh të hedhur përfundojnë nëpër vendgrumbullime.

Kur një pajisje hidhet e ngrohet në mbeturina, lëshohen kimikate toksike, që dëmtojnë atmosferën, mbeturinat elektronike që ndodhen nëpër vende të mbeturinave mund të lëshojnë materiale toksike në nëntokë, duke ndotur ujin nëntokësor dhe duke rrezikuar jetën e bimëve e kafshëve.

“Mbeturinat elektronike janë rrjedha e mbeturinave që po rritet më shpejt në botë e përfaqësojnë një krizë globale,” tha Nathan Proctor, drejtor i lartë i fushatës E drejta për të riparuar nga organizata Public Interest Research Group.

“Kompanitë që përdorin softuer për të parandaluar funksionimin e pjesëve të këmbimit të përshtatshme vetëm sa e përkeqësojnë këtë problem, duke dëmtuar konsumatorët dhe duke minuar punën e serviseve lokale.”