Lajmet

Ankthi i adoleshentëve: Si mund t’i ndihmojmë?

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja”, shpjegon Vicari.

Published

on

Ka nga ata që kanë filluar dalëngadalë të izolohen nga miqtë sepse nuk ndihen të qetë mes të tjerëve, nga ata që nuk e tolerojnë më idenë e të pyeturit ose nuk mund të paraqiten në shkollë kur ka një test në klasë.

Ka nga ata që kanë vështirësi të dalin jashtë, aq sa nuk kanë dalë kurrë nga dhoma e tyre e gjumit pas kufizimeve të vendosura nga pandemia dhe shkollimi në distancë.  Ankthi sot është një shoqërues i vazhdueshëm në jetën e shumë adoleshentëve, një nga tiparet më të përhapura të asaj që ekspertët e kanë quajtur “brezi i Covid”.

ANKTHI I PERFORMANCËS

Megjithatë, gjithçka filloi para ardhjes së virusit që ndryshoi botën. Sipas një raporti të Qendrës Amerikane për Kontrollin e Sëmundjeve, që në vitin 2019, 14% e fëmijëve të moshës 12 deri në 17 vjeç vuanin ose kishin vuajtur nga një çrregullim ankthi; të dhëna të konfirmuara edhe nga vlerësimet evropiane, sipas të cilave shëndeti mendor i të rinjve ishte përkeqësuar ngadalë për të paktën një dekadë.  

Tashmë kishte shumë arsye për sëmundjen, edhe para virusit: sipas një studimi të Akademisë Amerikane të Pediatrisë, faktorë të ndryshëm kanë kontribuar në rritjen e ankthit gjatë dekadës së fundit, duke përfshirë pritshmëritë e larta dhe presionin për të pasur sukses, shumë më të madh se në të kaluarën.

Për shembull, një sondazh me studentët e vitit të parë të kolegjit, i kryer çdo vit nga Instituti i Kërkimeve të Arsimit të Lartë në Universitetin e Los Anxhelosit, zbuloi se në vitin 2016, 41 përqind e 18-vjeçarëve pranuan se ndiheshin të mbingarkuar nga pritshmëritë dhe sasia e angazhimeve;  në vitin 1985 ishte vetëm 18%. Kësaj, sipas ekspertëve amerikanë, i shtohet edhe ndjenja gjithnjë e më e përhapur se bota është një vend i pasigurt dhe i rrezikshëm, por mbi të gjitha përdorimi i rrjeteve sociale.  

Adoleshentët janë të ekspozuar ndaj telefonave inteligjentë dhe kompjuterëve çdo ditë për një mesatare prej tetë orë e gjysmë, shumë prej të cilave shpenzohen duke parë postimet dhe videot e bashkëmoshatarëve që shfaqin jetë të shkëlqyera, gjë që i bën ata të ndihen të papërshtatshëm dhe jo mirë. Kështu, që në prag të 2020-ës, kishte kaq shumë fëmijë me ankth performance, frikë nga bota apo ajo e ekspozimit ndaj të tjerëve.

BREZI I COVID

Covid, pra, ishte një detonator i madh ankthi: Nicole Racine, një psikologe në Universitetin e Calgary, Kanada, analizoi të dhënat e mbi 80,000 adoleshentëve gjatë pandemisë dhe vuri re se sot 20% kanë simptoma ankthi, kundrejt një përqindjeje që në vitet e mëparshme ishin mesatarisht rreth 10%.

Një sondazh i fundit nga Laboratorio Adolescence, në një kampion prej mbi 5000 adoleshentësh italianë, konfirmon panoramën jo fort ngushëlluese. Sipas rezultateve, shumica e djemve shpesh ndihen të trishtuar pa arsye, vuajnë nga luhatjet e humorit dhe mbi 40% pranojnë se shpesh ndjehen të shqetësuar ose të frikësuar deri në atë pikë sa të kenë ndjesinë e pamundësisë për të marrë frymë (tek vajzat, problemet psikologjike janë afër 80%). Shkurt, një ankth i vërtetë, shumë i ndryshëm nga ankthi “i mirë” dhe fiziologjik, ai që ndodh përpara një detyre a pyetjeje dhe agjiton, por nuk e pengon njeriun të dalë nga shtëpia dhe të matet me botën.

“Ankthi bëhet një çrregullim kur nuk ju lejon të jetoni normalisht, duke kompromentuar ditët tuaja,” shpjegon Stefano Vicari, kreu i neuropsikiatrisë së fëmijërisë dhe adoleshencës në Spitalin Pediatrik Irccs Bambino Gesù në Romë. «Ankthi ekziston në shumë forma, por të gjitha kanë një ndikim negativ në cilësinë e jetës: ka nga ata që kanë një fobi specifike dhe për këtë arsye, për shembull, nuk mund të ngasin makinën ose të qëndrojnë në hapësira të hapura ose të mbushura me njerëz; ekziston ankthi i ndarjes së atyre që, veçanërisht më të rinjtë, nuk duan të largohen nga familja; ekziston fobia sociale e fëmijëve që nuk dalin kurrë nga shtëpia dhe shmangin çdo kontakt me botën. Pandemia më pas shtoi frikën se mos sëmureshin ose sëmurnin anëtarët e familjes dhe hoqi mjetet e mbrojtjes, siç janë marrëdhëniet me miqtë. Adoleshentët që i kanë kapërcyer më mirë bllokimet e ndryshme, pa zhvilluar çrregullime ankthi, janë ata që kanë mundur të ndjekin rregullisht shkollën dhe të mbajnë marrëdhënie me bashkëmoshatarët e tyre në njëfarë forme.  

Edhe pasja e vëllezërve apo motrave ishte mbrojtëse, siç ishte jeta në një shtëpi me hapësira të jashtme dhe në një familje ku leximi dhe dialogu ishin të privilegjuar ndaj përdorimit të mjeteve elektronike”.

ÇFARË (NUK) DUHET TË BËJNË PRINDËRIT

Telefonat celularë dhe mediat sociale nuk ndihmojnë, përkundrazi. Siç thekson Giuseppe Ducci, i Shoqatës Italiane të Psikiatrisë: “Lidhja e tepruar dixhitale çon në një shkëputje nga emocionet: bashkëveprimi me të tjerët pa i parë dhe dëgjuar ata personalisht, thjesht vendosja e pëlqimeve, nuk ndihmon proceset e ndërtimit të personalitetit të nevojshëm në adoleshencë, të cilat kërkojnë një krahasim të drejtpërdrejtë me bashkëmoshatarët. Kjo, e lidhur me mungesën e shkollës – që është konteksti kryesor në të cilin adoleshentët mësojnë të vetërregullojnë emocionet e tyre – ka shkaktuar një rritje të shqetësimit, ku ankthi është vetëm fenomeni më i dukshëm dhe, shpesh, një simptomë e problemeve të tjera».

Me pak fjalë, janë marrëdhëniet me miqtë dhe familjen që i shpëtojnë fëmijët nga ankthi, por ata duhet të kultivohen që nga fëmijëria, në mënyrë që të parandalojnë me të vërtetë shqetësimin.

“Roli i prindërve është thelbësor”, thekson Vicari. “Adoleshentët pa ankth “ndërtojnë” veten që në moshë të re, për shembull duke inkurajuar autonominë, duke mos pranuar asnjë kërkesë në mënyrë që të mësojnë të menaxhojnë zhgënjimin, duke i ndihmuar ata të rregullojnë emocionet pozitive dhe negative në mënyrë që të mos mbingarkohen prej tyre, të mësojnë t’i dëgjojnë dhe t’i respektojnë, por pa dashur të jenë miq me ta: është pikërisht gjatë adoleshencës që do t’u duhet të diferencohen nga prindërit për të gjetur veten e tyre dhe të kenë nëna dhe baballarë që sillen si fëmijë pranë tyre, nuk i ndihmon ata të gjejnë rrugën e tyre dhe mund të sjellë një shqetësim emocional dhe afektiv”. / focus – bota.al

Aktualitet

Aleatët zotohen për ndihmë 21 miliardë euro për Ukrainën

Published

on

Sekretari britanik i Mbrojtjes, John Healey, ka thënë gjatë konferencës për shtyp të mbajtur krah për krah me homologun e tij gjerman dhe atë ukrainas, se si rezultat i samitit të mbajtur në Bruksel, ku morën pjesë më shumë se 50 vende, aleatët janë zotuar për ndihmë ushtarake në vlerë prej 21 miliardë eurove për Ukrainën.

Healey ka përjashtuar rolin e Bashkimit Evropian në saje të planifikimit për të formuar të ashtuquajturin “koalicioni i të vullnetshmëve”, pas kritikave të bëra nga përfaqësuesja e lartë për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë e BE-së, Kaja Kallas, e cila pati thënë më herët gjatë ditës se kishte mungesë qartësie në planet rreth koalicionit në fjalë.

“Planifikimi ynë është vërtet për koalicionin e të vullnetshmëve, [është] real, substancial, dhe i avancuar mirë. Bashkimi Evropian nuk është pjesë e atij planifikimi”, ka shtuar Healey.

Nga ana tjetër, ministri gjerman i Mbrojtjes, Pistorius ka thënë se Moska “nuk është ende e interesuar në paqe”, dhe se arritja e paqes në të ardhmen e afërt duket jorealistike.

“Ukraina ka nevojë për një ushtri të fuqishme dhe vetëm atëherë procesi i negocimit mund të çojë në një paqe të qëndrueshme”, ka thënë Pistorius.

Deklaratave të Pistoriusit iu bashkua edhe ministri i Mbrojtjes së Ukrainës, Rustem Umerov, i cili ka shtuar se Rusia nuk ka treguar aspak vullnet për paqe.

“Rusia është duke rritur prodhimin…dhe nuk tregon asnjë shenjë se është e gatshme për paqe”, ka thënë Umerov.

Ai ka falënderuar vendet aleate për ndihmën e vazhdueshme, tek ka theksuar nevojën urgjente të Ukrainës për sisteme ajrore të mbrojtjes.

E pavarësisht mungesës së sekretarit amerikan të Mbrojtjes, Pete Hegseth, i cili u kyç në takim përmes videolidhjes, Umerov ka insistuar se SHBA vazhdojnë të mbesin “partneri kryesorë” i Kievit.

Continue Reading

Lajmet

Bërnabiç zbulon datën: Kur do të mbahet seanca për zgjedhjen e Qeverisë së re të Serbisë

Published

on

By

Kryetarja e Kuvendit të Serbisë, Ana Bërnabiq, njoftoi të premten se më 14 prill do të mbahet një seancë për votimin e Qeverisë së re të vendit, duke theksuar se “deputetëve u takon t’ia japin një shans” mandatarit Gjuro Macut.

Shpresoj që seanca të mund të nisë tashmë të hënën, sepse duhet ta përfundojmë këtë proces deri më 18 prill në mesnatë. Pra, emrat e ministrave dhe përbërjes do t’i dimë atëherë, por kjo varet para së gjithash nga mandatari”, tha Bërnabiq për Radio Televizionin e Serbisë (RTS) të premten.

Ajo tha se i ka ftuar përfaqësuesit e opozitës parlamentare për bisedime, në mënyrë “që t’ia japim një shans profesorit Macut”.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, e mandatoi javë më parë endokrinologun dhe profesorin e Fakultetit të Mjekësisë në Beograd, Gjuro Macut, për formimin e Qeverisë së re.

Vuçiq më herët kishte zhvilluar konsultime me partitë parlamentare lidhur me mandatarin për përbërjen e Qeverisë së re.

Partitë opozitare kishin refuzuar të marrin pjesë në ato konsultime. Opozita kishte propozuar formimin e një qeverie kalimtare, gjë që koalicioni në pushtet e refuzon.

Qeveria e Serbisë ndodhet në mandat teknik që nga 19 marsi, kur deputetët në Kuvend miratuan dorëheqjen e Millosh Vuçeviq nga posti i kryeministrit, me ç’rast ka filluar të rrjedhë afati 30-ditor për zgjedhjen e Qeverisë së re.

Vuçeviq kishte dhënë dorëheqje një muaj e gjysmë më parë, pasi aktivistët e Partisë Përparimtare Serbe, në pushtet, kishin rrahur një grup studentësh që po bllokonin punën e fakultetit në Novi Sad.

Rënia e Qeverisë së Serbisë, të udhëhequr nga Vuçeviq, ka ndodhur në kulmin e protestave kundër regjimit, të udhëhequra nga studentët të cilët që nga fundi i nëntorit 2024 kanë bllokuar dhjetëra fakultete në mbarë Serbinë.

Në qendër të kërkesave të tyre, që i kanë parashtruar para institucioneve të Serbisë, është përcaktimi i përgjegjësisë ligjore dhe politike për vdekjen e 16 personave nga shembja e strehës së Stacionit Hekurudhor në Novi Sad, më 1 nëntor të vitit të kaluar.

Continue Reading

Lajmet

Nis sot zyrtarisht fushata zgjedhore në Shqipëri

Published

on

By

Nis sot zyrtarisht fushata elektorale për zgjedhjet parlamentare të 11 majit në Shqipëri. Me këtë nisin takime, mitingje dhe përballjet mes partive që garojnë për pushtet.

Partia Demokratike dhe koalicioni “Aleanca për Shqipërinë Madhështore” janë të parët që hapin fushatën me një miting madhor në sheshin “Nënë Tereza”, ku po ndërtohet skena kryesore. Figura qendrore e kësaj fushate do jetë Chris Lacivita, strateg politik amerikan që pritet të drejtojë nga afër këtë garë për PD-në.

Ndërkohë, ndryshe nga herët e tjera Partia Socialiste zhvillon sot takime në të 12 qarqet me gratë një kategori që PS e konsideron themel të mbështetjes elektorale, por edhe pjesë të rëndësishme të përfaqësimit në politikë. Fushata zyrtare e PS hapet më 12 prill në orën 12:00, si simbolikë ndaj 12 yjeve të Bashkimit Evropian, destinacion që socialistët e vendosin në qendër të programit të tyre me sloganin: “Shqipëria 2030 në BE”.

Edhe Lulzim Basha do të hap gjithashtu fushatën më 12 prill, një orë përpara socialistëve, nën logon e koalicionit euroatlantik, duke kërkuar të mbajë një profil të pavarur nga fraksioni Berisha.

Në këtë garë, secili koalicion ka 186 kandidatë për deputetë, sipas formulës së re zgjedhore: 140 nga lista e hapur dhe 46 nga lista e mbyllur.

Ndërkohë, përplasjet verbale mes liderëve kanë nisur me tone të forta, ku kryeministri Rama ka ironizuar “shpresën amerikane” të demokratëve. Rama është shprehur optimist për një mandat të katërt, duke përmendur se PS mund të fitojë “edhe më shumë se 77 deputetë”.

Nga ana tjetër, Berisha iu përgjigj: “Nuk jam profet, por ju e shihni entuziazmin”.

Nën ethet e garës elektorale në kërkim të votës së qytetarëve, partitë politike po përqendrohen kryesisht në programet e tyre ekonomike.

Me ndarje të thella në opozitë dhe një PS që kërkon konsolidimin e pushtetit përtej 2025-ës, zgjedhjet e 11 majit pritet të jenë ndër më sfidueset e viteve të fundit, ku jo vetëm dy partitë kryesore, por edhe forcat e reja do kërkojnë të bëjnë historinë

Continue Reading

Lajmet

Abdixhiku: Nëse LVV-ja nuk i ka numrat, partitë e tjera mund ta bëjnë Qeverinë

Published

on

By

Kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku, tha se Kushtetuta e Kosovës mundëson që secila parti që dëshmon para presidentes, Vjosa Osmani, se mund ta bëjë shumicën në Kuvend, të mund të formojë Qeverinë e re të Kosovës.

Pas regjistrimit si deputet në legjislaturën e nëntë, Abdixhiku u pyet nga gazetarët nëse LDK-ja – që ka dalë e treta në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit dhe ka fituar 20 ulëse në Kuvend – ka përafruar qëndrimet me partitë e tjera për formimin e institucioneve të reja.

Ai tha se “nuk jemi në atë fazë”, duke shtuar se LDK-ja nuk ka ndryshuar qëndrimet e saj sa i përket formimit të Qeverisë së Kosovës.

Proceduralisht, e dini që më 15 prill bëhet betimi, më pas bëhet propozimi i kryetarit të Kuvendit, konsititohet Kuvendi pas zgjedhjes së kryetarit dhe kryesisë. E njohim të drejtën e plotë të partisë së parë në këto zgjedhje që të provojë të bëjë shumicën. Në qoftë se nuk e bënë, pas 15 ditësh Kushtetuta e Kosovës është shumë e qartë, i jep të drejtë secilës parti që dëshmon para presidentes se mund të bëjë shumicën, që ta bëjë një gjë të tillë. Nuk kemi arritur në atë pikë”, tha ai.

Abdixhiku ditë më parë refuzoi një ftesë për konsultime për institucionet e reja nga kreu i Lëvizjes Vetëvendosje Albin Kurti. LDK-ja edhe më herët ka refuzuar një bashkëpunim të mundshëm me LVV-në dhe ka vendosur si kusht marrjen e postit të kryeministrit në rast të arritjes të një koalicioni me partitë e tjera shqiptare, që legjislacionin e kaluar ishin në opozitë.

Kreu i LDK-së u pyet nëse partia e tij do të votojë për kryetarin e Kuvendit – i cili duhet të propozohet nga LVV-ja e Kurtit – por, ai tha se cilido person që nuk i ka 61 vota për t’u zgjedhur kryetar, nuk duhet të bëhet kryetar i Kuvendit të Kosovës.

Vetëm pas konstituimit të Kuvendit, presidentja e Kosovës, duhet të mandatojë LVV-në, si fituese të zgjedhjeve, për të formuar Qeverinë, për të cilën nevojiten 61 vota.

LVV-ja, që ka fituar 48 ulëse në Kuvendin e Kosovës, e ka pranuar se nuk mund ta formojë Qeverinë e re të Kosovës pa bashkëpunim me një nga partitë shqiptare të përfaqësuara në Kuvend.

Partia e Kurtit nuk i ka të sigurta as 10 votat nga komunitetet joserbe, që tradicionalisht e kanë mbështetur koalicionin qeverisës, ndonëse shumica nga këto parti kanë thënë se do ta votonin një ekzekutiv të udhëhequr nga ai.

Ndërkaq, nga 10 vendet e tjera të rezervuara për komunitetin serb, nëntë janë fituar nga Lista Serbe dhe një nga partia e ministrit në detyrë për Komunitete dhe Kthim, Nenad Rashiq.

Kreu i PDK-së, Memli Krasniqi, tha më herët gjatë 11 prillit se partia e tij pret që ta marrë të drejtën për ta nominuar kandidatin e saj për formimin e Qeverisë, nëse Kurti dështon ta formojë atë.

Continue Reading

Të kërkuara