Kulturë

Allafrënga dhe allaturka: Një histori e shkurtër e kalendareve në Shqipëri!

Published

on

Më 15 tetor 1582, vitit kalendarik iu hoqën 10 ditë, një masë e domosdoshme për të korrigjuar një gabim të gjatë në përllogaritje. Kjo ngjarje e rëndësishme shënon fillimin e përdorimit të kalendarit gregorian, i njohur ndryshe si “kalendar allafrënga” në traditën shqiptare, në kontrast me kalendarin julian, i quajtur “kalendar allaturka” ose “kalendar i vjetër”.

Kalendarët gregorian dhe julian, të dy nga më të përdorurit në Evropë dhe jashtë saj, tani ndahen me 14 ditë. Kalendari gregorian është 14 ditë më i avancuar se ai julian. Ky ndryshim shfaqet qartë në festimin e stinëve; për shembull, shqiptarët e festojnë “Ditën e Verës” më 14 mars, e cila është një trashëgimi nga kalendari romak i kohës së Jul Cezarit, dhe nuk lidhet me kalendarin turk siç mund të besohet ndonjëherë.

Që nga shekulli VIII, dijetarë të ndryshëm kishin vënë re nevojën për një kalendar të ri. Megjithatë, ishte vetëm në vitin 1582, nën udhëheqjen e Papa Gregori XIII, që plani për korrigjimin e gabimit u realizua. Papa vendosi që pas datës 4 tetor 1582, të mos ndodhte data 5 tetor, por të kalonte direkt në 15 tetor, duke rregulluar kështu kalendarin, i cili kishte qenë i pasaktë për shekuj me radhë. Njëra nga risitë e kalendarit të ri ishte se çdo vit që është i plotëshkruar me 400 do të konsiderohej vit i brishtë, duke shtuar një ditë pas datës 28 shkurt.

Gabimi i kalendarit julian u vërejt nga Papa Gregori në përllogaritjen e datës së Pashkëve. Të dy kalendarët, Julian dhe Gregorian, janë kalendarë diellorë, dhe përllogaritja e tyre bazohet në rrotullimin e Tokës rreth Diellit.

Për të ilustruar këtë ngjarje historike, një burim i rëndësishëm është “Breve trattato gnomonico d’orologi solari”, një dorëshkrim i ruajtur në Arkivin Qendror Shtetëror, i shkruar në italisht në vitin 1843. Ky dokument përshkruan konceptin dhe funksionimin e orës diellore, duke theksuar se orientimi është i nevojshëm jo vetëm gjatë natës, por edhe gjatë ditës.

Kjo histori e kalendarëve dhe ndryshimet që sollën ata, reflektuan një përpjekje të thellë për të arritur saktësinë dhe rendin në jetën e përditshme, duke ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në kulturën dhe traditat shqiptare./UBTNews/

Magazinë

Jackie Chan: Mësova anglisht përmes muzikës ‘country’ pasi u zhvendos në SHBA!

Published

on

Aktori tha se kur u transferua nga Hong Kongu në SHBA, kishte vështirësi në gjuhën.

Aktori i njohur Jackie Chan gjatë një interviste të fundit në emisionin “The Kelly Clarkson Show” ka zbuluar se muzika country ka luajtur një rol kyç për të në për të mësuar anglishten.

Aktori tha se kur u transferua nga Hong Kongu në SHBA, kishte vështirësi të mëdha në komunikim në setet e xhirimeve dhe mbështetej gjithnjë te përkthyesi.

Mësova anglishten përmes këngëve country, sepse janë të ngadalta dhe të qarta. Kështu u shpreh Jackie Chan. Ai mahniti publikun duke kënduar një pjesë të hitit “Always on My Mind” nga Willie Nelson.

Kënga, e cila fillimisht u publikua në vitin 1972 dhe u bë e famshme nga Elvis Presley dhe më vonë nga Nelson, ishte një nga mjetet që ndihmuan aktorin të kuptonte shqiptimin dhe kontekstin e fjalëve në anglisht.

Chan u shfaq në emision së bashku me Ralph Macchio dhe Ben Wang për promovimin e filmit të ri “Karate Kid: Legends”.

Continue Reading

Magazinë

Ndahet nga jeta në moshën 28-vjeçare ish-kandidatja për Miss Univers

Published

on

María Lorena Argüello Salazar, e cila ishte kandidate për Miss Universo Ecuador 2024, ka ndërruar jetë të dielën e kaluar në moshën 28-vjeçare. Lajmi u konfirmua nga llogaria zyrtare në Instagram e konkursit kombëtar të bukurisë.

Organizatorët e konkursit shkruan:

“Konkursi Kombëtar i Bukurisë shpreh dhimbjen e thellë për ndarjen nga jeta të Lorena Argüello, përfaqësuese e Quito DM dhe gjysmëfinaliste e CNB 2024. Jemi pranë familjes dhe të afërmve të saj me respekt dhe solidaritet në këtë moment dhimbjeje. Kujtimi i saj do të mbetet gjithmonë me ne.”

Lorena përfaqësoi Distriktin Metropolitano të Quitos në konkursin e zhvilluar më 8 qershor të vitit të kaluar në Machala.

Vdekja e saj shkaktoi një ndikim të madh, jo vetëm në botën e konkurseve të bukurisë, por edhe në shoqëri në përgjithësi.

Në rrjetet sociale u shpërndanë mesazhe të shumta ngushëllimi nga ndjekës, kolegë mjekë dhe konkurrente të tjera.

Kush ishte María Lorena Argüello?

E lindur më 12 mars 1997, u karakterizua nga disiplina dhe përkushtimi ndaj dy pasioneve të saj më të mëdha: mjekësisë dhe modelimit. Ajo u diplomua si kirurge, ushtroi profesionin e saj dhe paralelisht zhvilloi karrierën në konkurset e bukurisë.

Në konkursin Miss Universo Ecuador 2024 përfaqësoi qytetin e Quitos me elegancë dhe karizëm, duke fituar vlerësime nga publiku dhe organizatorët.

Edhe pse nuk fitoi çmimin kryesor, Lorena u kthye në një figurë frymëzuese për shumë të rinj në Ekuador falë ekspertizës profesionale dhe angazhimit social që e karakterizonte.

Continue Reading

Magazinë

Arnold Schwarzenegger: Më thoshin se ëndrrat e mia ishin të pamundura

Published

on

Arnold Schwarzenegger ka rrëfyer se përballja me paragjykimet dhe skepticizmin ishte e përditshme në fillimet e tij në Hollywood. Aktori 77-vjeçar, i cili nisi karrierën në SHBA si bodybuilder në vitet ’70, kishte sfida të shumta në industrinë e filmit.

“Kur erdha në Amerikë, Clint Eastwood dhe Charles Bronson ishin aktorët më të paguar, fitonin nga një milion dollarë për film. Mendova: ‘Duhet të bëhem pjesë e kësaj.’ Dhe, më vonë, arrita të fitoja 30 milionë dollarë për film. I zura”, ka kujtuar ai në  bisedë me djalin, Patrick Schwarzenegger, për serinë “Actors on Actors” të Variety, ka raportuar FemaleFirst.

“Të gjithë më thoshin: ‘Arnold, kjo nuk do ndodhë kurrë. Emri yt, Schnitzel apo çfarëdo qoftë, askush s’do ta mbajë mend. Je i madh për të qenë aktor’. Në vitet ’70, yjet e mëdhenj ishin Dustin Hoffman, Al Pacino, Woody Allen, që peshonin nga 60 kg, me thoshin ‘je 115 kg, dukesh si përbindësh’”, ka thënë aktori.

Por pavarësisht refuzimeve, Schwarzenegger nuk u dorëzua.

“E kisha të qartë vizionin tim. Doja të ngjitesha në majë. Kjo ishte gjithçka që më interesonte. Dhe arritja atje, ngadalë”, ka thënë ai.

Ai tha se momenti që ndryshoi gjithçka ishte roli në “Terminator”, pasi më herët kishte luajtur vetëm në filma si “Conan”, ku muskujt ishin në plan të parë.

“‘Terminator’ ishte një hap i madh përpara, sepse nuk kishte të bënte me muskujt. Ishte lëkura e zezë dhe roli i një makine. Ky ishte momenti që përmbushi ëndrrën time të fëmijërisë”, ka thënë tutje ai.

77-vjeçari ka treguar se nuk ka pasur kurrë një plan B në jetë.

“Urrej Planin B. Njerëzit performojnë më mirë kur nuk kanë Plan B. Unë nuk kam pasur kurrë një plan tjetër”, ka thënë ai.

Në një video në Instagram, ai e ka përmbledhur filozofinë e jetës së tij.

“E bëra një zotim të plotë: do të bëhem kampion i bodybuldingut, do të shkoj në Amerikë, do të hyj në industrinë e filmit dhe do të bëhem aktor kryesor. Çfarëdo që të kërkonte, do ta bëja. Do të punoja pa u ndalur, derisa ta arrija”, pati shkruar ai.

Continue Reading

Magazinë

Iggy Pop largohet nga skena e koncertin në Londër i futur në arkivol

Published

on

Iggy Pop u largua nga skena në arkivol gjatë një koncerti, duke habitur publikun me lëvizjen e tij dhe duke riafirmuar titullin e tij si një nga artistët më të çuditshëm në skenën e rokut.

Artisti e mbylli performancën e tij më 28 maj në Alexandra Palace në Londër në një mënyrë që askush nuk e priste.

Siç është kapur në video, papritmas, pak para fundit, në skenë u shfaq një arkivol i madh i zi.

Publiku mbeti pa fjalë kur pa 78-vjeçarin pa bluzë, të shtrirë brenda arkivolit, i cili u rrokullis, duke i dhënë fund kështu koncertit të tij.

Artisti postoi një video të daljes së tij të veçantë nga skena në llogarinë e tij personale në Instagram.

Ai madje qëndroi pranë arkivolit dhe u kërkoi miqve në internet të komentonin mbi zgjedhjen e tij specifike.

Siç shkroi në mbishkrim: “Londër. Ne e dimë si filloi dhe si mbaroi. Do të na pëlqente të shihnim mbishkrime imagjinative dhe të zgjuara për këtë! ».

Continue Reading

Të kërkuara