

Kulturë
Allafrënga dhe allaturka: Një histori e shkurtër e kalendareve në Shqipëri!
Published
10 months agoon
By
EAd SulMë 15 tetor 1582, vitit kalendarik iu hoqën 10 ditë, një masë e domosdoshme për të korrigjuar një gabim të gjatë në përllogaritje. Kjo ngjarje e rëndësishme shënon fillimin e përdorimit të kalendarit gregorian, i njohur ndryshe si “kalendar allafrënga” në traditën shqiptare, në kontrast me kalendarin julian, i quajtur “kalendar allaturka” ose “kalendar i vjetër”.
Kalendarët gregorian dhe julian, të dy nga më të përdorurit në Evropë dhe jashtë saj, tani ndahen me 14 ditë. Kalendari gregorian është 14 ditë më i avancuar se ai julian. Ky ndryshim shfaqet qartë në festimin e stinëve; për shembull, shqiptarët e festojnë “Ditën e Verës” më 14 mars, e cila është një trashëgimi nga kalendari romak i kohës së Jul Cezarit, dhe nuk lidhet me kalendarin turk siç mund të besohet ndonjëherë.
Që nga shekulli VIII, dijetarë të ndryshëm kishin vënë re nevojën për një kalendar të ri. Megjithatë, ishte vetëm në vitin 1582, nën udhëheqjen e Papa Gregori XIII, që plani për korrigjimin e gabimit u realizua. Papa vendosi që pas datës 4 tetor 1582, të mos ndodhte data 5 tetor, por të kalonte direkt në 15 tetor, duke rregulluar kështu kalendarin, i cili kishte qenë i pasaktë për shekuj me radhë. Njëra nga risitë e kalendarit të ri ishte se çdo vit që është i plotëshkruar me 400 do të konsiderohej vit i brishtë, duke shtuar një ditë pas datës 28 shkurt.
Gabimi i kalendarit julian u vërejt nga Papa Gregori në përllogaritjen e datës së Pashkëve. Të dy kalendarët, Julian dhe Gregorian, janë kalendarë diellorë, dhe përllogaritja e tyre bazohet në rrotullimin e Tokës rreth Diellit.
Për të ilustruar këtë ngjarje historike, një burim i rëndësishëm është “Breve trattato gnomonico d’orologi solari”, një dorëshkrim i ruajtur në Arkivin Qendror Shtetëror, i shkruar në italisht në vitin 1843. Ky dokument përshkruan konceptin dhe funksionimin e orës diellore, duke theksuar se orientimi është i nevojshëm jo vetëm gjatë natës, por edhe gjatë ditës.
Kjo histori e kalendarëve dhe ndryshimet që sollën ata, reflektuan një përpjekje të thellë për të arritur saktësinë dhe rendin në jetën e përditshme, duke ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në kulturën dhe traditat shqiptare./UBTNews/
Magazinë
Jennifer-Brad-Angelina, drama që nuk u mbyll kurrë
Published
13 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Thuhet se nëse ulesh pranë lumit dhe pret gjatë, do të shohësh trupat e armiqve të tu të kalojnë. Nuk ka thënë Jennifer Aniston këtë, por mund ta kishte thënë. Sepse ajo bëri pikërisht këtë: priti.
Nuk bërtiti. Nuk shkroi letra të hapura. Nuk shiti histori për më shumë klikime. Ajo thjesht nisi të jetojë më mirë, më mirë se kushdo tjetër në këtë trekëndësh të rrëmujshëm hollivudian që nisi si film romantik dhe përfundoi si dramë gjyqësore pa fund.
Kopertina që flet pa thënë asgjë
Jennifer, 56 vjeç sot, shfaqet e veshur me një fustan transparent Saint Laurent në kopertinën e Vanity Fair, më seksi se kurrë, me një buzëqeshje që thotë: Po, jam ende këtu. Dhe jo, nuk më thyen dot.
Pitt e Jolie ndahen publikisht për fëmijët, për paratë, për verën… Jennifer shijon jetën në vilë, e qetë dhe pa ndonjë nevojë për të “dhënë hak”.
Historia që nuk kishte fund, por që Aniston e mbylli vetë
Ajo pranon se ishte një kohë e vështirë. Të shohësh burrin tënd me një grua tjetër nëpër kopertina, duke mbajtur fëmijë që s’i kishte me ty… Nuk ishte e lehtë. Por nuk kërkoi mëshirë. “I thashë vetes: Qëndro drejt dhe ec përpara, vajzë.”
Eci. Larg nga tabloidët. Larg nga drama. Drejt karrierës së re, drejt rolit në The Morning Show, drejt projekteve që vetë i prodhon. Drejt një jete pa zhurmë.
Angelina dhe Brad – kur “Mr. & Mrs. Smith” u bë fjalë për fjalë
Ishte Aniston ajo që e telefonoi Jolie-n, e lumtur që do të punonte me burrin e saj në film aksioni. Ironike, apo jo? Filmi i bëri bashkë, në ekran dhe në jetë.
Ndërsa Aniston mbyllte “Friends” dhe përballej me një boshllëk emocional që e rrëzonte, Pitt shkonte në Kenia me Jolie-n, shfaqej me Zahara-n në krah, dhe më pas… binjakë, adoptime, fotot ekskluzive për miliona.
Sot: një jetë e re, pa mëri dhe pa nevojë për hakmarrje
Jennifer nuk lëshoi kurrë helm. Nuk hodhi gurë. Nuk bëri deklarata të mëdha. Kur Pitt tha që kishte qenë i pakënaqur me të, ajo buzëqeshi dhe tha:
Nuk mbaj mëri. Dhe kjo është fuqia e saj. Kur Angelina lufton për kujdestari. Kur Pitt mbështillet në betejat e pafundme. Jennifer ecën përpara.
Me projekte. Me miq të vërtetë. Me një partner të ri. Me buzuki në zemër dhe tekilë me Sandra Bullock në darkë.
Kulturë
Jusuf Buxhovi boton librin e ri ‘Udhëtimi në kohë’
Published
14 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Shkrimtari dhe historiani i njohur, Jusuf Buxhovi, ka botuar librin e tij më të ri “Udhëtimi në kohë”.
“Realiteti historik si fakt irevizibil, konceptet filozofike si metaforë artistike, paraqesin metamorfozën e personazhit Artan Rrashta në tri kohë: të djeshmen – mesjetare, të sotmën – fisnore dhe të nesërmen – lakuriqe, pa kujtesë, në formën e një sarkazme absurde, ku qenia e shpërlarë, gjuhën e mendimit e kthehen në sinkopë groteske” tha Jusuf Buxhovi.
Libri “Udhëtimi në Kohë” është botuar nga shtëpia botuese “Faik Konica”./ KultPlus.com
Magazinë
Cheryl kthehet në skenë pas vdekjes tragjike të Liam Payne
Published
14 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Këngëtarja britanike, Cheryl, 42 vjeçare, ka njoftuar rikthimin në publik pas vdekjes së ish-të dashurit të saj, Liam Payne, vitin e kaluar.
Ajo ka debutuar me një fushatë të re për kompaninë e kozmetikës Nivea, ku përmes një klipi të shkurtër shfaqen referenca të shumta të karrierës së saj, përfshirë këngën e vitit 2009 “Fight For This Love”.
Fushata titullohet “A New Era, Tomorrow” dhe u shpërnda nga Nivea në rrjetet sociale.
Liam Payne, 31 vjeç, vdiq në tetor të vitit të kaluar pasi ra nga ballkoni i hotelit në Argjentinë. Pas humbjes së tij, Cheryl u largua nga vëmendja publike dhe shprehu dhimbjen për jetën që do të ndërtonte duke rritur djalin e tyre, Bear, vetëm.
Sipas raportimeve, Cheryl është në bisedime për t’u rikthyer në televizion në sezonin e 14-të të “The Voice”, me mikun e saj të vjetër dhe bashkëpunëtorin will.i.am.
Magazinë
Mariah Carey e zhgënjyer nga Grammys: Nuk e pasqyrojnë suksesin tim
Published
17 hours agoon
August 19, 2025By
UBT News
Mariah Carey, një nga artistet më të suksesshme të muzikës moderne me mbi 220 milionë albume të shitura dhe 19 këngë nr. 1 në Billboard Hot 100, ka fituar vetëm 5 çmime Grammy nga 34 nominime.
Nominimi i saj i fundit daton në vitin 2009, çka sipas këngëtares tregon një shpërfillje të qëllimshme nga Akademia e Regjistrimeve.
Në intervista të fundit, Carey është shprehur se “Grammy-t janë të mbivlerësuar”, ndërsa në vitin 2023 theksoi se “ata më mashtruan, luajtën me mua”, duke nënkuptuar se numri i vogël i fitoreve nuk reflekton ndikimin dhe karrierën e saj.
Historia e saj me Grammy-t tregon një pabarazi të dukshme: dy fitore në 1991, një rikthim i madh në 2006 me tre çmime për albumin “The Emancipation of Mimi”, por mungesë vlerësimi të vazhdueshëm më pas.
Madje, kur në 2024 mori një çmim nderi nga vetë Akademia, Carey u shpreh me humor: “A është ky një Grammy i vërtetë? Nuk kam parë prej kohësh”.
Megjithëse e anashkaluar nga Grammyt, Carey gëzon një listë të gjatë arritjesh: 10 American Music Awards, 20 Billboard Music Awards dhe një sukses të qëndrueshëm ndër vite, sidomos me hitin festiv “All I Want for Christmas Is You”.
Rasti i saj ka ngritur pyetje më të gjera për mënyrën si institucionet matin arritjet artistike. Edhe pse mungesa e vlerësimit nga Grammy-t ka lënë gjurmë, trashëgimia e Mariah Carey-t mbetet e padiskutueshme.

Pse burrat janë më të rrezikuar nga sulmi në zemër se gratë? Shpjegon kardiologu Edis Demiri

Jennifer-Brad-Angelina, drama që nuk u mbyll kurrë

Arritje historike për Fabion, e barazon rekordin e më së shumti ndeshjeve zyrtare

Jusuf Buxhovi boton librin e ri ‘Udhëtimi në kohë’

Cheryl kthehet në skenë pas vdekjes tragjike të Liam Payne

Nuk është uji! Ja pija më e mirë për hidratim dhe lëkurë që shkëlqen

Peja debuton në Ligën ENBL, Prishtina për herë të dytë, njihen me kundërshtarët e tyre

Kujdes! Kafeina, sheqeri dhe sëmundjet që vijnë me pijet energjetike

Pejë: Aktakuzë ndaj katër personave për grabitje në pompë derivatesh
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit