Kulturë

Allafrënga dhe allaturka: Një histori e shkurtër e kalendareve në Shqipëri!

Published

on

Më 15 tetor 1582, vitit kalendarik iu hoqën 10 ditë, një masë e domosdoshme për të korrigjuar një gabim të gjatë në përllogaritje. Kjo ngjarje e rëndësishme shënon fillimin e përdorimit të kalendarit gregorian, i njohur ndryshe si “kalendar allafrënga” në traditën shqiptare, në kontrast me kalendarin julian, i quajtur “kalendar allaturka” ose “kalendar i vjetër”.

Kalendarët gregorian dhe julian, të dy nga më të përdorurit në Evropë dhe jashtë saj, tani ndahen me 14 ditë. Kalendari gregorian është 14 ditë më i avancuar se ai julian. Ky ndryshim shfaqet qartë në festimin e stinëve; për shembull, shqiptarët e festojnë “Ditën e Verës” më 14 mars, e cila është një trashëgimi nga kalendari romak i kohës së Jul Cezarit, dhe nuk lidhet me kalendarin turk siç mund të besohet ndonjëherë.

Që nga shekulli VIII, dijetarë të ndryshëm kishin vënë re nevojën për një kalendar të ri. Megjithatë, ishte vetëm në vitin 1582, nën udhëheqjen e Papa Gregori XIII, që plani për korrigjimin e gabimit u realizua. Papa vendosi që pas datës 4 tetor 1582, të mos ndodhte data 5 tetor, por të kalonte direkt në 15 tetor, duke rregulluar kështu kalendarin, i cili kishte qenë i pasaktë për shekuj me radhë. Njëra nga risitë e kalendarit të ri ishte se çdo vit që është i plotëshkruar me 400 do të konsiderohej vit i brishtë, duke shtuar një ditë pas datës 28 shkurt.

Gabimi i kalendarit julian u vërejt nga Papa Gregori në përllogaritjen e datës së Pashkëve. Të dy kalendarët, Julian dhe Gregorian, janë kalendarë diellorë, dhe përllogaritja e tyre bazohet në rrotullimin e Tokës rreth Diellit.

Për të ilustruar këtë ngjarje historike, një burim i rëndësishëm është “Breve trattato gnomonico d’orologi solari”, një dorëshkrim i ruajtur në Arkivin Qendror Shtetëror, i shkruar në italisht në vitin 1843. Ky dokument përshkruan konceptin dhe funksionimin e orës diellore, duke theksuar se orientimi është i nevojshëm jo vetëm gjatë natës, por edhe gjatë ditës.

Kjo histori e kalendarëve dhe ndryshimet që sollën ata, reflektuan një përpjekje të thellë për të arritur saktësinë dhe rendin në jetën e përditshme, duke ndikuar në mënyrë të konsiderueshme në kulturën dhe traditat shqiptare./UBTNews/

Kulturë

Tokio shpallet qyteti më i fuqishëm ekonomikisht në botë për vitin 2025

Published

on

Tokio, kryeqyteti i Japonisë, është shpallur qyteti më i fuqishëm ekonomikisht në botë për vitin 2025 sipas renditjes globale të CEOWORLD.

Revista vlerëson se fuqia e jashtëzakonshme ekonomike e qytetit bazohet në dekada inovacioni në teknologji, industrinë automobilistike dhe prodhimin me precizion të lartë.

Sipas analizës, Tokio përfaqëson një standard të lartë të përsosmërisë operacionale, duke kombinuar avancimin teknologjik me qeverisje të disiplinuar ekonomike. Sistemet e transportit, rrjetet financiare dhe zinxhirët industrialë funksionojnë me një “saktësi të pakrahasueshme”.

Në vendin e dytë renditet Nju Jorku, si qendra kryesore globale e financave dhe nyjë për startup-et inovative, ndërsa Los Anxhelosi mban vendin e tretë falë industrisë së argëtimit, mbështetur nga zhvillimi i sektorit teknologjik dhe hapësinor.

Sipas raportit, 10 qytetet kryesore kontribuojnë thuajse një të tretën e GDP-së globale, duke treguar përqendrimin e fuqisë ekonomike në qendrat urbane që nxisin inovacion dhe kapital.

Renditja tregon dominimin e qyteteve amerikane në top 25-shen, përfshirë Çikagon (7), San Francisko Bay Area (9), Uashingtonin (12), Dallas-Fort Worth (13), Hjustonin (14), Bostoni (15), Seattle (18), Filadelfia (19), Atlanta (20) dhe Luginën e Silikonit (24).

Nga ana tjetër, Azia po forcon pozicionin e saj në ekonominë globale, me Seulin në vendin e pestë, duke reflektuar përparimin e Koresë së Jugut në teknologji, elektronikë dhe inovacion digjital.

Raporti i këtij viti nënvizon një zhvendosje të dukshme të gravitetit ekonomik global drejt rajoneve më dinamike dhe teknologjikisht të avancuara të botës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Libra

“Jam Mysliman”, romani i ri i Ben Blushit ngjall interes në edicionin e 28 të Panairit

Published

on

Libri më i ri i shkrimtarit Ben Blushi, “Jam Mysliman”, ka tërhequr vëmendjen e madhe në edicionin e 28 të Panairit të Librit.

Romani ofron një rrëfim ironik dhe filozofik mbi përplasjen midis fesë dhe shtetit laik në Shqipërinë moderne.

Ngjarjet zhvillohen në Rrugën e Kavajës, ku protagonisti, një shkrimtar, përballet me islamizimin gradual të shoqërisë dhe jetës së tij private, përfshirë edhe gruan e tij të dytë, e cila përkushtohet ndaj fesë.

Pas një udhëtimi në Mekë dhe ndjerë i vetmuar dhe i kërcënuar, ai përfundon duke u bërë mysliman, duke kthyer kështu romanin në një metaforë të kërkimit të shpëtimit përmes fesë, kur besimi te shoqëria humbet.

Ben Blushi zbulon se libri është shkruar brenda dy muaj e gjysmë e ka 221 faqe në versionin final.

“Ka qenë 20% më i gjatë në fillim, rreth 300 faqe. Kam përfshirë edhe një pjesë të fisit tim që janë myslimanë,” shpjegon ai.

Shkrimtari thekson se “Jam Mysliman” duhet lexuar si letërsi artistike, pa ngarkesë emocionale apo politizim:

“Unë i bëj thirrje të gjithëve që librin ta marrin si produkt imagjinar artistik, nuk është trakt, peticion politik a doktrinë, është një roman.”

Përndryshe, ky është botimi i dymbëdhjetë i Ben Blushit, pas suksesit me bestseller-at “Të jetosh në ishull”, “Otello, Arapi i Vlorës”, “Kandidati” dhe “Komploti”. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Studimi: Fillimi i punës para orës 10 dëmton performancën dhe mirëqenien!

Published

on

Një studim i fundit nga Dr. Paul Kelley, një kërkues në Universitetin e Oxford-it, ka konfirmuar atë që shumë prej nesh e kemi ndjerë: puna para orës 10 të mëngjesit është një sfidë e vërtetë për trupin dhe mendjen.

Sipas tij, trupi ynë nuk është biologjikisht i përgatitur për të funksionuar në nivelin e tij më të lartë kur fillojmë punën shumë herët.

Shkencëtarët thonë se cikli i gjumit dhe ritmet biologjike të trupit nuk janë të dizajnuara për të punuar me efikasitet në orët e para të ditës.

Kjo nënkupton që shumë njerëz ndihen të lodhur, kanë vështirësi në përqendrim e mund të kenë pak energji gjatë orëve të para të punës.

Pas orës 10 të mëngjesit, trupi është më i gatshëm për t’u përqendruar e dhënë maksimumin, duke u ndjerë më energjik dhe më produktiv.

Kjo mund të shpjegojë pse shumë njerëz ndiejnë se janë më të efektshëm dhe të freskët pas kësaj kohe, dhe pse disa ekspertë sugjerojnë që orari i punës duhet të ndryshohet, për t’u përshtatur më mirë me ritmet natyrale të trupit.

Përmirësimi i kushteve të punës mund të sjellë një rritje të produktivitetit dhe po ashtu mirëqenies për punonjësit. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Moda dhe Stili

Si ta përdorni uthullën e mollës për mirëmbajtjen e flokëve?

Published

on

Përdorimi i rregullt i uthullës së mollës në flokë do t’i largojë bakteret në lëkurën e kokës dhe do ta largojë zbokthin.

Gjithashtu, uthulla pastron flokët dhe ju jep më shumë volum ndërsa ndihmon edhe në reduktimin e rënies së flokëve.

Acidi alpha-hydroxy që gjendet në këtë lloj të uthullës ndihmon të largohen helmet ose toksinat që janë marrë nga përdorimi i produkteve të flokëve duke i bërë flokët më të shëndetshme, të ndritshme dhe të buta.

Gjithçka që ju duhet është uthulla e mollës dhe ujë i vakët. Por, si dhe sa herë duhet ta përdorim këtë tretman?

Për flokë kaçurela, të valëzuara, të gjata dhe të trasha – Gjysmë filxhani uthull molle me ¼ e filxhanit ujë të vakët

Përdoret një herë në çdo dy javë.

Për flokë të drejta, të shëndetshme, të holla dhe të shkurtëra – Një lugë gjelle uthull molle me një filxhan ujë të vakët

Përdoret një herë në javë.

Flokë të ngjyrosura ose të drejtuara në mënyrë artificiale– Gjysmë filxhani uthull molle me dy filxhana ujë të vakët

Përdoret një herë në muaj.

Për flokë të trasha dhe të thata – Një filxhan uthull molle me tre filxhana ujë të vakët.

Përdoret njëherë në 6 deri në 8 javë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara