Andi Bushati

Ambasadorët kryesorë të perëndimit në Tiranë janë bërë sot protagonistë të një parade turpi që reket tu’a shesë shqiptarëve sapunin për djathë. Ata kanë folur me superlativa për foshnjen e tyre që lindi e vdekur duke përkujtuar përvjetorin e pestë të Reformës në Drejtësi. Kryediplomatja amerikane Kim përmendi edhe njëherë argumentin e lodhur të spastrimit të gjykatësve të korruptuar, ndërsa kolegu i saj Soreca e quajti atë si një nga hapat më të rëndësishëm që janë ndërmarë që pas rënies së diktaturës.

Në fakt, është krejt e kundërta. Po të shikosh të gjithë argumentat propagandistikë që u përdorën në këtë vit jubilar, ato lidheshin me një sukses të vetëm, spastrimin nga vettingu të mbi 200 gjykatësve dhe prokurorëve.

Kjo shifër ka përmbytur prej dy ditësh titujt e servirur të medieve, a thua se qëllimi primar i këtij aksioni të nxitur nga ndërkombëtarët ishte thjeshtë organizmi i një gjuetie shtrigash. Nuk ka dyshim se drejtësia e vjetër shqiptare kishte nevoja për një qilizëm të thellë të një mjedisi ku allishverishi ishte kthyer në normalitet, por objektivi kryesor i 140 deputetëve që votuan unanimisht në korrikun e 2016 duke duartrokitur përqafimin epshor Lu-Vlahutin, nuk ishte ky. Ai qe krejt tjetër: rivendosja e një sistemi ku peshorja e drejtësisë të ishte e ekuilibruar për të gjithë, goditja e atyre qau fiksuan në zhargonin e ndërkombëtarëve si peshq të mëdhenj dhe ringritja e një sistemi koherent dhe funksional për ti përballuar këto sfida.

Cili është bilanci? Pothuajse afër zeros.

A beson dikush sot se një qytetar i thjeshtë, që i bie fati i keq të jetë në konflikt për truall ndërtimi me oligarkun e mbështetur nga pushteti, mund të gjejë të drejtën në gjykatat shqiptare? A ka shpresë familja e një minatori të vdekur në galeri të fitojë atë që i takon? A ka optimistë që imagjinojnë, se për ata që humbën jetën nga neglizhenca ulëritëse në pallatet e shembura nga tërmeti në Thumanë, drejtësia do të thotë ndonjëherë fjalën e saj?

Në këndvështrimin e një drejtësie që funksionon për të gjithë njësoj ne jemi ende po aq larg sa pesë vite më parë. Por edhe në pjesën më të dukshme dhe më të prekshme të medaljes, punët nuk janë më mirë. Kushdo që e dëgjonte ambasadorin Lu që fliste që në 2018, se rënia në rrjetë e peshqve të mëdhenj ishte punë javësh, sot nuk i mbetet ve[se të tallet.

Kjo reformë jo vetëm i ka bërë më të pa cënueshëm njerëzit me pushtet politik dhe ekonomik, por ata po ndihen aq të fortë sa mund të diktojnë edhe vettingun si në këtë rastin e fundit kur shpërtheu një përplasje publike mes lokalëve dhe ndërkombëtarëve.

Pra, ndonëse qëllimi i kësaj reforme ishte ti jepte fund pandëshkueshmërisë, deri më tani ajo vetëm është betonifikuar.
Edhe mënyra se si u konceptua reforma, se si ajo ra pre e kalkulimeve dhe interesave të vogla të njerëzve më pushtet, për të pasur sa më shumë ndikim, prodhoi një katastrofë. Tashmë provohet gjërësisht se fillimi i saj nga lart poshtë ishte një gabim. Kështu përshëmbull shkatërrimi i Gjykatës Kushtetuese, që i kishte zbrapsur mbi 40 ligje pushtetit të Berishës dhe filloi të godiste me një njëjtën vullnet edhe kapërcimin e kufijve nga qeveria Rama, solli pasoja shkatërrimtare. Vendi mbeti për tre vite pa këtë organ që ende nuk është i plotë, duke i i hapur rrugë amuzimeve kolosale nga shumica në pushtet. Vetëm një shembull banal. Po të kishim pasur Gjykatë Kushtetuese sot Teatri Kombëtar do të ishte ende në këmbë.

Gjithëashtu vendi mbeti nga 2017 deri në 2019 pa Gjykatë të lartë, që ende nuk funksionon, duke bërë që drejtësia të mungojë për mbi 30 mijë dosje që presin në radhë.

Po të flasësh pastaj për një SPAK dhe një Gjykatë të Postame që vendimet ua rrëzon gjykata e Strasburgut, që nuk kanë këllqe të marrin në shqyrtim krimet elektorale po iu përcjellin prokurorive e gjykatave lokale, që vazhdojnë ti shikojnë me venerimin e përëndive pushtetarët e lartë, gjendja bëhet krejtësisht e pashpresë.

Janë pikërisht këto elementë që e detyruan Fondacionin Soros dhe Komitetin Shqiptar të Helsinkit të botonin që në 2019 një sondazh ku thuhej se 63% e shqiptarëve nuk besonin më se vettingu ishte i drejtë. Po ashtu edhe në Bruksel u arrit në përfundimin se terapia e rëndë, që u zgjodh të aplikojej në Shqipëri krijon aq shumë probleme, sa nuk rekomandohet të kopjohet edhe në vende të tjera.

Por pavarësisht nga këto, ambasadorët e perëndimit në Tiranë, vazhdojnë të flasin si për një histori suksesi, duke u përpjekur të arsyetojnë mbi 60 milionë eurot tashmë të shpenzuara për këtë fiasko.

Edhe gjatë konferencës së fundit për 5 vjetorin e reformës ata zgjodhën të përdorin sërisht epitete lavdëruese për një gërmadhë që nuk funksionon duke huazuar metodat e politikanëve vendas që përpiqen ti imponojnë publikut një realitet që nuk ekziston. Prandaj në këtë përvjetor mund të thuhet me ironi se reforma që u nis me ambicien për të perendimorizuar Shqipërinë duket sikur po përfundon me ballkanizmin e përfaqësuesve të perëndimit të Tiranë.

©Lapsi.al

Nga rektori i UBT-së prof.dr Edmond Hajrizi – 9 maji shënon përvjetorin e Deklaratës së Schumanit të vitit 1950, kur ministri i Jashtëm francez paraqiti idenë e tij për një formë të re të bashkëpunimit politik në Evropë, mbi parimin e solidaritetit. Deklarata e Schumanit nënvizon ndërlidhjen qendrore midis Evropës së organizuar dhe marrëdhënieve paqësore. Pra, qëllimi i projektit të integrimit evropian ishte të bënte luftë të paimagjinueshme midis shteteve evropiane përmes ndarjes së sovranitetit të tyre që do të krijonte ndërvarësisë ekonomike, financiare, tregtare dhe politike. Kjo qasje rezultojë në periudhën më të gjatë të paqes në historinë e kontinentit evropian.

Pra, projektit i krijimit të Bashkimit Evropian mbi të gjitha ishte një projekt i ndërtimit të paqes dhe si të tillë edhe ne në rajonin tonë e shohim. BREXIT-i, kriza me refugjatët nga luftërat në Lindje, si dhe rritja e së djathtës ekstreme kanë vënë në pah vështirësitë me të cilat BE sot ballafaqohet. Mirëpo, në këtë ditë kur ne festojmë në fakt paqen në Evropë, dëshiroj të theksoj kontributet e Bashkimit Evropian në dy vlera që janë shumë afër nesh edhe si popull solidariteti dhe edukimi.

Bashkimi Evropian ka dëshmuar solidaritet ndaj shteteve të rajonit që nga luftërat e përgjakshme të viteve të ‘90-ta e gjithashtu edhe pas vitit 1999 BE vazhdon të jetë donatori kryesor në procesin e zhvillimit dhe shtetndërtimit në Kosovë. Që në vitet e ’90-ta kur ne kundërshtonim regjimin brutal të Millosheviqit, ne kemi kërkuar një të ardhme euroatlantike për vendin tonë, si një garanci për të drejtat e njeriut, sigurinë tonë dhe orientimin ndaj modelit liberal e demokratik i cili sot është i mishëruar në Kushtetutën e Republikës së Kosovës. Rezistenca jonë paqësore u ndërtua mbi fuqinë e parimit të solidaritetit.

Fatkeqësisht, solidariteti, sot, në shoqërinë, tonë është shumë i zbehur, përderisa vendi përballet me probleme serioze që cenojnë te ardhmen tonë të përbashkët Evropiane. Në tetor të vitit të kaluar në UBT, së bashku me Jamie Shean (ish-zëdhënësi i NATO-së në kohën e bombardimeve të vitit 1999), inauguruam Forumin Euroatlantik që të kontribuojë e të forcojë tutje lidhjen midis Kosovës, Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe shteteve të Bashkimit Evropian, por edhe të ofroj platformë për konsolidimin e bashkëpunimit midis akterëve politik dhe jopolitik në Kosovë.

Si mund t’i mbrojmë dhe avancojmë vlerat tona të lirisë dhe demokracisë? Si t’i përgatisim të rinjtë dhe tregun e Kosovës të jenë konkurrues në tregun Evropian? Si t’u ndërlidhim sistemin e arsimit që të përgatis të rinjtë për vendet e punës së shekullit XXI, sidomos në sektorin e teknologjisë? Këto janë sfida vendimtare dhe sfidë për sistemin e arsimit.

Komisioni Evropian kërkon që të vendosim arsimin në qendër të prioriteteve të investimeve të Qeverisë, që të jetë një sistem që mund t’i përgjigjet sfidave moderne. Me nënshkrimin e marrëveshjes kornizë midis Kosovës dhe Bashkimit Evropian për qasje në programet e BE-së janë krijuar mundësi të reja për të rritur shkëmbimin midis Kosovës dhe BE-së në sektorin e arsimit. Mirëpo, sfidë qendrore në këtë drejtim vazhdon të mbes regjimi i vizave. Për të ndihmuar studentët e Kosovës që të lëvizin nëpër Evropë, Komisioni Evropian duhet përfundimisht të liberalizoj vizat me Kosovën, sepse ky regjim është shndërruar në sfidën kryesore për shkëmbim de mobilitetin e të rinjve në Kosovë.

E ardhmja jonë në Evropa, si dhe e ardhmja e Bashkimit Evropian ndërtohen nga arsimi. Për Kosovën investimi në arsim krijon vende pune dhe zhvillim, si dhe ndihmon në promovimin e drejtësisë shoqërore dhe adresimin e sfidave ndaj demokracisë dhe respektimit të të drejtave të njeriut. Këto do të sjellin vendin më afër BE-së dhe do të bëjnë anëtarësimin tonë të shihet si një mundësi dhe jo barrë.

(Autori është rektor i UBT-së prof.dr Edmond Hajrizi )

Në fillim të viteve të ’70-ta revista “Zëri i rinisë” mbante rubrikën standarde “Në vertikale” të gazetarit Esad Dujaka. Në mesin e shumë figurave të kohës për këtë rubrikë është intervistuar edhe Jusuf Gërvalla.

(Asokohe Jusufi ishte në shërbim ushtarak në Manastir, prandaj edhe përgjigjet e tij në disa pyetje lidhen pikërisht me situatën në të cilën ndodhej. Për të interesuarit, intervistën e botuar në revistën “Zëri i rinisë”, nr. 8, 17.02.1973, nga arkivi im, po e sjelli të plotë. K.R)

NË  V E R T I K A L E : JUSUF GËRVALLA

LETËRNJOHTIMI

Dita dhe vendi i lindjes: 1 tetor 1945, Dubovik, Pejë.
Pesha e trupit dhe gjatësia: 80 kg. së bashku me radiostacionin, 475 cm. bashkë me antenën e radiostacionit!
Ngjyra e syve dhe e flokëve: E blertë, ngjyrë gështenjë.
Profesioni kryesor: Radiotelegrafist pranë këmbësorisë në Manastir.
Gjendja familjare: Një grua me dy fëmijë.
Adresa: Posta ushtarake 4519/18, MANASTIR

INTIME
Shkrimtari: Kadare, T. Dërvishi, S. Beket
Kompozitori: Bethoven, Bach, Hendl
Artisti figurativ: Gogen, Van Gog
Këngëtari: Ibrahim Tukiçi, Vaçe Zela, Arsen Dediqi
Kënga juaj: “Një lule që m’ka çelë mbramë”
Shkencëtari: Ajnshtajni
Aktori: Piter O’Tul, Mia Farou
Fytyra historike: Skënderbeu

CILËSITË
Prirjet: Muzikë, pikturë
Karakteri: ?
E meta: Gjërat i ndjej me gjithë shpirt.
Virtyti: Prirja për t’ua falur gabimet njerëzve.
Çka ju bën të lumtur: Një letër, një fjalë, një lajm, një cikërrimë njerëzie mjafton ta përmbushë me lumturi zemrën time.
Çka ju nevrikos: Shija dhe mendimi i huajtur për hir të modës.
Prej kujt turpëroheni: Prej gjeneratave që shkuan.

DELIKATE
Tipi i femrës suaj: Femra e prajshme, me prirje të mira.
A i besoni dashurisë në pamje të parë: Propozoj që kjo pyetje të fshihet nga rubrika (!)
A jeni xheloz: Mjaft
Faji juaj më i madh: Vështirë është të jesh edhe fajtor edhe gjykatës.
Vepra e juaj më e madhe: Pa vepra të mëdha e të mesme!

SHIJA
Ngjyra: secila ngjyrë bukurinë e vet.
Lulja më e dashur: i dua lulet.
Ambienti më i dashur: Vendlindja
Gjella: Këto ditë nuk po iu bëj naze.
Pijet: Druaj se më “bijnë” dhëmbët duke bërë propozime! Mahitëm!
Garderoba: Ajo në të cilën e ndjej vetën të lirë.

SHPREHITË
Koha e lirë: Pa ndonjë rregull të caktuar.
Hobi: Ta ndjell kohën e ardhshme që të vijë sa më shpejtë…
Pushimi: I paktë, si ushtaraku më!
A flini herët: Tingulli i burisë më gjen në shtrat.
A zgjoheni vonë: Të dielave në orën 7, tjerave ditë në 5.
Rob i cilave shprehi jeni: Duhanxhi i pasionuar.
Cilin emision televiziv e shikoni rregullisht: Flasim pasi të jem kthyer në shtëpi, apo pasi të jeni shkuar ju ushtar.

PËR FUND
Udhëtimet: Më tepër më pëlqen të rehatohem në “çerdhen time”; pa shaka, udhëtimet e mia s’i kanë kaluar kufijtë e Jugosllavisë.
Vetura juaj: “Ungju m’bythë se s’t’hanë qe’t”!
Honorari më i madh: Pesë vjet një “Fiqë”, po t’mos ishte honorari vëllai më i mirë i rrogës miniminimale.
Gjuhët e huaja: Serbisht, sllovenisht, maqedonisht, sa për të kërkuar bukë – edhe frëngjisht.
Ambicjet: Të njerëzishme dhe të durueshme.

P.S Një falënderim z. Kadri REXHA, i cili e ka ruajtur dhe me kujdes të veçantë e ka ribotuar këtë intervistë timen me Jusuf Gërvallen që kisha bërë në Manastir në vitin 1973.