Aktualitet

Afganistan: Perëndimi mbylli sytë para realitetit deri në fund

Makineri lufte të SHBA për talibanët.

Published

on

Kishte kohë që ishte bërë e qartë dështimi i ndërkombëtarëve në Afganistan, por perëndimi nuk donte të pranonte faktet, shkruan Emran Feroz në esenë e tij.

“Me gjasë ka për të qenë si herën e fundit. Ata do ta marrin Kabulin brenda natës”, më tha Ahmad Javedi, 30 vjeçari nga Kabuli të shtunën e kaluar. (14.08.) Kur talibanët hynë në kryeqytetin Kabul para 25 vitesh, Javedi ishte fëmijë, por atë ditë e kujton mirë. Papritur luftëtarët talibanë erdhën, në një kohë që përfaqësuesit e qeverisë së muxhahedinëve, që ishin luftuar me njëri-tjetrin me vite, morën arratinë. 20 vite pas fillimit të pushtimit të NATO-s në vend, ky skenar mund të përsëritet. “Ditët e fundit kanë treguar, se ata shpejt do jenë këtu.”

Pak më vonë parashikimi i tij u bë realitet. Pasi talibanët pushtuan në ditët e mëparshme kryeqytetet kryesore të provincave, të dielën ata marshuan në Kabul. Në shumë raste ushtria dhe policia i kishin braktisur postet, që para ardhjes së kryengritësve në qytet. Në të njëjtën kohë presidenti afgan, Ashraf Ghani mori arratinë bashkë me ekipin e tij. Ai u soll kështu si një guvernator neokolonialist, e si të tillë e shikonin jo vetëm talibanët, por edhe shumë afganë që nuk përfitoninn nga aparati i tij shtetëror i korruptuar.

Afghanistan I Flughafen in Kabul

Sipas disa raportimeve, njerëzit e Ghanit i mbushën xhepat me para para se të largoheshin. Ishte Ghani, i cili ishte shprehur, se nuk kishte simpati për ata afganë që merrnin arratinë, se në fund të fundit ata mund të punonin vetëm si pjatalarës në perëndim. Pas arratisë së Ghanit, talibanët morën pallatin presidencial dhe pozuan madje edhe para tavolinës së tij të punës. Një nga komandantët prezentë vetëm pak më vonë në një konferencë shtypi të improvizuar për televizionin Al-Xhazira, tha, se ai kishte qenë për 8 vjet në Guantanamo dhe ishte torturuar nga amerikanët. Rastësi? Ndoshta jo. Në vend të kësaj u bë e qartë, se “lufta kundër terrorit” e amerikanëve radikalizoi shumë vetë në Afganistan, dhe shumë prej tyre nuk e kanë harruar atë deri më sot.

Vetëm amerikanë të bardhë në bord?

Ngjarjet pasuan njëra-tjetrën. Turma njerëzish vërshuan në Aeroportin e Kabulit, ku trupat amerikane po evakuonin qytetarët e tyre. Kaosi vazhdoi. Disa vetë që u ngjitën tek një avion amerikan humbën jetën në përpjekjen e tyre për t’u arratisur. Në këtë kohë ushtarët amerikanë qëlluan edhe në mesin e turmës së afganëve të dëshpëruar. “Një i afërm i imi u vra. Ai ishte mjek”, rrëfeu Sangar Paykhar, një gazetar afgano-holandez dhe podcaster. Autorja dhe aktivistja amerikane, Nadia Hashemi madje akuzoi, se afganëve amerikanë pjesërisht nuk iu lejua të hynin në avionë. Arsyeja: Ata nuk ishin amerikanë të bardhë.

Gratë afgane i tremben kthimit të talibanëve

Skenat e fundit nga Kabuli kanë bërë më se të qartë, se misioni perëndimor në Afganistan dështoi. Gjatë fjalimit të tij, presidenti amerikan, Joe Biden nuk i përmendi me asnjë fjalë afganët që u vranë në dy dekadat e fundit në luftën amerikane kundër terrorit. Në vend të kësaj fjalët e tij përmbanin mohimin e realitetit dhe injorancën. Fituesit e vërtetë të luftës nuk janë në Shtëpinë e Bardhë, por në Kabul.

Makineri lufte të SHBA për talibanët

Kaq të fuqishëm si tani talibanët nuk kanë qenë kurrë. Vetëm në ditët e fundit ata morën për vete aparatura lufte të teknologjisë së lartë nga prodhimi amerikan. Përveç provincës Panjsher, në veri të Kabulit, e njohur për rezistencën kundër talibanëve, ekstremistët kontrollojnë gati të gjithë Afganistanin. Kësaj i shtohet fuqizimi politik në skenën ndërkombëtare, për të cilën ata punuan vitet e fundit.

Demonstrues në Londër protestojnë kundër marrjes së pushtetit nga talibanët

Një sërë analizash e prognozash të bëra për marrjen e pushtetit nga talibanët duhet të korrigjoheshin këto ditë. Shërbimi sekret amerikan, CIA të shtunën e kaluar madje ishte i mendimit, se do duhen 30 deri në 90 ditë që Kabuli të pushtohet. Në fund gjithçka ndodhi brenda 24 orësh. Madje analistë të njohur në Uashington mbetën pa fjalë. Bill Roggio, nga Instituti konservator i djathtë, “Foundation for the Defense of Democracies” e cilësoi marshimin e suksesshëm të talibanëve si një nga “dështimet më të mëdha të shërbimeve sekrete të dekadave të fundit”. Strategjia e luftës së talibanëve, sipas Roggios, është “për dreq brilante”. Ekstremistët u fokusuan në veri të vendit para se të merrnin qytete të tjera.

Si ndodhi dështimi?

Ka disa arsye për këtë. Shumë shkaqe për dështimin e perëndimit u mënjanuan dhe injoruan me vite, jo vetëm sepse perëndimi donte të ruante fytyrën, por edhe sepse pas kaq vitesh nuk e njihte mirë Afganistanin. Praktikisht të gjitha distriktet e atyre kryeqyteteve të provincave që ranë para Kabulit kishte vite që kontrolloheshin nga talibanët. Talibanët ishin vendosur aty, vepronin e qeverisnin në hije. Në rajonet malore ekstremistët kishin kohë që kishin zënë vend, edhe për shkak të korrupsionit masiv në kryeqytet, si edhe të operacioneve të shumta ushtarake të NATO-s e aleatëve afganë.

Në përpjekje për të hyrë në aeroportin e Kabulit

Viktimat e perëndimit

Sulmet me drone dhe bastisjet brutale netëve shkaktuan rregullisht viktima civile në fshatrat afganë. Shumë familjarë të viktimave u bashkuan me talibanët në një mënyrë apo tjetër. Ky ishte de facto edhe rasti para portave të Kabulit. Shumë kohë para zhvillimeve të fundit, mjaftonte një udhëtim 20-30 me automjet që të hyje në zona talibanësh.

Por me realitete të tilla nuk donin të merreshin përgjegjësit e qeveritë e perëndimit. Në vend të kësaj ata iu dhanë vetëadhurimit. Flitej për “vlera bindëse tonat” dhe fokusimi ishte tek ato që ishin arritur në Afganistan këto 20 vite. Flitej për demokraci, megjithëse në 20 vitet e fundit nuk u bë asnjë transferim demokratik pushteti në Afganistan.

Elita të korruptuara

Kjo nuk lidhej me ata afganë që rrezikuan jetën kur shkonin të votonin, por me elitat e korruptuara, që u sollën në Kabul nga SHBA. Njerëz si Hamid Karzai apo Ashraf Ghani e shfrytëzuan sistemin e ri për qëllimet e tyre dhe manipuluan rregullisht zgjedhjet për të qëndruar në pushtet. Po kështu vepruan edhe aktorë të brendshëm afganë, mes tyre një numër lordësh të luftës dhe baronë të drogës, që u bënë aleatët më të ngushtë të perëndimit në Hindukush. Ata u pasuruan personalisht falë fondeve të huaja, e çuan jashtë miliarda dollarë. Ata u bënë përfituesit e mëdhenj të luftës, me krijimin e sipërmarrjeve private të sigurisë, për të penguar gjoja sulmet që do të kryheshin ndaj NATO-s. Në emër të rrezikut terrorist u nënshkruan marrëveshje fitimprurëse.

Më së voni që nga viti 2019 është e njohur, që Uashingtoni e të tjerë kishin dijeni për këto devijime. Atë vit u botuan “Afghanistan Papers” nga “Washington Post”, ku më shumë se 400 zyrtarë të lartë amerikanë pranonin pak a shumë dështimin në Afganistan. Detajet përkatëse për këtë u mbajtën sekret.

Emran Feroz

Por edhe për këtë nuk do të flasë askush sot. Në vend të kësaj theksohet, se talibanët i zunë në befasi Afganistanin dhe perëndimin. Me gjasë u përpoqëm për të mirën në bazë të asaj që dinim, por kjo nuk ndihmoi. Pas një ndërhyrjeje të dështuar 20 vjeçare, që u kushtoi jetën qindra mijëra afganëve dhe miliona të tjerë i ktheu në refugjatë, perëndimi nuk ka humbur vetëm interesimin për Afganistanin: Ai as nuk ndjehet bashkëpërgjegjës për mjerimin e atjeshëm. “Ata janë kështu. Ky nuk është faji ynë”, dëgjohet tenori relativizues kulturor. Këto ditë ai jehon fort.

Emran Feroz është austriak me rrënjë afgane dhe shkruan prej vitesh për situatën në Hindukush në mediat gjermane si “Die Zeit”, “taz”, “tageszeitung”, “WOZ”, por edhe për media amerikane si “New York Times” dhe CNN. Analiza e tij “Lufta më e gjatë -20 vite luftë kundër terrorit” do të publikohet në gusht.

Continue Reading

Bota

Shefi i NATO-s, Rutte paraqet planin e rritjes së shpenzimeve për mbrojtjen

Published

on

By

Shefi i NATO-s, Mark Rutte, u ka propozuar anëtarëve të aleancës të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 3.5% të PBB-së dhe të shpenzojnë 1.5% të tjera për artikuj të tjerë që lidhen me mbrojtjen, për të përmbushur kërkesën e Donald Trump për një objektiv prej 5%, thanë për Reuters njerëz të njohur me idenë.

Propozimi i Rutte mund t’i lejojë presidentit amerikan të shpallë një fitore në një samit të NATO-s në Hagë në qershor, ndërkohë që nuk i angazhon vendet evropiane dhe Kanadanë për një premtim prej 5% për shpenzimet thelbësore të mbrojtjes, të cilin shumë e shohin si të paqëndrueshëm politikisht dhe ekonomikisht.

Continue Reading

Bota

Kina shqyrton ofertat e SHBA, Ministria e Tregtisë: Pekini i hapur për bisedime

Published

on

By

Pekini po shqyrton qasjet e ndryshme të administratës Trump për tejkalimin e kontesteve tregtare, ka bërë të ditur të enjten Ministria kineze e Tregtisë.

Megjithatë, në një deklaratë për shtyp, ministria ka theksuar se tarifat e njëanshme prej 145 për qind mbeten një pengesë që minon mirëbesimin.

Deklarata përsërit qëndrimin e Kinës se është e hapur për bisedime, por edhe vendosmërinë e saj për të luftuar nëse është e nevojshme.

Tarifat ishin një lëvizje e njëanshme e Shteteve të Bashkuara dhe nëse Shtetet e Bashkuara duan të flasin, atëherë duhet ta bëjnë këtë me sinqeritet dhe të jenë të gatshme të korrigjojnë praktikat e tyre të gabuara”, thuhet në deklaratë.

Sipas dokumentit, qeveria në Pekin ka marrë në konsideratë deklarata të bëra nga zyrtarë të ndryshëm amerikanë që tregonin vullnetin për të negociuar mbi tarifat.

Por Kina nuk do t’i shqyrtojë ato më tej nëse vetë presidenti Trump nuk del me një qasje të sinqertë.

Të thuash diçka por të bësh diçka tjetër, ose të kryesh shantazhe nën petkun e bisedimeve nuk do të funksionojë me Kinën”, thotë më tej deklarata.

Pekini i është përgjigjur tarifave të Trump me masa reciproke deri në 125 për qind. Gjithashtu, vendi aziatik ka ashpërsuar kufizimet e eksporteve në Shtetet e Bashkuara të mineraleve me rëndësi strategjike dhe ka ndalur importin e një seri produktesh amerikane.

Continue Reading

Bota

Një tërmet me magnitudë 7.4 ballë godet jugun e Argjentinës

Published

on

By

Një tërmet me magnitudë 7.4 është regjistruar rreth 219 kilometra në jug të Argjentinës.

Vlerësimi fillestar i Shërbimit Gjeologjik të SHBA-së (USGS) tha se tërmeti ndodhi në orën 09:58 me kohën lokale në një thellësi prej 10 kilometrash.

Deri më tani nuk ka patur raportime për viktima dhe as nuk është lëshuar ndonjë paralajmërim për cunami.

Continue Reading

Bota

Rubio: SHBA-të vazhdojnë përpjekjet për të zgjidhur konfliktin në Ukrainë

Published

on

By

Shtetet e Bashkuara nuk heqin dorë nga çështja e zgjidhjes së konfliktit në Ukrainë, por e kuptojnë se ka shumë probleme më të rëndësishme në të gjithë globin, tha Këshilltari i Sigurisë Kombëtare dhe Sekretari i Shtetit Marco Rubio.

Ne nuk do të heqim dorë prej kësaj. Por vjen një moment kur Presidenti i SHBA-së Donald Trump duhet të vendosë se sa më shumë kohë duhet t’i kushtojë niveleve më të larta të qeverisë sonë. Çështje edhe më të rëndësishme që po ndodhin në të gjithë botën, jo se një luftë në Ukrainë nuk është e rëndësishme, por do të thoja se ajo që po ndodh me Kinën është më e rëndësishme në planin afatgjatë,” tha Rubio.

Uashingtoni i kupton qëndrimet e Moskës dhe Kievit. Ata janë më afër, por janë ende larg njëri-tjetrit. Dhe do të duhet një përparim i vërtetë këtu shumë shpejt për ta bërë të mundur këtë, ose mendoj se Presidenti do të duhet të marrë një vendim se sa më shumë kohë do t’i kushtojmë kësaj”, shtoi Sekretari i Shtetit amerikan.

Continue Reading

Të kërkuara