Aktualitet

Afganistan: Perëndimi mbylli sytë para realitetit deri në fund

Makineri lufte të SHBA për talibanët.

Published

on

Kishte kohë që ishte bërë e qartë dështimi i ndërkombëtarëve në Afganistan, por perëndimi nuk donte të pranonte faktet, shkruan Emran Feroz në esenë e tij.

“Me gjasë ka për të qenë si herën e fundit. Ata do ta marrin Kabulin brenda natës”, më tha Ahmad Javedi, 30 vjeçari nga Kabuli të shtunën e kaluar. (14.08.) Kur talibanët hynë në kryeqytetin Kabul para 25 vitesh, Javedi ishte fëmijë, por atë ditë e kujton mirë. Papritur luftëtarët talibanë erdhën, në një kohë që përfaqësuesit e qeverisë së muxhahedinëve, që ishin luftuar me njëri-tjetrin me vite, morën arratinë. 20 vite pas fillimit të pushtimit të NATO-s në vend, ky skenar mund të përsëritet. “Ditët e fundit kanë treguar, se ata shpejt do jenë këtu.”

Pak më vonë parashikimi i tij u bë realitet. Pasi talibanët pushtuan në ditët e mëparshme kryeqytetet kryesore të provincave, të dielën ata marshuan në Kabul. Në shumë raste ushtria dhe policia i kishin braktisur postet, që para ardhjes së kryengritësve në qytet. Në të njëjtën kohë presidenti afgan, Ashraf Ghani mori arratinë bashkë me ekipin e tij. Ai u soll kështu si një guvernator neokolonialist, e si të tillë e shikonin jo vetëm talibanët, por edhe shumë afganë që nuk përfitoninn nga aparati i tij shtetëror i korruptuar.

Afghanistan I Flughafen in Kabul

Sipas disa raportimeve, njerëzit e Ghanit i mbushën xhepat me para para se të largoheshin. Ishte Ghani, i cili ishte shprehur, se nuk kishte simpati për ata afganë që merrnin arratinë, se në fund të fundit ata mund të punonin vetëm si pjatalarës në perëndim. Pas arratisë së Ghanit, talibanët morën pallatin presidencial dhe pozuan madje edhe para tavolinës së tij të punës. Një nga komandantët prezentë vetëm pak më vonë në një konferencë shtypi të improvizuar për televizionin Al-Xhazira, tha, se ai kishte qenë për 8 vjet në Guantanamo dhe ishte torturuar nga amerikanët. Rastësi? Ndoshta jo. Në vend të kësaj u bë e qartë, se “lufta kundër terrorit” e amerikanëve radikalizoi shumë vetë në Afganistan, dhe shumë prej tyre nuk e kanë harruar atë deri më sot.

Vetëm amerikanë të bardhë në bord?

Ngjarjet pasuan njëra-tjetrën. Turma njerëzish vërshuan në Aeroportin e Kabulit, ku trupat amerikane po evakuonin qytetarët e tyre. Kaosi vazhdoi. Disa vetë që u ngjitën tek një avion amerikan humbën jetën në përpjekjen e tyre për t’u arratisur. Në këtë kohë ushtarët amerikanë qëlluan edhe në mesin e turmës së afganëve të dëshpëruar. “Një i afërm i imi u vra. Ai ishte mjek”, rrëfeu Sangar Paykhar, një gazetar afgano-holandez dhe podcaster. Autorja dhe aktivistja amerikane, Nadia Hashemi madje akuzoi, se afganëve amerikanë pjesërisht nuk iu lejua të hynin në avionë. Arsyeja: Ata nuk ishin amerikanë të bardhë.

Gratë afgane i tremben kthimit të talibanëve

Skenat e fundit nga Kabuli kanë bërë më se të qartë, se misioni perëndimor në Afganistan dështoi. Gjatë fjalimit të tij, presidenti amerikan, Joe Biden nuk i përmendi me asnjë fjalë afganët që u vranë në dy dekadat e fundit në luftën amerikane kundër terrorit. Në vend të kësaj fjalët e tij përmbanin mohimin e realitetit dhe injorancën. Fituesit e vërtetë të luftës nuk janë në Shtëpinë e Bardhë, por në Kabul.

Makineri lufte të SHBA për talibanët

Kaq të fuqishëm si tani talibanët nuk kanë qenë kurrë. Vetëm në ditët e fundit ata morën për vete aparatura lufte të teknologjisë së lartë nga prodhimi amerikan. Përveç provincës Panjsher, në veri të Kabulit, e njohur për rezistencën kundër talibanëve, ekstremistët kontrollojnë gati të gjithë Afganistanin. Kësaj i shtohet fuqizimi politik në skenën ndërkombëtare, për të cilën ata punuan vitet e fundit.

Demonstrues në Londër protestojnë kundër marrjes së pushtetit nga talibanët

Një sërë analizash e prognozash të bëra për marrjen e pushtetit nga talibanët duhet të korrigjoheshin këto ditë. Shërbimi sekret amerikan, CIA të shtunën e kaluar madje ishte i mendimit, se do duhen 30 deri në 90 ditë që Kabuli të pushtohet. Në fund gjithçka ndodhi brenda 24 orësh. Madje analistë të njohur në Uashington mbetën pa fjalë. Bill Roggio, nga Instituti konservator i djathtë, “Foundation for the Defense of Democracies” e cilësoi marshimin e suksesshëm të talibanëve si një nga “dështimet më të mëdha të shërbimeve sekrete të dekadave të fundit”. Strategjia e luftës së talibanëve, sipas Roggios, është “për dreq brilante”. Ekstremistët u fokusuan në veri të vendit para se të merrnin qytete të tjera.

Si ndodhi dështimi?

Ka disa arsye për këtë. Shumë shkaqe për dështimin e perëndimit u mënjanuan dhe injoruan me vite, jo vetëm sepse perëndimi donte të ruante fytyrën, por edhe sepse pas kaq vitesh nuk e njihte mirë Afganistanin. Praktikisht të gjitha distriktet e atyre kryeqyteteve të provincave që ranë para Kabulit kishte vite që kontrolloheshin nga talibanët. Talibanët ishin vendosur aty, vepronin e qeverisnin në hije. Në rajonet malore ekstremistët kishin kohë që kishin zënë vend, edhe për shkak të korrupsionit masiv në kryeqytet, si edhe të operacioneve të shumta ushtarake të NATO-s e aleatëve afganë.

Në përpjekje për të hyrë në aeroportin e Kabulit

Viktimat e perëndimit

Sulmet me drone dhe bastisjet brutale netëve shkaktuan rregullisht viktima civile në fshatrat afganë. Shumë familjarë të viktimave u bashkuan me talibanët në një mënyrë apo tjetër. Ky ishte de facto edhe rasti para portave të Kabulit. Shumë kohë para zhvillimeve të fundit, mjaftonte një udhëtim 20-30 me automjet që të hyje në zona talibanësh.

Por me realitete të tilla nuk donin të merreshin përgjegjësit e qeveritë e perëndimit. Në vend të kësaj ata iu dhanë vetëadhurimit. Flitej për “vlera bindëse tonat” dhe fokusimi ishte tek ato që ishin arritur në Afganistan këto 20 vite. Flitej për demokraci, megjithëse në 20 vitet e fundit nuk u bë asnjë transferim demokratik pushteti në Afganistan.

Elita të korruptuara

Kjo nuk lidhej me ata afganë që rrezikuan jetën kur shkonin të votonin, por me elitat e korruptuara, që u sollën në Kabul nga SHBA. Njerëz si Hamid Karzai apo Ashraf Ghani e shfrytëzuan sistemin e ri për qëllimet e tyre dhe manipuluan rregullisht zgjedhjet për të qëndruar në pushtet. Po kështu vepruan edhe aktorë të brendshëm afganë, mes tyre një numër lordësh të luftës dhe baronë të drogës, që u bënë aleatët më të ngushtë të perëndimit në Hindukush. Ata u pasuruan personalisht falë fondeve të huaja, e çuan jashtë miliarda dollarë. Ata u bënë përfituesit e mëdhenj të luftës, me krijimin e sipërmarrjeve private të sigurisë, për të penguar gjoja sulmet që do të kryheshin ndaj NATO-s. Në emër të rrezikut terrorist u nënshkruan marrëveshje fitimprurëse.

Më së voni që nga viti 2019 është e njohur, që Uashingtoni e të tjerë kishin dijeni për këto devijime. Atë vit u botuan “Afghanistan Papers” nga “Washington Post”, ku më shumë se 400 zyrtarë të lartë amerikanë pranonin pak a shumë dështimin në Afganistan. Detajet përkatëse për këtë u mbajtën sekret.

Emran Feroz

Por edhe për këtë nuk do të flasë askush sot. Në vend të kësaj theksohet, se talibanët i zunë në befasi Afganistanin dhe perëndimin. Me gjasë u përpoqëm për të mirën në bazë të asaj që dinim, por kjo nuk ndihmoi. Pas një ndërhyrjeje të dështuar 20 vjeçare, që u kushtoi jetën qindra mijëra afganëve dhe miliona të tjerë i ktheu në refugjatë, perëndimi nuk ka humbur vetëm interesimin për Afganistanin: Ai as nuk ndjehet bashkëpërgjegjës për mjerimin e atjeshëm. “Ata janë kështu. Ky nuk është faji ynë”, dëgjohet tenori relativizues kulturor. Këto ditë ai jehon fort.

Emran Feroz është austriak me rrënjë afgane dhe shkruan prej vitesh për situatën në Hindukush në mediat gjermane si “Die Zeit”, “taz”, “tageszeitung”, “WOZ”, por edhe për media amerikane si “New York Times” dhe CNN. Analiza e tij “Lufta më e gjatë -20 vite luftë kundër terrorit” do të publikohet në gusht.

Continue Reading

Aktualitet

Parashikimi i motit për sot

Published

on

Sot, e marte, 8 prill do të kemi mot pjesërisht me re dhe me mundësi të rigave lokale të shiut.

Temperaturat në mëngjes zbresin në -3 °C, kurse maksimalen e kemi 0 °C.

Gjatë ditëve në vazhdim e deri në fundjavë do të kemi mot të ngjashëm.

Temperaturat sillohen nga 0 deri 6 °C.  /UBT News/

Continue Reading

Bota

Franca kryesoi kërkesat e BE-së për azil për shkurtin

Published

on

Numri i kërkesave të reja për azil në Gjermani ka pësuar një ulje të dukshme në shkurt, duke u renditur pas Francës dhe Spanjës për herë të parë pas disa muajsh. Sipas të dhënave nga Zyrat e Migracionit të Bashkimit Evropian, Franca ka pasur 13,080 kërkesa për azil, ndërsa Spanja ka regjistruar 12,975 kërkesa. Gjermania ka pasur 12,775 kërkesa, më pak se dy vendet e tjera.

Kjo ulje e kërkesave në Gjermani ka shënuar një ndryshim të dukshëm krahasuar me vitet e kaluara, kur ky vend ka qenë shpesh destinacioni kryesor për azilantët në Evropë. Numri i përgjithshëm i kërkesave për azil në Gjermani për vitin 2024 ishte 250,615, ndërsa Spanja dhe Italia regjistruan gjithsej 166,175 dhe 158,605 kërkesa përkatësisht.

Në mars, kërkesat për azil në Gjermani ranë në 10,647, duke shënuar një rënie prej 19,7% krahasuar me muajin e kaluar dhe një ulje prej 45,3% në krahasim me të njëjtin muaj të vitit të kaluar. Kjo ulje e madhe ka ardhur pas rënies së kërkesave nga emigrantët nga vende si Siria, Afganistani dhe Turqia./UBTNews/

Continue Reading

Bota

BE i ofron Trumpit marrëveshjen “zero për zero” për mallrat industriale

Published

on

By

BE-ja u ka ofruar Shteteve të Bashkuara një skemë tarifore “zero për zero”, tha të hënën presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, duke kërkuar të shmangë një luftë tregtare kokë më kokë.

Ne kemi ofruar tarifa zero për zero për mallrat industriale siç kemi bërë me sukses me shumë partnerë të tjerë tregtarë. Sepse Evropa është gjithmonë e gatshme për një marrëveshje të mirë. Kështu që ne e mbajmë atë në tryezë,”  tha ajo në një konferencë për shtyp  së bashku me kryeministrin norvegjez Jonas Gahr Store.

SHBA dhe BE iu afruan heqjes së tarifave industriale një dekadë më parë në diskutimet e tyre për TTIP, Partneritetin Transatlantik të Tregtisë dhe Investimeve, që përfundimisht u anulua nga Trump në mandatin e tij të parë.

Heqja e tarifave për produktet industriale si makinat dhe kimikatet nuk shihej si e diskutueshme në atë kohë, produktet bujqësore dhe standardet e sigurisë ishin një patate shumë më e nxehtë.

Oferta e rinovuar e Von der Leyen vjen pasi Trump javën e kaluar  vendosi tarifa 20 për qind ndaj BE-së  dhe një morie partnerësh të tjerë tregtarë, duke i rritur barrierat tregtare të SHBA-së në nivelin më të lartë në më shumë se një shekull.

Lufta tregtare e Trump ka shkaktuar panik investitorët, me tregjet financiare në të gjithë botën duke humbur triliona dollarë ose euro në vlerë . Aksionet evropiane pësuan rëniet e tyre më të mëdha njëditore që nga fillimi i pandemisë Covid të hënën.

Mes trazirave të tregut, von der Leyen u përpoq të krijonte qetësi

BE-ja vendos tarifa mesatare prej vetëm 1.6 për qind për produktet jo-bujqësore të SHBA-së, në bazë të ponderimit të tregtisë. Por ajo vendos një tarifë më të lartë prej 10 për qind për makinat e importuara amerikane – megjithëse SHBA është i vetmi vend i G7 që ende e paguan atë, sepse TTIP nuk ishte përfunduar.

Duke sqaruar, Komisioneri i Tregtisë së BE-së Maros Sefçoviç tha veçmas se marrëveshja zero për zero mund të mbulojë makinat dhe të gjitha mallrat e tjera industriale, të tilla si kimikatet, farmaceutikët, makineritë e gomës dhe plastike.

Von der Leyen gjithashtu  nuk përjashtoi hakmarrjen : “Ne jemi gjithashtu të përgatitur të përgjigjemi përmes kundërmasave dhe të mbrojmë interesat tona,” tha ajo.

27 ministrat e tregtisë të BE-së u takuan në Luksemburg më herët të hënën për të diskutuar masat e SHBA-së dhe përgjigjen e Komisionit.

Ende pritet këtë javë hakmarrja e BE-së kundër tarifave prej 25 për qind të Trump për çelikun dhe aluminin që kanë qenë në fuqi që nga muaji i kaluar. Šefčovich, duke folur me gazetarët pas takimit në Luksemburg, tha se Komisioni kishte përgatitur “një listë të fortë”.

Continue Reading

Bota

Macron: Franca dhe Egjipti nënshkruan marrëveshje për partneritet strategjik

Published

on

By

Franca dhe Egjipti nënshkruan sot marrëveshje partneriteti strategjik në fushat që mbulojnë shëndetin, transportin dhe energjinë, për të cilat presidenti francez Emmanuel Macron tha se do të ndihmonte në forcimin e stabilitetit të Egjiptit në rajon.

Egjipti është një partner strategjik për vendin tonë”, tha Macron, duke folur së bashku me presidentin egjiptian Abdel Fattah al-Sisi në një konferencë shtypi në Kajro.

Ai theksoi se dëshiron të rikonfirmojë angazhimin e Francës për të garantuar stabilitetin e Egjiptit, duke pasur parasysh kontekstin e përkeqësimit të klimës në rajon dhe faktin se ekonomia egjiptiane po përballet me sfida.

Macron tha se ai vazhdon të mbështesë bisedimet midis Egjiptit dhe Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Komisionit Evropian.

FMN muajin e kaluar miratoi një disbursim prej 1.2 miliardë dollarësh për Egjiptin, i cili po lufton me inflacionin e lartë dhe mungesën e valutës së huaj.

Macron shtoi se agjencia e zhvillimit të ndihmës së huaj të Francës do të nënshkruajë kredi dhe grante me vlerë 260 milionë euro për Egjiptin në fusha të tilla si transporti, shëndetësia, uji dhe energjia.

Macron dhe Sisi bënë thirrje gjithashtu për një armëpushim dhe luftime në Gaza dhe për lirimin e pengjeve izraelitë.

Continue Reading

Të kërkuara