Aktualitet

Afganistan: Perëndimi mbylli sytë para realitetit deri në fund

Makineri lufte të SHBA për talibanët.

Published

on

Kishte kohë që ishte bërë e qartë dështimi i ndërkombëtarëve në Afganistan, por perëndimi nuk donte të pranonte faktet, shkruan Emran Feroz në esenë e tij.

“Me gjasë ka për të qenë si herën e fundit. Ata do ta marrin Kabulin brenda natës”, më tha Ahmad Javedi, 30 vjeçari nga Kabuli të shtunën e kaluar. (14.08.) Kur talibanët hynë në kryeqytetin Kabul para 25 vitesh, Javedi ishte fëmijë, por atë ditë e kujton mirë. Papritur luftëtarët talibanë erdhën, në një kohë që përfaqësuesit e qeverisë së muxhahedinëve, që ishin luftuar me njëri-tjetrin me vite, morën arratinë. 20 vite pas fillimit të pushtimit të NATO-s në vend, ky skenar mund të përsëritet. “Ditët e fundit kanë treguar, se ata shpejt do jenë këtu.”

Pak më vonë parashikimi i tij u bë realitet. Pasi talibanët pushtuan në ditët e mëparshme kryeqytetet kryesore të provincave, të dielën ata marshuan në Kabul. Në shumë raste ushtria dhe policia i kishin braktisur postet, që para ardhjes së kryengritësve në qytet. Në të njëjtën kohë presidenti afgan, Ashraf Ghani mori arratinë bashkë me ekipin e tij. Ai u soll kështu si një guvernator neokolonialist, e si të tillë e shikonin jo vetëm talibanët, por edhe shumë afganë që nuk përfitoninn nga aparati i tij shtetëror i korruptuar.

Afghanistan I Flughafen in Kabul

Sipas disa raportimeve, njerëzit e Ghanit i mbushën xhepat me para para se të largoheshin. Ishte Ghani, i cili ishte shprehur, se nuk kishte simpati për ata afganë që merrnin arratinë, se në fund të fundit ata mund të punonin vetëm si pjatalarës në perëndim. Pas arratisë së Ghanit, talibanët morën pallatin presidencial dhe pozuan madje edhe para tavolinës së tij të punës. Një nga komandantët prezentë vetëm pak më vonë në një konferencë shtypi të improvizuar për televizionin Al-Xhazira, tha, se ai kishte qenë për 8 vjet në Guantanamo dhe ishte torturuar nga amerikanët. Rastësi? Ndoshta jo. Në vend të kësaj u bë e qartë, se “lufta kundër terrorit” e amerikanëve radikalizoi shumë vetë në Afganistan, dhe shumë prej tyre nuk e kanë harruar atë deri më sot.

Vetëm amerikanë të bardhë në bord?

Ngjarjet pasuan njëra-tjetrën. Turma njerëzish vërshuan në Aeroportin e Kabulit, ku trupat amerikane po evakuonin qytetarët e tyre. Kaosi vazhdoi. Disa vetë që u ngjitën tek një avion amerikan humbën jetën në përpjekjen e tyre për t’u arratisur. Në këtë kohë ushtarët amerikanë qëlluan edhe në mesin e turmës së afganëve të dëshpëruar. “Një i afërm i imi u vra. Ai ishte mjek”, rrëfeu Sangar Paykhar, një gazetar afgano-holandez dhe podcaster. Autorja dhe aktivistja amerikane, Nadia Hashemi madje akuzoi, se afganëve amerikanë pjesërisht nuk iu lejua të hynin në avionë. Arsyeja: Ata nuk ishin amerikanë të bardhë.

Gratë afgane i tremben kthimit të talibanëve

Skenat e fundit nga Kabuli kanë bërë më se të qartë, se misioni perëndimor në Afganistan dështoi. Gjatë fjalimit të tij, presidenti amerikan, Joe Biden nuk i përmendi me asnjë fjalë afganët që u vranë në dy dekadat e fundit në luftën amerikane kundër terrorit. Në vend të kësaj fjalët e tij përmbanin mohimin e realitetit dhe injorancën. Fituesit e vërtetë të luftës nuk janë në Shtëpinë e Bardhë, por në Kabul.

Makineri lufte të SHBA për talibanët

Kaq të fuqishëm si tani talibanët nuk kanë qenë kurrë. Vetëm në ditët e fundit ata morën për vete aparatura lufte të teknologjisë së lartë nga prodhimi amerikan. Përveç provincës Panjsher, në veri të Kabulit, e njohur për rezistencën kundër talibanëve, ekstremistët kontrollojnë gati të gjithë Afganistanin. Kësaj i shtohet fuqizimi politik në skenën ndërkombëtare, për të cilën ata punuan vitet e fundit.

Demonstrues në Londër protestojnë kundër marrjes së pushtetit nga talibanët

Një sërë analizash e prognozash të bëra për marrjen e pushtetit nga talibanët duhet të korrigjoheshin këto ditë. Shërbimi sekret amerikan, CIA të shtunën e kaluar madje ishte i mendimit, se do duhen 30 deri në 90 ditë që Kabuli të pushtohet. Në fund gjithçka ndodhi brenda 24 orësh. Madje analistë të njohur në Uashington mbetën pa fjalë. Bill Roggio, nga Instituti konservator i djathtë, “Foundation for the Defense of Democracies” e cilësoi marshimin e suksesshëm të talibanëve si një nga “dështimet më të mëdha të shërbimeve sekrete të dekadave të fundit”. Strategjia e luftës së talibanëve, sipas Roggios, është “për dreq brilante”. Ekstremistët u fokusuan në veri të vendit para se të merrnin qytete të tjera.

Si ndodhi dështimi?

Ka disa arsye për këtë. Shumë shkaqe për dështimin e perëndimit u mënjanuan dhe injoruan me vite, jo vetëm sepse perëndimi donte të ruante fytyrën, por edhe sepse pas kaq vitesh nuk e njihte mirë Afganistanin. Praktikisht të gjitha distriktet e atyre kryeqyteteve të provincave që ranë para Kabulit kishte vite që kontrolloheshin nga talibanët. Talibanët ishin vendosur aty, vepronin e qeverisnin në hije. Në rajonet malore ekstremistët kishin kohë që kishin zënë vend, edhe për shkak të korrupsionit masiv në kryeqytet, si edhe të operacioneve të shumta ushtarake të NATO-s e aleatëve afganë.

Në përpjekje për të hyrë në aeroportin e Kabulit

Viktimat e perëndimit

Sulmet me drone dhe bastisjet brutale netëve shkaktuan rregullisht viktima civile në fshatrat afganë. Shumë familjarë të viktimave u bashkuan me talibanët në një mënyrë apo tjetër. Ky ishte de facto edhe rasti para portave të Kabulit. Shumë kohë para zhvillimeve të fundit, mjaftonte një udhëtim 20-30 me automjet që të hyje në zona talibanësh.

Por me realitete të tilla nuk donin të merreshin përgjegjësit e qeveritë e perëndimit. Në vend të kësaj ata iu dhanë vetëadhurimit. Flitej për “vlera bindëse tonat” dhe fokusimi ishte tek ato që ishin arritur në Afganistan këto 20 vite. Flitej për demokraci, megjithëse në 20 vitet e fundit nuk u bë asnjë transferim demokratik pushteti në Afganistan.

Elita të korruptuara

Kjo nuk lidhej me ata afganë që rrezikuan jetën kur shkonin të votonin, por me elitat e korruptuara, që u sollën në Kabul nga SHBA. Njerëz si Hamid Karzai apo Ashraf Ghani e shfrytëzuan sistemin e ri për qëllimet e tyre dhe manipuluan rregullisht zgjedhjet për të qëndruar në pushtet. Po kështu vepruan edhe aktorë të brendshëm afganë, mes tyre një numër lordësh të luftës dhe baronë të drogës, që u bënë aleatët më të ngushtë të perëndimit në Hindukush. Ata u pasuruan personalisht falë fondeve të huaja, e çuan jashtë miliarda dollarë. Ata u bënë përfituesit e mëdhenj të luftës, me krijimin e sipërmarrjeve private të sigurisë, për të penguar gjoja sulmet që do të kryheshin ndaj NATO-s. Në emër të rrezikut terrorist u nënshkruan marrëveshje fitimprurëse.

Më së voni që nga viti 2019 është e njohur, që Uashingtoni e të tjerë kishin dijeni për këto devijime. Atë vit u botuan “Afghanistan Papers” nga “Washington Post”, ku më shumë se 400 zyrtarë të lartë amerikanë pranonin pak a shumë dështimin në Afganistan. Detajet përkatëse për këtë u mbajtën sekret.

Emran Feroz

Por edhe për këtë nuk do të flasë askush sot. Në vend të kësaj theksohet, se talibanët i zunë në befasi Afganistanin dhe perëndimin. Me gjasë u përpoqëm për të mirën në bazë të asaj që dinim, por kjo nuk ndihmoi. Pas një ndërhyrjeje të dështuar 20 vjeçare, që u kushtoi jetën qindra mijëra afganëve dhe miliona të tjerë i ktheu në refugjatë, perëndimi nuk ka humbur vetëm interesimin për Afganistanin: Ai as nuk ndjehet bashkëpërgjegjës për mjerimin e atjeshëm. “Ata janë kështu. Ky nuk është faji ynë”, dëgjohet tenori relativizues kulturor. Këto ditë ai jehon fort.

Emran Feroz është austriak me rrënjë afgane dhe shkruan prej vitesh për situatën në Hindukush në mediat gjermane si “Die Zeit”, “taz”, “tageszeitung”, “WOZ”, por edhe për media amerikane si “New York Times” dhe CNN. Analiza e tij “Lufta më e gjatë -20 vite luftë kundër terrorit” do të publikohet në gusht.

Continue Reading

Bota

​Trump kërcënon Apple me tarifa

Published

on

By

Presidenti amerikan Donald Trump ka thënë se Apple duhet të prodhojë iPhone-t e saj në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ose do të përballet me tarifë 25 për qind.

Kam informuar Tim Cook të Apple shumë kohë më parë se pres që iPhone-ët të shiten në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të prodhohen në SHBA, jo në Indi apo kudo tjetër. Nëse nuk është kështu, Apple do të duhet të paguajë një tarifë prej të paktën 25% për Shtetet e Bashkuara,” shkroi Trump në Truth Social, raporton KosovaPress.

Gjatë vizitës së tij në Lindjen e Mesme javën e kaluar, Trump shprehu pakënaqësinë me planin e Apple për të prodhuar iPhone në objektet e reja të ndërtuara në Indi.

Apple ka punuar për të diversifikuar prodhimin vitet e fundit dhe disa prodhime të iPhone tashmë janë zhvendosur në Indi.

Kryeshefi i kompanisë Tim Cook tha gjatë një telefonate me investitorët në fillim të muajit se ai pret që “shumica e iPhone-ve të shitur në SHBA do të kenë Indinë vend të origjinës”.

Cook shtoi se Apple pret kosto doganore deri në 900 milionë dollarë këtë tremujor.

Muajin e kaluar, Trump vendosi të përjashtojë pajisjet elektronike nga tarifat e rënda që vendosi për mallrat kineze, gjë që ishte një fitore e madhe për Apple dhe kompanitë e tjera amerikane të teknologjisë.

Tim Cook takoi Trump të martën në Shtëpinë e Bardhë, konfirmoi një zyrtar i administratës për CNN, por nuk zbuloi detaje.

Continue Reading

Bota

Presidentja e Sllovenisë akuza Izraelit për gjenocid në Gaza

Published

on

By

Presidentja e Sllovenisë, Natasa Pirc Musar, ka bërë një deklaratë të fortë në Parlamentin Evropian, duke e cilësuar ofensivën e Izraelit në Gaza si “gjenocid”. Në fjalimin e saj të mbajtur gjatë vizitës së parë zyrtare në Bruksel, ajo shprehu shqetësim të thellë për situatën humanitare në Lindjen e Mesme dhe kritikoi heshtjen e bashkësisë ndërkombëtare.

Ky është gjenocid,” deklaroi Pirc Musar. “Unë do të guxoj ta them këtë këtu dhe sot, në Parlamentin Evropian. Ne jemi dëshmitarë të gjenocidit. Po e shohim, po e shikojmë dhe po heshtim.

Presidentja sllovene dënoi qartë veprimet izraelite në Gaza, ku, sipas saj, që nga fillimi i marsit deri në këtë javë, Izraeli ka bllokuar ndihmën humanitare, duke thelluar tragjedinë humanitare. Ajo theksoi se, ndonëse shtetet anëtare të BE-së kanë qëndrime të ndryshme për konfliktin, asnjë vend nuk duhet të harrojë detyrimet që rrjedhin nga ligji ndërkombëtar humanitar.

Konflikti në Lindjen e Mesme ishte ndër temat kryesore të takimeve të saj me presidentin e Këshillit Evropian, Charles Michel, dhe presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen. Të dy liderët, sipas Pirc Musar, e siguruan se Bashkimi Evropian do të angazhohet më fuqishëm në nismat për paqe dhe stabilitet në rajon.

Një tjetër çështje qendrore e vizitës së presidentes sllovene në Bruksel ishte zgjerimi i BE-së. Ajo e quajti këtë proces një “domosdoshmëri gjeopolitike dhe detyrim moral”, duke theksuar nevojën për përshpejtimin e integrimit të Ballkanit Perëndimor, Ukrainës dhe Moldavisë.

Pas takimit me komisioneren për zgjerimin, Marta Kos, Pirc Musar tha se ndajnë të njëjtin vizion për zgjerimin si një investim strategjik në paqe, stabilitet dhe të ardhme të përbashkët evropiane.

Deklaratat e saj në Bruksel pritet të nxisin debat në rrafshin diplomatik, sidomos për tonin e saj të hapur dhe akuzat e drejtpërdrejta ndaj Izraelit, një vend tradicionalisht i mbështetur nga disa shtete anëtare të BE-së. Ndërkohë, Pirc Musar ka theksuar nevojën për një Evropë më të bashkuar, më të ndjeshme ndaj të drejtave të njeriut dhe më aktive në skenën ndërkombëtare.

Continue Reading

Bota

Lavrov: Vatikani i papërshtatshëm për bisedimet e paqes

Published

on

By

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov nuk e sheh Vatikanin si një vend të përshtatshëm për negociata të reja për t’i dhënë fund luftës së Moskës kundër Ukrainës. Lavrov tha se opsioni i Vatikanit nuk ishte realist për Moskën.

Imagjinoni Vatikanin si një vend për negociata. Është disi e pahijshme kur vendet ortodokse diskutojnë çështje në një platformë katolike që kanë të bëjnë me eliminimin e shkaqeve të konfliktit”, tha Lavrov.

Presidenti amerikan, Donald Trump ka sugjeruar Vatikanin si vendin e negociatave – pas një bisede telefonike me presidentin rus Vladimir Putin.

Lavrov tha se kishte “spekulime” rreth asaj se kur dhe ku mund të organizohej një takim i ri i përfaqësuesve nga Rusia dhe Ukraina.

Ministri i Jashtëm, Lavrov akuzoi Kievin se kërkon të shkatërrojë Kishën Ortodokse të Ukrainës.

Mendoj se nuk do të ishte shumë e këndshme për Vatikanin të priste delegacione nga dy vende ortodokse në këto rrethana”, tha ai./atsh

Continue Reading

Bota

Trump rekomandon tarifa prej 50% për importet e BE-së duke filluar nga 1 qershori

Published

on

By

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump ka rekomanduar që eksportet nga Bashkimi Evropian në Shtetet e Bashkuara të Amerikës – t’i nënshtrohen një tarife prej 50%, sipas një postimi në “Truth Social”.

Blloku, i cili u formua me qëllimin kryesor për të përfituar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës në TREGTI, ka qenë shumë i vështirë për t’u trajtuar”, tha Trump duke kritikuar BE-në.

Barrierat e tyre të fuqishme Tregtare, Taksat e TVSH-së, Gjobat qesharake të Korporatave, Barrierat Tregtare Jo-Monetare, Manipulimet Monetare, paditë e padrejta dhe të pajustifikuara kundër Kompanive Amerikane dhe më shumë”, tha presidenti amerikan duke përshkruar një listë të gjatë ankesash.

Presidenti Trump tha se bisedimet tregtare me Brukselin “nuk po shkonin gjëkundi” dhe se për këtë arsye ai kërkonte një tarifë të drejtpërdrejtë prej 50% për të gjitha importet e BE-së – duke filluar nga 1 qershori.

Trump – siç ka bërë në postime të tjera – rreth politikave të tij të diskutueshme tregtare, u kujtoi lexuesve se nuk ka tarifë nëse një produkt prodhohet në SHBA./atsh

Continue Reading

Të kërkuara