Kulturë

Abaz Kupi, nacionalisti i persekutuar nga regjimi komunist

Published

on

Abaz Kupi, një figurë e shquar e historisë shqiptare dhe një nacionalist i përndjekur nga regjimi komunist, lindi në Krujë në vitin 1892. Jeta e tij është një testimoniale e angazhimit të pandërprerë për liri dhe pavarësi, e mbushur me sakrifica dhe përpjekje të mëdha për t’i shërbyer atdheut të tij. Ndërsa në vitin 1912 ai mbështeti Esat Pashë Toptanin, Kupi, i njohur për karakterin e tij të fortë dhe vendosmërinë, u përfshi më vonë në vitin 1920 në një tjetër moment kritik të historisë shqiptare. Ai u rreshtua pranë Mustafa Krujës në luftën kundër Ahmet Zogut, një kundërshtim që do të pasonte me një periudhë tensioni për Kupi-n, ndonëse ai arriti të shkëputej nga kjo marrëdhënie për t’u bërë komandant i Krujës dhe, më pas, major në xhandarmërinë e Durrësit gjatë periudhës 1932-1939.

Në vitin 1939, kur Italia fashiste pushtoi Shqipërinë, Abaz Kupi, i njohur gjithashtu me nofkën “Bazi i Canës”, udhëhoqi qëndresën heroike të trupave shqiptare në Durrës. Gjatë këtyre orëve të zisë, Kupi qëndroi i palëkundur për 36 orë, duke kundërshtuar me çdo mjet pushtuesin italian. Pas këtij momenti, ai u largua drejt Stambollit për të shpëtuar nga pushtimi. Gjatë vitit 1939, familja e tij u internua në Himarë, ndërkohë që ai u rikthye në atdhe pas pushtimit të Shqipërisë nga forcat gjermane gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Abaz Kupi luajti një rol të rëndësishëm në organizimin e qëndresës gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke qenë një nga nismëtarët e Mbledhjes së Pezës më 16 shtator 1942, ku u zgjodh anëtar i Këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar (KANÇ). Po ashtu, ai mori pjesë aktive në Konferencën e Mukjes, mbajtur në gusht të vitit 1943, e cila synonte bashkimin e forcave për të luftuar pushtuesit, por u kundërshtua më pas nga Enver Hoxha, i cili hodhi poshtë marrëveshjet e arritura. Pas këtyre ngjarjeve, në 19 nëntor 1943, Kupi u largua nga Kryesia e Këshillit të Përgjithshëm Nacionalçlirimtar dhe, vetëm dy ditë më vonë, formoi Lëvizjen e Legalitetit, e cila synonte rikthimin e Mbretit Zog në Shqipëri. Kupi kaloi vitet e fundit të jetës së tij në mërgim, duke u larguar përfundimisht nga atdheu më 24 tetor 1944. Pas këtij largimi, familja e tij vuajti persekutimin e regjimit komunist; djali i tij u arrestua në vitin 1945, ndërsa bashkëshortja dhe vajzat e tij u internuan në Tepelenë dhe më pas nëpër kampet e Myzeqesë.

Abaz Kupi mbetet një nga simbolet më të spikatura të luftës për liri, duke u përballur me shumë peripeci dhe të papritura, por gjithmonë besnik ndaj idealit të tij për një Shqipëri të lirë dhe të pavarur. Vdekja e tij më 9 janar 1976 e mbylli një jetë të shëndritshme me sakrifica për atdhenë, duke u lënë pas një trashëgimi të paharruar në historinë e kombit shqiptar./UBTNews/

 

Kulturë

Galeria Kombëtare e Kosovës – Restaurimi dhe modernizimi për një hapësirë bashkëkohore artistike

Published

on

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, vizitoi punimet që po zhvillohen në Galerinë Kombëtare të Kosovës, e cila po kalon një proces të thellë restaurimi dhe modernizimi.

Sipas ministrit Çeku, projekti ka për qëllim ta transformojë këtë institucion në një hapësirë bashkëkohore, funksionale dhe inspiruese, si për artistët, ashtu edhe për publikun.

Përveç rinovimit të plotë të ndërtesës ekzistuese, po krijohen gjithashtu 400 metra katrorë hapësira të reja nëntokësore.

Ato do të shërbejnë për ruajtjen dhe inventarizimin e koleksionit shtetëror të veprave të artit, duke i përmbushur standardet moderne muzeale.

Ky investim, që kap vlerën prej 1.5 milionë euro, pritet të përfundojë në fillim të vitit të ardhshëm, dhe do të hapë rrugën për një etapë të re për artin pamor në Kosovë.

“Galeria Kombëtare po kthehet në një hapësirë moderne, funksionale dhe frymëzuese për artistët dhe publikun,” tha Çeku, duke theksuar angazhimin e ministrisë për përmirësimin e infrastrukturës kulturore në vend. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Gazeta Rilindja, nga printi në digjital

Published

on

Falë bashkëpunimit mes Bibliotekës Kombëtare të Kosovës dhe Arkivit Shtetëror të Kosovës, gazeta historike Rilindja po plotësohet në formë digjitale.

Numrat që mungonin në fondin e Bibliotekës për periudhën 1945–1963 gjenden në Arkivin Shtetëror.

Sipas marrëveshjes dypalëshe, Arkivi po i digjitalizon këto numra, duke mundësuar që koleksioni digjital i Rilindjes të jetë i plotë.

Ky projekt synon ruajtjen dhe aksesimin e trashëgimisë mediatike shqiptare, duke ofruar një mundësi të jashtëzakonshme për studiues, historianë dhe lexues të interesuar.

Gazetën Rilindja mund ta shfletoni në platformën digjitale të Bibliotekës Kombëtare: https://bibliotekadigjitale-ks.org/documents?query=Rilindja.

/A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Robert De Niro vjen në ekran si babai i Fitim Krasniqit në film historik për Kosovën

Published

on

Një film ndërkombëtar mbi luftën e Kosovës pritet të sjellë në një ekran të madh disa nga emrat më të njohur të Hollywood-it, përfshirë legjendën e kinemasë, Robert De Niro.

Lajmin e ka bërë të ditur producenti kosovar Fitim Krasniqi, i cili konfirmoi se De Niro do të luajë rolin e babait të tij në një histori të bazuar në ngjarje reale, duke përfshirë masakrën e Reçakut dhe zhvillimet kryesore të luftës nga fillimi deri në fund.

“Ky është tregimi i babait tim dhe i luftës që ndodhi në Kosovë. Babai im u plagos dhe më pas u dogj për së gjalli.

Ky film është një homazh për të dhe për të gjithë ata që u flijuan”, rrëfeu Krasniqi në një intervistë me gazetarin Blendi Fevziu.

Producenti bëri të ditur se në projekt do të përfshihen 71 aktorë nga Hollywood-i, të cilët kanë nënshkruar kontratat.

Xhirimet pritet të nisin vitin e ardhshëm, pasi janë shtyrë për arsye organizative.

Filmi do të jetë një dramë me mesazh të fuqishëm human, që synon të pasqyrojë tragjedinë dhe qëndresën e popullit të Kosovës përmes një rrëfimi personal, por me rezonancë universale. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

David Szalay fiton Çmimin Booker 2025 për romanin “Flesh”

Published

on

Autori hungarezo-britanik David Szalay është shpallur fitues i Çmimit Booker 2025 për romanin e tij të gjashtë, “Flesh”.

Vepra ndjek jetën e një burri të quajtur István, nga fëmijëria deri në mesomoshë, duke trajtuar tema të ndjeshme si maskiliteti, klasa shoqërore, migrimi, trauma, seksualiteti dhe pushteti.

Juria e çmimit, e kryesuar nga shkrimtari Roddy Doyle, e cilësoi romanin si “të errët në shumë aspekte, por një kënaqësi për t’u lexuar”.

Doyle theksoi se Szalay ka zgjedhur të vendosë në qendër të rrëfimit një burrë të klasës punëtore, një figurë që rrallë herë portretizohet në mënyrë kaq të ndërlikuar në letërsinë bashkëkohore.

“Flesh” nis me një ngjarje në fëmijërinë e Istvánit e ndjek jetën gjatë shërbimit ushtarak e më vonë në Londër, ku punon për familje të pasura. Me një stil të përmbajtur dhe të kthjellët, romani depërton në shtresat më të thella fizike e emocionale të personazhit kryesor.

Ceremonia e ndarjes së çmimit u mbajt në Old Billingsgate në Londër, ku Szalay mori shpërblimin prej 50,000 paundësh. Ai kishte qenë më parë në listën e ngushtë të Booker-it në vitin 2016 me romanin All That Man Is.

Paneli gjykues i këtij viti përfshinte edhe aktorën Sarah Jessica Parker dhe shkrimtarët Chris Power, Ayọ̀bámi Adébáyọ̀ dhe Kiley Reid.

“Flesh” triumfoi përballë finalistëve tjerë, përfshirë Andrew Miller me The Land in Winter dhe Kiran Desai me The Loneliness of Sonia and Sunny, ndërsa në listën e shkurtër ishin Flashlight e Susan Choi, Audition e Katie Kitamura, dhe The Rest of Our Lives e Ben Markovits. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara