Lajmet

A na bën më pak të moralshëm konkurrenca?

Nga Ozan Isler.

Published

on

Nga Ozan Isler

“The Conversation”

Shumica e ndërveprimeve tona ekonomike, madje edhe sociale janë konkurruese. Ne i përdorim tregjet për të gjetur punë, por edhe të dhëna. Çfarë do të thotë kjo për moralin tonë? A na e jep kapitalizmi Ëndrrën Amerikane apo Psikopatin Amerikan? A na mban të ndershëm përvoja e konkurrencës apo na shtyn drejt mashtrimit?

Me këto pyetje të thella janë marrë disa prej ekonomistëve të mëdhenj klasikë, të cilët e shihnin kapitalizmin si të mbushur me ndikime morale të mira dhe të këqija. Adam Smith u përqendrua kryesisht tek e mira, ndërsa Karl Marksi ishte më pak optimist.

Për ta testuar në mënyrë bindëse këtë pyetje në laborator, koordinatorët e projektit tonë ftuan dhjetëra shkencëtarë të sjelljes për të kontribuar me planet e tyre eksperimentale, duke vëzhguar në total më shumë se 18.000 njerëz. Rezultatet tona, të publikuara në “Proceedings of the National Academy of Sciences”, tregojnë se ndërveprimet konkurruese priren ta bëjnë sjelljen e njerëzve më pak të moralshme, dhe ofrojnë disa të dhëna intriguese mbi arsyen pse ndodh kështu.

Ne nuk jemi të parët që kemi një qasje shkencore ndaj lidhjes midis konkurrencës dhe moralit. Megjithatë, testet individuale kanë dhënë rezultate të përziera, ndoshta për shkak të dallimeve tek përkufizimet dhe masat e moralit.

Disa nga rezultatet e hershme ishin provokuese, si për shembull zbulimi se njerëzit në konkurrencë midis tyre, kishin më pak gjasa të parandalonin ngordhjen e një miu. Megjithatë, këto rezultate ishin të vështira për t’u përsëritur ose interpretuar.

Një nga mënyrat për të llogaritur dallimet në hartimin e studimeve individuale, është të kryhet një “meta-analizë”, ku të vlerësohen dhe kombinohen rezultatet e shumë studimeve të ndryshme. Megjithatë, meta-analiza ka shpesh problemet e veta, pasi raportimi selektiv dhe paragjykimi i publikimit mund të ndikojnë se cilat studime janë të disponueshme për t’u përfshirë në analizë.

Për të pasur realisht disa rezultate të besueshme, ne shkuam një hap më tej dhe kryem një “meta-analizë prospektive”. Pjesa “prospektive” do të thotë që të gjitha studimet që do të përfshihen në analizë janë regjistruar përpara se të kryheshin. Kjo gjë parandalon zgjedhjen e rezultateve ose paragjykimet lidhur me llojin e rezultateve të publikuara.

Projekti ynë përfshinte 45 eksperimente të ndryshme të kryera nga ekipe në mbarë botën. Çdo ekip projektoi në mënyrë të pavarur një eksperiment për të testuar efektet e konkurrencës në moral. Më pas rezultatet e këtyre studimeve, të cilat përfshinin vëzhgime të më shumë se 18.123 pjesëmarrësve individualë, u grumbulluan dhe u analizuan.

Meta-analiza zbuloi se konkurrenca ka një efekt të përgjithshëm negativ në moral, por efekti është shumë i vogël. Efekti matet me një numër të quajtur Numri i Kohenit. Një vlerë prej 0.2 konsiderohet një efekt i vogël, dhe vlera që gjetëm ishte vetëm 0.1.

Siç edhe pritej, ne vumë re gjithashtu edhe një ndryshim thelbësor tek efektet e matura nga eksperimente të ndryshme. Disa ishin pozitive, disa negative, dhe madhësitë e efekteve ndryshonin. Pra, pavarësisht nga avantazhet e meta-analizës tonë të re të ardhshme, nuk ka ende prova të forta për një lidhje direkte të efektit të përgjithshëm të konkurrencës tek morali.

Ndoshta pyetja është shumë e përgjithshme. Djalli mund të fshihet tek detajet. Ekipi im (1 nga 45 grupet e përfshirë në meta-analizë), përdori një lojë me hamendje numrash midis dy njerëzve si një shembull të konkurrencës. Kjo u pasua nga një lojë individuale ndershmërie, e cila ishte njësia jonë matëse për efektet mbi moralin.

Ky eksperiment individual, pati një efekt të përgjithshëm negativ të vogël mbi konkurrencën (d = -0.1) njëlloj si meta-analiza, por ai nuk arriti të ketë ndonjë domethënien statistikore më vete. Nga ana tjetër, analiza eksploruese e rezultateve tona zbuloi një përparim të mundshëm.

Ne zbuluam se ishin vetëm humbësit e lojës me supozim numrash, ata që u bënë më të pandershëm, me një efekt më të madh (d = –0.34).

Nga ana tjetër, fituesit e fazës së konkurrimit, nuk shfaqën asnjë ndryshim në sjelljen e tyre në raport me ndershmërinë. Këto rezultate sugjerojnë një arsye pse konkurrenca nuk ndikon shumë tek morali. Ndoshta ai që korrupton është disavantazhi në një garë, dhe jo konkurrenca në vetvete. / The Conversation – Bota.al

Lajmet

​Flet drejtori i KH Rahovecit: Vendimi për të na përjashtuar nga palestra i pakuptimtë

Published

on

Klubi i hendbollit Rahoveci ka njoftuar se të dyja ndeshjet ndaj ekipit nga Luksemburgu, Dudelange, në kuadër të garave evropiane, do të zhvillohen në Luksemburg.

Shkak për këtë është bërë fakti se palestra Mizahir Isma në Rahovec, për shkak të zgjedhjeve, kalon nga nesër në menaxhim të KQZ-së dhe rrjedhimisht nuk mund të shfrytëzohet për ndeshje sportive.

Drejtori Sportiv i këtij klubi, Afrim Deliu, thotë se vendimi për t’i përjashtuar klubet nga palestrat është krejtësisht i pakuptueshëm.

“Sigurisht që është problematike, tereni është një lojtar shtesë në fushë, ajo nuk diskutohet por përveç kësaj janë edhe shumë probleme të tjera sepse palestra kalon në menaxhimin e KQZ-s nga nesër dhe përveç tereni që duhet të zhvillohet ndeshja jashtë, ne e kemi problem edhe stërvitjet t’i vazhdojmë. DO të thitë është shumë problem kjo pjesa dhe sinqerisht nuk e kuptoj se si mund të merret një vendim që palestra të lirohen nga klubet ose të mos kenë mundësi t’i zhvillojnë stërvitjet. Pra përveç lojës, problem tjetër shumë i madh është edhe stërvitjet ku do t’i zhvillojmë”, tha Deliu.

Ai ka shtuar se me këtë problematikë përballen sa herë që në Kosovë ka zgjedhje.

“Edhe në zgjedhjet e kaluara ka qenë i njëjti problem dhe e kemi ditur që nuk ka mundësi të arrihet asgjë nga kjo marrëveshje dhe menjëherë kemi kontaktuar me ekipin kundërshtar dhe kemi kërkuar që t’i zhvillojmë dy ndeshjet sepse e dimë që kjo nuk mund të realizohet, nuk është problem vetëm Rahoveci por e gjithë Kosova…Nuk është se kemi tentuar të shkojmë edhe ne KQZ direkt por e kemi ditur se është e pamundur sepse jo vetëm për Rahovecin por edhe për të gjitha klubet tjera ka qenë e pamundur”, shtoi Deliu.

Përveç hendbollit, me telashe të njëjta po përballet edhe sporti i volejbollit dhe ai i basketbollit./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Bashkimi kërkon suksesin historik në Evropë

Published

on

Bashkimi pas fitores shumë të rëndësishme përballë Anwil-it kërkon për herë të parë të jetë pjesë e grupeve në FIBA Europe Cup.

Për të arritur suksesin historik për klubin më të vjetër në Kosovë, prizrenasit duhet të ruajnë epërsinë e pikëve nga fitorja e parë.

Sfida në Prizren përfundoi 80:75 për Portokallezinjtë, derisa në grupe do të hyjë skuadra që është më e mirë nga dy ndeshjet.

Nënkampionët për herë të parë janë në kualifikimet e FIBA Europe Cup, ndërsa nëse kalojnë pengesën në Poloni, atëherë do t’i bashkoheshin kampiones së Kosovës, Trepçës, si dhe PAOK-ut të Greqisë dhe Braunschëeig të Gjermanisë në Grupin F.

Anwil është një nga skuadrat më të forta polake në vitet e fundit, ku para dy vitesh kishte triumfuar në FIBA Europe Cup, kurse edicionin e kaluar ishte ndalur në Raundin e 1/16-tes.

Ndeshja zhvillohet të mërkurën në Poloni nga ora 18:30./S.K/KP/

Continue Reading

Aktualitet

UBT hap thirrjen për pjesëmarrje në Konferencën Ndërkombëtare të Gazetarisë, Medias dhe Komunikimit 2025

Published

on

UBT fton studiuesit, profesionistët dhe studentët për të marrë pjesë në Konferencën Ndërkombëtare të Gazetarisë, Medias dhe Komunikimit (ICJMC 2025), një ngjarje që synon të bashkojë ekspertët për të prezantuar rezultatet e fundit të kërkimeve, për të shkëmbyer ide dhe përvoja në fushën e gazetarisë, medias dhe komunikimit.

Kjo konferencë është pjesë e edicionit të 14-të të Konferencës Ndërkombëtare të UBT-së për Biznes, Teknologji dhe Inovacion, ku fokusi i këtij viti do të jetë Reziliencia dhe Qëndrueshmëria.

Datat e rëndësishme:

  • Dorëzimi i abstrakteve: 10 Tetor 2025
  • Njoftimi për pranimin e abstrakteve: 17 Tetor 2025
  • Regjistrimi i hershëm: 17 Tetor 2025
  • Regjistrimi i vonë: 20 Tetor 2025
  • Dorëzimi i artikujve të plotë: 14 Nëntor 2025
  • Peer review: 17 Tetor 2025

Qëllimi i konferencës:

Konferenca synon të krijojë një platformë për shkëmbimin e njohurive ndërmjet studiuesve inovativë, akademikëve, hulumtuesve të rinj, studentëve pasuniversitarë dhe kandidatëve për doktoraturë, si dhe ekspertëve të fushës, duke mbështetur diskutime mbi sfidat, trendet dhe zhvillimet më të fundit në Gazetari, Media dhe Komunikim.

Tema e vitit:

  • Inteligjenca Artificiale dhe Sensacionalizmi i Informacionit në Kohë Krize dhe Konflikti

Nën-temat përfshijnë:

  • Roli i medias në kohë krize dhe kriza gjeopolitike
  • Transformimi i komunikimit politik në epokën dixhitale
  • Etika e medias dhe komunikimit gjatë krizave humanitare: Përdorimi i Chat GPT

Temat e tjera të trajtuara:

  • Reklama, media alternative dhe komunitare
  • Inteligjenca artificiale dhe gazetaria
  • Komunikimi biznesor dhe marketingu i integruar
  • Media dhe globalizimi, media dhe sporti
  • Etika e medias, dezinformimi dhe lajmet false
  • Komunikimi ndërkulturor dhe ndëretnik
  • Studime kritike dhe kulturore, rinia dhe gjinia
  • Gazetaria, ligji dhe ndikimi shoqëror
  • Media, ndryshimet klimatike dhe studimet mjedisore
  • Komunikimi i rrezikut, stigma dhe shëndeti publik
  • Media vizuale, muzikore, multimediale dhe teknologjitë e reja

Dorëzimi i artikujve:

Materiali i dorëzuar duhet të jetë origjinal, nuk duhet të jetë publikuar më parë apo të jetë duke u shqyrtuar diku tjetër. Maksimumi i artikullit është 6 faqe. Artikujt që nuk përmbushin kriteret e formatit nuk do të konsiderohen.

Për më shumë detaje mbi standardet e pranimit dhe regjistrimin, vizitoni faqen zyrtare: Konferenca Ndërkombëtare e UBT-së

Continue Reading

Lajmet

​Portieri 42 vjeçar kthehet për kualifikueset e Botërorit

Published

on

Portieri me përvojë Craig Gordon është rikthyer në kombëtaren e Skocisë për ndeshjet kualifikuese të Kupës së Botës kundër Greqisë dhe Bjellorusisë.

Gardiani 42-vjeçar nuk ka luajtur që nga maji dhe ende nuk është paraqitur me Hearts këtë sezon, por tashmë është rikuperuar plotësisht nga një dëmtim në qafë. Gordon, i cili ka 81 ndeshje me kombëtaren, zëvendëson shokun e tij të ekipit, Zander Clark.

Ndërkohë, mbrojtësi i Derby County, Max Johnston, dhe qendërmbrojtësi i Blackburn Rovers, Dominic Hyam, janë lënë jashtë listës. Po ashtu nuk është përfshirë as sulmuesi i formës së mirë i Hearts, Lawrence Shankland, i cili ka shënuar shtatë gola këtë sezon, si dhe Tommy Conway i Middlesbrough.

Skocia ka grumbulluar katër pikë në dy ndeshjet e para të grupit, pas barazimit 0-0 në Danimarkë dhe fitores 2-0 kundër Bjellorusisë. Greqia viziton Hampden Park më 9 tetor, ndërsa tre ditë më vonë Bjellorusia do të përballet me skocezët në Glasgow.

Trajneri Steve Clarke ka rikthyer edhe Anthony Ralston pas mungesës së tij, ndërsa Angus Gunn dhe Liam Kelly kompletojnë listën e portierëve, pavarësisht se kanë pak minuta me klubet e tyre./S.K/KP/

 

Continue Reading

Të kërkuara