

Kuriozitete
A mund të udhëtojë ndërgjegjja jonë në kohë? Shkencëtarët thonë se “ndjesitë e barkut” janë kujtime nga e ardhmja
Published
2 hours agoon
By
UBT NewsNë tetorin e vitit 1989, një vajzë katërvjeçare u zgjua natën nga një telefonatë dhe një britmë. Ajo doli zbathur në korridorin e ftohtë dhe dëgjoi nënën e saj të thoshte me zë të thyer: “Ai vdiq në një aksident me makinë!”.
Vajza nuk mund të thoshte asgjë, vetëm kujtonte përqafimin e fundit me babanë para se ai të nisej me avion. Në atë çast, e kishte ndjerë se nuk do ta shihte më kurrë gjallë.
Kjo është një nga historitë që njerëzit tregojnë për paranjohjen (gut feeling), aftësinë për të ndier apo “parë” diçka para se të ndodhë.
Shkencëtarja Julia Mossbridge ka mbledhur me dhjetëra rrëfime të tilla, por edhe ajo që në fëmijëri ka pasur ëndrra që janë bërë realitet, nisi të mbante një ditar ëndrrash dhe zbuloi se disa prej tyre ishin parashikime të sakta.
Mossbridge beson se këto përvoja tregojnë se koha nuk është aq lineare sa na duket.
“Nuk është e vështirë të kuptosh paranjohjen,” tha ajo. “Është vetëm e vështirë të besosh nëse nuk e ke përjetuar vetë. Shkencëtarët ende nuk e kuptojnë si funksionon koha. Ne kemi frikë nga e panjohura, nga ideja që realiteti mund të mos jetë ashtu siç e shohim.”
Psikologë e neuroshkencëtarë përpiqen ta shpjegojnë fenomenin, që në gjuhën shkencore quhet perceptim jashtëshqisor. Është ndjenjë e brendshme, e fortë, që diçka do të ndodhë. Në kultura të lashta, shamanët e mistikët e përdornin si mjet për të kuptuar motin apo për të zbuluar rreziqet që vinin. Psikologu Dean Radin shpjegon se ndërgjegjja kapë informacion edhe jashtë rrjedhës së zakonshme të kohës.
Ai ka dekada që studion këtë fushë e thotë: “Në mekanikën kuantike, koha sillet ndryshe nga sa e përjetojmë ne çdo ditë. Mund të ketë diçka në ndërgjegjen tonë që është në gjendje të marrë informacione nga e shkuara ose nga e ardhmja.”
Radin bëri eksperiment interesant. Vullnetarët lidhen me aparate që masnin aktivitetin e trurit, në ekran shfaqeshin imazhe të rastësishme, pozitive (si lindje dielli), negative (si aksidente). Rezultatet treguan se truri i njerëzve “e ndiente” imazhin negativ, para se ta shihte.
Ky eksperiment është përsëritur e ka dhënë të njëjtat rezultate. Më 1995, CIA publikoi dokumente që e mbështesnin këtë fenomen.
Shkencëtarët mendojnë se kjo lidhet me ndërlidhjen kuantike, proces misterioz ku grimcat lidhen mes tyre dhe ndajnë informacion, edhe nëse ndodhen larg në hapësirë apo në kohë.
“Ndoshta truri lidhet me versionin e vet në të ardhmen,” thotë Radin. “Prandaj ndiejmë kujtime për gjëra që nuk kanë ndodhur ende.”
Një shpjegim i tillë do të sqaronte edhe fenomenin e déjà vu, atë ndjenjën e çuditshme se një moment e kemi përjetuar më parë.
Sipas Mossbridge dhe Radin, edhe pse mekanizmi i saktë nuk dihet ende, statistikat tregojnë qartë se paranjohja është reale.
Kuriozitete
Një familje gjen kamën 3500-vjeçare prej bronzit në fshatin gjerman
Published
23 hours agoon
September 2, 2025By
UBT News
Gjatë një shëtitjeje nëpër pyll pranë fshatit Gudersleben në Turingia të Gjermanisë, një baba dhe dy djemtë e vegjël gjetën një kamë 3500-vjeçare të Epokës së Bronzit.
Maik Bohner nuk e kishte idenë se shëtitja familjare do të shndërrohej në një moment të rëndësishëm arkeologjik.
Kama me gjatësi 20 centimetra, e bërë prej bronzi, ka qenë e fshehur nëntokë për shekuj me radhë derisa reshjet e fundit e nxorën në sipërfaqe. Peizazhi gjeologjik i Turingisë, i njohur për përrenjtë nëntokësorë dhe lëvizjen aktive të tokës, luan rol kyç në zbulime të tilla.
Daniel Scherg, arkeolog nga Zyra Shtetërore e Turingisë për Ruajtjen e Monumenteve dhe Arkeologjinë në Weimar, tha se objekte të tilla nuk janë zbulime të përditshme dhe se të shohësh një kamë të Epokës së Bronzit të ruajtur kaq mirë është diçka e veçantë.
Sipas televizionit MDR, kama ka të ngjarë t’i përkiste një individi me status të lartë dhe mund të ketë pasur rëndësi ceremoniale, raporton KosovaPress. Fshati Gudersleben po përgatitet të festojë 1100-vjetorin, por kama vërteton se zona ishte aktive shumë kohë para se të fillonin të dhënat e shkruara.
“Ky zbulim vërteton se njerëzit jetonin këtu shumë më herët”, vuri në dukje Böhner, duke theksuar se si një objekt i vogël mund të riformojë kuptimin e një komuniteti për origjinën e tij.
Në Gjermani, është e paligjshme të gërmosh ose të mbash gjetje të tilla pa autorizim dhe familja Böhner veproi me përgjegjësi duke raportuar menjëherë kamën.
Kjo e fundit po i nënshtrohet ruajtjes dhe studimit të detajuar në Zyrën e Shtetit në Weimar dhe pas përfundimit të analizave ajo do të ekspozohet në muzeun lokal në Ellrich.
Kuriozitete
Mbretëria e Bashkuar regjistron verën më të nxehtë të historisë
Published
1 day agoon
September 2, 2025By
UBT News
Mbretëria e Bashkuar përjetoi këtë vit verën më të nxehtë që nga fillimi i regjistrimeve meteorologjike, një fenomen që ekspertët e lidhin drejtpërdrejt me ndryshimet klimatike.
Sipas Zyrës Meteorologjike (Met Office), kjo ngjarje është bërë 70 herë më e mundshme për shkak të ngrohjes globale. Temperaturat mesatare për periudhën 1 qershor-31 gusht 2025 u regjistruan 16.10°C, duke thyer rekordin e mëparshëm prej 15.76°C, i vendosur më 2018.
Edhe pse diferenca mund të duket e vogël, kur konsiderohet si një mesatare tre mujore që përfshin temperaturat ditore dhe ato të natës, kjo shifër tregon një ndryshim të ndjeshëm klimatik.
Fenomeni nuk është vetëm rekord i ri; ai theu edhe temperaturat e verës 1976, e cila renditet e gjashta në listën e verave më të nxehta që nga viti 1884. Nxehtësia e vazhdueshme solli mungesa uji në nivel kombëtar, duke ndikuar në bujqësi, ujitje e jetën e përditshme të qytetarëve.
Dr. Mark McCarthy nga Met Office thekson se ngjarje të tilla, dikur të konsideruara ekstreme, tani po bëhen më të zakonshme për shkak të ndryshimeve klimatike.
Ai paralajmëron se verat e nxehta dhe fenomenet ekstreme mund të shfaqen gjithnjë e më shpesh në dekadat e ardhshme, duke e bërë të domosdoshme marrjen e masave për adaptimin dhe uljen e ndikimit të ngrohjes globale.
Kuriozitete
Danimarka ndërmerr masa ligjore për të nxitur leximin tek të rinjtë
Published
1 day agoon
September 2, 2025By
UBT News
Danimarka pritet të heqë TVSH-në për librat, në përpjekje për të nxitur të lexuarit dhe për të përballuar atë që autoritetet e quajnë një “krizë leximi” në rritje.
Me një normë prej 25%, taksa mbi librat në Danimarkë është aktualisht ndër më të lartat në botë, një politikë që, sipas qeverisë, ka ndikuar negativisht në zakonet e leximit të qytetarëve.
Ministri i Kulturës, Jakob Engel-Schmidt, njoftoi të mërkurën se si pjesë e projektbuxhetit të ri, qeveria do të propozojë heqjen e TVSH-së për librat. Kjo masë pritet të ketë një kosto prej rreth 330 milionë koronash daneze në vit (rreth 38 milionë paund).
“Kjo është një nismë për të cilën kam luftuar personalisht, sepse besoj se duhet të bëjmë gjithçka që mundemi për t’i dhënë fund krizës së leximit që ka marrë hov vitet e fundit”, deklaroi Engel-Schmidt për agjencinë e lajmeve Ritzau.
Ai shtoi: “Nuk ndodh çdo ditë të bindësh kolegët e tu për të investuar kaq shumë në kulturë dhe në konsumin vendas.”
Ndryshe nga Danimarka, vendet tjera skandinave aplikojnë norma më të ulëta për librat: Finlanda 14%, Suedia 6% dhe Norvegjia zero TVSH. Suedia, p.sh uli taksën mbi librat në vitin 2001, duke shkaktuar rritje të menjëhershme të shitjeve, edhe pse, siç treguan ekspertët, librat u blenë kryesisht nga lexues të zakonshëm dhe jo të rinj.
Ministri Engel-Schmidt theksoi se synimi nuk është vetëm ulja e çmimeve, por edhe afrimi i letërsisë me fëmijët dhe të rinjtë.
“Kjo është arsyeja pse kemi ndarë tashmë fonde për të forcuar bashkëpunimin mes bibliotekave publike dhe shkollave. Duam që më shumë fëmijë të kenë mundësi të përjetojnë letërsinë cilësore,” u shpreh ai.
Sipas statistikave zyrtare, gjatë 2023 në Danimarkë janë shitur 8.3 milionë libra, si në dyqane ashtu edhe online, në një vend me mbi 6 milionë banorë. Më të kërkuarit ishin librat për fëmijë të vegjël, veçanërisht me figura dhe aktivitete, ndërsa pas tyre vinin romanet thriller.
Kuriozitete
Mos lini fatura në makinë – ja rreziku që ju kanoset
Published
2 days agoon
September 1, 2025By
UBT News
Nuk janë të pakta rastet kur drejtuesit e makinave lënë çdo lloj fature në brendësi të automjetit.
Megjithëse kjo duket si zakon që krijon rrëmujë, specialistët theksojnë se pasojat mund të jenë shumë më serioze.
“Shumica nuk e kuptojnë se brendësia e makinës mund të shndërrohet në thesar informacioni personal. Çdo faturë tregon një histori, ku keni qenë, çfarë keni blerë, pra të dhëna që mund të jenë të vlefshme nëse bien në duar të gabuara”, shpjegon eksperti Kazimieras Urbonas.
Sipas tij, faturat e karburantit zbulojnë zakonet e udhëtimit e vendet e preferuara, faturat e blerjeve tregojnë gjendjen financiare dhe sjelljen konsumatore, ndërsa edhe një faturë nga një kafene mund të japë të dhëna mbi rutinën e përditshme. Nëse këto copëza informacioni mblidhen, hajdutët mund të krijojnë një profil të detajuar mbi një person dhe të shohin nëse është një objektiv i leverdishëm.
Veçanërisht të rrezikshme konsiderohen faturat e blerjeve të shtrenjta, që mund t’u tregojnë kriminelëve se drejtuesi zotëron sende me vlerë apo ka të ardhura të larta. Urbonas shton se përtej rrezikut të privatësisë, grumbullimi i faturave në makina shkakton incidente të tjera.
“Në një hapësirë të kufizuar si makina, me prani të komponentëve elektrikë dhe burimeve të nxehtësisë si çakmakët apo karikuesit e telefonit, edhe një grumbull i vogël faturash mund të kthehet në rrezik zjarri”, thekson ai.
Faturat të hiqen rregullisht nga automjeti, të fotografohen nëse duhen e të shkatërrohen nëse mbajnë të dhëna të dukshme personale.
“Qëllimi nuk është të bëhemi paranojakë për çdo copë letre, por të jemi të kujdesshëm”, shton Urbonas.

Kryeziu: Paraqitja e kryeministrit Kurti në Gjykatë nuk është standard i dyfishtë në raport me ftesën nga Prokuroria Speciale

Mungesa e këtij minerali rrit rrezikun për zemrën dhe trurin

Aksionet amerikane përfundojnë në rënie pas vendimit të gjykatës që vë në dyshim tarifat e Trump

Si të ruani një kujtesë të qartë pas moshës 50 vjeç?

Kurti telefonon Zhegrovën pas transferimit: Ne të gjithë jemi krenarë me të

Cardi B fiton gjyqin kundër rojës së saj të sigurisë, në një rast prej 24 milionë dollarësh

Pse këto kufje kushtojnë 100 mijë euro?

KQZ miraton procedurën për votimin jashtë Kosovës

Shtatë arsye pse duhet t’i përfshini fiqtë në dietën tuaj
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Aktualitet1 week ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet1 month ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës