Lajmet

A mund të mbijetojë Putini? Çfarë na mësoi shembja e Bashkimit Sovjetik?

Lufta duket shumë ndryshe në rrëfimet e Putinit sesa për Perëndimin.

Published

on

Nga Vladislav Zubok

“Foreign Affairs”

Më 9 maj 2022, një kolonë tankesh dhe artilerie parakaloi në Sheshin e Kuq të Moskës.

Mbi 10.000 ushtarë marshuan nëpër rrugët e qytetit. Ishte e Ditës së Fitores, në të cilën Rusia përkujton triumfin e Bashkimit Sovjetik ndaj Gjermanisë naziste në Luftën e Dytë Botërore. Presidenti Vladimir Putin, mbajti një fjalim duke vlerësuar ushtrinë dhe forcën e vendit të tij: “Mbrojtja e atdheut tonë kur ka qenë në rrezik, ka qenë gjithmonë një mision i shenjtë. Ne nuk do të dorëzohemi kurrë!”. Putin po fliste për të kaluarën, por edhe për të tashmen, me një mesazh të qartë për pjesën tjetër të botës: Rusia është e vendosur të vazhdojë luftën e saj kundër Ukrainës.

Lufta duket shumë ndryshe në rrëfimet e Putinit sesa për Perëndimin. Sipas tij, ajo është e drejtë, e guximshme, dhe e suksesshme. Në realitet, trupat ruse janë përballur me rezistencë të ashpër nga ukrainasit, dhe ato nuk arritën të pushtonin Kievin dhe të rrëzonin qeverinë e Ukrainës.

Por për Putin, fitorja mund të jetë i vetmi rezultat i pranueshëm publikisht. Asnjë rezultat alternativ nuk diskutohet hapur në Rusi. Por këto të fundit diskutohen në Perëndim, i cili ka qenë gati i ngazëllyer për suksesin e Ukrainës. Dështimet ushtarake të Rusisë e kanë rigjallëruar aleancën transatlantike.

Madje në një moment e kanë bërë Moskën të duket si një fuqi kleptokratike e shkallës së tretë. Shumë politikë-bërës dhe analistë po ëndërrojnë tani që konflikti të përfundojë jo vetëm me një fitore të Ukrainës. Ata shpresojnë që regjimi i Putin të pësojë të njëjtin fat si Bashkimi Sovjetik: shembjen.

Kjo shpresë është e dukshme në shumë artikuj dhe fjalime që bëjnë krahasime midis luftës katastrofike të Bashkimit Sovjetik në Afganistan dhe pushtimit rus të Ukrainës. Lufta, thonë ata, do ta dëmtojë mbështetjen e rusëve për Kremlinin, teksa po shtohen humbjet dhe sanksionet që po e dërrmojnë ekonominë ruse.

Të shkëputur nga qasja tek mallrat, tregjet dhe kultura perëndimore, si elitat po ashtu edhe rusët e zakonshëm, do të nervozohen gjithnjë e më shumë me Putin, ndoshta duke dalë në rrugë për të kërkuar një të ardhme më të mirë. Në fund, Putin dhe regjimi i tij mund të bien nga një grusht shteti apo nga një valë protestash masive.

Por ky mendim bazohet tek një lexim të gabuar të historisë. Bashkimi Sovjetik nuk u shemb për arsyet që tregojnë perëndimorët: një humbje poshtëruese në Afganistan, presioni ushtarak nga Shtetet e Bashkuara dhe Evropa, tensionet nacionaliste në republikat e saj përbërëse dhe ardhja e demokracisë.

Në realitet, ishin politikat e gabuara ekonomike sovjetike dhe një seri gabimesh politike nga udhëheqësi sovjetik Mikhail Gorbachev, ato që sollën vetë-shkatërrimin e këtij vendi. Dhe Putin ka mësuar shumë nga kolapsi sovjetik, duke arritur të shmangë kaosin financiar që e rrënoi shtetin sovjetik, pavarësisht sanksioneve të shumta.

Rusia sot ka një kombinim shumë të ndryshëm të qëndrueshmërisë dhe cënueshmërisë, nga ai që karakterizoi Bashkimin Sovjetik të epokës së vonë. Kjo histori ka rëndësi, pasi duke menduar për luftën në Ukrainë dhe pasojat e saj, Perëndimi duhet të shmangë projektimin e keqkuptimeve të tij për rënien sovjetike në Rusinë e sotme.

Megjithatë, kjo nuk do të thotë se Perëndimi është i pafuqishëm, në formësimin e së ardhmes së Rusisë. Regjimi i Putin është më i qëndrueshëm se ai i Gorbachev. Por nëse Perëndimi do t`ia dalë të qëndrojë i bashkuar, ai mund të jetë ende në gjendje të minojë dalëngadalë fuqinë e presidentit rus.

Me pushtimin e Ukrainës, Putini ka bërë një gafë të madhe, e cila ka nxjerrë na pah dobësitë e regjimit. Një ekonomi ruse, shumë më e ndërvarur nga ekonomitë perëndimore sesa paraardhësja e saj sovjetike, dhe një sistem politik shumë i centralizuar, të cilit i mungojnë mjetet për mobilizimin politik dhe ushtarak që zotëronte dikur Partia Komuniste. Nëse vazhdon lufta në Ukrainë, Rusia do të bëhet një aktore ndërkombëtare më pak e fuqishme. Madje, një pushtim i gjatë në kohë, mund të çojë në atë lloj kaosi që e rrëzoi dikur Bashkimin Sovjetik. Por udhëheqësit perëndimorë, nuk mund të shpresojnë për një fitore kaq të shpejtë dhe vendimtare. Edhe për një të ardhme të parashikueshme, ata do të duhet të përballen me një Rusi autoritare, sado e dobësuar qoftë ajo.

Në SHBA dhe Evropë, shumë ekspertë supozojnë se rënia e Bashkimit Sovjetik ishte e pashmangshme. Sipas kësaj narrative, Bashkimi Sovjetik ishte fosilizuar prej kohësh si  ekonomikisht po ashtu edhe ideologjikisht. Përpjekjet e Gorbachev për liberalizim ishin qëllim-mira, por nuk mund ta shpëtonin një sistem që po vdiste.

Tek kjo histori ka disa të vërteta. Bashkimi Sovjetik nuk mund të rivalizonte kurrë me sukses ushtarakisht apo teknologjikisht me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj. Udhëheqësit sovjetikë u përpoqën shumë që të arrinin Perëndimin, por vendi i tyre mbeti gjithmonë prapa tij.

Në fushën e betejës së ideve dhe imazheve, liria dhe prosperiteti perëndimor ndihmuan në përshpejtimin e rënies së ideologjisë komuniste, pasi elitat e reja sovjetike humbën besimin te komunizmi, dhe fituan një interes të madh për mallrat e huaja, udhëtimet dhe kulturën popullore perëndimore. Dhe projekti perandorak sovjetik u përball me pakënaqësi dhe përbuzje nga pakicat e brendshme etnike.

Putin i di mirë këto. Presidenti aktual rus deklaroi dikur se “shkatërrimi i Bashkimit Sovjetik ishte katastrofa më e madhe gjeopolitike” e shekullit XX. Ndaj ai e ka strukturuar regjimin e tij në mënyrë të tillë që të shmangë të njëjtin fat. Ai e kuptoi se Marksi dhe Lenini e kishin pasur gabim në lidhje me ekonominë, dhe është përpjekur të kuptojë se si mund të mbijetonte Rusia, dhe njëherazi të lulëzonte nën kapitalizmin global.

Ai solli në qeveri ekonomistë të aftë, dhe e bëri stabilitetin makroekonomik dhe buxhetin e balancuar ndër prioritetet e tij kryesore. Gjatë dekadës së parë të sundimit të tij, rritja e çmimeve të naftës i mbushi arkat e Rusisë, dhe Putini shleu shumë shpejt borxhin prej 130 miliardë dollarësh që Rusia i detyrohej bankave perëndimore.

Ai i mbajti në minimum nivelet e borxheve të ardhshme, dhe qeveria e tij filloi të grumbullonte rezerva në valutë dhe ar. Kur Putin aneksoi Krimenë në vitin 2014, Shtetet e Bashkuara vendosën sanksione ndaj naftës ruse dhe industrive të tjera, dhe çmimet e naftës ranë po aq sa në kohën e Gorbachev.

Por qeveria ruse reagoi me shkathtësi. Nën drejtimin e kreut të Bankës Qendrore Elvira Nabiullina dhe Ministrit të Financave Anton Siluanov, qeveria ruse lejoi zhvlerësimin e rublës, duke e rivendosur stabilitetin makroekonomik. Pas një rënieje të shkurtër, ekonomia ruse u ringjall. Edhe gjatë pandemisë COVID-19, vendi ruajti një disiplinë fiskale të rreptë. Ndërsa shtetet perëndimore shtypën triliona dollarë për të subvencionuar ekonomitë e tyre, Rusia e rriti suficitin e saj buxhetor. Ekonomistët e qeverisë ruse “janë më të shenjtë sesa Papa në zbatimin” e qasjes së mbështetur nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, thotë Dmitry Nekrasov, një ish-ekonomist që ka punuar në qeverinë ruse.

Deri në fillim të këtij viti, shteti i Putin kishte grumbulluar më shumë se 600 miliardë dollarë rezerva financiare, një nga më të mëdhatë në botë. Ai besonte se ato do t’i jepnin mundësi vendit që të zbehte rolin e sanksioneve perëndimore. Por përgjigja financiare e Perëndimit ishte shumë më e ashpër nga sa priste ai.

Ekspertët parashikuan kolapsin e monedhës ruse dhe shpërthimin e protestave të mëdha që mund të sillnin rrëzimin e Putinit. Por asnjë nga këta skenarë nuk u realizua. Në fillim  rubla u dobësua, por Nabiullina dhe Siluanov vepruan shpejt për ta shpëtuar atë. Nëse Gorbachev do të ishte ndihmuar nga ekspertë të tillë, Bashkimi Sovjetik mund të kishte mbijetuar.

Por Perëndimi duket i përgatitur në vazhdojë qasjen e tij, ndërsa sfidë mbetet ruajtja e unitetit. Në terma afatgjatë, është e mundur të imagjinohet se ato do ta dobësojë seriozisht shtetin rus. Separatizmi mund të rritet apo të rikthehet në disa rajone si Çeçenia, nëse Kremlini ndalon pagesat bujare ndaj banorëve të tyre.

Por edhe një Rusi shumë më e dobët, nuk është e destinuar të pësojë një shpërbërje të stilit të Bashkimit Sovjetik. Separatizmi kombëtar nuk është aq një kërcënim për Rusinë e sotme, ku afërsisht 80 për qind e qytetarëve të vendit e konsiderojnë veten si rusë etnikë, siç ishte dikur për Bashkimin Sovjetik.

Megjithatë, Perëndimi duhet të qëndrojë në rrugën që ka nisur, pasinë fund të fundit kjo do të jetë një periudhë në të cilën Ukraina dhe Perëndimi duhet të bashkëjetojnë me një shtet rus të dobësuar dhe të poshtëruar, por që mbetet ende autokratik.

Marrë me shkurtime nga Foreign Affairs

Shënim: Vladislav Zubok, profesor i historisë ndërkombëtare në Shkollën Ekonomike të Londrës, dhe autor i librit “Rënia e Bashkimit Sovjetik”.

Lajmet

Qeveria e Kosovës nis ndërtimin e dy urave të reja mbi Ibër për lidhjen e Mitrovicës

Published

on

By

Procesi i ndërtimit të dy urave në të dy krahët e urës kryesore mbi lumin Ibër – përmes së cilave Qeveria në detyrë e Kosovës ka thënë se synon ta lidhë Mitrovicën e Veriut të banuar me shumicë serbe me Mitrovicën e Jugut të banuar me shumicë shqiptare – do të fillojë në pasditen e 1 korrikut, ka bërë të ditur Qeveria në detyrë.

Gurthemelet e dy urave të reja, njëra për automjete dhe tjetra për këmbësorë, do të vendosen të martën, në orën 17:00.

Në këtë ngjarje do të marrin pjesë kryeministri në detyrë, Albin Kurti; kryetari i Komunës së Mitrovicës së Veriut, Erden Atiq; nënkryetari i Komunës së Mitrovicës së Jugut, Arian Tahiri; ministri në detyrë i Administrimit të Pushtetit Lokal dhe kryesues i Bordit të Përbashkët të dy komunave; Elbert Krasniqi; si dhe ministri në detyrë i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu.

Qeveria në detyrë e Kosovës, në një deklaratë për Radion Evropa e Lirë, tha më herët se projekti për ndërtimin e urave është iniciuar me kërkesë të dy komunave, si rezultat i krijimit të Bordit të Përbashkët të Mitrovicës.

Memorandumi i mirëkuptimit, thuhet në deklaratë, parashikon që Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës (MMPHI) t’i financojë dhe zbatojë këto projekte infrastrukturore – që përfshijnë ndërtimin e urave për këmbësorë dhe automjete mbi lumin Ibër – me qëllim të lehtësimit të lirisë së lëvizjes së qytetarëve dhe mallrave.

Sa i përket mundësisë së hapjes së urës kryesore mbi Ibër për qarkullimin e automjeteve – gjë që ka shkaktuar tensioneve vitin e kaluar – Qeveria ka theksuar se qëndrimi i saj mbetet i pandryshuar:

Ura kryesore mbi Ibër duhet të jetë e hapur për qarkullim të plotë, ndërsa ndërtimi i dy urave të reja do të kontribuojë më shumë në frymën e bashkëpunimit ndërmjet dy komunave dhe lëvizjen e lirë në të dyja anët e lumit Ibër“.

Nga Bashkimi Evropian i kanë thënë Radios Evropa e Lirë se nuk janë të përfshirë në këtë projekt dhe as që janë të njoftuar për të.

Sipas BE-së, çdo vendim për ndërtimin e infrastrukturës mbi lumin Ibër duhet të merret me kujdes dhe në mënyrë gjithëpërfshirëse – duke i përfshirë plotësisht të gjitha komunitetet që preken nga kjo çështje.

Një këshilltar në Kuvendin Komunal të Mitrovicës së Veriut nga komuniteti serb, Dushan Millunoviq, beson se këto ura janë të panevojshme.

Ndërtimi i këtyre urave “do të ndikojë negativisht në situatën e përgjithshme”, ka thënë Millunoviq.

Nëse do t’i kishim zgjidhur të gjitha problemet e qytetit, siç janë rrugët, kanalizimet, infrastruktura… Nëse do të ishte koha për të ndërtuar ura, do ta kuptoja. Por, për fat të keq, situata në terren nuk është e tillë”, është shprehur ai për Radion Evropa e Lirë.

Nënkryetari i Kuvendit Komunal të Mitrovicës së Veriut, Skender Sadiku, ka thënë se mbështet çdo ndërtim urash, pasi ato janë simbol i lidhjes mes njerëzve, kulturave dhe dallimeve, por ka shtuar se për momentin, ka çështje më me prioritet për t’u trajtuar.

Qyteti i Mitrovicës u nda në periudhën e pasluftës, ndërsa në vitin 2013 u nda edhe zyrtarisht në dy komuna: Mitrovica e Jugut e banuar me shumicë shqiptare, dhe Mitrovica e Veriut e banuar me shumicë serbe.

Në mes të qershorit të 2025-tës u formua edhe një bord i përbashkët i këtyre dy komunave, bazuar në Ligjin për Kufijtë Administrativë të Komunave, me qëllim “përafrimin e qytetarëve”.

Verën e vitit të kaluar, Qeveria e Kosovës ndërmori një nismë për të hapur urën kryesore mbi Ibër për trafik – gjë që u kundërshtua nga popullsia lokale serbe dhe bashkësia ndërkombëtare.

Misioni i Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) në Kosovë, KFOR – ushtarët e të cilit janë të stacionuar në urën kryesore mbi lumin Ibër – kishte thënë atëkohë se çdo vendim për hapjen e urës, duhet të merret brenda kornizës së dialogut midis Kosovës dhe Serbisë, i cili ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

Ambasadori i atëhershëm i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Jeffrey Hovenier, i kishte thënë Radios Evropa e Lirë se ka rrezik real nga hapja e urës në Mitrovicë, i cili mund të ndikojë në sigurinë e ushtarëve të NATO-s, përfshirë edhe ushtarët amerikanë.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kishte deklaruar më pas se Qeveria e tij do t’i vazhdonte konsultimet dhe koordinimin në lidhje me hapjen e urës, duke theksuar se kjo çështje nuk është e drejtuar kundër askujt.

Në vitin 2014, Kosova dhe Serbia ranë dakord për hapjen e urës për trafik, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve.

I ashtuquajturi rivitalizim i urës u planifikua me qëllim heqjen e të gjitha barrikadave të vendosura nga serbët lokalë dhe funksionalizimin e urës.

Më pas, në vitin 2016, u miratua një plan i ri zbatimi, që synonte kapërcimin e mosmarrëveshjeve mbi interpretimet e ndryshme të konstatimeve të mëparshme.

Sipas planit të ri të zbatimit, hapja e plotë e urës duhej të bëhej në janar të vitit 2017.

Punimet rreth rivitalizimit të urës përfunduan vetëm në qershor të vitit 2018 dhe ura, në të cilën u investuan 1.5 milion euro, nuk u hap kurrë për automjete, por vetëm për këmbësorë./REL

Continue Reading

Lajmet

​Deputetja e LVV-së i akuzon për “qasje bllokuese” partitë që ishin në opozitë

Published

on

By

Deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje, Arjeta Fejza deklaroi se partitë që deri më tash ishin në opozitë kanë “qasje bllokuese”. Sipas saj, të njëjtat po veprojnë në kundërshtim me aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese.

Ajo u ka bërë thirrje partive tjera politike që të marrin pjesë në votim për komisionin e votimit të fshehtë.

Edhe sot në këtë vazhdim të seancës konstituive të Kuvendit të Kosovës, deputetët e grupit tonë parlamentar dhe deputetët nga komunitet jo-shumicë ishin prezentë dhe e votuan komisionin për votim të fshehtë. Si një nga mënyrat përmes së cilës do të zgjidhet kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës. Edhe në këtë seancë, veçanërisht tani pas aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese e kemi sjelljen e deputetëve të opozitës të cilët veprojnë në kundërshtim me aktgjykimin e Gjykatës Kushtetuese, duke mos marrë pjesë në votim. Kurse, është krejtësisht e qartë që është obligim i të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës pjesëmarrja në votim dhe votimi i Kuvendit të Kosovës. Prej se ka filluar kjo legjislaturë ne kemi pasur një qasje bllokuese nga ana e opozitës, ajo qasje vazhdoi edhe sot”, deklaroi ajo.

Deputetët dështuan për të dyzetën herë të konstituojnë legjislaturën e nëntë të Kuvendit. Ata do të mblidhen sërish të enjten, në orën 11:00.

Continue Reading

Lajmet

​PDK me aksion simbolik, deputetët qëndrojnë në sallë pas dështimit të seancës

Published

on

By

Partia Demokratike e Kosovës ka qëndruar simbolikisht në sallë pas dështimit të dyzet për konstituim të Kuvendit. Deputetja Vlora Çitaku tha se kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari po e shkel Kushtetutën. Ajo i ka bërë thirrje Lëvizjes Vetëvendosje për reflektim dhe për kthim në rend të ditës.

Pas dështimit të dyzet për konstituim të Kuvendit, Çitaku tha se është e turpshme se si seancat po përfundojnë për dy minuta.

Fatkeqësisht, edhe sot, sërish me vetëdije të plotë, zotëri Dehari, Lëvizja Vetëvendosje po e shkelin Kushtetutën. I bëjmë thirrje edhe një herë Lëvizjes Vetëvendosje që të reflektojë, të kthehemi në sallë pasnesër, t’i kthehemi rendit të ditës, të konstituojmë Kuvendin e Kosovës dhe të bëjmë punën tonë. Puna jonë nuk është që të vijmë këtu e të defilojmë çdo 48 orë, puna jonë është të ndërtojmë institucionet, të ndërtojmë qeverinë, të merremi me hallet e sfidat e qytetarit të Republikës së Kosovës e jo me egon e zotëri Kurtit. Ne qëndruam simbolikisht në sallë edhe herën e kaluar edhe sot më gjatë, sepse është e turpshme që të vijmë këtu e të rrijmë nga dy minuta e të largohemi sikur të mos ndodhë asgjë”, deklaroi Çitaku.

Sekretarja e përgjithshme e PDK-së, Vlora Çitaku tha se nesër do të zhvillohet takimi i ftuar nga presidentja Vjosa Osmani, ku bëri të ditur se i pranishëm do të jetë kryetari Memli Krasniqi.

Ne kemi qenë vazhdimisht të gatshëm për zgjidhje dhe do të marrim pjesë, kryetari Krasniqi do të marrë pjesë në takim, shpresojmë në reflektim. Aktvendimi i Gjykatës Kushtetuese është shumë i qartë, ne besojmë që edhe zotëri Kurti të fillojë të lexojë dhe të kuptojë drejt në shqip”, përfundoi ajo.

Continue Reading

Lajmet

Çitaku akuzon VV-në për shkelje të Kushtetutës: PDK vazhdimisht e gatshme për zgjidhje

Published

on

By

Nënkryetarja e PDK-së, Vlora Çitaku, ka reaguar pas ndërprerjes për herë të 40-të të seancës konstituive të Kuvendit, duke akuzuar Lëvizjen Vetëvendosje dhe kryesuesin Avni Dehari për shkelje të Kushtetutës.

Fatkeqësisht edhe sot, me vetëdije të plotë, po e shkelin Kushtetutën”, tha ajo para mediave. Çitaku theksoi se PDK është gjithmonë e gatshme për zgjidhje dhe i bëri thirrje LVV-së që të reflektojë dhe të kthehet në sallë për ta vazhduar punën.

Continue Reading

Të kërkuara