

Lajmet
A mund të mbijetojë Putini? Çfarë na mësoi shembja e Bashkimit Sovjetik?
Lufta duket shumë ndryshe në rrëfimet e Putinit sesa për Perëndimin.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNga Vladislav Zubok
“Foreign Affairs”
Më 9 maj 2022, një kolonë tankesh dhe artilerie parakaloi në Sheshin e Kuq të Moskës.
Mbi 10.000 ushtarë marshuan nëpër rrugët e qytetit. Ishte e Ditës së Fitores, në të cilën Rusia përkujton triumfin e Bashkimit Sovjetik ndaj Gjermanisë naziste në Luftën e Dytë Botërore. Presidenti Vladimir Putin, mbajti një fjalim duke vlerësuar ushtrinë dhe forcën e vendit të tij: “Mbrojtja e atdheut tonë kur ka qenë në rrezik, ka qenë gjithmonë një mision i shenjtë. Ne nuk do të dorëzohemi kurrë!”. Putin po fliste për të kaluarën, por edhe për të tashmen, me një mesazh të qartë për pjesën tjetër të botës: Rusia është e vendosur të vazhdojë luftën e saj kundër Ukrainës.
Lufta duket shumë ndryshe në rrëfimet e Putinit sesa për Perëndimin. Sipas tij, ajo është e drejtë, e guximshme, dhe e suksesshme. Në realitet, trupat ruse janë përballur me rezistencë të ashpër nga ukrainasit, dhe ato nuk arritën të pushtonin Kievin dhe të rrëzonin qeverinë e Ukrainës.
Por për Putin, fitorja mund të jetë i vetmi rezultat i pranueshëm publikisht. Asnjë rezultat alternativ nuk diskutohet hapur në Rusi. Por këto të fundit diskutohen në Perëndim, i cili ka qenë gati i ngazëllyer për suksesin e Ukrainës. Dështimet ushtarake të Rusisë e kanë rigjallëruar aleancën transatlantike.
Madje në një moment e kanë bërë Moskën të duket si një fuqi kleptokratike e shkallës së tretë. Shumë politikë-bërës dhe analistë po ëndërrojnë tani që konflikti të përfundojë jo vetëm me një fitore të Ukrainës. Ata shpresojnë që regjimi i Putin të pësojë të njëjtin fat si Bashkimi Sovjetik: shembjen.
Kjo shpresë është e dukshme në shumë artikuj dhe fjalime që bëjnë krahasime midis luftës katastrofike të Bashkimit Sovjetik në Afganistan dhe pushtimit rus të Ukrainës. Lufta, thonë ata, do ta dëmtojë mbështetjen e rusëve për Kremlinin, teksa po shtohen humbjet dhe sanksionet që po e dërrmojnë ekonominë ruse.
Të shkëputur nga qasja tek mallrat, tregjet dhe kultura perëndimore, si elitat po ashtu edhe rusët e zakonshëm, do të nervozohen gjithnjë e më shumë me Putin, ndoshta duke dalë në rrugë për të kërkuar një të ardhme më të mirë. Në fund, Putin dhe regjimi i tij mund të bien nga një grusht shteti apo nga një valë protestash masive.
Por ky mendim bazohet tek një lexim të gabuar të historisë. Bashkimi Sovjetik nuk u shemb për arsyet që tregojnë perëndimorët: një humbje poshtëruese në Afganistan, presioni ushtarak nga Shtetet e Bashkuara dhe Evropa, tensionet nacionaliste në republikat e saj përbërëse dhe ardhja e demokracisë.
Në realitet, ishin politikat e gabuara ekonomike sovjetike dhe një seri gabimesh politike nga udhëheqësi sovjetik Mikhail Gorbachev, ato që sollën vetë-shkatërrimin e këtij vendi. Dhe Putin ka mësuar shumë nga kolapsi sovjetik, duke arritur të shmangë kaosin financiar që e rrënoi shtetin sovjetik, pavarësisht sanksioneve të shumta.
Rusia sot ka një kombinim shumë të ndryshëm të qëndrueshmërisë dhe cënueshmërisë, nga ai që karakterizoi Bashkimin Sovjetik të epokës së vonë. Kjo histori ka rëndësi, pasi duke menduar për luftën në Ukrainë dhe pasojat e saj, Perëndimi duhet të shmangë projektimin e keqkuptimeve të tij për rënien sovjetike në Rusinë e sotme.
Megjithatë, kjo nuk do të thotë se Perëndimi është i pafuqishëm, në formësimin e së ardhmes së Rusisë. Regjimi i Putin është më i qëndrueshëm se ai i Gorbachev. Por nëse Perëndimi do t`ia dalë të qëndrojë i bashkuar, ai mund të jetë ende në gjendje të minojë dalëngadalë fuqinë e presidentit rus.
Me pushtimin e Ukrainës, Putini ka bërë një gafë të madhe, e cila ka nxjerrë na pah dobësitë e regjimit. Një ekonomi ruse, shumë më e ndërvarur nga ekonomitë perëndimore sesa paraardhësja e saj sovjetike, dhe një sistem politik shumë i centralizuar, të cilit i mungojnë mjetet për mobilizimin politik dhe ushtarak që zotëronte dikur Partia Komuniste. Nëse vazhdon lufta në Ukrainë, Rusia do të bëhet një aktore ndërkombëtare më pak e fuqishme. Madje, një pushtim i gjatë në kohë, mund të çojë në atë lloj kaosi që e rrëzoi dikur Bashkimin Sovjetik. Por udhëheqësit perëndimorë, nuk mund të shpresojnë për një fitore kaq të shpejtë dhe vendimtare. Edhe për një të ardhme të parashikueshme, ata do të duhet të përballen me një Rusi autoritare, sado e dobësuar qoftë ajo.
Në SHBA dhe Evropë, shumë ekspertë supozojnë se rënia e Bashkimit Sovjetik ishte e pashmangshme. Sipas kësaj narrative, Bashkimi Sovjetik ishte fosilizuar prej kohësh si ekonomikisht po ashtu edhe ideologjikisht. Përpjekjet e Gorbachev për liberalizim ishin qëllim-mira, por nuk mund ta shpëtonin një sistem që po vdiste.
Tek kjo histori ka disa të vërteta. Bashkimi Sovjetik nuk mund të rivalizonte kurrë me sukses ushtarakisht apo teknologjikisht me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj. Udhëheqësit sovjetikë u përpoqën shumë që të arrinin Perëndimin, por vendi i tyre mbeti gjithmonë prapa tij.
Në fushën e betejës së ideve dhe imazheve, liria dhe prosperiteti perëndimor ndihmuan në përshpejtimin e rënies së ideologjisë komuniste, pasi elitat e reja sovjetike humbën besimin te komunizmi, dhe fituan një interes të madh për mallrat e huaja, udhëtimet dhe kulturën popullore perëndimore. Dhe projekti perandorak sovjetik u përball me pakënaqësi dhe përbuzje nga pakicat e brendshme etnike.
Putin i di mirë këto. Presidenti aktual rus deklaroi dikur se “shkatërrimi i Bashkimit Sovjetik ishte katastrofa më e madhe gjeopolitike” e shekullit XX. Ndaj ai e ka strukturuar regjimin e tij në mënyrë të tillë që të shmangë të njëjtin fat. Ai e kuptoi se Marksi dhe Lenini e kishin pasur gabim në lidhje me ekonominë, dhe është përpjekur të kuptojë se si mund të mbijetonte Rusia, dhe njëherazi të lulëzonte nën kapitalizmin global.
Ai solli në qeveri ekonomistë të aftë, dhe e bëri stabilitetin makroekonomik dhe buxhetin e balancuar ndër prioritetet e tij kryesore. Gjatë dekadës së parë të sundimit të tij, rritja e çmimeve të naftës i mbushi arkat e Rusisë, dhe Putini shleu shumë shpejt borxhin prej 130 miliardë dollarësh që Rusia i detyrohej bankave perëndimore.
Ai i mbajti në minimum nivelet e borxheve të ardhshme, dhe qeveria e tij filloi të grumbullonte rezerva në valutë dhe ar. Kur Putin aneksoi Krimenë në vitin 2014, Shtetet e Bashkuara vendosën sanksione ndaj naftës ruse dhe industrive të tjera, dhe çmimet e naftës ranë po aq sa në kohën e Gorbachev.
Por qeveria ruse reagoi me shkathtësi. Nën drejtimin e kreut të Bankës Qendrore Elvira Nabiullina dhe Ministrit të Financave Anton Siluanov, qeveria ruse lejoi zhvlerësimin e rublës, duke e rivendosur stabilitetin makroekonomik. Pas një rënieje të shkurtër, ekonomia ruse u ringjall. Edhe gjatë pandemisë COVID-19, vendi ruajti një disiplinë fiskale të rreptë. Ndërsa shtetet perëndimore shtypën triliona dollarë për të subvencionuar ekonomitë e tyre, Rusia e rriti suficitin e saj buxhetor. Ekonomistët e qeverisë ruse “janë më të shenjtë sesa Papa në zbatimin” e qasjes së mbështetur nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, thotë Dmitry Nekrasov, një ish-ekonomist që ka punuar në qeverinë ruse.
Deri në fillim të këtij viti, shteti i Putin kishte grumbulluar më shumë se 600 miliardë dollarë rezerva financiare, një nga më të mëdhatë në botë. Ai besonte se ato do t’i jepnin mundësi vendit që të zbehte rolin e sanksioneve perëndimore. Por përgjigja financiare e Perëndimit ishte shumë më e ashpër nga sa priste ai.
Ekspertët parashikuan kolapsin e monedhës ruse dhe shpërthimin e protestave të mëdha që mund të sillnin rrëzimin e Putinit. Por asnjë nga këta skenarë nuk u realizua. Në fillim rubla u dobësua, por Nabiullina dhe Siluanov vepruan shpejt për ta shpëtuar atë. Nëse Gorbachev do të ishte ndihmuar nga ekspertë të tillë, Bashkimi Sovjetik mund të kishte mbijetuar.
Por Perëndimi duket i përgatitur në vazhdojë qasjen e tij, ndërsa sfidë mbetet ruajtja e unitetit. Në terma afatgjatë, është e mundur të imagjinohet se ato do ta dobësojë seriozisht shtetin rus. Separatizmi mund të rritet apo të rikthehet në disa rajone si Çeçenia, nëse Kremlini ndalon pagesat bujare ndaj banorëve të tyre.
Por edhe një Rusi shumë më e dobët, nuk është e destinuar të pësojë një shpërbërje të stilit të Bashkimit Sovjetik. Separatizmi kombëtar nuk është aq një kërcënim për Rusinë e sotme, ku afërsisht 80 për qind e qytetarëve të vendit e konsiderojnë veten si rusë etnikë, siç ishte dikur për Bashkimin Sovjetik.
Megjithatë, Perëndimi duhet të qëndrojë në rrugën që ka nisur, pasinë fund të fundit kjo do të jetë një periudhë në të cilën Ukraina dhe Perëndimi duhet të bashkëjetojnë me një shtet rus të dobësuar dhe të poshtëruar, por që mbetet ende autokratik.
Marrë me shkurtime nga Foreign Affairs
Shënim: Vladislav Zubok, profesor i historisë ndërkombëtare në Shkollën Ekonomike të Londrës, dhe autor i librit “Rënia e Bashkimit Sovjetik”.
Lajmet
Irlanda e Veriut triumfon ndaj Maltës në kualifikuese të Botërorit 2026
Published
1 day agoon
September 5, 2025By
UBT News
Një fitore miqësore 3-0 ndaj Maltës erdhi nga Irlanda e Veriut në kualifikuese të Kupës së Botës 2026, ku Jordan Jones, Gavin Whyte dhe Ali McCann shënuan në Austri.
Pjesa më e madhe e ndeshjes u zhvillua në një mënyrë tipike miqësore të fundsezonit dhe nuk pati lojtarë që të spikasnin gjatë gjithë 90 minutave.
Dallasi arriti një fitore si kapiten i Irlandës së Veriut në mungesë të Steven Davis dhe kjo është një përvojë jetësore për lojtarin në formë të mirë të Leeds.
Jones shfrytëzoi mbrojtjen e dobët për të shënuar një gol të hershëm përpara se Josh Magennis të shihte penalltinë e tij të pritej nga portieri i Maltës, Henry Bonello, në një pjesë të parë kryesisht të çrregullt.
Irlanda e Veriut u përmirësua në pjesën e dytë me dy gola në tre minuta.
Fitorja në 90 minuta më në fund erdhi për trajnerin e Irlandës së Veriut, por ishte e pakëndshme ta shikoje në pjesën e parë pavarësisht golit të hershëm.
Pasimi i gabuar i Ferdinando Apap i dha mundësinë Jones dhe anësori i Rangers e shfrytëzoi me një gjuajtje të ulët që e rrëzoi Bonellon përpara se të fluturonte drejt portës.
Bonello u ul për të pritur penalltinë e Magennis në minutën e 21-të – e akorduar për faullin e Kurt Shaw ndaj Whyte – dhe humbja e penalltisë përmblodhi një fillim të vështirë prej 45 minutash nga Irlanda e Veriut.
Malta hyri në ndeshje 127 vende poshtë kundërshtarëve të saj në renditjen botërore, por ata e kaluan pjesën e parë me Joseph Mbong dhe Luke Montebello që u afruan shumë.
Irlanda e Veriut kishte më shumë shpejtësi dhe vendosmëri në rifillimin e ndeshjes dhe Whyte shënoi me shpejtësi nga një pasim i Stuart Dallas për ta bërë rezultatin 2-0 pas 53 minutash.
Pastaj u pasua shpejt nga numri tre, pasi McCann u kap nga Paddy McNair dhe ai dha një gjuajtje të shkathët përtej Bonellos për ta çuar ndeshjen përtej një skuadre të Maltës që po shkatërrohej./S.K/BBC/
Lajmet
Sulm në parkingun e kopshtit në Vushtrri dhe arsenal armësh në shtëpi, një muaj paraburgim për dy persona
Published
1 day agoon
September 5, 2025By
UBTnews
Prokuroria Themelore në Mitrovicë ka paraqitur kërkesë për caktimin e masës së paraburgimit në Gjykatën Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri, ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M., për shkak të dyshimit të bazuar se kanë kryer disa vepra penale.
Të dyshuarit ngarkohen me veprat penale: “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”, si dhe “Përdorimi i armës apo mjetit të rrezikshëm”, ndërsa njëri prej tyre, K.M., dyshohet gjithashtu për veprën penale “Lëndimi i rëndë trupor”.
Sipas Prokurorisë, ngjarja ka ndodhur më 20 maj 2025, rreth orës 08:55, në parkingun e një kopshti fëmijësh në Vushtrri, ku i dyshuari K.M., së bashku me persona të tjerë, e kanë sulmuar fizikisht të dëmtuarin L.O., në momentin që ai po zbriste nga automjeti për të shoqëruar vajzën në kopsht.
Sipa sprokurorisë, sulmi është kryer me një shufër metalike, duke i shkaktuar viktimës lëndime të rënda në kokë, këmbë dhe pjesë të tjera të trupit.
Pas sulmit, të dyshuarit janë larguar nga vendi i ngjarjes me motoçikleta.
Gjatë bastisjes së shtëpisë së të dyshuarve në fshatin Ropicë të Vushtrrisë, janë sekuestruar elektroshokë, sprej, telefona mobil, si dhe një sasi e konsiderueshme armësh dhe municioni, përfshirë armë të gjata dhe të shkurtra, snajperë, pistoleta me silenciatorë. Në telefonat e të dyshuarve janë gjetur video dhe fotografi ku ata shihen duke përdorur armë, përfshirë edhe një imazh ku njëri prej tyre shihet duke shënjestruar një automjet të policisë me revole.
Gjykata Themelore në Mitrovicë – Dega në Vushtrri ka aprovuar kërkesën e Prokurorisë dhe ka caktuar masën e paraburgimit prej një muaji ndaj të dyshuarve K.M. dhe K.M./D.B/KP
Lajmet
Lautaro tejkalon Maradonën me gola për Argjentinën
Published
1 day agoon
September 5, 2025By
UBT News
Kapiteni i Interit, Lautaro Martinez, shënoi si zëvendësues për Argjentinën në fitoren 3-0 ndaj Venezuelës mbrëmë, duke tejkaluar Diego Armando Maradonën dhe duke u bërë golashënuesi i pestë më i mirë me ekipin kombëtar.
Lautaro Martinez kontribuoi në fitoren 3-0 të Argjentinës ndaj Venezuelës mbrëmë, duke shënuar vetëm dy minuta pas futjes së tij nga stoli në pjesën e dytë.
Kapiteni i Nerazzurrëve gjeti rrjetën me një gjuajtje me kokë, duke shënuar golin e tij të 33-të ndërkombëtar dhe duke tejkaluar legjendën e Argjentinës dhe Napolit , Maradonën, i cili kishte shënuar 32 gola.
Siç e vuri në dukje me krenari Interi në faqen e tyre të internetit, vetëm Lionel Messi (114 gola), Gabriel Omar Batistuta (55), Sergio Agüero (41) dhe Hernan Crespo (35) kanë shënuar më shumë gola për Argjentinën sesa Lautaro./S.K/KP/
Lajmet
Gjykata Kushtetuese vendos masë të përkohshme, s’ka mandatar për Qeverinë deri më 30 shtator
Published
1 day agoon
September 5, 2025By
UBTnews
Gjykata Kushtetuese ka nxjerrur aktgjykimin në lëndën e parashtuar nga deputetës e Listës Serbe për ‘masë të përkoheshme’ rreth veprimeve të mëtejme të Kuvendit të Kosovës.
Gjykata vlerëson se kjo ndërhyrje është e nevojshme për të shmangur “rreziqe ose pasoja të pariparueshme” dhe se miratimi i saj është në “interes publik”.
Po ashtu, Gjykata thekson se kjo masë nuk paragjykon përmbajtjen përfundimtare të çështjes që është ende në shqyrtim.
VENDIMI I GJYKATËS:
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Kosovës, në mbështetje të nenit 116 (2) të Kushtetutës, të nenit 27 të Ligjit dhe rregullat 44, 45, 46 (2) dhe 48 (1) (d) të Rregullores së punës, më 4 shtator 2025, njëzëri
VENDOS
I. TË CAKTOJË ex officio dhe sipas kërkesës së parashtruesve masën e përkohshme përmes të cilës ndalohet çdo veprim i deputetëve të zgjedhur të Kuvendit të Republikës së Kosovës, si dhe çdo procedurë për formimin e Qeverisë;
II. TË URDHËROJË që masa e përkohshme hyn në fuqi më 5 shtator 2025, në kohëzgjatje deri më 30 shtator 2025;
III. T’U’A KUMTOJË këtë Vendim palëve;
IV. TË PUBLIKOJË këtë Vendim në Gazetën Zyrtare, në pajtim me paragrafin 4 të nenit 20 të Ligjit;
V. Ky Vendim hyn në fuqi më 5 shtator 2025./D.B/EO

Reese Witherspoon bën thirrje që gratë ta përdorin AI-në

Doni një mëlçi më të shëndetshme? Kjo perime bën mrekulli

Real Madridi po përgatit largimin e njërit prej yjeve të tij më të mëdhenj

Nepali drejt bllokimit të Facebook, X, YouTube dhe platformave tjera

Ja filmat që ju duhen! Shtatori është muaji ku rikthehet atmosfera e kinemasë

Një tjetër surprizë! Justin Bieber publikon albumin e ri

Conor McGregor, “ylli” i UFC-së, kërkon të bëhet president!

Projekti i fundit i David Bowie, një muzikal i shekullit XVIII

Shega, mrekullia e vjeshtës që duhet shfrytëzuar çdo ditë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës