

Kulturë
A mund të ishte parandaluar marrja e pushtetit nga Adolf Hitleri?
Shumë pak njerëz e kanë parashikuar se Hitleri do të bëhej kancelar më 30 shkurt të vitit 1933.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiNë fillim të viteve 1930, dukej sikur Adolf Hitleri dhe partia e tij naziste nuk do të kishin gjasa të merrnin ndonjëherë pushtetin.
Në fund të vjeshtës së vitit 1932, nazistët po humbnin mbështetjen në periudhën kur ekonomia po këndellej pas depresionit.
Në zgjedhjet federale të nëntorit të vitit 1932, zgjedhjet e fundit të lira dhe të drejta që u mbajtën para se nazistët të merrnin pushtetin, Partia Kombëtare Socialiste Gjermane e Punëtorëve e Hitlerit fitoi shumicën e votave, por nuk arriti të merrte shumicën që do të duhej që Hitleri të krijonte një koalicion mes bllokimit politik të vazhdueshëm.
Shumë pak njerëz e kanë parashikuar se Hitleri do të bëhej kancelar më 30 shkurt të vitit 1933, sipas Dan Diner, një historian gjermano-izraelit, autor dhe profesor i historisë moderne në Universitetin Hebre të Jerusalemit.
Pasojat e diktaturës së Hitlerit dihen tashmë. Deri në kohën e vdekjes së tij në vitin 1945, luftërat shkatërruese të Hitlerit çuan në vdekjen e 60 milionë njerëzve në mbarë botën. Gjashtë milionë hebrenj u vranë si pasojë e Holokaustit, bashkë me disa milionë sinti dhe romë, njerëz me aftësi të kufizuara dhe homoseksualë.
A është dashur që Hitleri të bëhej kancelar?
Diner tha se gjatë vjeshtës së vitit 1932, nazistët ishin “në rënie, ekonomia ishte në ngritje”.
“Dhe është pikërisht periudha kur Hitleri u emërua kancelar i Rajhut. Kjo me të vërtetë nuk duhej të kishte ndodhur”, deklaroi ai.
Por kjo ndodhi, dhe pjesa tjetër është histori. Siç vuri në dukje Diner, 30 janari i vitit 1933 u bë një nga datat më “të rëndësishme” në historinë gjermane të shekullit të 20-të.
Në terminologjinë gjermane, 30 janari është shënuar me termin “Machtergreifung”, ose “kapje e pushtetit”. Por pushteti nuk u kap nga Hitleri; pushteti iu dorëzua atij kur presidenti i Rajhut, Paul von Hindenburg emëroi udhëheqësin nazist kancelar të Rajhut.
Udhëheqësi i moshuar i kishte rezistuar Hitlerit për një kohë të gjatë, duke ia refuzuar atij postin e kancelarit, pavarësisht rezultateve të mira në kutinë e votimit në vitin 1932.
Emërimi i Hitlerit në postin e kancelarit ishte rezultat i politikës dhe intrigave në prapaskenë. Një numër i madh njerëzish luajtën role të këqija. Midis tyre ishte politikani nacionalist-konservator gjerman, Franz von Papen, i cili dha dorëheqje si kancelar i Rajhut në nëntor të vitit 1932 dhe kishte një shans të mirë për të rimarrë pushtetin. Papen e bindi Hindenburgun që të emëronte Hitlerin si kancelar në mënyrë që ai të bëhej zëvendëskancelar. Elitat nacionaliste-konservatore besonin se Hitleri mund të kontrollohej dhe të përdorej si një “mjet”, por ky plan dështoi.
Historiani britanik, Ian Kershaw tha se Hitleri nuk ishte rezultat i pashmangshëm i një “Sonderweg” ose “rruge speciale” gjermane në kërcimin e tij kaotik nga artistokracia në demokraci.
Në mes të Depresionit të Madh, politikanët nacionalistë-konservatorë u bënë arkitektët e padëshiruar të ngritjes së Hitlerit, pasi minuan demokracinë dhe kërcënimin e socializmit për të ruajtur interesat e tyre ekonomike. Reaksionarët gjermanë i nënvlerësuan synimet e Hitlerit, tha mes tjerash Kershaw.
Momentet kryesore në historinë gjermane mund të kishin qenë të ndryshme
“Rrugë që nuk janë marrë. Ose: Mund të kishte dalë ndryshe”, një ekspozitë në Muzeun Historik Gjerman të Berlinit, rivlerëson 30 janarin e vitit 1933, mes datave të tjera që ndryshuan rrjedhën e historisë gjermane – dhe madje botërore.
Ekspozita, e bazuar në një ide të Dan Diner, është një udhëtim prapa që rrëfen se si një ndryshim i lehtë në ngjarjet që çuan në 14 momente historike vendimtare nga viti 1989 në 1848 mund të ketë transformuar të kaluarën – dhe të ardhmen.
“Nuk ka të bëjë me lidhjen e një versioni të ndryshëm të historisë apo edhe një të ashtuquajture histori kundërfaktuale”, tha Diner. “Në vend të kësaj, me anë të një perspektive mbi një kurs alternativ të historisë, ne jemi në gjendje të hedhim një vështrim më të mprehtë se çfarë ka ndodhur me të vërtetë”.
Duke marrë në konsideratë mundësi të ndryshme historike duke përdorur imazhe arkivore në “dhomën e realitetit” dhe skenarë të inskenuar artistikisht në “dhomën e mundësive”, ekspozita u mundëson vizitorëve të “kuptojnë më mirë ngjarjen reale që ka ndodhur”, tha ai.
Revolucioni Paqësor që çoi në rënien e Murit të Berlinit më 9 nëntor të vitit 1989, për shembull, është përshtatur si një “goditje fati”, pasi vetëm disa muaj më parë regjimi i Gjermanisë Lindore kishte miratuar shtypjen brutale të Kinës ndaj protestave në sheshin Tiananmen.
Ekspozita gjithashtu rrëfen se si mund të kishte pasur sukses tentimvrasja ndaj Hitlerit në vitin 1944. Megjithatë, dëme të panumërta janë bërë që nga ajo ditë fatale e 30 janarit të vitit 1933 kur diktatori mori pushtetin.
Rënia e demokracisë në Gjermani
Ekspozita tregon se si një përpjekje për të ruajtur pushtetin gjithashtu i hapi rrugën Hitlerit dhe asaj që Dan Diner e quan “një forcë shpërthyese bërthamore”.
Mes kaosit të Republikës së Vajmarit, presidenti i Rajhut, Hindenburg sundoi me dekret emergjence dhe nganjëherë shpërndante parlamentin. Ai mund të emëronte dhe shkarkonte kancelarët siç e shihte të arsyeshme, siç bëri me Hitlerin.
Nëse Hindenburg nuk do të kishte ndjekur këtë kurs, Hitleri mund të mos kishte qenë në gjendje të bënte dekretin e tij presidencial pas zjarrit të Reichstagut në vitin 1933, përmes të cilit ai pezulloi të drejtat demokratike të parashikuara në Kushtetutën e Vajmarit dhe mori pushtetin e plotë.
“Problemi i madh ishte se institucionet që siguruan demokracitë u shembën”, tha Diner.
Çfarë mësimesh duhet të nxjerrim nga kjo sot? Përgjigja e Dinerit është e thjeshtë, por kuptimplote: “Mësoni prej saj të respektoni institucionet”.
Dhe për të qenë të vetëdijshëm. Pasi paraushtarakët nazistë udhëhoqën një procesion me pishtarë nëpër Berlin për në Portën e Brandenburgut në mbrëmjen e 30 janarit të vitit 1933, shumica e njerëzve nuk e morën parasysh katastrofën që po fillonte.
Edhe në shtyp, shumë pak i panë shenjat e rrezikut. Por asnjë paralajmërim nuk është marrë parasysh, që do të thotë se rrugët tjera nuk janë ndjekur. E megjithatë gjithçka mund të kishte qenë ndryshe./UBTNews/
Përktheu dhe përshtati UBTNews
Magazinë
Mediet amerikane: Sunny Hill, më shumë se një festival – një lëvizje që përfaqëson aspiratat e Kosovës
Published
2 hours agoon
July 21, 2025By
UBT News
Festivali Sunny Hill është rikthyer këtë gusht në Prishtinë si një nga ngjarjet më të rëndësishme të muzikës në Evropë.
Nga data 1 deri më 3 gusht, kodrat pranë kryeqytetit do të mbushen me yje botërorë si Dua Lipa, Shawn Mendes, Peggy Gou, Fatboy Slim e të tjerë, por më shumë se kaq, do të ringjallin shpirtin e një kombi që përmes muzikës kërkon të dëgjohet në mbarë botën.
Që prej nisjes së tij në vitin 2018 nga Dukagjin dhe Dua Lipa, Sunny Hill ka qenë më shumë se një event muzikor – një platformë që ka ndihmuar Kosovën të gjejë zërin e saj në hartën globale, shkruan newsbreak.
Që nga sfidimi i hartave digjitale që e injoronin Kosovën, deri te ndërhyrjet në ndihmë pas tërmetit në Shqipëri, festivali është kthyer në simbol të aktivizmit kulturor dhe solidaritetit rajonal. Më 2022, festivali u bë zë i fuqishëm në fushatën për liberalizimin e vizave për qytetarët e Kosovës.
Momente si ai kur J Balvin mbështolli veten me flamurin kosovar e iu drejtua turmës me mesazhe shprese, u bënë virale e ndikuan në rritjen e presionit ndërkombëtar. Rezultati? Më 1 janar 2024, BE hoqi vizat për kosovarët.
Për të përballuar rritjen dhe për të përmirësuar përvojën, në vitin 2024 festivali u zhvendos në një park të ndërtuar enkas në Bernicë.
Hapësira e re, me kapacitet deri në 100 mijë njerëz, tashmë krahasohet me festivale si Coachella, jo vetëm për madhësinë por edhe për ndikimin.
Sunny Hill sjell çdo vit mbi 50 milionë dollarë të ardhura për Prishtinën dhe shndërron Kosovën në një destinacion të rëndësishëm turistik dhe kulturor.
Kur Dua Lipa të ngjitet në skenë këtë verë, ajo nuk do të performojë vetëm si artiste, por si një zë që përfaqëson shpresën, identitetin dhe të ardhmen e një kombi të vogël që po bën zhurmë të madhe. /Telegrafi/
Magazinë
Gwyneth Paltrow flet për ndarjen nga Brad Pitt: “Nuk ishte i emancipuar”
Published
3 hours agoon
July 21, 2025By
UBT News
Fejesa e shkurtër, por shumë e komentuar e Gwyneth Paltrow me Brad Pitt në mesin e viteve ’90 ishte një nga romancat më të joshëse të Hollywood-it.
Megjithëse çifti dukej i përsosur në sytë e publikut e shfaqej rregullisht në evente madhështore, pas fasadës së shkëlqimit fshiheshin mosmarrëveshje të thella që përfundimisht çuan në ndarjen e tyre.
Sipas biografisë më të re të shkruar nga Amy Odell, me titull “Gwyneth: The Biography”, që publikohet më 29 korrik, shkaku kryesor i ndarjes së tyre ishte mospërputhja në karaktere dhe mënyrë jetese.
Paltrow, e rritur në një ambient elitar, intelektual dhe kulturor të New York-ut, besonte se Pitt, që vinte nga një familje tradicionale, fetare dhe me rrënjë të thella në Misuri, nuk përfaqësonte nivelin e emancipimit që ajo kërkonte te një partner.
“Ajo e shihte veten si më e zgjuar, më e arsimuar dhe më e sofistikuar se ai,” shkruan autorja.
Vetë Gwyneth tregoi se kur dilnin për darka elegante, i duhej t’i shpjegonte Pitt-it çfarë lloj havjari po konsumonin. Sipas miqve dhe kolegëve, ajo qante gjatë kësaj marrëdhënieje, e përfshirë nga pasiguria dhe ndjenja e inferioritetit përballë suksesit të madh të Pitt-it. Edhe pse ai e quajti “engjëlli im” dhe “dashuria e jetës sime” në ndarjen e çmimeve Golden Globes më 1996, dyshimet e saj për të ardhmen e tyre ishin tashmë prezente.
Në një intervistë të fundit në podcast-in “Call Her Daddy”, Paltrow pranoi se në atë periudhë nuk ishte ende e gatshme për martesë, megjithëse ndarja nuk ishte e lehtë për të. Koha tregoi se secili ndoqi rrugën e vet: Pitt u kthye në një ikonë globale të kinemasë, ndërsa Paltrow, përmes markës së saj Goop, u shndërrua në simbolin e një jete të rafinuar dhe moderne, stil që ajo e ka mishëruar gjithmonë.
Magazinë
Ellen DeGeneres: U zhvendosa në Britani për shkak të Trumpit
Published
6 hours agoon
July 21, 2025By
UBT News
Ylli televiziv amerikan, Ellen DeGeneres, ka bërë paraqitjen e saj të parë publike që kur është zhvendosur në Mbretërinë e Bashkuar, duke thënë se vendimin për zhvendosje në Angli e mori një ditë pasi Donald Trump u rizgjodh president i SHBA-së.
Komediania dhe prezantuesja tha para një turme në Cheltenham, Gloucestershire, se jeta “është më e mirë në Mbretërinë e Bashkuar”.
Ellen tha se ajo dhe gruaja e saj Portia de Rossi po mendonin të martoheshin në Angli pas disa lëvizjeve në SHBA drejt anulimit të së drejtës për martesë të personave me gjini të njejtë dhe se Amerika ende mund të jetë e frikshme për njerëzit të jenë ata që janë.
Ellen ishte një nga emrat më të mëdhenj në televizionin amerikan për 30 vjet, falë emisionit të saj, si dhe për prezantimin e çmimeve Oscar, Grammy dhe Emmy. Të dielën në teatrin Everyman në Cheltenham, ajo zhvilloi një bisedë me prezantuesin Richard Bacon, i cili e pyeti nëse raportimet se ajo u zhvendos për shkak të Donald Trumpit ishin të sakta dhe ajo u përgjigj me “Po”.
Magazinë
Nicole Scherzinger emocionon në performancën e saj të fundit në “Sunset Boulevard” në Broadway
Published
6 hours agoon
July 21, 2025By
UBT News
Nicole Scherzinger përmbylli me emocion të thellë rrugëtimin e saj si Norma Desmond në hit-muzikën Sunset Boulevard në Broadway, me një performancë të fundit që la audiencën pa frymë.
47-vjeçarja u ngjit për herë të fundit në skenë të dielën në mbrëmje, duke rrëmbyer zemrat e publikut me interpretim që u përmbyll me lot e ovacione të gjata. Nicole u shfaq me gjak teatral që i rridhte në qafë, simbol i dramës dhe intensitetit që mbarti ky rol për të.
Pas gati dy vitesh me personazhin e Normës, ajo e përshëndeti publikun dhe kastin me një mesazh prekës: “Sot, dielli perëndon në Sunset Blvd për herë të fundit… Norma më ka ndryshuar përgjithmonë”.
Në një postim në Instagram, Nicole rrëfeu se roli ishte për të më shumë se vetëm një shfaqje, ai përfaqësonte të gjithë ata që ndihen të vetmuar, të harruar apo të flakur tej nga bota, dhe një himn për ëndërrimtarët dhe luftëtarët që nuk dorëzohen. Fjalët e saj ngjallën emocione të mëdha te ndjekësit, që e vërshuan me komente mirënjohjeje dhe admirim për rolin e saj të paharrueshëm.
Roli i Normës, i luajtur më parë nga legjenda Glenn Close, e cila e cilësoi interpretimin e Nicole si akt “trimërie mahnitëse”, i solli Scherzinger-it edhe një çmim Tony për interpretimin më të mirë në një musical. Me një kast të talentuar dhe regji nga Jamie Lloyd, produksioni në Teatrin St.
James u shndërrua në një nga sukseset më të mëdha të sezonit në Broadway. Pas suksesit në Londër dhe New York, Nicole largohet nga skena me duartrokitje dhe respekt të jashtëzakonshëm, duke lënë pas një trashëgimi artistike të fuqishme.
Fansat e saj thonë se ajo “i dha Normës skenën që meriton për një brez të ri”, një rol i madh që, në duart e Nicole, mori jetë të re dhe u bë i pavdekshëm.

Interi përgatit ofertë të përmirësuar për Lookman

Kompania kineze, rekord të ardhurash nga “Labubu”

TikTok ndryshon rregullat e lojës – aplikacioni tregon çfarë është përmirësuar

Kurti u bën thirrje qytetarëve të mos udhëtojnë përmes Serbisë

Mediet amerikane: Sunny Hill, më shumë se një festival – një lëvizje që përfaqëson aspiratat e Kosovës

Kurti për takimin me Limajn: Kam bërë një ofertë konkrete

Kurti reagon ndaj Vuçiqit: Deklaratat e tij janë kërcënuese dhe destabilizuese

Shefi i Zyrës së BE-së takohet me Osmanin, flasin për bllokadën politike dhe hapat e mëtejmë

Shorti për raundin e tretë kualifikues të Ligës së Kampionëve dhe të Ligës së Evropës
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore