Kulturë

A mund të ishte parandaluar marrja e pushtetit nga Adolf Hitleri?

Shumë pak njerëz e kanë parashikuar se Hitleri do të bëhej kancelar më 30 shkurt të vitit 1933.

Published

on

Në fillim të viteve 1930, dukej sikur Adolf Hitleri dhe partia e tij naziste nuk do të kishin gjasa të merrnin ndonjëherë pushtetin.

Në fund të vjeshtës së vitit 1932, nazistët po humbnin mbështetjen në periudhën kur ekonomia po këndellej pas depresionit.

Në zgjedhjet federale të nëntorit të vitit 1932, zgjedhjet e fundit të lira dhe të drejta që u mbajtën para se nazistët të merrnin pushtetin, Partia Kombëtare Socialiste Gjermane e Punëtorëve e Hitlerit fitoi shumicën e votave, por nuk arriti të merrte shumicën që do të duhej që Hitleri të krijonte një koalicion mes bllokimit politik të vazhdueshëm.

Shumë pak njerëz e kanë parashikuar se Hitleri do të bëhej kancelar më 30 shkurt të vitit 1933, sipas Dan Diner, një historian gjermano-izraelit, autor dhe profesor i historisë moderne në Universitetin Hebre të Jerusalemit.

Pasojat e diktaturës së Hitlerit dihen tashmë. Deri në kohën e vdekjes së tij në vitin 1945, luftërat shkatërruese të Hitlerit çuan në vdekjen e 60 milionë njerëzve në mbarë botën. Gjashtë milionë hebrenj u vranë si pasojë e Holokaustit, bashkë me disa milionë sinti dhe romë, njerëz me aftësi të kufizuara dhe homoseksualë.

A është dashur që Hitleri të bëhej kancelar?

Diner tha se gjatë vjeshtës së vitit 1932, nazistët ishin “në rënie, ekonomia ishte në ngritje”.

“Dhe është pikërisht periudha kur Hitleri u emërua kancelar i Rajhut. Kjo me të vërtetë nuk duhej të kishte ndodhur”, deklaroi ai.

Por kjo ndodhi, dhe pjesa tjetër është histori. Siç vuri në dukje Diner, 30 janari i vitit 1933 u bë një nga datat më “të rëndësishme” në historinë gjermane të shekullit të 20-të.

Në terminologjinë gjermane, 30 janari është shënuar me termin “Machtergreifung”, ose “kapje e pushtetit”. Por pushteti nuk u kap nga Hitleri; pushteti iu dorëzua atij kur presidenti i Rajhut, Paul von Hindenburg emëroi udhëheqësin nazist kancelar të Rajhut.

Udhëheqësi i moshuar i kishte rezistuar Hitlerit për një kohë të gjatë, duke ia refuzuar atij postin e kancelarit, pavarësisht rezultateve të mira në kutinë e votimit në vitin 1932.

Emërimi i Hitlerit në postin e kancelarit ishte rezultat i politikës dhe intrigave në prapaskenë. Një numër i madh njerëzish luajtën role të këqija. Midis tyre ishte politikani nacionalist-konservator gjerman, Franz von Papen, i cili dha dorëheqje si kancelar i Rajhut në nëntor të vitit 1932 dhe kishte një shans të mirë për të rimarrë pushtetin. Papen e bindi Hindenburgun që të emëronte Hitlerin si kancelar në mënyrë që ai të bëhej zëvendëskancelar. Elitat nacionaliste-konservatore besonin se Hitleri mund të kontrollohej dhe të përdorej si një “mjet”, por ky plan dështoi.

Historiani britanik, Ian Kershaw tha se Hitleri nuk ishte rezultat i pashmangshëm i një “Sonderweg” ose “rruge speciale” gjermane në kërcimin e tij kaotik nga artistokracia në demokraci.

Në mes të Depresionit të Madh, politikanët nacionalistë-konservatorë u bënë arkitektët e padëshiruar të ngritjes së Hitlerit, pasi minuan demokracinë dhe kërcënimin e socializmit për të ruajtur interesat e tyre ekonomike. Reaksionarët gjermanë i nënvlerësuan synimet e Hitlerit, tha mes tjerash Kershaw.

Momentet kryesore në historinë gjermane mund të kishin qenë të ndryshme

“Rrugë që nuk janë marrë. Ose: Mund të kishte dalë ndryshe”, një ekspozitë në Muzeun Historik Gjerman të Berlinit, rivlerëson 30 janarin e vitit 1933, mes datave të tjera që ndryshuan rrjedhën e historisë gjermane – dhe madje botërore.

Ekspozita, e bazuar në një ide të Dan Diner, është një udhëtim prapa që rrëfen se si një ndryshim i lehtë në ngjarjet që çuan në 14 momente historike vendimtare nga viti 1989 në 1848 mund të ketë transformuar të kaluarën – dhe të ardhmen.

“Nuk ka të bëjë me lidhjen e një versioni të ndryshëm të historisë apo edhe një të ashtuquajture histori kundërfaktuale”, tha Diner. “Në vend të kësaj, me anë të një perspektive mbi një kurs alternativ të historisë, ne jemi në gjendje të hedhim një vështrim më të mprehtë se çfarë ka ndodhur me të vërtetë”.

Duke marrë në konsideratë mundësi të ndryshme historike duke përdorur imazhe arkivore në “dhomën e realitetit” dhe skenarë të inskenuar artistikisht në “dhomën e mundësive”, ekspozita u mundëson vizitorëve të “kuptojnë më mirë ngjarjen reale që ka ndodhur”, tha ai.

Revolucioni Paqësor që çoi në rënien e Murit të Berlinit më 9 nëntor të vitit 1989, për shembull, është përshtatur si një “goditje fati”, pasi vetëm disa muaj më parë regjimi i Gjermanisë Lindore kishte miratuar shtypjen brutale të Kinës ndaj protestave në sheshin Tiananmen.

Ekspozita gjithashtu rrëfen se si mund të kishte pasur sukses tentimvrasja ndaj Hitlerit në vitin 1944. Megjithatë, dëme të panumërta janë bërë që nga ajo ditë fatale e 30 janarit të vitit 1933 kur diktatori mori pushtetin.

Rënia e demokracisë në Gjermani

Ekspozita tregon se si një përpjekje për të ruajtur pushtetin gjithashtu i hapi rrugën Hitlerit dhe asaj që Dan Diner e quan “një forcë shpërthyese bërthamore”.

Mes kaosit të Republikës së Vajmarit, presidenti i Rajhut, Hindenburg sundoi me dekret emergjence dhe nganjëherë shpërndante parlamentin. Ai mund të emëronte dhe shkarkonte kancelarët siç e shihte të arsyeshme, siç bëri me Hitlerin.

Nëse Hindenburg nuk do të kishte ndjekur këtë kurs, Hitleri mund të mos kishte qenë në gjendje të bënte dekretin e tij presidencial pas zjarrit të Reichstagut në vitin 1933, përmes të cilit ai pezulloi të drejtat demokratike të parashikuara në Kushtetutën e Vajmarit dhe mori pushtetin e plotë.

“Problemi i madh ishte se institucionet që siguruan demokracitë u shembën”, tha Diner.

Çfarë mësimesh duhet të nxjerrim nga kjo sot? Përgjigja e Dinerit është e thjeshtë, por kuptimplote: “Mësoni prej saj të respektoni institucionet”.

Dhe për të qenë të vetëdijshëm. Pasi paraushtarakët nazistë udhëhoqën një procesion me pishtarë nëpër Berlin për në Portën e Brandenburgut në mbrëmjen e 30 janarit të vitit 1933, shumica e njerëzve nuk e morën parasysh katastrofën që po fillonte.

Edhe në shtyp, shumë pak i panë shenjat e rrezikut. Por asnjë paralajmërim nuk është marrë parasysh, që do të thotë se rrugët tjera nuk janë ndjekur. E megjithatë gjithçka mund të kishte qenë ndryshe./UBTNews/

Përktheu dhe përshtati UBTNews

Magazinë

Coco Chanel, vajza nga jetimorja që e bëri Parisin të ndiente aromën e guximit

Published

on

U lind në varfëri, humbi nënën në moshën dymbëdhjetëvjeçare dhe u braktis nga babai. Jetimorja ku e rritën motrat murgesha i mësoi të qepte, me premtimin për “një jetë të ndershme”.

Por, Gabrielle Chanel nuk kërkonte të mbijetonte, ajo donte të fluturonte.

Çdo qepje e saj ishte një betim: askush nuk do të vendoste për të. Me kapelat e para që nisi të shiste, përballej me tallje dhe dyshime:

“Një grua me dyqan të vetin? Absurd.” Por Chanel e dinte që nuk ishte thjesht një tregtare ajo ishte Parisi që ata ende nuk e njihnin.

Flokët e shkurtër, fustanet pa korse, dizajnet që sfidonin rregullat të gjitha ishin deklarata lirie. Luftërat botërore i mbyllën dyqanet, por jo frymën e saj.

Kur të gjithë menduan se historia e Chanel kishte marrë fund, ajo u rikthye për të treguar se kishte ende kapituj për të shkruar.

Chanel Nº 5 u bë parfumi më i famshëm në botë, por aroma e vërtetë e saj ishte sfida.  “Si nuhatet guximi?” – pyeti një stilist i ri. “Si të mos dorëzohesh. Si parfum me plagë,” u përgjigj ajo.

Mesazhi që do t’i jepte asaj vajze të vogël të jetimores ishte i qartë: “Mos e lejo baltën ku ke lindur të të ndalojë së lulëzuari. Lulet më të forta rriten mbi rrënoja.”

Continue Reading

Magazinë

Pasuria neto e Elizabeth Banks: Sa ka fituar për punën e saj si aktore dhe regjisore?

Published

on

Emri i saj i vërtetë është Elizabeth Maresal Mitchell, por ajo njihet më mirë dhe më gjerësisht si Elizabeth Banks.

E lindur në Pittsfield, Massachusetts, më 10 shkurt 1974, është aktore, regjisore dhe producente e suksesshme. Debutimi i saj erdhi më 1998, “Surrender Dorothy”, në të cilin luajti rolin e Vick I.

Që atëherë, është shfaqur në filma të shumtë duke përfshirë “Scrubs”, “Modern Family”, “Catch Me If You Can”, “What to Expect When You’re Expect”, “The 40-YearOld Virgin”, “W.”, “Spider-Man”, “Pitch Perfect”, “The Hunger Games”, “Walk of Shame” dhe “The Lego Movie”.

Vitet e para të Elizabeth Banks

Babai i saj punonte si punëtor fabrike për ‘General Electric’, nëna e saj ishte e punësuar në një bankë. Më e madhja nga katër vëllezër e motra, u shfaq për herë të parë në ekran si fëmijë në serialin “Finders Keepers të Nickelodeon”. Që atëherë, ndjeu shkëndijën e performimit dhe të të qenit para kamerës.

U diplomua në Universitetin e Pensilvanisë, duke u bërë e para në familje që mori diplomë. Më 1998, përfundoi studimet  në Teatrin e Konservatorit Amerikan. E ndryshoi emrin për të shmangur ngatërrimin me aktoren Elizabeth Mitchell dhe që nga fillimi i karrierës së saj, ajo ka portretizuar një gamë të gjerë personazhesh në ekranin e madh. Banks ka qenë një prani e përsëritur në seriale të ndryshme televizive.

Aftësia për të siguruar paraqitje të përsëritura mund të jetë shenjë se publiku e shijon ta shohë në ekran.

Jeta personale

Në vitin 2003, u martua me të dashurin e saj të kolegjit, Max Handelman. Ata kanë dy fëmijë – Felix dhe Magnus – të lindur përkatësisht në 2011 dhe 2012.

Puna pas kamerës

Edhe pse ka luajtur në shumë produksione, talenti shkon përtej aktrimit. Banks ka lënë gjurmë të fortë si producente dhe regjisore në disa projekte.

Shkathtësia përfshin edhe huazimin e zërit të saj në videolojëra, duke demonstruar gamën e saj të gjerë. Talenti i pamohueshëm i Banks lë gjurmë në çdo projekt që ndërmerr. Është nominuar e ka fituar çmime të shumta që njohin aftësitë dhe kreativitetin e saj. Këto çmime shërbejnë si provë se kur vendosmëria dhe dëshira kombinohen me një përgatitje të fortë, suksesi është i arritshëm.

Cila është pasuria neto e Elizabeth Banks?

Është vlerësuar se nëpërmjet punës si aktore, producente e regjisore, Elizabeth ka grumbulluar një pasuri neto prej mbi 40 milionë eurosh.

Është prezantuesja e “Press Your Luck”, i cili i ka sjellë asaj të ardhura të konsiderueshme, duke shtuar shifrën e përmendur fillimisht si pasuria e saj neto.

Karriera e Banks, që përfshin më shumë se dy dekada, është një dëshmi e aftësisë së saj për t’u përshtatur, për të rishpikur veten dhe për të lënë një gjurmë të pashlyeshme si në industrinë e filmit ashtu edhe në atë televizive.

Qoftë në ekran apo pas kameras, puna e saj vazhdon të ketë jehonë me audiencat në mbarë botën.

Continue Reading

Magazinë

Aktori britanik Ray Brooks, zëri i “Mr Benn”, ndahet nga jeta në moshën 86-vjeçare

Published

on

Aktori i njohur britanik, Ray Brooks, një figurë e dashur e ekranit të vogël dhe zëri i paharrueshëm i serialit të famshëm për fëmijë “Mr Benn”, ka ndërruar jetë në moshën 86-vjeçare pas një sëmundjeje të shkurtë.

Lajmin e hidhur e konfirmoi familja e tij, e cila bëri të ditur se u nda nga jeta të shtunën, i rrethuar nga të afërmit. Gjatë karrierës pesëdekadëshe, Brooks luajti në disa nga serialet dhe dramat më të njohura të televizionit britanik, shkruan DailyMail.

Ai u bë i famshëm me rolin e Reg në dramën “Cathy Come Home”, një produksion i BBC-së me regji të Ken Loach, i cili trajtonte krizën e strehimit dhe mbeti një nga transmetimet më me ndikim në historinë e televizionit. Në vitet e 80-ta fitoi zemrat e publikut me rolin e Robbie Box në “Big Deal” dhe si Max Wild në “Running Wild”. Brooks ishte një nga të paktët aktorë që u shfaq në “Coronation Street” dhe “EastEnders”, duke lënë gjurmë me interpretimet e tij.

Zëri i tij u bë pjesë e fëmijërisë së miliona britanikëve përmes “Mr Benn”, ku fraza “sikur me magji!” mbetet ikonike. Edhe pse seriali pati vetëm 13 episode, ai u transmetua vazhdimisht për më shumë se dy dekada.

Përveç televizionit, aktori pati role të suksesshme në kinema dhe teatër, përfshirë filmin fitues të Palmës së Artë “The Knack… and How to Get It” dhe komedinë “Carry On Abroad”. Ai gjithashtu kontribuoi si narrator në programe të tjera dhe bëri zërin për qindra reklama.

Familja e tij kujtoi dashurinë e Brooks për futbollin, veçanërisht për klubin Fulham, dhe për kohën e kaluar në Brighton, vendlindjen e tij.

Në vitet e fundit, ai jetoi me demencë, por deri në fund ruajti lidhjen e ngushtë me të afërmit. Larg nga skena dhe kamerat, Ray Brooks mbeti një njeri i thjeshtë, i përkushtuar ndaj familjes dhe pasioneve të tij.

Continue Reading

Lifestyle

Harroni kremrat e shtrenjta, hani fruta kundër rrudhave

Published

on

Sekreti për t’u dukur e re mund të gjendet në tasin e frutave – nëse jeni femër.

Shkencëtarët kanë zbuluar se gratë që konsumojnë një dietë të pasur në fruta dhe perime kanë më pak rrudha kur kalojnë të 50-at, krahasuar me ato që nuk ushqehen shëndetshëm. Gratë që konsumojnë më shumë bukë, mish të kuq, ëmbëlsira dhe alkool kanë më shumë rrudha.

Rezultatet e studimit të kryer nga Qendra Mjekësore Erasmus në Roterdam sugjerojnë se ngrënia e frutave mund të jetë një alternativë më e lirë se kremrat e pomadat për gratë që duan të kenë një lëkurë pa rrudha. Shumë gra harxhojnë shuma para për blerjen e kremrave kundër plakjes, serumeve, zbutësve etj.

Shkencëtarët mendojnë se një dietë me fruta parandalon plakjen e parakohshme të lëkurës duke i siguruar trupit një sërë vitaminash dhe flavonoidesh.

Ato stimulojnë prodhimin e kolagjenit që mban lëkurën elastike. Gratë shfaqin më shpejtë rrudha sepse kanë densitet më të ulët të kolagjenit në lëkurë, krahasuar me burrat.

Continue Reading

Të kërkuara