Kuriozitete
A mund ta parashikojnë kafshët tërmetin më shpejt sesa njerëzit?
Kafshët mund të parashikojnë tërmetet disa sekonda më herët.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiA mund t’i parashikojnë kafshët tërmetet herët?
Janë publikuar video të kafshëve që silleshin në mënyrë të çuditshme para tërmetit të fuqishëm që goditi Turqinë dhe Sirinë javën e kaluar.
Pamjet që u publikuan tregojnë qentë duke lehur dhe zogjtë duke flutuar në mënyrë të çuditshme pak para tragjedisë. Njerëzit shpesh raportojnë sjellje jonormale nga kafshët para dridhjes së tokës.
Por a ka ndonjë shkencë pas kësaj “shqise të gjashtë” – dhe çfarë thotë hulumtimi?
A i kanë zbuluar kafshët tërmetet në të kaluarën?
Rreth 500 mijë tërmete të dallueshme ndodhin në botë çdo vit, nga të cilët afërsisht 100 shkaktojnë dëme. Sizmologët nuk kanë asnjë mënyrë për të ditur saktësisht se kur ose ku do të godasë tërmeti tjetër – kështu që potenciali që kafshët të jenë sisteme paralajmëruese të hershme është interesante.
Por ideja që kafshët mund të parashikojnë dridhjet e tokës nuk është e re. Në vitin 373 para Krishtit, autori romak Aelian shkroi se si gjarpërinjtë, minjtë dhe insektet u larguan nga qyteti Helike përpara se të shkatërrohej nga një tërmet.
Kohët e fundit, gjarpërinjtë në letargji braktisën qytetin kinez Haicheng para një tërmeti me magnitudë 7.3 në vitin 1975. Në vitin 2016, mijëra zogj fluturuan para se se një tërmet i fuqishëm ta godiste Oklahomën.
Kafshët mund të parashikojnë tërmetet disa sekonda më herët
Shkenca sugjeron se kafshët mund të jenë në gjendje të ndjejnë dridhjet fillestare sekonda ose minuta më herët. Kur godet një tërmet, valët sizmike dalin nga epiqendra e lëkundjes.
Valët primare, valët e para që ndjehen, janë më të vogla dhe në disa raste njerëzit s’i kuptojnë. Ato u paraprijnë valëve dytësore më të dhunshme, të cilat mund të tundin tokën dhe të rrëzojnë ndërtesat.
Kafshët, të cilat kanë shqisat më të mprehta të dëgjimit dhe nuhatjes sesa njerëzit, mund t’i ndjejnë këto sekonda ose minuta para njerëzve.
Elefantët dhe zogjtë, për shembull, mund të ndjejnë valët e zërit me frekuencë të ulët dhe dridhjet nga paragoditjet e dobëta. Ndërsa brejtësit mund të dëgjojnë tingujt me frekuencë të lartë që dalin nga shkëmbinjtë që thyhen.
Nuk ka gjasa që kafshët t’i ndiejnë tërmetet shumë kohë para se të ndodhin
Por a mund t’i ndiejnë kafshët tërmetet mjaft herët për të vepruar si një sistem ‘paralajmërimi i hershëm’? Hulumtimet sugjerojnë se nuk ka gjasa.
Një përmbledhje e Buletinit të Shoqatës Sizmologjike të Amerikës në vitin 2018 ekzaminoi 180 studime të mëparshme dhe zbuloi se korelacioni mes sjelljes së kafshëve dhe dridhjeve të tërmeteve ishte kryesisht anekdotik.
“Studimi tregon qartë dobësi të forta apo edhe deficite në shumë nga raportet e publikuara mbi sjelljen e mundshme jonormale të kafshëve”, shkruajnë autorët.
Hulumtimi i mëvonshëm ka qenë më premtues. Në vitin 2020, studiuesit nga Instituti Max Planck i Sjelljes së Kafshëve regjistruan lëvizjet e kafshëve të fermave të Italisë veriore për disa muaj. Ata zbuluan se kafshët ishin të trazuara në mënyrë të pazakontë disa orë para tërmeteve./UBTNews/
Kuriozitete
Tacos, ushqimi më i popullarizuar i rrugës në botë! Hot Dog renditet e dyta
Published
10 hours agoon
December 26, 2024Kthimi nga pushimet dimërore nuk do të jetë mundësi e lehtë, por një gjë që ndoshta do të mbetet më gjatë me ty sesa kujtimet është shija e asaj gjellës së vërtetë e të shijshme që ke ngrënë.
Nëse është ndonjë ceviche që ke provuar në Peru, ndonjë paella që shijoje në Spanjë, ose poutine që e shijove në Kanada, kushdo që është kaq aventurier me shije sa me planet e udhëtimit do të kujtojë një ushqim në rrugë që ka qenë pak transformues.
Por, cilat janë më të popullarizuarat?
Remitly, një platformë, ka përdorur numrin e postimeve në TikTok si pikë referimi për të përcaktuar cilat janë ushqimet më të popullarizuara të rrugës dhe tacos kanë dalë në vendin e parë me shifër marramendëse prej 1.8 milionësh.
Në vendin e dytë, megjithëse me më pak se gjysma e këtij numri marramendës, janë pani puri, ato lëvozhgat krokante të mbushura me patate pikante e qepë të grira që origjinën e kanë nga India, një ndër një shije që ka pasur 734,200 postime në rrjetet sociale.
Në vendin e tretë është hot dog-u amerikan, i cili ka 653,700 postime lidhur me të, shkruan TimeOut.
Këtu janë 20 ushqimet më të popullarizuara të rrugës, në botë:
Tacos, Meksikë
Pani Puri, Indi
Hot Dog, Shtetet e Bashkuara
Waffles, Belgjikë
Croissant, Francë
Tamales, Guatemalë
Empanadas, Spanjë
Phở, Vietnam
Ceviche, Peru
Crêpes, Francë
Macarons, Francë
Churros, Spanjë
Shawarma, Bahrein
Frites (Patate të skuqura), Francë
Nasi Goreng, Indonezi
Poutine, Kanada
Paella, Spanjë
Fou Fou, Guine
Croquetas, Spanjë
Elote, Meksikë
Ushqimi i rrugës është më shumë se një mundësi për të ngopur urinë e shkaktuar nga udhëtimi dhe një nga mënyrat më të mira për të parë një vend në mënyrën më autentike. /UBT News/
Kuriozitete
Fakte interesante mbi traditat e disa shteteve për Vitin e Ri
Published
12 hours agoon
December 26, 2024Sipas Kalendarit Gregorian, dita e fundit e vitit është data 31 dhjetor. Samoa dhe disa pjesë të Kiribatit janë ndër vendet e para që festojën ardhjen e Vitit të Ri, ndërsa ishujt Baker në Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë ndër të fundit.
Shumë kultura e festojnë në mënyra të ngjashme, ku përmendim, darkën e Vitit të Ri dhe gatimet tradicionale, arritjet që secili duhet të përmbushë gjatë Vitit të Ri dhe shijimi i spektaklit të fishekzjarreve.
Të dhënat e regjistruara për Vitin e Ri, datojnë në vitin 2000 para Lindjes së Krishtit në Mesopotami dhe kjo festë zhvillohej në periudhën e ekuinoksit pranveror, në mesin e muajit mars. Sipas kalendarit të vjetër romak, 1 marsi ishte dita e parë e vitit e kishte vetëm 10 muaj.
Më 1582, Kalendari Gregorian u ndryshua dhe 1 janari u bë dita e parë e vitit, duke i shtuar edhe 2 muaj të tjerë, janarin dhe shkurtin.
Që prej atij viti, pjesa më e madhe e shteteve në botë përdorin këtë kalendar. Çdo vit mbi 1 milion njerëz mblidhen para sheshit “Time Square” në Nju Jork për të festuar natën e ndërrimit të viteve dhe për të parë spektaklin që zhvillohet aty.
Për gjermanët, spektaklin e “Time Square” e zëvendëson, “Brandenburg Gate”, ku mblidhen një numër i madh njerëzish për të festuar dhe për të parë fishekzjarret. Dollia e parë që ngrenë gjermanët gjatë ndërrimit të viteve është me verë të gazuar gjermane e njohur si Sekt.
Festimet në Londër përqendrohen në orën e famshme Big Ben, festimet më të mëdha ndodhin në Australi, në Sidnej ku 1.5 -2 milionë njerëz mblidhen në “Sydney Harbour”. Ndër shpenzimet më të larta të kësaj nate janë në Dubai, ku shifrat e shpenzuara vetëm për fishekzjaret e hedhura në Burj Khalifa arrijnë nivele të larta.
Në mesnatën e 31 dhjetorit, në tempujt budistë të Japonisë bien këmbanat 108 herë, si simbolikë për të kujtuar 108 mëkatet e njerëzve e larguar 108 dëshirat që të dërgojnë drejt këtyre mëkateve. Një prej atraksioneve më të mëdha është edhe këmbana Night në Tokio.
Meksikanët e festojën ardhjen e Vitit të Ri duke ngrënë 12 kokrra rrushi dhe duke shprehur 12 dëshira për secilin muaj, në Kolumbi, Kubë dhe Porto Riko, një traditë të vjetër vazhdon të praktikohet edhe në ditët e sotme. Atje njerëzit krijojnë një kukull të veshur me kujtime nga e kaluara dhe në mesnatë kjo kukull digjet duke i dhënë fund kujtimeve të këqija.
Në Antarktidë mbahet një festival i njohur me emrin “Icestock” në natën e ndërrimit të viteve. /UBT News/
Kuriozitete
Kaq kushton panetonia më e shtrenjtë me ar dhe diamante
Published
14 hours agoon
December 26, 2024Në Krishtlindje nuk kursehet asnjë shpenzim, por ka edhe nga ata që janë të gatshëm të paguajnë shuma të mëdha për të sjellë në tryezë një ëmbëlsirë aspak të zakonshme. Bëhet fjalë për panetonen e veshur me ar të prodhuar nga pastiçeri në Borgo di Carmagnola (Torino).
E dini ju se sa kushton? Epo, 900 euro për kg. Ajo është panetonia më e shtrenjta në Itali. Ëmbëlsira është e mbuluar me fletë ari 24 karatësh dhe është vendosur në një bazë që mund të përfshijë diamante, ari të bardhë ose kristale Swarovski.
Natyrisht këto janë ëmbëlsira të prodhuara vetëm sipas kërkesës. Në të kaluarën, Hartvig ishte bërë i famshëm për ëmbëlsirat luksoze dhe madje ka bërë bujë duke prodhuar edhe panetone me vlerë 700 mijë euro.
Ishte për një manjat indian, i cili kishte shtuar një byzylyk dhe një diademë diamanti në panetone, por kemi një lajm të mirë edhe për ata që duan të kursejnë. Ka edhe panetone të mbuluar me fletë argjendi vetëm 300 euro për kg. /UBT News/
Kuriozitete
10 fakte interesante që nuk i keni ditur për Krishtlindjet
Published
2 days agoon
December 24, 2024Krishtlindja festohet nga rreth 2 miliardë njerëz përreth botës dhe simbolizon paqe, mirësi dhe dashuri. Kjo festë konsiderohet një prej datave më të rëndësishme të vitit.
Meqënse Krishtlindja është nesër, UBT News ju tregon disa kuriozitete rreth kësaj feste të cilat ndoshta nuk i keni dëgjuar më parë.
1. Alabama ishte shteti i parë amerikan që legalizoi festimin e Krishtlindjes. Shteti i fundit që e bëri festë ligjore ishte Oklahoma më 1907. Po ashtu, në SHBA Krishtlindja është festa më e festuar e vitit. 9 nga 10 persona e festojnë atë pavarësisht nëse janë apo jo besimtar.
2. Vakti i festës së Krishtlindjes nuk shërbehet në Hungari derisa një yll i ndezur të shihet në qiell.
3. Shembulli i parë i dokumentuar i kallamave të karameleve për të festuar Krishtlindjet në Amerikë ndodhi më 1847. August Imgard, një emigrant gjermano-suedez nga Wooster i Ohios i përdori ato për të dekoruar pemën e Krishtlindjes.
4. Gjermanët ishin të parët që bënë pemët artificiale të Krishtlindjeve, që do zëvendësonin pemët origjinale për herë të parë në vitin 1991.
5. Të gjitha dhuratat gjatë 12 ditëve të Krishtlindjes barazohen me 364 dhurata.
6. Tre ngjyrat tradicionale të Krishtlindjeve janë jeshilja, e kuqja dhe ngjyra e artë. Jeshilja simbol i jetës dhe rilindjes, e kuqja simbolizon gjakun e Krishtit, ngjyra e artë përfaqëson pasurinë dhe besnikërinë.
7. Dekorimet e para për pemën e Krishtlindjeve janë përdorur mollët pasi kishin ngjyrën e kuqe, për të krijuar ‘Pema e Parajsës’.
8. Në Armeni, darka e Krishtlindjeve festohet me peshk, lakër dhe spinaq.
9. Dritat elektrike me ngjyra të Krishtlindjeve për herë të parë u përdorën në vitin 1854.
10. Parlamenti anglez kaloi ligjin për t’i bërë Krishtlindjet ilegale në 1647. Në krye ishte lideri puritan Oliver Cromuell. /UBT News/
Regjistrimi i diasporës, KQZ ende pa vendim për shtyrjen e afatit
LVV-ja nuk do të ankohet për vendimin e PZAP-së për certifikimin e Listës Serbe
Kryqëzimi në Novi Sad u bllokua për dy orë, studentët: “Shihemi të hënën”
Mbi 10.000 imigrantë u mbytën këtë vit në tentim për të shkuar në Spanjë
Shkarkimi i Agron Bekës nga Kuvendi, ky është vendimi i Kushtetueses
Azerbajxhani në zi për viktimat e aksidentit ajror
Taylor Swift lë pas muzikën? Do të ndjek ëndrrën e saj në Hollivud!
Dështon mbledhja e KQZ-së, shkak mungesa e kuorumit
Mbyllja e objektit ilegal në veri, Sveçla: Do të hetohet deri në fund
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota2 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota2 months ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Kulturë3 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman