

Kulturë
A kanë të gjithë një monolog të brendshëm?
Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNga Donavyn Coffey
“Zëri i vogël në kokën tuaj” mund të jetë kritiku juaj më i keq por dhe mbështetësi më i madh. Dihet që ai të ndihmon me udhëzime, të jep këshilla, përsërit biseda të vështira, dhe madje të kujton të shkruash disa gjëra në listën e gjërave që duhen blerë.
Por a kanë të gjithë një monolog të brendshëm? Për një kohë të gjatë, supozohej se një zë i brendshëm ishte thjesht pjesë e të qenit njeri. Por rezulton se nuk është kështu. Jo të gjithë e praktikojnë këtë gjë.
“Me monolog të brendshëm, ne nënkuptojmë pasjen e një diskutimi privat që i drejtohet vetvetes, dhe që kryhet pa ndonjë artikulim verbal të jashtëm”-thotë Helana Levenbruk, studiuese e vjetër e psikologjisë dhe neurokonjicionit dhe drejtuese e ekipit të gjuhës në CNRS, Institutin Kombëtar Kërkimor Francez.
Me diskutimin e brendshëm, ju gati e “dëgjoni” zërin tuaj të brendshëm, thotë ajo për “Live Science”. Ju jeni të vetëdijshëm mbi tonin dhe intonacionin e atij zëri. Për shembull, zëri mund të “tingëllojë” i zemëruar ose i shqetësuar.
Studimet kanë treguar se fëmijët e moshës 5 deri në 7 vjeç mund të përdorin një zë të brendshëm, dhe disa studime sugjerojnë se fëmijët mund të përdorin një formë të fonetikës së brendshme që nga mosha 18-21 muajsh.
Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.
I pari është dialogu. Njerëzit mund të kenë një fjalim kaq të ndërlikuar të brendshëm, saqë midis ekspertëve ka debate nëse është e saktë që të gjithë fjalimet e brendshme të njerëzve t’i quajmë monologje.
Një monolog ndodh kur mendon me vete diçka të tipit “Kam nevojë të shkoj në dyqan të blej bukë”. Por herë të tjera, kur arsyetoni, ju mund të argëtoheni duke angazhuar në këtë proces disa këndvështrime, gjë që e bën atë si një bisedë, dialog.
Dimensioni i dytë është kondensimi, një masë e asaj se sa shumë apo pak fjalë është komunikimi juaj i brendshëm. Ndonjëherë mendoni me fjalë ose fragmente. Por herë të tjera, sidomos kur jeni duke u përgatitur për një bisedë ose prezantim, ka të ngjarë të jeni duke menduar në fjali dhe paragrafë të plotë.
Dimensioni i tretë është qëllimshmëria. A jeni duke u përfshirë enkas në bisedën me vetveten? Për arsye që ende nuk i dimë, nganjëherë fjalimi i brendshëm thjesht mund të vijë tek ju ose të zhvendoset në tema krejtësisht të rastësishme dhe në dukje të shkëputura.
Por një element ngatërrues për një kohë të gjatë në studimin e kësaj dukurie, ka qenë fakti që në studime të ndryshme njerëzit i shprehnin mendimet e tyre me fjalë, thotë Lavenbruk, edhe nëse nuk po mendonin saktësisht me fjalë.
Supozimi i vjetër, sipas të cilit të gjithë njerëzit mbështeten tek një zë të brendshëm, u sfidua për herë të parë në fund të viteve 1990nga kërkimet e drejtuara nga Rusëll Hërlbërt, psikolog në Universitetin e Nevada, Las Vegas. Ai studioi monologun e brendshëm të pjesëmarrësve, duke u kërkuar atyre të mbanin një biper (sinjalizues).
Sa herë që binte zilja e pajisjes, ata duhet të shkruanin atë që po mendonin apo përjetonin në mendjen e tyre pak para atij momenti. Në fund të ditës, ata u takuan me një studiues për të shqyrtuar përgjigjet e tyre. Ndoshta pjesëmarrësi kishte shkruar “Unë duhet të blej pak bukë”. Më pas studiuesi do ta pyeste nëse kjo ishte ajo që ai kishte menduar vërtet. “Apo keni menduar vetëm‘bukë’? Apo mos keni qenë të uritur, mos keni pasur një ndjesi në stomakun tuaj?”- u shpreh Lavenbruk.
Pas çdo takimi me studiuesen, pjesëmarrësit në studim ishin më të aftë në artikulimin e mendimeve të tyre të vërteta, tha ajo. Në fund studimi zbuloi se disa njerëz kishin një të folur të brendshëm sa herë që binte biperi, gati “si një radio në kokën e tyre”.
Por të tjerët kishin më pak të folur të brendshëm se zakonisht, dhe disa nuk kishin fare. Ata përjetonin imazhe, ndjesi dhe emocione, por jo një zë apo fjalë. Mungesa e një monologu të brendshëm, ka qenë e lidhur me një gjendje të quajtur “afantazia”, ose “verbëri e syrit të mendjes”.
Njerëzit që përjetojnë “afantazia” nuk përjetojnë vizualizime në mendjen e tyre. Ata nuk munden ta fotografojnë dhomën e tyre të gjumit apo fytyrën e nënës së tyre. Afantazia dhe mungesa e një zëri të brendshëm nuk janë domosdoshmërisht të këqija.
Por një kuptim më i mirë i të folurit të brendshëm dhe i një vargu të gjerë procesesh mendimi që përjetojnë njerëzit,mund të jenë veçanërisht të rëndësishme “për metodat e të mësuarit dhe arsimin në përgjithësi” thotë Lavenbruk.
Deri më tani, llojet e fjalimit të brendshëm, dhe përvojat që mund të kenë fëmijët dhe burimet që ata mund të kenë nevojë për të mësuar, ka të ngjarë të jenë nënvlerësuar jashtëzakonisht, thotë studiuesja. / “Livescience” – Bota.al
Magazinë
Dua Lipa tregon se është detyruar të largohet nga Los Angeles pas shpërthimit të zjarreve: Është absolutisht shkatërruese
Published
2 days agoon
January 10, 2025
Dua Lipa është ndër yjet britanikë që ka qenë e detyruar të largohet nga Los Angeles për shkak të zjarreve që kanë përfshirë zonat e Pacific Palisades dhe Hollywood Hills.
Këngëtarja shqiptaro-britanike, 29 vjeç, bashkë me artistë të tjerë si James Bourne nga grupi Busted, Mark Owen nga Take That dhe Liam ‘Gatsby’ Blackwell nga TOWIE, janë evakuuar ndërkohë që zjarret vazhdojnë të shkatërrojnë pjesë të mëdha të qytetit, shkruan DailyMail.
Bilanci tragjik i viktimave ka arritur në 10, ndërsa rreth 10,000 ndërtesa janë shkatërruar. Ndër të prekurit nga zjarret janë edhe emra të njohur si Paris Hilton, Denise Crosby dhe Milo Ventimiglia, të cilëve u janë djegur shtëpitë.
Dua Lipa, në një postim të fundit në Instagram, shprehu shqetësimin e saj për situatën, duke e përshkruar këtë periudhë si “ditë të frikshme”, por siguroi fansat se ajo është e sigurt dhe ka arritur të largohet nga qyteti.
“Absolutisht shkatërruese dhe të frikshme këto ditë në LA. Po mendoj për të gjithë miqtë dhe njerëzit që u detyruan të evakuohen nga shtëpitë e tyre”, shkroi Dua.

Coco Chanel, shpirti më i pamëshirshëm dhe luftarak i modës, u nda nga jeta më 10 janar të vitit 1971, në moshën 87-vjeçare, në një dhomë të hotelit “Ritz” në Paris. Ishte një moment që përmbledh jetën e saj të jashtëzakonshme, një jetë e cila kishte qenë gjithmonë një luftë për të thyer kufijtë dhe rregullat e shoqërisë.
Edhe në atë mëngjes të fundit, ajo ruante elegancën dhe hijeshinë që e karakterizonin gjithmonë. Ajo u ngjit në makinë për t’u bashkuar me një mik të dashur dhe për të shijuar një shëtitje pranë lumit Sena. Në momentin kur makina po kalonte përmes Parisit, ajo, e lodhur dhe e brengosur nga pasiguria e moshës, kërkoi që shoferi të kthehej pas dhe ta dërgonte në hotelin e saj të dashur, që për të kishte qenë shtëpi gjatë gjithë jetës. Aty, ajo u shtri dhe tha fjalinë e saj të fundit, një fjali që e mbylli me hijeshi historinë e një gruaje që i kishte dhënë botës shumë më tepër sesa një stil të thjeshtë veshjeje.
Coco Chanel ishte më shumë se një ikonë mode; ajo ishte një revolucionare. Ndaj, ende sot, 54 vjet pas vdekjes së saj, emri i saj vazhdon të rezonojë në revistat kulturore dhe në botën e modës, jo vetëm si një simbol elegancie, por si një shenjë e një gruaje që sfidoi normat e shoqërisë, për të krijuar një botë të re, ku stili ishte më i rëndësishëm se moda.
Lindja e Gabrielës dhe shndërrimi në Coco
Gabrielle Bonheur Chanel, e njohur më vonë si Coco, lindi më 19 gusht 1883 në një bujtinë modeste. Fëmijëria e saj ishte e ngarkuar me trishtim dhe mundim. Ajo humbi nënën e saj në moshën e vogël dhe babai e braktisi atë për të shkuar në një tjetër jetë. Fëmijëria e saj kaloi në jetimore, ku kaloi vite të tëra nën kujdesin e motrave të Zemrës së Shenjtë në Aubazine. Kjo periudhë e fëmijërisë së saj e formoi në një grua të fortë, por të shkatërruar emocionalisht.
Në moshën 18 vjeçare, ajo u largua nga jetimorja dhe nisi një jetë të re. Gjeti punë si shitëse në dyqanin Maison Grampayre dhe në të njëjtën kohë këndonte në një kafene. Një nga këngët e saj më të njohura ishte “Qui qu’a vu Coco?” dhe, sipas legjendës, kjo ishte arsyeja pse filluan ta quajnë atë Coco, një pseudonim që do të bëhej sinonim i elegancës dhe risisë.
Rritja dhe revolucioni i modës
Coco Chanel nisi karrierën e saj me një pasion të pafund për dizajnin. Ajo filloi të krijonte kapela, dhe shpejt u bë një emër i njohur në shoqërinë pariziene. Suksesi i saj e çoi atë më vonë në Paris dhe Deauville, ku hap dyqanet e para. Por ajo ishte një grua që nuk e duronte dot kufizimin. Ajo ishte e vendosur të sillte ndryshim në një botë që kishte për vite me radhë imponuar rregulla të padrejta për gratë. Ajo sfidoi hijen e korsetëve të ngushta dhe trendeve të modës që mbanin gratë të mbyllura në një botë të ngushtë dhe të pamundur. Ajo krijoi veshje të lira, komode dhe të thjeshta, që pasqyronin fuqinë dhe emancipimin e gruas.
Ngjyrat dhe eleganca e thjeshtë, pa kompromise, u bënë karakteristikat e modës së saj. Me kapelat, fundet e drejta dhe xhaketat e thjeshta, ajo ndihmoi në krijimin e një stili që do të bëhej një simbol i lirisë dhe gruas të emancipuar.
Çelësi i suksesit: Parfumi dhe stili
Në vitin 1920, Coco Chanel çeli dyqanin e saj të famshëm në Rue de Cambon, dhe aty ajo krijoi një nga veprat më të mëdha të saj: parfumin Chanel No.5. Ky parfum, një vepër e pavdekshme, u bë një simbol i elegancës dhe stilit të jetës që ajo përfaqësonte. “Një grua duhet të hedhë parfumin e saj kudo që ajo pëlqen të puthet,” ka thënë ajo, dhe kjo është një nga citatet që përshkruan mënyrën se si ajo e kuptonte bukurinë dhe fuqinë e një gruaje.
Chanel gjithashtu e përjetësoi një veshje ikonë: një kostum të thjeshtë, të përjetshëm, që çdo grua dëshironte të kishte në gardërobën e saj. Ajo besonte fort në modën demokratike, ku stili ishte më i rëndësishëm se ajo që ishte thjesht kalimtare. Parimi i saj i përhershëm ishte: “Moda zbehet, stili mbetet.” Dhe ky është një mesazh që vazhdon të jetë aktual dhe të ketë ndikim në botën e modës, madje pas gati një shekulli.
Trashëgimia e Coco Chanel
Coco Chanel ishte një grua që jetoi në një kohë kur ndryshimet shoqërore dhe politike ishin të mëdha. Ajo e kuptoi se moda ishte më shumë se sa një ndihmë për të treguar statusin, ajo ishte një formë e shprehjes dhe e çlirimit personal. Ajo ishte një grua që, përmes modës, mundi të ndryshonte thellësisht jetën e shumë grave, duke i ndihmuar të gjenin lirinë dhe fuqinë e tyre. 54 vjet pas vdekjes së saj, ajo vazhdon të jetë një ikona e pashuar. Trashëgimia e saj është e pashlyeshme, dhe emri i Coco Chanel do të mbetet gjithmonë sinonim i një revolucioni të jashtëzakonshëm në modë dhe shoqëri./UBTNews/
Kulturë
Ndahet nga jeta fotografi dhe piktori i mirënjohur, Leon Çika
Published
3 days agoon
January 9, 2025By
UBT NEWS
Fotografi dhe piktori i njohur Leon Çika u nda sot nga jeta në moshën 71 vjeçare, duke lënë pas një trashëgimi të pasur në fushën e arteve vizuale, si një nga artistët më të shquar të periudhës moderne shqiptare. Çika ka lindur në vitin 1954 në Tiranë, në një familje me origjinë nga Dardha e Korçës. I diplomuar në Akademinë e Arteve të Tiranës, ai ndoqi një karrierë të shquar si piktor i arteve grafike, dhe njëkohësisht ndihmoi në zhvillimin e fotografisë si një formë të artit në Shqipëri.
Fotografi i njohur filloi kontaktin e tij me fotografinë pas përfundimit të studimeve, kur u caktua si piktor skenograf në Pallatin e Kulturës “Gramsh”. Puna e tij më pas e çoi në pozita udhëheqëse në fushën e fotografisë, ku punoi si drejtor i departamentit të fotografisë në Agjencinë Telegrafike Shqiptare (ATSH). Aty, Çika krijoi një koncept të ri për imazhet fotografike, duke larguar përfundimisht klishetë dhe duke sjellë një frymë të re dhe modernizim në gazetari dhe fotografi.
Pas viteve ’90, ai punoi si pedagog i fotografisë në Akademinë e Arteve dhe si reporter dhe producent për disa televizione dhe agjenci lajmesh, duke kontribuar si një figurë kyçe në zhvillimin e medias vizuale shqiptare. Vepra e tij ka përfshirë dy drejtime të rëndësishme: fotografi dokumentare dhe zyrtare, si dhe fotografi artistike, një pasion i tij i thellë.
Një nga kontributet më të çmuara të Çikës ka qenë realizimi i cikleve të veprave fotografike mbi natyrën dhe peizazhet shqiptare, duke pasqyruar bukuritë e Shqipërisë me një forcë emocionale dhe shpirtërore të veçantë. Ai gjithashtu ka realizuar një botim të veçantë, një përmbledhje me 300 peizazhe urbane të qytetit të Beratit, një nga qytetet më të bukura të Shqipërisë, i cili është një dëshmi e pasurisë kulturore dhe natyrore të vendit.
Në fushën e ekspozitave, Çika ka marrë pjesë në një sërë ekspozitash kombëtare dhe ndërkombëtare, duke përfshirë ekspozita të organizuara nga Ministria e Punëve të Jashtme të Shqipërisë dhe Galerinë Kombëtare të Arteve. Ai gjithashtu ka fituar shumë çmime për kontributet e tij në artin fotografik, përfshirë Çmimin Kombëtar për Pankartën më të Mirë të realizuar gjatë përvjetorit të çlirimit kombëtar nga nazistët dhe medaljen “Naim Frashëri” për merita të shquara në art.
Leon Çika ka qenë një figurë e rëndësishme në artin dhe kulturën shqiptare, dhe humbja e tij është një dhimbje e thellë për komunitetin artistik dhe kulturor të Shqipërisë. Ai lë një pasuri të madhe të veprave që do të vazhdojnë të inspirojnë dhe të ruajnë kujtimin e tij për shumë vite./UBTNews/
Kulturë
Lirohet nga detyra drejtori i përgjithshëm i Teatrit Kombëtar
Published
3 days agoon
January 9, 2025By
UBT NEWS
Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI) njoftoi sot lirimin nga detyra të drejtorit të Teatrit Kombëtar, Altin Basha. Lajmi u bë i ditur përmes një deklarate zyrtare nga ministria, e cila theksoi se ky vendim u mor pas një propozimi nga ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, dhe u miratua nga Këshilli i Ministrave.
Në përputhje me vendimin, MEKI njoftoi se një proces përzgjedhjeje për drejtorin e ri të Teatrit Kombëtar do të hapet së shpejti. Ky ndryshim ka për qëllim përmirësimin e nivelit drejtues dhe të cilësisë së menaxhimit të këtij institucioni, me fokus në aspekte të rëndësishme si menaxhimi ekonomik dhe financiar, administrata e mirë, si dhe rritja e transparencës institucionale.
Përveç kësaj, MEKI ka theksuar se kjo lëvizje synon të sjellë një frymë të re komunikimi publik dhe bashkëpunimi, si dhe të krijojë mundësi për rritjen e angazhimit me komunitetin artistik dhe profesional, duke siguruar një menaxhim më efikas dhe të hapur.
Në përfundim të këtij procesi, MEKI njoftoi se Indrit Çobani do të komandohet si drejtues i përkohshëm i Teatrit Kombëtar, deri në përfundimin e procedurave të përzgjedhjes për drejtorin e ri.
Ky ndryshim vjen pas një periudhe diskutimesh dhe reflektimesh për transformimin e menaxhimit të institucioneve kulturore në vend, dhe thekson angazhimin e MEKI për përmirësimin e qeverisjes dhe zhvillimin e mëtejshëm të sektorit kulturor në Shqipëri./UBTNews/

Studentët e Juridikut në UBT-Prizren realizojnë gjykim të simuluar në kuadër të “Klinikës Ligjore”

Organizatat ndërkombëtare bëjnë thirrje që LVV-ja të mos i bojkotojë disa media

Policia e Kosovës shpalos planin për zgjedhjet parlamentare

Trump flet për herë të parë për bisedën miqësore që pati me Obamën

Rusia fajëson Ukrainën për sulmin vdekjeprurës në Donjeck

Kurti takohet me Verma, ankohet për mos zbatim të marrëveshjes bazë nga Serbia

Polonia: Netanjahu nuk do arrestohet nëse merr pjesë në përkujtimet e Aushvicit

Lista Serbe e akuzon KQZ-në se po ia mohon të drejtën për vëzhgim e kontroll në ditën e zgjedhjeve

Kremlini: Presidenti Putin “i gatshëm” të takojë Trumpin
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota2 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota2 months ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Lajmet2 months ago
Rektori Hajrizi: Çdo sukses i joni është një sukses për Kosovën!