Kulturë

A kanë të gjithë një monolog të brendshëm?

Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.

Published

on

Nga Donavyn Coffey

“Zëri i vogël në kokën tuaj” mund të jetë kritiku juaj më i keq por dhe mbështetësi më i madh. Dihet që ai të ndihmon me udhëzime, të  jep këshilla, përsërit biseda të vështira, dhe madje të kujton të shkruash disa gjëra në listën e gjërave që duhen blerë.

Por a kanë të gjithë një monolog të brendshëm? Për një kohë të gjatë, supozohej se një zë i brendshëm ishte thjesht pjesë e të qenit njeri. Por rezulton se nuk është kështu. Jo të gjithë e praktikojnë këtë gjë.

“Me monolog të brendshëm, ne nënkuptojmë pasjen e një diskutimi privat që i drejtohet vetvetes, dhe që kryhet pa ndonjë artikulim verbal të jashtëm”-thotë Helana Levenbruk,  studiuese e vjetër e psikologjisë dhe neurokonjicionit dhe drejtuese e ekipit të gjuhës në CNRS, Institutin Kombëtar Kërkimor Francez.

Me diskutimin e brendshëm, ju gati e “dëgjoni” zërin tuaj të brendshëm, thotë ajo për “Live Science”. Ju jeni të vetëdijshëm mbi tonin dhe intonacionin e atij zëri. Për shembull, zëri mund të “tingëllojë” i zemëruar ose i shqetësuar.

Studimet kanë treguar se fëmijët e moshës 5 deri në 7 vjeç mund të përdorin një zë të brendshëm, dhe disa studime sugjerojnë se fëmijët mund të përdorin një formë të fonetikës së brendshme që nga mosha 18-21 muajsh.

Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.

I pari është dialogu. Njerëzit mund të kenë një fjalim kaq të ndërlikuar të brendshëm, saqë midis ekspertëve ka debate nëse është e saktë që të gjithë fjalimet e brendshme të njerëzve t’i quajmë monologje.

Një monolog ndodh kur mendon me vete diçka  të tipit “Kam nevojë të shkoj në dyqan të blej bukë”. Por herë të tjera, kur arsyetoni, ju mund të argëtoheni duke angazhuar në këtë proces disa këndvështrime, gjë që e bën atë si një bisedë, dialog.

Dimensioni i dytë është kondensimi, një masë e asaj se sa shumë apo pak fjalë është komunikimi juaj i brendshëm. Ndonjëherë mendoni me fjalë ose fragmente. Por herë të tjera, sidomos kur jeni duke u përgatitur për një bisedë ose prezantim, ka të ngjarë të jeni duke menduar në fjali dhe paragrafë të plotë.

Dimensioni i tretë është qëllimshmëria. A jeni duke u përfshirë enkas në bisedën me vetveten? Për arsye që ende nuk i dimë, nganjëherë fjalimi i brendshëm thjesht mund të vijë tek ju ose të zhvendoset në tema krejtësisht të rastësishme dhe në dukje të shkëputura.

Por një element ngatërrues për një kohë të gjatë në studimin e kësaj dukurie, ka qenë fakti që në studime të ndryshme njerëzit i shprehnin mendimet e tyre me fjalë, thotë Lavenbruk, edhe nëse nuk po mendonin saktësisht me fjalë.

Supozimi i vjetër, sipas të cilit të gjithë njerëzit mbështeten tek një zë të brendshëm, u sfidua për herë të parë në fund të viteve 1990nga kërkimet e drejtuara nga Rusëll Hërlbërt,  psikolog në Universitetin e Nevada, Las Vegas. Ai studioi monologun e brendshëm të pjesëmarrësve, duke u kërkuar atyre të mbanin një biper (sinjalizues).

Sa herë që binte zilja e pajisjes, ata duhet të shkruanin atë që po mendonin apo përjetonin në mendjen e tyre pak para atij momenti. Në fund të ditës, ata u takuan me një studiues për të shqyrtuar përgjigjet e tyre. Ndoshta pjesëmarrësi kishte shkruar “Unë duhet të blej pak bukë”. Më pas studiuesi do ta pyeste nëse kjo ishte ajo që ai kishte menduar vërtet. “Apo keni menduar vetëm‘bukë’? Apo mos keni qenë të uritur, mos keni pasur një ndjesi në stomakun tuaj?”- u shpreh Lavenbruk.

Pas çdo takimi me studiuesen, pjesëmarrësit në studim ishin më të aftë në artikulimin e mendimeve të tyre të vërteta, tha ajo. Në fund studimi zbuloi se disa njerëz kishin një të folur të brendshëm sa herë që binte biperi, gati “si një radio në kokën e tyre”.

Por të tjerët kishin më pak të folur të brendshëm se zakonisht, dhe disa nuk kishin fare. Ata përjetonin imazhe, ndjesi dhe emocione, por jo një zë apo fjalë. Mungesa e një monologu të brendshëm, ka qenë e lidhur me një gjendje të quajtur “afantazia”, ose “verbëri e syrit të mendjes”.

Njerëzit që përjetojnë “afantazia” nuk përjetojnë vizualizime në mendjen e tyre. Ata nuk munden ta fotografojnë dhomën e tyre të gjumit apo fytyrën e nënës së tyre. Afantazia dhe mungesa e një zëri të brendshëm nuk janë domosdoshmërisht të këqija.

Por një kuptim më i mirë i të folurit të brendshëm dhe i një vargu të gjerë procesesh mendimi që përjetojnë njerëzit,mund të jenë veçanërisht të rëndësishme “për metodat e të mësuarit dhe arsimin në përgjithësi” thotë Lavenbruk.

Deri më tani, llojet e fjalimit të brendshëm, dhe përvojat që mund të kenë fëmijët dhe burimet që ata mund të kenë nevojë për të mësuar, ka të ngjarë të jenë nënvlerësuar jashtëzakonisht, thotë studiuesja. / “Livescience” – Bota.al

Kulturë

Galeria Kombëtare fton publikun në një mbrëmje plot ngjyra dhe krijimtari

Published

on

Galeria Kombëtare e Kosovës ka njoftuar se të mërkurën do t’ia dedikojë mbrëmjen artit, pikturës dhe shoqërimit, përmes aktivitetit kreativ “Takimi Shoqëror për Pikturim”.

Ky aktivitet është i hapur për të gjithë të rriturit që dëshirojnë të eksperimentojnë me ngjyra, të çlodhen dhe të kalojnë kohë të këndshme mes artit dhe bisedave miqësore.

Sipas njoftimit të Galerisë, nuk kërkohet asnjë përvojë e mëparshme në pikturë — pjesëmarrësit mjafton të sjellin dëshirën për të krijuar dhe për të shprehur veten përmes brushës e ngjyrave.

“Të gjitha materialet do të sigurohen nga ne,” thuhet në njoftim, ndërsa publiku ftohet të marrë pjesë në këtë përvojë artistike që do të zhvillohet sonte, nga ora 18:00 deri në 20:00.

Një mundësi e mrekullueshme për të kaluar një mbrëmje ndryshe, në frymën e artit, krijimtarisë dhe shoqërimit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Festivali ReMusica vazhdon me koncerte dhe diskutime artistike

Published

on

Dita e tretë e edicionit të 24-të të festivalit ndërkombëtar të muzikës bashkëkohore, ReMusica, nis sot me një program të pasur aktivitetesh në Autostrada Biennale Hangar në Prizren.

Programi fillon me ReMusica Junior, që përfshin dy koncerte për fëmijë me kuartetin e klarinetëve nga Amsterdami dhe koncertin “Bota e Tingujve”.

Më pas, do të vijojë koncerti akusmatik i Julien Guillamat, një diskutim mbi krijimtarinë muzikore, si dhe një koncert xhepi me artistët rezidentë Zefiro Torna dhe Agona Shporta. Mbrëmja arrin kulmin në Prishtinë me një koncert të dyfishtë të LELEU Brothers – Romain dhe Thomas Leleu, me Orkestrën Harkore të Filharmonisë së Kosovës.

Ky koncert do të mbahet në Kishën Katolike “Shën Ndou” në orën 19:00, duke ofruar një përvojë unike të muzikës bashkëkohore për publikun shqiptar dhe ndërkombëtar.

Festivali ReMusica vazhdon të jetë një platformë e rëndësishme për promovimin e muzikës bashkëkohore dhe nxitjen e bashkëpunimeve artistike rajonale dhe ndërkombëtare. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Njolla çaji në rroba? Ja 5 zgjidhje natyrale që japin rezultat

Published

on

Ka shumë mënyra të thjeshta për të hequr njollat e çajit pa përdorur kimikate të forta apo pastrim profesional.

Ja disa metoda natyrale që mund t’i provoni në shtëpi:

1. Ujë i ngrohtë dhe detergjent rrobash

Lajeni zonën e njollosur me ujë të ngrohtë (rreth 30°C) dhe shtoni disa pika detergjent në të dy anët e njollës. Fërkojeni lehtë derisa të shkumëzojë, shpëlajeni dhe nëse është e nevojshme, futeni rrobën në lavatriçe.

2. Uthull e bardhë dhe sodë buke

Për njollat më të forta, përzieni nga dy lugë uthull të bardhë, ujë dhe sodë buke (ose detergjent). Përdorni një furçë të butë dhëmbësh për ta fërkuar mbi njollë, shpëlajeni dhe lajeni rrobën.

3. Pastë dhëmbësh

Vendosni pak pastë dhëmbësh (pa zbardhues) mbi njollë, lëreni 5–10 minuta, më pas shpëlajeni dhe lajeni normalisht.

4. Lëng limoni

Hidhni pak lëng limoni mbi njollë, shpëlajeni me ujë të ngrohtë dhe futeni në larje. Acidet natyrale të limonit ndihmojnë në zbehjen e njollave.

Mos përdorni ujë të nxehtë pastaj provoni metodën në një cep të vogël të rrobës, për të shmangur dëmtimin e ngjyrës. Nëse njolla nuk largohet, kërkoni ndihmë profesionale. /A.Z/UBT News/

 

Continue Reading

Lifestyle

Sekreti për geta që nuk grisen, dy truke që duhet t’i provoni

Published

on

Shumë njerëz hasin në problemin e getave që grisen ose dëmtohen shpejt, sidomos pas përdorimit dhe larjeve të shpeshta.

Megjithatë, disa truke të thjeshta mund të ndihmojnë që këto çorape të zgjasin shumë më tepër.

Ja disa mënyra për të rritur jetëgjatësinë e getave tuaja: Truku i parë konsiston në zierjen e shkurtër të getave në ujë të nxehtë përpara përdorimit të parë.

Ky proces ndihmon që fibrat të forcohen dhe të bëhen më rezistente ndaj shtrirjes apo grisjes.

Pas kësaj, rekomandohet që getat të vendosen në frigorifer për 24 orë, gjë që i forcon më tej dhe redukton ndjeshëm mundësinë e dëmtimit.

Një tjetër mënyrë praktike është përdorimi i llakut të flokëve. Një spërkatje e lehtë në pjesën e brendshme të getave ndihmon në fiksimin e përkohshëm të fibrave, duke parandaluar grisjen, veçanërisht tek modelet e holla ose delikate.

Përveç këtyre trukeve, është e rëndësishme të respektoni edhe rregullat bazë të larjes: shmangni temperaturat e larta dhe shpejtësitë e forta të centrifugës, dhe thajini getat mbi një sipërfaqe të sheshtë, në mënyrë që të ruajnë formën dhe elasticitetin e tyre për më gjatë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara