Shëndeti

A është gjenetik diabeti i tipit 1? Ja çfarë thonë ekspertët

Published

on

Ekspertët kanë identifikuar disa nga mutacionet e gjeneve që kontribuojnë në diabetin e tipit 1, por sigurisht që ka më shumë që presin për t’u zbuluar. Por gjenet janë vetëm një pjesë e historisë. Shumica e ekspertëve besojnë se mutacionet specifike të gjeneve ju predispozojnë vetëm për të zhvilluar diabetin e tipit 1, ndërkohë që nevojiten faktorë shtesë mjedisorë për aktivizimin e këtyre gjeneve.

Ekziston një komponent gjenetik vërtet i fortë, por nuk është e vetmja gjë që po ndodh. Ka kushte mjedisore që nxisin këtë proces“, thotë Leann Olansky, MD, një endokrinologe në Klinikën e Cleveland.

Çfarë është diabeti i tipit 1?

Diabeti i tipit 1 është një sëmundje autoimune e cila ndërhyn në një nga proceset më themelore të biologjisë: të sigurohemi që sheqeri të jetë në dispozicion për të ushqyer trupin tonë.

Me pak fjalë, një sistem imunitar mashtrues gabimisht shkatërron qelizat beta të pankreasit, të cilat prodhojnë insulinë. Ne kemi nevojë për insulinë për të zhvendosur sheqerin nga ushqimi nga gjaku ynë dhe në qelizat ku ai ruhet për energji. Pa insulinë, nivelet e sheqerit rriten në nivele stratosferike dhe mund të çojnë në koma, madje edhe vdekje.

Diabeti i tipit 1 është një sëmundje e përjetshme, e cila kërkon terapi zëvendësuese të insulinës gjatë gjithë jetës për ta menaxhuar atë.

A ekziston një “gjen diabeti”?

Shkencëtarët nuk kanë identifikuar një gjen i cili shkakton diabetin e tipit 1. Në vend të kësaj, ata kanë zbuluar mutacione në një fis gjenesh të quajtur kompleksi i antigjenit të leukociteve të njeriut (HLA). Kombinimet specifike të këtyre mutacioneve (të quajtura haplotip) duket se sjellin një rrezik më të lartë për zhvillimin e diabetit të tipit 1.

Këto mutacione lidhen me ndryshimet në sistemin imunitar të dikujt që stimulon një shkatërrim autoimun të qelizave që prodhojnë insulinë të pankreasit që çon në diabetin e tipit 1“, thotë Deena Adimoolam, MD, një specialiste në endokrinologji dhe mjekësi parandaluese në New Jersey.

Në mënyrë të veçantë, këto gjene, të cilat ndodhen në kromozomin 6, ndihmojnë sistemin imunitar të identifikojë se cilat komponime janë natyrale për trupin dhe cilat nuk duhet të jenë aty. Pa këtë aftësi, sistemi imunitar nuk ka asnjë mënyrë për të treguar se cilat përbërës janë mik dhe cilat janë armik.

I njëjti kompleks i gjeneve është i përfshirë edhe në sëmundje të tjera autoimune, të cilat mund të shpjegojnë një tjetër veçori të diabetit të tipit 1.

Pacientët me diabet të tipit 1 mund të kenë sëmundje të tjera autoimune. Ata ndoshta kanë një rrugë të ngjashme”, thotë doktor Olansky.

Por ndryshimet në gjenet HLA shpjegojnë vetëm rreth 40% të rrezikut gjenetik të diabetit të tipit 1.

Ka shumë gjene të tjera që e modifikojnë atë rrezik dhe e bëjnë atë më të madh apo më të vogël”, tha Dr. Olansky.

Gjenet janë më shpesh të pranishme te njerëzit Kaukazianë, gjë që ka kuptim sepse rastet e diabetit të tipit 1 janë në masë dërrmuese te njerëzit e bardhë. Një mutacion i gjeneve specifike (HLA-DR7) mund të rrisë rrezikun për afrikano-amerikanët, ndërsa HLA-DR9 mund të rrisë rrezikun për individët japonezë.

Një formë e diabetit, e quajtur MODY (diabeti me fillimin e pjekurisë së të rinjve), është qartësisht i shkaktuar nga variacionet në gjene të caktuara. Ndonëse MODY ka shumë veçori të diabetit të tipit 1, ai nuk është identik /UBTNews/

Lifestyle

Pesë ushqime të shëndetshme që duhet t’i shtoni në dietën tuaj

Published

on

Ushqimi është burimi ynë kryesor i energjisë dhe vitalitetit dhe duke ke shtuar këto 5 ushqime super të shëndetshme në dietën tuaj, do të ndiheni më energjikë dhe më të freskët gjatë gjithë ditës:

Avokado: Të pasura me acide yndyrore të shëndetshme dhe fibra, avokado është një ushqim i shkëlqyeshëm për të mbajtur nivelet e energjisë stabile gjatë gjithë ditës.

Perimet e gjelbra të freskëta: Perimet e gjelbra të freskëta janë të pasura me vitamina, minerale dhe antioksidantë që ndihmojnë në rritjen e energjisë dhe mbajtjen e trupit të shëndetshëm.

Arrat: Me përmbajtje të lartë të proteinave dhe yndyrës së shëndetshme, arrat janë një ushqim ideal për të rritur nivelin e energjisë dhe për të mbajtur stomakun e ngopur për një kohë më të gjatë.

Mjalti: Mjalti është një burim i shkëlqyeshëm i energjisë së shpejtë dhe të qëndrueshme, i cili gjithashtu ofron përfitime të mëdha për shëndetin e zemrës dhe sistemin imunitar.

Ushqimet e pasura me Omega-3: Siç janë salmoni dhe farat e linit, këto ushqime të pasura me acide yndyrore ndihmojnë në mbrojtjen e shëndetit të zemrës dhe në përmirësimin e funksionimit të trurit, duke ndihmuar në ruajtjen e energjisë dhe vitalitetit të trupit.

Nëse integroni këto ushqime të shëndetshme në dietën tuaj të përditshme, do të ndjeni një ndryshim pozitiv të niveleve të energjisë dhe shëndetit tuaj./Ekonomia Online

Continue Reading

Lifestyle

Ushqimet e shumëpërpunuara shkaktojnë probleme shëndetësore

Published

on

Në sezonën e verës konsumohen ushqime të ndryshme, mirëpo sipas disa studimeve ushqimet e shumëpërpunuara thuhet po shkaktojnë probleme serioze shëndetësore tek njerëzit në vende të ndryshme.

Drithërat me ngjyra të ndezura, picat e gatshme që mund të ngrohen në mikrovalë dhe qeset e mëdha me patatina dominojnë gjithnjë e më shumë raftet e supermarketeve. Por një studim i ri, i publikuar në Nutrition & Metabolism, nxjerr në pah lidhjen alarmante mes këtyre ushqimeve të përpunuara dhe shenjave të hershme të sëmundjeve kronike.

“Mund të ketë të bëjë me përbërësit shtesë, ambalazhin, madje edhe marketingun”, ka thënë Anthea Christoforou nga Universiteti McMaster, që udhëhoqi këtë studim, raporton  Earth. Ushqimet e shumë përpunuara (të cilat njihen me shkurtesën UPFs) janë produkte industriale të dizajnuara për komoditet, jetëgjatësi dhe shije tërheqëse. Këto përfshijnë “snacks” të paketuar, drithëra të përpunuara me sheqer të shtuar, pije të gazuara, supa dhe makarona të shpejta, si dhe ushqime të ngrira e të gatshme.

Për t’i prodhuar, përpunohen intensivisht përbërësit natyralë dhe hiqen lëndët ushqyese, ndërsa shtohen yndyra, sheqerna, ngjyrues, aromatizues artificialë dhe konservues. Rezultati është një produkt që mezi ngjan me ushqimin origjinal, me shumë kalori e fare pak vlera ushqyese.Këto ushqime janë ndërtuar për t’i bërë njerëzit të varur prej tyre”, thuhet në raportin e studimit./Ekonomia Online

Continue Reading

Aktualitet

MSH: Kemi siguruar sasi të mjaftueshme kundër helmimeve nga kafshimi i gjarprit

Published

on

Ministria e Shëndetësisë ka bërë të ditur se ka siguruar një sasi të mjaftueshme serumi kundër helmimeve nga pickimi i gjarprit dhe ka furnizuar me to të gjitha qendrat e Kujdesit Parësor Shëndetësor që kanë paraqitur kërkesë për furnizim.

Rritja e temperaturave gjatë verës ndikon drejtpërdrejt në rritjen e aktivitetit të gjarpërinjve, të cilët mund të shfaqen në hapësira të ndryshme, veçanërisht në zonat rurale, fusha, pyje, e madje edhe pranë shtëpive apo banesave. E, kjo situatë ka shkaktuar shqetësim mes qytetarëve, të cilët shpesh ndihen të pasigurt dhe të frikësuar për mundësinë e një kontakti të papritur me këto zvarranikë, sidomos gjatë lëvizjeve në natyrë apo në ambientet përreth shtëpisë.

“Ju njoftojmë se Ministria e Shëndetësisë ka siguruar sasi të mjaftueshme të serumit kundër helmimeve nga kafshimi i gjarprit dhe IKSHPK ka furnizuar me to të gjitha qendrat e Kujdesit Parësor Shëndetësor që kanë bërë kërkesë për furnizim. Gjithashtu, IKSHPK ka njoftuar të gjitha qendrat në nivel vendi dhe u ka bërë thirrje të përsëritur që të furnizohen me serum, duke qenë se ka sasi të mjaftueshme dhe të siguruara me kohë”, thuhet në njoftim.

Gjithashtu, Ministria e Shëndetësisë shtoi më tej se serumet janë siguruar edhe nga Shërbimi Spitalor dhe Klinik Universitar i Kosovës (SHSKUK), përfshirë Klinikën Infektive, ndërsa ato janë në dispozicion edhe për repartet infektive të spitaleve të përgjithshme (rajonale).

Nëse shihni një gjarpër:

– MOS u përpiqni ta vrisni ose të afroheni shumë!
– Qëndroni të qetë dhe largohuni ngadalë
– Edukojini fëmijët të shmangin gjarpërinjtë dhe të njoftonjnë një të rritur nëse hasin në një gjarpër

Nëse kafshoheni nga një gjarpër (sidomos një nepërkë):

– Qëndroni të qetë – paniku rrit rrahjet e zemrës dhe përhap helmin më shpejt
– Imobilizoni gjymtyrën e kafshuar
– MOS thithni helmin dhe mos e preni plagën
– Telefononi menjëherë Shërbimet e Urgjencës (112) ose shkoni në spitalin më të afërt
– Nëse mundeni, kini parasysh pamjen e gjarprit (për trajtim), por mos rrezikoni sigurinë tuaj duke u përpjekur ta kapni ose fotografoni atë

Gjithashtu, Fondacioni për të Drejtat e Kafshëve ka njoftuar se shumica e gjarpërinjve në Kosovë nuk janë helmues, madje nepërkat kafshojnë vetëm nëse kërcënohen. Ata luajnë një rol të rëndësishëm në ekosistem – duke kontrolluar brejtësit dhe dëmtuesit. /Telegrafi

Continue Reading

Shëndeti

Pse trangujt janë ushqim ideal në ditë të nxehta?

Published

on

Nuk ka të bëjë vetëm me ujin dhe freskinë. Trangujt ndihmojnë në tretje, mbrojnë zemrën, mbështesin shëndetin e lëkurës dhe kockave dhe gjithashtu mund të kontribuojnë në humbjen e peshës.

Ja përfitimet më të njohura të konsumit të rregullt të tyre.

Hidratim i thellë dhe zëvendësim i lëngjeve

Me 96 përqind ujë, trangujt janë shtesë e shkëlqyer për hidratim, veçanërisht gjatë sporteve ose në ditët e nxehta kur trupi humbet lëngje shtesë.

Tretje më e mirë dhe e rregullt

Fibra me përmbajtje të lartë uji lehtëson lëvizjet e zorrëve dhe studimet kanë lidhur konsumin e rregullt me një rrezik të reduktuar të kapsllëkut dhe mbështetje për florën e shëndetshme të zorrëve.

Ato kontribuojnë në humbjen e peshës

Ato kanë pak kalori dhe, falë ujit dhe fibrave që përmbajnë, ndihmojnë me ndjesinë e ngopjes, duke i bërë ato një mundësi të shkëlqyer për njerëzit që duan të zvogëlojnë marrjen e kalorive, nxisin shëndetin e zemrës dhe rregullimin e presionit të gjakut

Janë të pasura me kalium, i cili balancon natriumin, dhe flavonoidet ndihmojnë në qetësimin e proceseve inflamatore dhe uljen e kolesterolit, gjë që rezulton në mbrojtjen e enëve të gjakut dhe zemrës.

Continue Reading

Të kërkuara