

Shëndet
A e dini çfarë të hani nëse keni uri natën para gjumit?
Published
3 weeks agoon
By
UBT NewsNdoshta të gjithë e dimë që të hash diçka të lehtë para gjumit nuk është e këshillueshme, por shpesh është joshëse.
Në një botë ideale, të gjithë do të hanim një darkë të bollshme dhe të shëndetshme, pastaj diçka të ëmbël për ëmbëlsirë, dhe disa orë më vonë do të mbështilleshim në shtrat dhe do të flinim gjithë natën, me barkun plot deri të nesërmen.
Jeta nuk është aq e thjeshtë, rrimë zgjuar më vonë seç duhet, nuk kemi kohë të hamë darkë se kthehemi vonë në shtëpi, ose na zë uria në mbrëmje para gjumit. Prej kohësh ekziston një teori se të hash para gjumit lidhet me shtimin në peshë, por megjithëse kjo është një mit, ajo që hani para gjumit mund të ndikojë në peshën tuaj me kalimin e kohës, si dhe në gjumin tuaj të qetë dhe të shëndoshë.
Çfarë duhet të zgjedhim për vaktin e fundit të ditës që do të na shuajë urinë, por nuk do të na prishë gjumin?
Nutricionistët kanë përpiluar një listë me ushqime që janë zgjedhjet më të mira për një vakt para gjumit.
Arra
“Grumbullima në stomak gjatë natës është mënyra e trupit për t’ju thënë se do më shumë kalori dhe lëndë ushqyese”, tha Tracy Lockwood Beckerman , një dietologe e regjistruar, duke shtuar se duhet të synoni të hani ushqime që ju ofrojnë vlerën më të madhe ushqyese pa pasur nevojë për ndonjë përgatitje. Kjo është ajo që i bën arrat një zgjedhje kaq të shkëlqyer.
“Arrat janë të pasura me kalcium, magnez, vitaminë B, proteina dhe yndyrna të shëndetshme për zemrën, si omega-3 me bazë bimore. Meqenëse arrat përmbajnë kaq shumë lëndë ushqyese të dobishme, hulumtimet treguan se konsumimi i arrave ndihmon në parandalimin e diabetit të tipit 2 dhe faktorëve të tjerë të rrezikut kardiometabolik”, shpjegon ai.
Banane
Përveçse janë të shijshme, bananet ju ndihmojnë të flini. “Bananet përmbajnë kalium, është relaksues natyral i muskujve dhe ndihmon me gjumin. Ato përmbajnë triptofan, i cili jo vetëm që përmirëson humorin, por mund t’ju ndihmojë të flini mirë natën”, thotë Beckerman.
I’a vlen të përmendet se bananet përmbajnë sasi të konsiderueshme sheqeri, rreth 15 gramë për banane. Ndërsa shumë sheqer mund të prishë gjumin, sheqeri në banane është natyral dhe do të ketë më pak ndikim në sheqerin në gjak sesa sheqernat e rafinuar. Dhe bananet kanë mjaftueshëm përfitime të tjera për t’i bërë ato një meze të vlefshme para gjumit – dhe një që nuk ka gjasa të prishë gjumin tuaj.
Arra me çokollatë
“Nuk mund të gaboni me çokollatën e zezë dhe arrat për të shuar urinë para gjumit, falë proteinave stabilizuese të gjakut dhe yndyrnave të shëndetshme që gjenden në arra”, shpjegoi Beckerman.
Çokollata e zezë njihet si sasia e duhur e ëmbëlsisë, përmban kafeinë. Një copë çokollate e zezë me 70 deri 85 përqind kakao ka 80 miligramë. Një filxhan kafe ka 100 miligramë. Nëse hani një grusht arra të mbuluara me çokollatë të zezë, nuk ka gjasa të pini sasinë e një cope kafeine, por kafeina na prek të gjithëve, nëse e dini që nuk mund të flini kur pini sasinë më të vogël, anashkaloni çokollatën.
Kos grek me bajame dhe manaferra
Nëse nuk ju shqetëson të gatuani një vakt, me këtë nënkuptojmë përzierjen e përbërësve, dietologia e regjistruar Abby Vichill rekomandon kos grek me bajame dhe manaferra. Shumica e njerëzve e konsiderojnë një ushqim për mëngjes, por është mundësi e shkëlqyer para gjumit.
“Ky është opsion i shkëlqyer se ka ekuilibër të proteinave, karbohidrateve dhe yndyrnave. Karbohidratet janë në manaferra (dhe në kos), proteinat janë në kos dhe yndyrat janë në bajame. Konsumimi i një vakti me bazë karbohidratesh, proteinash dhe yndyrnash para gjumit ndihmon në ruajtjen e ekuilibrit të sheqerit në gjak dhe parandalon që trupi juaj të zgjohet gjatë natës për glukozë”.
Kek orizi me gjalpë kikiriku
Vichill thotë se ky është tjetër ushqim i shkëlqyer para gjumit, gjalpi i kikirikut përmban proteina dhe yndyrë, biskotat e orizit përmbajnë karbohidrate. Siç e përmendëm më parë, kjo treshe është e shkëlqyer për të mbajtur të ekuilibruar sheqerin në gjak gjatë gjithë natës.
Kërpudha shiitake të thata
Kërpudhat shiitake janë një nga burimet më të mira bimore të vitaminës D, e cila është thelbësore për gjumë të mirë. “Vitamina D luan një rol në prodhimin e melatoninës dhe duam të sigurohemi që ky hormon të merret për të siguruar një gjumë me cilësi të lartë”, tha ajo.
Si ta shmangni urinë para gjumit?
Ndërsa është në rregull të hash diçka para gjumit, nëse nuk do, mund të përpiqesh të shuash urinë. “Unë rekomandoj të marrësh mjaftueshëm kalori më herët gjatë ditës. Mos prit deri në darkë për të ngrënë dy të tretat e totalit të kalorive”, tha Vichill.
“Mundohu të hash 25-30 gramë proteina në çdo vakt dhe tre deri në pesë racione perime të pasura me fibra në drekë dhe darkë.”
Beckerman shton se trupat tanë bëjnë “inventar ushqimor” në fund të ditës e vendosin se çfarë mund të kenë humbur. “Mund të përjetojmë një valë të dytë urie para gjumit nëse trupi nuk ndihet i ushqyer dhe i ekuilibruar me vitaminat dhe mineralet e duhura”, tha ajo.
Dhe nëse kjo ndodh, mos e luftoni – thjesht ofrojini trupit tuaj pak ushqim. Nuk ka asgjë të keqe me një meze të shijshme para gjumit.
Shëndet
Rezistenca ndaj insulinës, çfarë ndodh në trup dhe si lidhet me obezitetin?
Published
38 minutes agoon
September 23, 2025By
UBT News
Rezistenca ndaj insulinës është një gjendje kur insulina nuk arrin të kryejë efektin e saj normal mbi indet e trupit.
Qelizat nuk i përgjigjen si duhet sinjaleve që insulina jep për të rregulluar nivelet e sheqerit e për të drejtuar lëndët ushqyese aty ku duhen.
Roli i insulinës në trup:
Insulina është hormon kyç për metabolizmin e ndihmon muskujt dhe indet të marrin glukozën pas ngrënies.
Pengon prodhimin e tepërt të glukozës në mëlçi, nxit krijimin e rezervave të energjisë si glikogjen në muskuj dhe mëlçi.
Drejton tepricat e energjisë drejt qelizave dhjamore. Kur ky mekanizëm nuk funksionon siç duhet, glukoza qëndron më gjatë në gjak.
Pankreasi reagon duke prodhuar më shumë insulinë, duke shkaktuar hiperinsulinemi (nivele të larta insuline në gjak).
Si lidhet me obezitetin dhe diabetin?
Mungesa e aktivitetit bën që muskujt të marrin pak glukozë, ndërsa yndyrnat grumbullohen në qeliza, insulina pengon përdorimin e yndyrës si burim energjie, ndaj trupit i bëhet më e vështirë të djegë rezervat e dhjamit.
Personat me këtë gjendje ndihen të uritur vazhdimisht edhe pse ushqehen më pak, e kanë të vështirë të humbasin peshë.
Me kalimin e kohës, qelizat beta të pankreasit lodhen dhe shkatërrohen, duke çuar në diabet tip 2. Rezistenca ndaj insulinës lidhet edhe me obezitetin abdominal, hipertensionin, ngurtësimin e enëve të gjakut dhe sëmundjet kardiovaskulare.
Në kombinim, këto rrisin rrezikun për infarkt, goditje në tru, sëmundje të veshkave dhe madje edhe disa lloje kanceri.
Si diagnostikohet?
Matja e glukozës dhe insulinës në gjak esëll. Sa më e lartë të jetë shifra e kombinuar, aq më e madhe rezistenca.
Testi i tolerancës ndaj glukozës, pas marrjes së 75 g glukozë, matet reagimi i trupit. Varianti pesëorësh (me matje çdo orë) është më i saktë se testi dyorësh që përdoret zakonisht.
Shenja paralajmëruese: hipoglicemi (niveli i ulët i glukozës) disa orë pas një vakti me karbohidrate, shoqërohet me djersitje, dridhje dhe uri.
Kush është më i rrezikuar?
Personat obezë, sidomos ata me bark të madh, ata që kanë familjarë me diabet tip 2 ose sëmundje kardiovaskulare.
Pacientët me hipertension ose sëmundje të zemrës, gratë me histori diabeti gestacional, sindromë të vezoreve policistike, ose që kanë lindur fëmijë me peshë të lartë. Persona që kanë peshë të ulët në lindje.
Gratë mbi 35–40 vjeç me çrregullime të ciklit menstrual ose akne të vonshme.
Si trajtohet?
Trajtimi kombinon medikamentet (p.sh. metformina ose pioglitazoni, sipas mjekut) me ndryshime të stilit të jetës.
Ushqimi
Ulje e kalorive në nivelin e nevojshëm për metabolizëm. Shmangia e ushqimeve që nxisin sekrecion të lartë insuline (sheqerna, niseshte, produkte mielli). Përdorimi i ushqimeve me indeks glikemik të ulët.
Interval më i gjatë mes vakteve për të ulur nivelin e insulinës dhe për të përdorur rezervat e dhjamit.
Aktiviteti fizik
Zbraz depozitat e glikogjenit në muskuj dhe bën që ata të përdorin më shumë glukozë e yndyrë, përmirëson ndjeshmërinë e qelizave ndaj insulinës dhe ndihmon në humbje peshe. /A.Z/UBT News/
Shëndet
AI parashikon rrezikun e kancerit dhe sëmundjeve tjera deri 20 vite më parë
Published
2 hours agoon
September 23, 2025By
UBT News
Shkencëtarët kanë krijuar një mjet të avancuar të inteligjencës artificiale që premton të revolucionarizojë mjekësinë parandaluese.
Ky sistem i ri mund të parashikojë me saktësi të lartë rrezikun e zhvillimit të mbi 1.000 sëmundjeve, përfshirë kancerin, sëmundjet kardiovaskulare dhe diabetin madje edhe dekada përpara se të shfaqen simptomat.
Zhvilluar nga Laboratori Evropian për Biologji Molekulare, Qendra Gjermane për Kërkime mbi Kancerin e Universiteti i Kopenhagës, teknologjia synon të identifikojë pacientët me rrezik, duke i dhënë mjekësisë shansin për të parandaluar sëmundjet para se të bëhen të rrezikshme.
Modeli quhet Delphi-2M, është sistem i AI-së, i trajnuar mbi miliona kartela mjekësore të anonimizuara, analizon të dhëna nga historiku shëndetësor e faktorë të stilit të jetës, si duhani, konsumimi i alkoolit e mbipesha për të parashikuar shëndetin deri 20 vite në të ardhmen.
Efikasiteti i tij u testua mbi të dhëna nga 400.000 pacientë të projektit UK Biobank dhe 1,9 milionë persona nga regjistri kombëtar danez, duke dhënë rezultate mbresëlënëse.
“Ngjarjet mjekësore shpesh ndjekin modele të parashikueshme. Modeli ynë i mëson ato modele dhe është në gjendje të parashikojë rezultatet shëndetësore të së ardhmes”, shpjegoi Thomas Fitzgerald, bashkautor i studimit të botuar në revistën Nature. /A.Z/UBT News/
Aktualitet
Nga 23 deri më 25 tetor: UBT organizon Konferencën e Parë për Mjekësinë Sportive
Published
18 hours agoon
September 22, 2025By
Driton Iseni
UBT do të organizojë për herë të parë Konferencën Ndërkombëtare për Mjekësinë Sportive (IC-SM 2025), e cila do të mbahet nga 23 – 25 tetor 2025 në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, në Lipjan.
IC-SM 2025 është një konferencë ndërkombëtare ku pritet të marrin pjesë studiues të njohur, akademikë, doktorantë, profesionistë dhe ekspertë të fushës së mjekësisë sportive dhe shëndetit publik. Ajo do të shërbejë si një urë bashkëpunimi midis komunitetit akademik, institucioneve ndërkombëtare dhe organizatave sportive për të avancuar kërkimet dhe praktikat moderne në këtë disiplinë gjithnjë e më të rëndësishme.
Temat kryesore të konferencës
Konferenca do të mbulojë një gamë të gjerë temash, ndër to:
- Mjekësia klinike sportive dhe rehabilitimi
- Menaxhimi i sëmundjeve kronike dhe popullatat e veçanta
- Aspektet neurologjike dhe psikologjike të sportit
- Shëndeti publik, ushqyerja dhe farmacologjia
- Teknologjia, etika dhe trendet e së ardhmes
- Konsideratat kardiovaskulare dhe biomekanike
Pjesëmarrës eminentë
Konferenca do të mbledhë në Prishtinë personalitete botërore të fushës së mjekësisë sportive, si:
- Prof. Dr. Fabio Pigozzi – President i Federatës Ndërkombëtare të Mjekësisë Sportive (FIMS) dhe lider global në shëndetin olimpik
- Prof. Dr. Norbert Bachl – Nënkryetar i FIMS, specialist në fiziologjinë e ushtrimeve dhe mjekësinë sportive, Universiteti i Vjenës
- Annika Hangleiter – Menaxhere projektesh në Wearables Technologies AG, ligjëruese në Universitetin e Aplikuar të Mynihut
- Prof. Dr. Gobert von Skrbensky – Specialist i ortopedisë dhe traumatologjisë, Austri
Mbështetja institucionale
Konferenca organizohet nga UBT në bashkëpunim me:
- Shoqatën e Mjekësisë Sportive dhe Ushtrimeve të Kosovës (KASEM)
- Federatën Ndërkombëtare të Mjekësisë Sportive (FIMS)
- Komitetin Olimpik të Kosovës
- Rrjetin Universitar të Ballkanit Perëndimor SHAPE Project – Sport, Health, and the People
Afatet e rëndësishme
Afati për dorëzimin e abstrakteve: 10 tetor 2025
Njoftimi i pranimit: 17 tetor 2025
Afati i regjistrimit të hershëm: 17 tetor 2025
Afati i regjistrimit të vonuar: 20 tetor 2025
Afati i dorëzimit të punimeve të plota: 14 nëntor 2025
IC-SM 2025 shënon një hap të madh për Kosovën dhe rajonin, duke e vendosur UBT-në dhe Prishtinën si një qendër të rëndësishme shkencore dhe sportive në nivel ndërkombëtar.
Shëndet
Kancer i gjirit, 10 shenjat paralajmëruese që duhet t’i njihni
Published
18 hours agoon
September 22, 2025By
UBT News
Numri i grave të prekura me kancerin e gjirit është gjithnjë në rritje.
Shkaqet janë të ndryshme, por rezultatet mund të çojnë edhe në humbje jete, ndaj në këtë artikull po ndajmë me ju 10 simptoma të cilat mund edhe të mos i dini rreth kancerit të gjirit.
Ënjtje e një zone të caktuar në gji, ose trashje e lëkurës. Irritim në një pjesë të caktuar të gjirit.
Lëkura mund të marrë pamjen e lëvozhgës së portokallit. Lëkurë e kuqe, e rrudhur, si dhe e dehirdratuar rreth gjirit, apo thithkës.
Ndryshim në drejtimin e thithkës.
Dhimbje rreth thithkës.
Rrjedhje e thithkës, duke përfshirë edhe gjakun.
Nyje limfatike të fryra.
Dhimbje në pjesë të ndryshme të gjirit.
Ndryshim në madhësinë dhe formën e gjirit.
Krijimi i një gunge në gji ose edhe nën sqetull.
Mos harroni: Mund ta parandaloni kancerin e gjirit ose zhvillimin e tij, përmes vigjilencës suaj dhe kontrollit mjekësor. /A.Z/UBT News/

John Legend flet për martesën me Chrissy Teigen: Jemi rritur së bashku si çift

Rezistenca ndaj insulinës, çfarë ndodh në trup dhe si lidhet me obezitetin?

Studime në nivelin Master me orar fleksibil dhe bursë 20 për qind për punonjësit bankarë në programin MBE në UBT

Punonjëses së OSBE-së që akuzohet për spiunazh i vazhdohet paraburgimi edhe për 2 muaj

Reagimi i parë i Dembélé pasi fitoi Topin e Artë

U nda dje nga jeta, sot i jepet lamtumira e fundit aktorit të madh Enver Petrovci

Misteri i GTA 6, kush është Raul Bautista?

Vazhdon dëshminë ish-këshilltari i NATO-s Duncan

AI parashikon rrezikun e kancerit dhe sëmundjeve tjera deri 20 vite më parë
Të kërkuara
-
Aktualitet4 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës