Lajmet

A do të qëndrojnë talibanët të bashkuar në qeverisje?

Callahan: Vendimet që po merren nga talibanët për strukturën qeverisëse, do të përcaktojnë nëse lëvizja mbetet e bashkuar apo do të ndahet.

Published

on

Talibanët janë duke transformuar zinxhirin e tyre komandues në një strukturë qeverisëse për Afganistanin, por në sprovë janë aleancat dhe konfigurimet fisnore, që kanë mbajtur bashkë dy fraksionet rivale të grupit, gjatë viteve të fundit.

“Pushtimi i një vendi është gjithmonë pjesa e lehtë. Sundimi i tij, në rastin e Afganistanit, është gjëja më e vështirë”, thotë historiani William Dalrymple, ekspert për rivalitetet fisnore pashtune.

Eksperti i sigurisë në Afganistan, Ted Callahan, thotë se vendimet që tani po merren nga talibanët për strukturën qeverisëse, do të përcaktojnë nëse lëvizja mbetet e bashkuar apo do të ndahet në çifligje rajonale.

Duke folur për Radion Evropa e Lirë, ai thotë se shfaqja e mundshme e çifligjeve të talibanëve është një pyetje që ai dhe shumë ekspertë të tjerë tani janë duke e bërë.

Dalrymple thotë se “copëtimi” është ai që i ka ndodhur Qeverisë muxhahedine të Afganistanit, pas tërheqjes sovjetike më 1989.

“Komandantët rajonalë të muxhahedinëve kanë përfunduar në mosmarrëveshje me njëri-tjetrin dhe kanë luftuar me njëri-tjetrin në Kabul”, gjatë fillimit të viteve 1990, kujton Dalrymple për Radion Evropa e Lirë.

“Nuk është e pamundur që kjo të mos ndodhë tani [midis fraksioneve rivale talibane]. Por, kjo është një pyetje, së cilës askush nuk është në gjendje t’i përgjigjet tani”, thotë Dalrymple.

Sipas tij, “një nga gjërat që ka habitur shumë vëzhgues perëndimorë, është se sa koherentë dhe të disiplinuar kanë qenë talibanët deri më tani”.

Ndarjet fraksionale

Ndarjet fraksionale kanë filluar të shfaqen midis këshillit udhëheqës të talibanëve në Kueta dhe komandantëve militantë më në lindje, pas vdekjes së themeluesit të talibanëve, Mullah Mohammad Omar, në vitin 2013.

Rezultati ka qenë një riorganizim i gjerë midis fraksioneve talibane në Afganistan dhe Pakistan – veçanërisht midis grupeve të vijës së ashpër, si rrjeti Hakani, që donin t’i përshkallëzonin luftimet, dhe udhëheqësve më të moderuar talibanë, që kërkonin ujdi me Kabulin dhe Islamabadin.

Shenjat e përçarjes kanë qenë të dukshme në maj të vitit 2014, kur Radio Evropa e Lirë ka raportuar se udhëheqësi i rrjetit Hakani, Sirajuddin Haqqani, ka urdhëruar ndjekësit e tij që mos t’iu binden urdhrave të këshillit në Kueta.

Ndërkohë, djali më i madh i Mullah Omarit, Mullah Mohammad Yaqoob, ka kërkuar mbështetje nga aleatët e tij në këshillin e Kuetas, për të përmbushur ambicien e tij personale për t’u bërë udhëheqës suprem i talibanëve.

Pasi Hakani ka kundërshtuar idenë e Mullah Yaqoobit për t’u bërë udhëheqës suprem, është dukur se talibanët kanë qenë në prag të shpërbërjes.

Por, përçarja është zgjidhur, së paku përkohësisht, me kompromise brenda një zinxhiri të ri komandues të talibanëve.

Tre poste zëvendësdrejtuese janë krijuar nën udhëheqësin suprem të talibanëve, por mbi këshillin e Kuetës.

Mullah Yaqoob është bërë nënkryetar përgjegjës për operacionet ushtarake në 13 provinca, të emëruara si “zona perëndimore” të talibanëve. Ato përfshijnë edhe kryeqytetin tradicional të talibanëve, Kandaharin.

Haqqani është emëruar nënkryetar që mbikëqyr operacionet ushtarake në 21 provinca të “zonave lindore” të talibanëve. Luftëtarët e tij tani kontrollojnë Kabulin.

Posti i tretë i zëvendësudhëheqësit është krijuar për bashkëthemeluesin e talibanëve, Abdul Ghani Baradar. Ai është anëtar i këshillit të Kuetës, i liruar nga një burg pakistanez në vitin 2018, me kërkesë të Shteteve të Bashkuara. Ai më pas është bërë përgjegjës për çështjet politike të talibanëve.

Por, shumë analistë dyshojnë se Baradar ka ndikim të madh mbi komandantët dhe luftëtarët në fushëbetejë.

Pavarësisht uljes së tensioneve me zinxhirin e ri komandues, shenjat e përçarjes midis rrjetit Hakani dhe këshillit të Kuetës janë shfaqur përsëri kur ekipi negociator i Baradarit ka nënshkruar një marrëveshje paqeje me Shtetet e Bashkuara në Doha të Katarit, në shkurt të vitit 2020.

Rivalitetet fisnore

Dalrymple thotë se ata që duan të kuptojnë dinamikën e ndryshimit të talibanëve në javët dhe muajt e ardhshëm, duhet të shikojnë konfigurimet fisnore në Afganistan dhe rivalitetet e vjetra fisnore pashtune.

“Nëse nuk e bëni llogaritjen fisnore, nuk mund të kuptoni se çfarë po ndodh në Afganistan”, thotë Dalrymple.

“Nuk ka ndarje të përhershme fisnore. Aleancat dhe besnikëritë mund të lëvizin nga muaji në muaj, java në javë. Por, ndarjet rrënjësore janë mjaft të qarta”, thotë ai.

Dalrymple përmend në mënyrë të veçantë rivalitetin fisnor midis klaneve Durrani dhe Ghilzai – një rivalitet ky që me shekuj u ka paraprirë talibanëve.

Ai thotë se klani Durrani përfshin “aristokratët dhe menaxherët”, ndërsa Ghilzai përfshin “nomadët, punëtorët e përditshëm dhe të shpronësuarit”.

Baradar, si shumë figura kryesore në këshillin Kueta, është anëtar i klanit Durrani. Pjesëtarët e këtij klani jetojnë kryesisht në pjesët jugore të Afganistanit, si provincat: Kandahar, Helmand dhe Uruzgan.

Mullah Yaqoob është nga fisi Hotak, i cili vjen nga dega Hotak e klanit Ghilzai. Por, ai gjithashtu është nga Afganistani jugor dhe ka lidhje të forta me talibanët e Durranit.

Luftëtarët nën komandën e tij kontrollojnë rajonin ku janë krijuar talibanët, si dhe qytetet Kandahar dhe Herat, provincën Helmand, kalimin kufitar Spin Boldak në Pakistan, të gjithë kufirin e Afganistanit me Iranin dhe kufirin me Turkmenistanin.

Sirajuddin Haqqani është nga fisi Zadran i klanit Ghilzai. Baza e tij e energjisë është në provincat juglindore Khost dhe Paktia, si dhe në rajonin fisnor të Vaziristanit Verior të Pakistanit.

Haqqani shihet si komandanti më i fuqishëm militant në Afganistan.

Si udhëheqës i rrjetit famëkeq Haqqani, territori që tani është nën kontrollin e luftëtarëve të tij përfshin Kabulin dhe qytetin verior Mazar-i Sharif, si dhe kalimet kryesore kufitare në Pakistanin veriperëndimor, në Uzbekistan dhe në Taxhikistan.

Sirajuddin Haqqani – i sanksionuar nga Shtetet e Bashkuara si trafikant ndërkombëtar i drogës dhe i shpallur udhëheqës terrorist – pretendohet se mban lidhjet më të forta të talibanëve me rrjetin terrorist të Al-Kaidës dhe me Agjencinë pakistaneze të Inteligjencës (ISI).RFE

Continue Reading

Rajoni

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Vendi

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Vendi

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Lajmet

Ambasada amerikane e quan sukses të madh ushtrimin e përbashkët me Policinë

Published

on

By

Ambasada e SHBA-së në Prishtinë e ka cilësuar si një sukses të madh ushtrimin e javës së kaluar për reagim ndaj krizave të realizuar në koordinim mes Ambasadës së SHBA-së dhe Policisë së Kosovës.

Në këtë ushtrim kanë qenë të përfshirë rreth 800 oficerë të Policisë së Kosovës bashkë me njësite të tjera speciale, përfshirë forenzikën dhe KFOR-in.

Për këtë ushtrim të përbashkët janë përdorur edhe qentë, dronët e automjete tjera taktike.

Ushtrimi i përbashkët i reagimit ndaj krizave i javës së kaluar ishte një sukses i madh — duke reflektuar koordinimin e shkëlqyer midis Ambasadës së SHBA-së dhe Policisë së Kosovës. Gati 800 oficerë të PK-së — së bashku me zjarrfikësit dhe emergjencat dhe njësitë e specializuara duke përfshirë njësitë SIU, SOU, EOD, UAS/Kundër-UAS, Forenzikë dhe Çështje Publike — morën pjesë, me mbështetje të vlefshme nga RSO, MSG, PD, INL, ICITAP, MED, KFOR, LGF dhe PSU. Nga qentë dhe dronët te automjetet taktike dhe ekipet e emergjencës, ky ushtrim nxori në pah bashkëpunimin tonë ndëragjencor, gatishmërinë operacionale dhe angazhimin e përbashkët ndaj sigurisë”, shkruan Ambasda në njoftim.

Continue Reading

Të kërkuara