

Bota
A bëhet mishi më ekologjik nëse lopët ushqehen me alga?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiStudiuesit kanë zbuluar se gjedhët prodhojnë më pak metan që dëmton ambientin, nëse ushqehen me disa lloje të caktuara algash. A shënojnë ushqime të tilla kalimin tek lopët e gjelbëra?
A mund të bëhen bërxollat e mishit të padëmshme për ambientin? Po, një gjë e tillë mund të ndodhë shumë shpejt, thotë një studim i bërë nga shkencëtarët e Universitetit të Kalifornisë në Davis. Sekreti qëndron tek asparagopsis taxiformis. Shkencëtarët kanë përzier për një periudhë të gjatë kohe sasi të vogla të kësaj algeje të kuqe me ushqimin për qetë e llojit 20 Angus-Hereford. Rezultati ka qenë u habitshëm. Algat kanë ulur me 80 përqind sasinë e metanit që nxjerrin këto kafshë ripërtypëse. A përbën kjo gjë pikëkthesën në kalimin tek bërxollat neutrale për klimën?
Dihet se gjedhët nxjerrin sasi të mëdha gazit që dëmton klimën, metanit, kur gromësijnë ose bëjnë pordhë. Metani është 25 herë më i dëmshëm për klimën se sa dioksidi i karbonit. Gjedhët që rriten për prodhimin e qumështit dhe të mishit prodhojnë mbi 9 përqind të gjithë emisioneve të gazrave të dëmshme për klimën, që shkaktohen nga njeriu.

Me një miliardë lopë që jetojnë mbi rruzull, pasojat e konsumit të mishit dhe qumështit nga njeriu janë të mëdha për klimën. Pjesa që zenë vendet e industrializuara në këto pasoja, është shumë më e madhe se e vendeve të tjera. Konsumi për kokë i mishit në vendet e industrializuara është tre herë më i madh se sa në vendet në zhvillim. Në krye të listës qëndrojnë Australia, SHBA dhe Spanja me konsumin e mbi njëqind kilogrami mish në vit për frymë.
Nëse pasojat për klimën do të zvogëloheshin shumë prej algave, atëherë kjo do të kishte efekt të rëndësishëm në ngadalësimin e ngrohjes së klimës. Për këtë gjë kanë shkruar mediat në gjithë botën. Por ai që nuk do që të futet në turmën e entuziazmuar, duhet të presë ende dhe të vazhdojë të lexojë.
Ndikimi i algave “i mbivlerësuar shumë”
Ndikimi, që këto rezultate kanë faktikisht mbi bilancin e klimës të prodhimit të mishit, është „mbivlerësuar shumë”, thotë Matthew Hayek, asistent-profesor në Departamentin e studimeve për ambientin në Universitetin Nju Jork. Ai paralajmëron për rreziqet e euforisë së parakohshme lidhur me vendosjen shumë shpejt në pjatë të bërxollës neutrale ndaj klimës.
Alga asparagopsis taxiformis
Studimi është bërë me kafshët që përdoren për shtimin e mishit, megjithëse pjesa më e madhe e gjedhëve në SHBA jeton në kullota dhe livadhe, argumenton Hayek. “Gjedhët prodhojnë pjesën më të madhe të metanit, mbi 80 përqind, kur hanë bar në fusha.”
Gjatë majmërisë për shtimin e prodhimit të mishit, në fazën e fundit të jetës së tyre, lopët nxjerrin 11 përqind metan. Dhe algat do të luanin rol vetëm tek kjo pjesë e jetës. Kështu që efekti i tyre në bilancin e përgjithshëm do të ishte shumë më i vogël.
Hayek mendon se algat ndihmojnë, por „ndihmojnë vetëm për të zgjidhur një pjesë të vogël të problemit”. Sepse tretja e ushqimit tek lopët është përgjegjëse vetëm për 40 përqind të gjithë bilancit të klimës. 60 përqind ka të bëjë me prodhimin e hajeve, transportin, përpunimin dhe emisionet që dalin nga plehërmi organik në bujqësi.
Shihet prania e bromoformit helmues
Një problem tjetër është se algat prodhojnë bromoform. Kjo lëndë gjendet në sasi të vogël tek uji i pijshëm dhe pishinat që përmbajnë klor. Bromoformi është shumë helmues kur ndodhet në sasi të madhe. Ai ndikon në funksionet e trurit dhe shkakton dëmtimte të organeve të mëlçisë dhe veshkave.
Fusha me kolzë që përdoret si foragjere
Në studimet e mëparshme të bëra në Hollandë dhe Australi me asparagopsis taxiformis është arritur që të shihet prania e kësaj substance tek mishi apo qumështi i kafshëve, thotë Hanne Helene Hansen, profesor i asociuar në departamentin e veterinarisë dhe kafshëve në Universitetin e Kopenhagenit. Megjithëse në atë kohë në hajen e kafshëve ka qenë futur më shumë alga dhe mbetjet e bromoformit kanë qenë të vogla. Por Hansen thotë se kjo gjë nuk ka rëndësi. Nuk ka rëndësi sa e madhe ka qenë sasia, „ne nuk duam ta kemi aspak të pranishëm në mishin dhe qumështin tonë, ose në ushqimin e kafshëve.”
Në studimin aktual nuk është vërejtur mbetje e bromoformës tek kafshët. Autorët e studimit shohin potencial të madh tek mundësia e uljes së kostos së ushqimit të kafshëve nëpërmjet algave. Pyetja është nga mund të merret alga, bari i detit, për një miliardë gjedhët që ka bota. Asparagopsis taxiformis ka ardhur deri tani kryesisht nga Australia.
„Zbatimi logjistik i kësaj ideje do përbënte problem,” thotë Pekka Pesonen nga Copa-Cogeca, shoqata mbareuropiane e bujqësisë. Edhe për efektet mbi shëndetit e kafshëve, „duhen më shumë informacione”, thotë Pesonen. Por në përgjithësi ai mendon se kjo ide është shumë premtuese. Edhe studiuesi Hansen flet për idetë kërkimore që fokusohen tek kultivimi i llojeve të ndryshme të barit të detit në hemisferën e veriut, të cilat nuk prodhojnë bromoform.
A janë alternativë më e mirë yndyrnat bimore?
Mbase nuk është e domosdoshme që ato të jenë patjetër alga. Edhe yndyrnat bimore mund ta ulin sasinë e metanit që kafshët nxjerrin me gazrat e tretjes së ushimit. Tek këto yndyrna bimore bëjnë pjesë vaji i lirit, vaji i kolzës dhe i carangthit.
Por potenciali i vajrave është i kufizuar. Nëse dieta është shumë e yndyrshme, atëherë “marrja e ushimit reduktohet” tek kafshët, thotë Alireza Bayat, drejtues kërkimesh në institutin finlandez për studimin e burimeve natyrore. Kjo çon në problem, sepse lopët janë ripërtypëse. Ato janë të ndryshme nga derrat dhe nuk e përballojnë dot sasinë e madhe të yndyrnave.

“Me shtimin e vajrave ushqim mendohet të ulet me 10 përqind sasia e metanit të prodhuar, pa influencuar mbi efektivitetin e kafshës,” shton Bayat. Kurse Pesonen, nga shoqata mbareuropiane e bujqëve vlerëson kundrejt Deutsche Welles, se duke futur bimët me përmbajtje yndyrore në ushqimin e kafshëve në Europë, sasia e metanit do të zvogëlohet në të ardhmen në një nivel që do t’i përgjigjej sasisë së njëjtë të 140,000 tonëve të dioksidit të karbonit. Tingëllon sikur kjo sasi të jetë shumë e madhe. Por në fakt nuk është: emisionet e nxjerra nga prodhimi i mishit në BE do të uleshin çdo vit vetëm me 0,04 përqind.
Me medikamente kundër metanit?
Studiuesit kanë zbuluar po ashtu se antibiotikët që përdoren për rritjen e prodhimit të mishit ose për parandalimin e sëmundjeve, ulin po ashtu sasinë e metanit të prodhuar. Megjithatë autoritetet australiane përshembull paralajmërojnë për rreziqet e përdorimit të medikameneve në uljen e sasisë së metanit. “Ne kemi mjaft probleme me rezistentët kundër antibiotikëve,” thotë edhe Hansen. “Kjo zgjidhje nuk është e mirë.”
Atëherë bërxolla nuk mund të mos e dëmtojë klimën?
Kështu që nuk do të jetë e afërt dita kur ne të vemë në zgarë një bërxollë që të mos jetë e dëmshme për klimën. Po të jetë për studiuesin Hayek, ne nuk duhet po ashtu të mendojmë se pasojat e qofteve të hamburgeve mbi klimën do të zvogëlohen shpejt.
Prioriteti kryesor duhet të jetë që të bëjmë sa më shpejt që të jetë e mundur ato gjëra që e dimë se ulin prodhimin e dioksidit të karbonit, thotë ai: qytetet tona duhet ta organizojnë sistemin e transportit dhe sektorin e energjisë që të jetë i qëndrueshëm dhe të mos dëmtojë ambientin, ne duhet të hedhim poshtë sa më pak ushqime, duhet të hamë sa më pak mish dhe të prodhojmë sa më pak mish. Sepse kontributi që japin në ngrohjen e klimës konsumi i mishit dhe i qumështit nuk do të ndryshojë shumë nga përdorimi i algave dhe vajit të kolzës.DW
You may like
Bota
Rusia godet Kievin me sulmin më të madh ajror që nga fillimi i luftës
Published
2 hours agoon
July 4, 2025By
UBTnews
Valë sulmesh me dronë dhe raketa goditën Kievin, në atë që konsiderohet si sulmi ajror më i madh që nga fillimi i luftës së Rusisë në Ukrainë, duke lënë të plagosur 23 persona dhe duke shkaktuar dëme në disa rajone të kryeqytetit.
Forcat ajrore të Ukrainës thanë se Rusia lëshoi gjithsej 550 dronë dhe raketa në të gjithë territorin e Ukrainës gjatë natës. Shumica ishin dronë të tipit Shahed, ndërsa në sulm u përdorën edhe 11 raketa.
Gazetarët e Associated Press në Kiev dëgjuan gjatë gjithë natës zhurmën e pandërprerë të dronëve mbi qytet, shpërthime të fuqishme dhe të shtëna të dendura armësh ndërsa forcat ukrainase përpiqeshin të zmbrapsnin sulmin ajror.
Kievi ishte objektivi kryesor i sulmit. Sipas kryetarit të bashkisë Vitali Klitschko, të paktën 23 persona janë plagosur, ndërsa 14 prej tyre janë shtruar në spital.
Mbrojtja ajrore e Ukrainës rrëzoi 270 objektiva, përfshirë dy raketa lundruese. Ndërkohë, 208 objektiva të tjerë u zhdukën nga radarët dhe dyshohet se janë penguar përmes ndërhyrjeve elektronike.
Rusia goditi me sukses tetë lokacione, duke përdorur nëntë raketa dhe 63 dronë. Mbeturina nga dronët e rrëzuar ranë në të paktën 33 lokacione në qytet.
Sulmi ndodhi vetëm disa orë pasi presidenti amerikan Donald Trump zhvilloi një bisedë telefonike me presidentin rus Vladimir Putin dhe dha komentet e para publike për vendimin e administratës së tij për të pezulluar disa dërgesa armësh për Ukrainën.
Ky vendim përfshin municione si raketat Patriot, raketat ajër-ajër AIM-7 Sparrow dhe raketat më të shkurtra Stinger, të cilat janë të domosdoshme për të ndaluar raketat dhe dronët që vijnë nga Rusia, si dhe për të rrëzuar avionët rusë.
Kanë kaluar më pak se shtatë ditë nga sulmi ajror më i madh i mëparshëm i Rusisë gjatë luftës. Forcat ajrore të Ukrainës kishin raportuar se Rusia kishte lëshuar 537 dronë, mjete mashtruese dhe 60 raketa në atë sulm.
Shërbimet emergjente raportuan dëme në të paktën pesë nga dhjetë distriktet e kryeqytetit./REL
Bota
Situata në Ukrainë, Trump shpreh pakënaqësi pas bisedës telefonike me Putin
Published
3 hours agoon
July 4, 2025By
UBTnews
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka shprehur pakënaqësi për situatën aktuale në Ukrainë pas një bisede telefonike me homologun e tij rus, Vladimir Putin.
Gjatë një konferencë për mediat në Bazën e Përbashkët Andrews pranë Uashingtonit, Trump tha se biseda e zhvilluar me Putin nuk kishte sjellë asnjë përparim në zgjidhjen e konfliktit ukrainas.
“Ne folëm për shumë çështje, përfshirë Iranin dhe luftën në Ukrainë. Nuk jam i kënaqur me atë situatë. Nuk bëra asnjë përparim,” tha Trump, duke theksuar se ende nuk ishte arritur ndonjë zgjidhje për këtë krizë të vazhdueshme.
Ndihmësi i Kremlinit, Yury Ushakov, gjithashtu konfirmoi bisedën telefonike midis dy udhëheqësve, duke e cilësuar si një diskutim që zgjati pothuajse një orë. Ushakov njoftoi se gjatë bisedës, Putin dhe Trump diskutuan një gamë të gjerë temash, përfshirë situatën në Ukrainë dhe në Lindjen e Mesme.
Përveç kësaj, një temë e veçantë që ka ngritur interes ishte mundësia e shkëmbimit të filmave që promovojnë vlerat tradicionale të përbashkëta midis Rusisë dhe administratës amerikane. Ky propozim sugjeron një mundësi për të thelluar bashkëpunimin ndërmjet dy shteteve, ndonëse çështja kryesore mbetet konflikti në Ukrainë, që vazhdon të shqetësojë të dy udhëheqësit.
Bota
Kongresi e miraton projektligjin e Trumpit për shpenzime dhe taksa pas disa ditëve debate e vonesa
Published
3 hours agoon
July 4, 2025By
UBTnews
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, e ka arritur të enjten një fitore të madhe politike, pasi Kongresi e miratoi projektligjin e tij të madh për taksat dhe shpenzimet.
Projektligji vuri në pah mbizotërimin e presidentit mbi Partinë Republikane, e cila ishte kapluar nga dilemat rreth përmbajtjes së tij, pasi projketligji pritet ta rrisë ndjeshëm borxhin kombëtar dhe ta shkurtojë ndihmën shëndetësore dhe sociale.
Një grup i vogël kundërshtarësh brenda partisë në fund u pajtuan për ta votuar atë, pasi kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve, Mike Johnson, punoi gjatë gjithë natës së kaluar për t’i bindur kundërshtarët në Dhomën e Përfaqësuesve ta mbështesnin “Projektligjin e Madh dhe të Bukur”.
Projektligji kaloi në votimin përfundimtar me 218 për dhe 214 kundër.
Shtëpia e Bardhë tha se Trump do ta nënshkruajë projektligjin të shtunën, më 5 korrik, për ta kthyer atë në ligj.
“Një nga projektligjet më të rëndësishme ndonjëherë. SHBA-ja është vendi më i ‘NXEHTË’ në botë, pa diskutim!!!” shkroi Trump në rrjetet sociale pasi u miratua projektligji.
Koha e votimit u shty pasi udhëheqësi i pakicës demokrate, Hakeem Jeffries, foli për afro nëntë orë për t’i vonuar procedurat.
Dëbime masive dhe ulje taksash
Projektligji voluminoz kaloi në Senat të martën dhe duhej të kthehej në Dhomën e Përfaqësuesve për t’i miratuar ndryshimet e bëra nga senatorët.
Paketa përmbush shumë nga premtimet elektorale të Trumpit: rritje të shpenzimeve ushtarake, financim për një fushatë të dëbimit të imigrantëve dhe një zotim prej 4.5 trilionë dollarësh për t’i zgjatur lehtësimet tatimore nga mandati i tij i parë.
“Sot po vendosim një gur themel të rëndësishëm për Epokën e Artë të re të Amerikës”, tha Johnson.
Por, pritet që kjo t’i shtojë 3.4 trilionë dollarë të tjerë mbi deficitin në rritje të vendit gjatë një dekade, ndërkohë që shkurton ndjeshëm ndihmën ushqimore federale dhe bën shkurtimet më të mëdha në programin Medicaid – sigurimi shëndetësor për amerikanët me të ardhura të ulëta – që nga krijimi i tij në vitet ‘60.
Disa vlerësime tregojnë se deri në 17 milionë njerëz mund të humbasin mbulimin e sigurimeve shëndetësore sipas këtij projektligji. Dhjetëra spitale rurale pritet të mbyllen.
Shpenzimet shtesë për ushtrinë dhe sigurinë kufitare do të financohen pjesërisht përmes ndërprerjes së subvencioneve për energjinë e pastër dhe automjetet elektrike – një faktor që ka nxitur një përplasje të ashpër publike mes Trumpit dhe ish-mbështetësit të tij, Elon Musk./REL
Bota
Trump dhe Putin do të zhvillojnë një bisedë telefonike
Published
20 hours agoon
July 3, 2025By
UBTnews
Presidenti amerikan, Donald Trump, ka bërë të ditur se do të flasë në telefon me presidentin rus, Vladimir Putin, në orën 14:00GMT, transmeton Anadolu.
“Do të flas me presidentin Putin të Rusisë në orën 10:00 paradite. Faleminderit!”, shkroi Trump në platformën Truth Social.
Putin gjithashtu iu referua bisedës me Trumpin gjatë një ekspozite të markave ruse në zhvillim në Moskë.
“Sot, unë do të flas me presidentin e SHBA-së dhe patjetër do t’i sugjeroj që ai ta përdorë këtë material për ta promovuar atë në tregun amerikan”, tha Putin.
Lajmi për telefonatën vjen derisa SHBA-ja kërkon të ndërmjetësojë luftën midis Rusisë dhe Ukrainës. Trump e ka pozicionuar veten si një ndërmjetës i mundshëm i paqes në negociatat midis dy vendeve fqinje.
Diskutimet zakonisht trajtojnë çështjet dypalëshe së bashku me shqetësime më të gjera të sigurisë rajonale,
Në mandatin e dytë presidencial të Trumpit, ai dhe Putin janë angazhuar në disa telefonata, duke filluar me bisedën e tyre të parë më 12 shkurt.

Ndërron jetë në moshën 67 vjeçare aktori i njohur Michael Madsen

Sa shpesh duhet t’i lani në të vërtetë peshqirët e kuzhinës?

Fluminense dhe Al Hilal përballen për një vend në gjysmëfinale

Tyson Fury e paralajmëron rikthimin

Kurti në diplomimin e kadetëve: Ushtria jonë po ecën me hapa të shpejtë drejt zhvillimit

Diplomoi gjenerata 2025 e kadetëve të FSK-së

Kompania e Musk po zhvillon një superkompjuter

Abdixhiku uron 4 Korrikun: Kontributi i SHBA-së për lirinë dhe shtetformimin e Kosovës, i jashtëzakonshëm

Edi Rama: Pika doganore Morinë – Vërmicë, nga shembujt më të mirë të bashkëpunimit Shqipëri-Kosovë
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet3 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT3 weeks ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT4 weeks ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës