Lajmet

Pse peshkaqenët ndihmojnë në luftimin e ndryshimeve klimatike?

Industria e peshkimit ka pasur rol të madh në rënien e numrit të peshkaqenëve.

Published

on

Numri i peshkaqenëve është duke rënë. Përpjekjet për të shtuar numrin e tyre mund të kenë efekt që ndihmon në fundosjen e karbonit dhe t’i bëj oqeanet më pak të prekura ndaj ndryshimeve klimatike.

Në skajin perëndimor “Shark Bay” të Australisë, notojnë të paktën 28 ​​lloje peshkaqenësh në ujërat e pastërta, përcjell UBT News.

Peshkaqenët tigër në veçanti janë frekuentuesit e zakonshëm të “Shark Bay”. Ndërsa prania e tyre është një kërcënim për shumë krijesa të detit, këta grabitqarë janë vendimtar për shëndetin e ekosistemit detar.

Në fakt, pavarësisht reputacionit famëkeq të peshkaqenëve mes njerëzve, ata gjithashtu mund të jenë një faktor i fuqishëm në frenimin e ndryshimeve klimatike, sipas një studimi.

E gjitha kjo kthehet në fijet e trasha të barit të detit që lëkunden me valët në “Shark Bay”. Këto fije janë ushqim për lopët e detit, për të cilat thuhet se konsumojnë 40kg të tilla në ditë.

Lopët e detit janë një burim ushqimi për peshkaqenët tigër. Duke mbajtur nën kontroll popullsinë e lopëve të detit, peshkaqenë tigër në “Shark Bay” ndihmojnë që livadhet e barit të detit të ‘lulëzojnë’. Një zonë e tillë me bar deti ruan dy herë më shumë CO2 për milje katrorë sesa pyjet që ruajnë në tokë.

Por globalisht, numri i peshkaqenëve tigër po bie, duke përfshirë disa popullsi në Australi. Në Queensland, peshkaqenë tigër vlerësohet të kenë rënë me të paktën 71%, kryesisht për shkak të peshkimit dhe kapjes së tepërt.

Reduktimi i peshkaqenëve tigër nënkupton më shumë kullotje të barit detar nga barngrënësit, që do të thotë se më pak karbon sekuestrohet në bimësinë e detit.

Në Karaibe dhe Indonezi ku popullatat e peshkaqenëve janë pakësuar, kullotja e tepërt nga breshkat e detit është tashmë një kërcënim i thellë për habitatet e barit detar dhe ka çuar në një humbje prej 90 deri në 100% të barit detar.

Humbja e barit të detit gjithashtu e bën habitatin më pak të aftë të shërohet nga ngjarjet ekstreme të motit të nxitura nga ndryshimet klimatike, siç janë valët e nxehtësisë.

Një nga valët e nxehta më të këqija të Australisë goditi në vitin 2011, ku temperaturat e oqeanit u rritën me 5 gradë celsius për dy muaj, transmeton UBT News.

Kjo ishte katastrofike për speciet mbizotëruese të gjirit të detit, Antarktida Amphibolis, e cila formon livadhe të pasura dhe të dendura që mbajnë sedimente dhe sigurojnë ushqim për kullotësit. Më shumë se 90% u humb, që është humbja më e madhe e njohur në të gjithë gjirin.

Kjo humbje e barit detar ishte, një “shpërblim” për lopët e detit, të cilat preferojnë disa barishte tropikale më të vogla dhe më të vështira për t’u gjetur. Kur ky bari është më i arritshëm, lopët e detit janë të njohura për një ushqyerje në mënyrë shkatërruese, pra duke gërmuar në kërkim të ushqimit. Kështu, duke gërmuar rizomat e barit të tyre të preferuar ato e bëjnë më të vështirë reformimin e shtretërve të dendur të Antarktidës Amphibolis.

Në “Shark Bay”, peshkaqenët tigër ishin disi në gjendje të rivendosnin ekuilibrin duke mbajtur numrin e lopëve të detit të vogël, dhe kështu një sasi e konsiderueshme e barërave u shpëtuan.

Por shtrohet pyetja: Po sikur peshkaqenët të mungonin atje – a do të mbijetonte ekosistemi?

Për ta zbuluar këtë, studiuesit e udhëhequr nga Rob Nowicki, i Universitetit i Floridas, kaluan kohë në Australinë Lindore, ku numri i peshkaqenëve ishte më i ulët dhe lopët e detit kullotnin kryesisht të pashqetësuara. Atje, zhytësit zbritën dhe këputën barin e detit, duke simuluar kullotjen e lopëve të detit kur nuk ka grabitqarë për t’i ndaluar ata dhe gërmimet e tyre shkatërruese që kërkonin ushqim.

“Ne mësuam se kur nuk kontrollohet, kullotja e lopëve të detit mund të shkatërrojë me shpejtësi zona të gjera të barit detar kur ato kryejnë gërmime në kërkimin e ushqimit”, thotë Nowicki. Këto ndryshime mund të jenë afatgjata.

Ato gjetje nënvizuan rolin që peshkaqenë po luanin në Shark Bay. “Pa peshkaqenët tigër që i mbajnë nën kontroll lopët e detit, gjiri ka të ngjarë të shndërrohet në barishte kryesisht tropikale të detit”, thotë Nowicki.

Nëse numri i peshkaqenëve vazhdon të bie me ritmin aktual, elasticiteti i ekosistemeve të oqeaneve të pasura me karbon ka të ngjarë të rrezikohet ndaj ngjarjeve ekstreme klimatike si valët e nxehtësisë.

Becca Selden, nga Kolegji Wellesley, thotë se pasojat për Shark Bay mund të jenë më të thella se shumica, për shkak të ekosistemit të tij unik.

Fenomeni i benefiteve të kufomave të peshkaqenëve, është më i njohur në balena, por ka hulumtime që tregojnë se ato ekzistojnë edhe tek peshkaqenët.

Kur bëhet fjalë për rritjen e numrit të peshkaqenëve, konservatorët janë kundër një kundërshtari: Industria e peshkimit.

Sipas Nowicki dhe Selden, ka pasur një lëvizje drejt peshkimit më të kujdesshëm, por një përqindje e madhe e industrisë nuk i kanë përfillur ato metoda, që është një arsye kryesore pse numri i grabitqarëve detarë vazhdon të bie.

Gjithashtu ligjet strikte për mbrojtjen e kafshëve luajnë një rol të rëndësishëm.

Reduktimi i peshkimit ilegal dhe të paqëndrueshëm ka qenë një betejë e vështirë, megjithëse konsumatorët po bëhen më të ndërgjegjshëm për mjedisin dhe zgjedhin peshkimin e qëndrueshëm mbi të tjerët.

Dhe përveç kësaj, Nowicki thotë se e vetmja mënyrë për të mbrojtur vërtet jetën detare është zvogëlimi i emetimeve tona globale të gazrave serë. “Në fund të fundit, nëse do të ruajmë ekosistemet tona në shekujt e ardhshëm, do të na duhet të zgjidhim çështjet e ndryshimeve klimatike,por duke marrë parasysh ruajtjen e specieve në të njëjtën kohë”.

Edhe nëse popullatat e peshkaqenëve rikthehen në një numër më të madh, kontributi i tyre do të jetë vetëm një pjesë e vogël në përpjekjen për të frenuar ndryshimet klimatike.

Por bollëku i peshkaqenëve ka një efekt të pamohueshëm në shumë ekosisteme detare që mbështeten në barin e detit të shëndetshëm dhe të bollshëm në një mënyrë ose në një tjetër./UBTNews/

Lajmet

Karriera e suksesshme nis me UBT-në – Përmbyllet Akademia Verore e Qendrës së Karrierës

Published

on

Pas dy ditësh të mbushura me ligjërata, punëtori dhe sesione frymëzuese, Akademia Verore e Karrierës, e organizuar nga Qendra e Karrierës në UBT, ka përmbyllur edicionin e saj të radhës me sukses të plotë.

Ky program, i cili bashkoi studentë, profesionistë dhe përfaqësues të kompanive lidere në Kosovë, u kthye në një platformë reale për zhvillim personal dhe profesional, duke ofruar mundësi konkrete për orientim në karrierë dhe ndërtim të rrjetit profesional.

Gjatë ditëve të Akademisë:

Studentët morën pjesë në ligjërata mbi zhvillimin e karrierës dhe shkathtësitë e buta, si dhe në sesione interaktive me ekspertë të fushës së HR dhe sipërmarrjes.

Kompani si Automita, e përfaqësuar nga Qendresa Shala dhe Tenton, e përfaqësuar nga Alban Sahiti – alumnus i UBT-së, ndanë rrugëtimet e tyre frymëzuese dhe mundësitë për të rinjtë.

Ndërkohë, përfaqësues nga Gjirafa, IPKO, KosovaJobs dhe kompani të tjera ndanë përvoja të drejtpërdrejta dhe këshilla për hyrjen e suksesshme në tregun e punës.

Në përmbyllje të këtij edicioni, u theksua roli kyç që Qendra e Karrierës në UBT luan në ndërlidhjen e studentëve me tregun e punës, duke ofruar mbështetje të vazhdueshme për ndërtimin e një karriere të qëndrueshme dhe inovative.

Continue Reading

Lajmet

Osmani: Në maj morëm informacione për veprimet e Serbisë në kufi me Kosovën

Published

on

By

Presidentja e Kosovës, Vjosa Omsani, ka thënë të enjten se Serbia ka pasur qëllim dhe ka ende qëllim destabilizimin e situatës së sigurisë në Kosovë, dhe se këtë vlerësim e ka bërë mbi bazën e informatave të vazhdueshme që i ka marrë nga institucionet e sigurisë të Republikës së Kosovës.

Më konkretisht në fund të muajit maj kemi marrë informacione specifike lidhur me veprimet e Serbisë në kufi me Kosovën. Menjëherë pas marrjes së këtyre informacioneve kam pasur takime me institucionet e sigurisë të cilat më raportojnë si presidente. Jemi siguruar që çdo institucion në Kosovë ka mobilizim të duhur për mbrojtje të vendit”, ka thënë ajo në një konferencë për media.

Osmani ka thënë se një pjesë e informacioneve janë të klasifikuara, por që ato janë ndarë me aleatët për të ndalur përshkallëzimin e sigurisë.

Serbia i ka hedhur poshtë deklaratat e Osmanit ditë më parë, mirëpo presidentja e Kosovës i ka quajtur ato “pjesë të propagandës së tyre të vazhdueshme”.

I siguroj qytetarët e Kosovës se nuk ka arsye, as për shqetësim dhe as për panik, sepse institucionet tona janë në krye të detyrës për mbrojtjen e kufijve dhe të sigurisë të të gjithë qytetarëve tanë. Kërcënimet nga Serbia janë të vazhdueshme, megjithatë institucionet tona kanë gjithçka në kontroll”.

Osmani i ka bërë këto deklarata në një konferencë për media në Prishtinë, pas kthimit nga disa vizita në Shtetet e Bashkuara dhe Letoni.

Përgjatë vizitës në Uashington javën e kaluar, presidentja i ka konfirmuar deklaratat e presidentit amerikan, Donald Trump se ai e ka parandaluar një përshkallëzim të mundshëm nga Serbia në Kosovë “në javët e fundit”.

Vetë Trump i ka përmendur Kosovën dhe Serbinë në disa raste në javët e fundit, duke thënë se ka parandaluar një konflikt mes tyre, por pa ofruar hollësi për periudhën kohore.

Radio Evropa e Lirë e ka kontaktuar Shtëpinë e Bardhë për sqarim lidhur me këto deklarata, por nuk ka marrë përgjigje.

Përgjigje nuk ka nisur as Qeveria në detyrë e Kosovës, kur është pyetur se për çfarë lloj përshkallëzimi të situatës bëhet fjalë.

Misioni i NATO-s në Kosovë, KFOR, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se Ballkani Perëndimor vazhdon të ketë rëndësi strategjike për aleancën dhe ajo është e përkushtuar për stabilitet rajonal.

Megjithatë, KFOR-i nuk ka dashur t’i komentojë deklaratat e fundit të Osmanit dhe Trumpit, duke thënë se për to duhet referuar te institucionet e Kosovës dhe ato të SHBA-së.

Edhe Ambasada e Gjermanisë në Kosovë i ka thënë një ditë më parë Radios Evropa e Lirë se nuk ka informacione për ndonjë përshkallëzim ushtarak të situatës mes Kosovës dhe Serbisë./REL

Continue Reading

Lajmet

Osmani priti në takim Anu Prattipatin

Published

on

By

Presidentja e vendit, Vjosa Osmani ka pritur në takim të ngarkuarën me punë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Anu Prattipati, me të cilën ka diskutuar për zhvillimet në fushën e sigurisë si dhe situatën me ngërçin politik.

Në takim u diskutua gjithashtu për zhvillimet e fundit në vend, me fokus në hapat e mëtejmë drejt konstituimit të Kuvendit në dritën e vendimit të fundit të Gjykatës Kushtetuese, si dhe për zhvillimet në fushën e sigurisë”, njoftoi Presidenca e Kosovës.

Sipas njoftimit, Osmani ka diskutuar me diplomaten amerikane edhe rreth vizitës së saj në Shtetet e Bashkuara si dhe takimet që presidentja i ka zhvilluar me zyrtarë të lartë të administratës Trump.

Me këtë rast, Presidentja Osmani rikonfirmoi përkushtimin e Kosovës për avancimin e mëtejmë të marrëdhënieve bilaterale, përfshirë hapjen e kapitujve të rinj të bashkëpunimit me SHBA-në, me theks të veçantë në fushat e ekonomisë dhe të mbrojtjes”, bëri të ditur institucioni i Presidencës.

Continue Reading

Lajmet

Gjykata e Prishtinës e dënon në mungesë me 15 vjet burgim për krime lufte një ish-pjesëtar të sigurimit serb

Published

on

By

Në një njoftim për media, Gjykata Themelore në Prishtinë tha se e gjeti fajtor të pandehurin, të cilin e identifikoi vetëm me inicialet S.F., për kryerjen e veprës penale krime lufte kundër popullsisë civile.

Prokuroria e akuzoi atë se, bashkë me dy zyrtarë të tjerë të paidentifikuar, e kishin marrë me forcë në veturën e tyre një mjek me inicialet H.Sh në vitin 1998 në rrugën Drenas-Prishtinë, dhe e “kishin dërguar në ndërtesën e Sigurimit Shtetëror në Prishtinë, ku e kishin rrahur e torturuar”.

Nga ajo ditë për fatin e tij nuk dihet asgjë”, sipas aktakuzës.

S.F., ka të drejtë të ankohet ndaj aktgjykimit të Themelores në Gjykatën e Apelit të Kosovës.

Gjykimi në mungesë mundësohet në Kosovë pas ndryshimeve në Kodin e Procedurës Penale, të bëra më 2022. Megjithatë, gjykime të tilla mund të bëhen vetëm me kushtin që prokuroria dhe gjykata t’i kenë shteruar të gjitha mjetet për të siguruar praninë e të akuzuarit.

Megjithatë, ky Kod përcakton se personat që gjykohen në mungesë kanë të drejtë për një rigjykim pa kushte, kur të arrestohen.

Sipas Fondit për të Drejtën Humanitare në Kosovë, që nga hyrja në fuqi e ligjit për gjykimet në mungesë deri në shkurt të vitit 2025, janë ngritur 50 aktakuza në mungesë, kundër 73 anëtarëve të forcave serbe, të cilët dyshohen se kanë kryer krime lufte në Kosovë.

Ndërkaq, aktgjykimi i parë në mungesë është shqiptuar dhjetorin e vitit 2024 në rastin e Çedomir Aksiqit, i cili u dënua me 15 vjet burgim për krime lufte kundër popullatës civile.

Gjatë luftës në Kosovë më 1998-’99 u vranë mbi 13.000 civilë, kryesisht shqiptarë, ndërsa mijëra të tjerë u zhdukën.

Rreth 1.600 persona, kryesisht shqiptarë, janë ende të zhdukur.

Ndër vite, autoritetet e drejtësisë në Kosovë kanë akuzuar ose dënuar disa persona për krime lufte./REL

Continue Reading

Të kërkuara