Më 20 nëntor të vitit 1972, u mbajt Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe, një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme për zhvillimin dhe unifikimin e gjuhës shqipe në të gjitha trevat ku ajo flitet. Ky kongres, i cili u zhvillua deri më 25 nëntor të atij viti, shënoi një hap të madh drejt kristalizimit të një norme të përbashkët gjuhësore, një nevojë e ndjeshme e kohës, që do të kishte një ndikim të thellë në jetën kulturore dhe edukative të shqiptarëve.

Në punimet e Kongresit morën pjesë 87 delegatë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi, përfshirë edhe përfaqësues të diasporës shqiptare, si arbëreshët nga Italia. Ata përfaqësonin shkencën, arsimin dhe kulturën shqiptare, dhe në mes të tyre spikatën emra të njohur të fushave të linguistikës, letërsisë dhe kulturës shqiptare. Disa nga delegatët më të shquar që kontribuan me intelektin e tyre dhe autoritetin shkencor ishin: Aleks Buda, Androkli Kostallari, Bedri Dedja, Dhimitër Shuteriqi, Eqrem Çabej, Idriz Ajeti dhe Josif Ferrari.

Kongresi kishte si synim kryesor përcaktimin e parimeve dhe drejtimeve kryesore për hartimin e rregullave të drejtshkrimit dhe për arritjen e një gjuhe letrare të njësuar, e cila do të mundësonte që shqiptarët, kudo që jetojnë, të flasin dhe shkruajnë njëlloj. Ky ishte një projekt i guximshëm dhe thelbësor për ruajtjen e identitetit kombëtar dhe zhvillimin e mëtejshëm të gjuhës shqipe si mjet komunikimi dhe shprehje të kulturës.

Në këtë kontekst, Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe u paraqit si një kurorëzim i përpjekjeve të rilindësve dhe i Komisionit Letar të Shqipërisë, i cili kishte filluar punën për unifikimin e gjuhës së shkruar që nga periudha e Rilindjes. Drejtshkrimi i njësuar i gjuhës shqipe nuk ishte thjesht një përpjekje teknike për standardizimin e gramatikës dhe ortografisë, por një hap thelbësor për kristalizimin e normës letrare kombëtare. Kjo normë përfshinte të gjitha hallkat kryesore të gjuhës, duke u përfshirë në strukturën fonetike, gramatikore, fjalëformuese dhe leksikore.

Në këtë proces të rëndësishëm, një rol të veçantë ka luajtur delegacioni nga Prishtina, i cili kontribuoi me ide dhe standarde të rëndësishme për unifikimin e gjuhës. Kongresi i Drejtshkrimit erdhi pas një takimi të rëndësishëm që u mbajt në Prishtinë, ku u morën disa vendime dhe u përcaktuan standarde gjuhësore të cilat do të ndikonin drejtpërdrejt në formimin e një norme të përbashkët, e cila do të shërbente si udhërrëfyes për brezat që do të vinin.

Ky Kongres ishte një ngjarje që ndikoi në pasurimin dhe zhvillimin e mëtejshëm të gjuhës shqipe, duke e bërë atë më të fuqishme, më të njohur dhe më të unifikuar në të gjitha trevat shqiptare. Dhe, 52 vjet pas këtij kongresi, gjuha shqipe vazhdon të mbetet një nga elementët më të rëndësishëm të identitetit tonë kombëtar, duke ruajtur pastërtinë dhe pasurinë e saj, si pasuri e çdo shqiptari, kudo që ai ndodhet./UBTNews/