Shëndet
5 probleme shëndetësore që lidhen me menopauzën
Published
4 months agoon
By
UBT NewsMund të keni dëgjuar për afshe të nxehta a ndryshime në humor, por ja disa gjendje shëndetësore që nuk i dinit që shkaktohen nga menopauza.
Ndërsa femrat kalojnë përmes këtij ndryshimi pa pasur asnjë efekt anësor, disa të tjera mund të lihen me problemet e mëposhtme.
Lëshimi i kockave të legenit
Kur jeni të reja, muskujt bëjnë një punë të mirë në kontraktim dhe në mbajtjen e gjithçkaje në rregull. Pas menopauzës, ato dobësohen, duke shkaktuar që fshikëza, mitra, zorra e trashë, ose vagina të lëshohen poshtë. Në rastet më të renda, një ose disa nga këto organe varen dhe shkaktojnë dhimbje, gjakderdhje dhe parehati të tjera. Gjithashtu mund të vështirësojë proceset e daljes jashtë.
Femrat që kanë pasur një lindje natyrale janë dhe ato më të prekurat. Menopauza shoqërohet me rritje të peshës, e cila vendos më shumë presion rreth organeve që mbahen nga legeni.
Çka mund të bëni: Shprehu. Shumë femra e vonojnë trajtimin se kanë frikë të flasin, bëhen konfuze a kanë turp. Nuk ka pse, nuk jeni të vetme. Rreth 41 deri në 50 % mund të shfaqin disa nga këto pasoja sipas një publikimi në Revistën Ndërkombëtare të Urogjinekologjisë. Nëse ndieni një si shtypje nga poshtë, ose keni vështirësi në dalje, duhet të bëni një vizitë tek mjeku. Në rastin më të lehtë, doktori juaj do t’ju rekomandojë disa ushtrime të lehta për të forcuar muskujt e legenit. Në raste më të komplikuara, mund të kërkohet ndihma e një operacioni.
Sëmundjet e mëlçisë
Kur jemi të rinj e të shëndetshëm, mëlçia ka tendencën t’i riparojë dëmet nga alkooli e infeksionet shpejt. Ndonjëherë ky organ krijon qeliza të dëmtuara dhe jo të shëndetshme, që me kalimin e kohës kanë tendencën të krijojnë pjesëza të dëmshme. Ky proces ndalohet nga estrogjeni, i cili në menopauzë ul prodhimtarinë. Me kalimin e kohës çon në shfaqjen e sëmundjeve kronike në mëlçi. Estrogjeni mbron mitokondrinë e qelizave të mëlçisë. Kur fillon rënia e prodhimtarisë të këtij hormoni, mund të ndodhin dëmtime të mëtejshme, që çojnn në plakje të shpejtë të mëlçisë.
Çka mund të bëni: Herën tjetër që jeni në spital duke bërë analizë, kërkoni për të parë nivelin e enzimave të mëlçisë. Shumica nuk kanë shenja kur sëmuren nga mëlçia, deri sa është vonë. Nëse keni lindur midis 1945 dhe 1965, kërkoni të testoheni për hepatit C, një virus i cili mund të shkatërrojë mëlçinë.
Çrregullime të sistemit imunitar
Ndiheni të lodhur, jo në humor e po kaloni afshe të nxehta? Janë simptoma normale të menopauzës, por mund të jenë shenja të një çrregullimi të sistemit imunitar, p.sh sklerozë e shumëfishtë ose artrit. Mund të jetë problem që fillon gjatë menopauzës, ose vetë menopauza e përkeqëson gjendjen. Edhe në këtë rast duhet të fajësohet estrogjeni. Rënie të prodhimtarisë së hormonit shkaktojnë inflamacione në trup ose i kthen sistemet mbrojtëse në të dëmshme.
Çka mund të bëni: Mbani shënim çdo simptomë që po përjetoni e pyesni doktorin për të gjitha. Nëse jeni në dijeni se keni pasur përpara çrregullim të sistemit imunitar, përpiquni t’ia shpjegoni simptomat që po përjetoni edhe një endokrinologu dhe gjinekologu. Ata do t’ju ndihmojnë si të përcaktoni më saktë gjendjen që keni dhe se si ta kuroni atë.
Sy të thatë
Estrogjeni nuk është i vetmi hormon që largohet. Edhe ai i testosteronit bie dhe ndikon në shikim. Këto hormone, që njihen zakonisht si hormone që prodhohen nga meshkujt, luajnë rol kritik në gjëndrën meibomian, e cila prodhon përbërje lyrore që ndihmon në ruajtjen e lagështisë në sipërfaqen e syrit. Kur niveli i testosteronit bie, shtresa vajore bëhet më e hollë. Si rezultat i kësaj avullon më shumë ujë e mbetet më shumë kripë. Edhe qelizat e gjëndrave të lotit në sy fillojnë e vdesin më shpejtë. Kjo është arsyeja pse numri i femrave të moshuara që raportojnë sy të thatë është më i madh se i meshkujve.
Çka mund të bëni: Edhe njerëzit me shikim perfekt që nuk kanë pasur problem duhet të fillojnë të vizitohen nga mosha 40 vjeç. Nëse nuk e keni bërë më parë këtë gjë, filloni. Përdorimi i lubrifikantëve ndonjëherë është më se e mjaftueshme, por ndonjëherë mund të duhet të vendosen tuba që ndihmojnë në ruajtjen e lagështisë dhe ndalojnë tharjen shumë të shpejtë të syve.
Humbje e dëgjimit
Me moshë, të gjithë kanë tendencën ta humbasin pak aftësinë e dëgjimit, por femrat mund të hasin probleme më të shpejta pas menopauzës. Kjo ndodh se estrogjeni luan rol të rëndësishëm në organin që ndodhet në veshin e brendshëm dhe që ka formën e një kërmilli, i cili ka si detyrë të konvertojë dridhjet në sinjale elektrike të cilat truri mund t’i kuptojë dhe përpunojë.
Çka mund të bëni: Përpiquni të limitoni sa të mundni ekspozimin nga zhurmat e larta. Fokusohuni në dietë të pasur me shumë ushtrime. Mund të tingëllojë e çuditshme , por një stil jetese i shëndetshëm ju mbron nga dëmtimet e çdo pjese të trupit, duke përfshirë veshët.Femrat që kryenin ushtrime kishin rrezik më të paktët, 17%, për të humbur dëgjimin. Femrat që konsumonin më shumë beta karoten në dietë e ulnin këtë rrezik me 12%.
Shëndet
Ish-anesteziologu francez dënohet me burgim të përjetshëm për helmimin e 30 pacientëve
Published
8 hours agoon
December 19, 2025By
UBTnews
Një ish-anesteziolog francez është dënuar me burgim të përjetshëm pasi u shpall fajtor për helmimin e qëllimshëm të 30 pacientëve, 12 prej të cilëve humbën jetën.
Frédéric Péchier, 53 vjeç, u dënua të premten pas përfundimit të një gjyqi katërmujor në qytetin lindor të Besançon, në një nga rastet më të rënda të keqpërdorimit mjekësor të regjistruara ndonjëherë në Francë.

Sipas hetimeve dhe aktakuzës, Péchier kishte futur substanca kimike si klorur kaliumi ose adrenalinë në qeset e infuzionit të pacientëve, duke shkaktuar arreste kardiake ose hemorragji të papritura gjatë ndërhyrjeve kirurgjikale.
Viktima më e re ishte një fëmijë katërvjeçar, i cili i mbijetoi dy arresteve kardiake gjatë një operacioni rutinë të bajameve në vitin 2016. Viktima më e moshuar ishte 89 vjeç.
“Ju jeni Doktor Vdekja. Një helmues, një vrasës. Ju turpëroni gjithë profesionin mjekësor”, deklaruan prokurorët gjatë seancave përmbyllëse, duke shtuar se ai “e kishte kthyer klinikën në një varrezë”.
Sipas prokurorisë, Péchier shpesh nuk ishte anestezisti kryesor në operacione. Ai dyshohet se mbërrinte herët në klinikë për të manipuluar qeset e infuzionit, ndërsa më pas, kur pacientët pësonin komplikacione, ndërhynte vetë për t’u paraqitur si “shpëtimtari”.
Në 12 raste, ndërhyrja erdhi shumë vonë ose nuk ndodhi fare, duke përfunduar me vdekjen e pacientëve.
Hetimi nisi në vitin 2017, kur në qesen e infuzionit të një pacienteje u gjet një tepricë e rrezikshme kloruri kaliumi. Autoritetet zbuluan një model alarmues “ngjarjesh serioze të padëshiruara” në klinikën private Saint-Vincent në Besançon.
Ndërsa mesatarja kombëtare për vdekje nga arresti kardiak nën anestezi ishte 1 në 100 mijë, në këtë klinikë shifra ishte më shumë se gjashtë herë më e lartë. Anomalia u zhduk kur Péchier u largua përkohësisht dhe u rikthye sapo ai u kthye në klinikë. Pas pezullimit të tij nga profesioni në vitin 2017, rastet u ndalën përfundimisht.
Gjatë gjyqit, Péchier mohoi vazhdimisht akuzat, duke deklaruar se kishte respektuar “betimin e Hipokratit”. Megjithatë, dëshmia e tij ndryshoi disa herë dhe ai pranoi se mund të ketë pasur “një helmues tjetër” në klinikë.
Psikologu i gjykatës e përshkroi atë si një person me personalitet të dyfishtë, i aftë të shfaqej i respektueshëm në publik, por edhe të shkaktonte dëme të mëdha.
Tani, Péchier pritet të kalojë të paktën 22 vite pas hekurave. Ai ka 10 ditë kohë për të apeluar vendimin.
“Është fundi i një makthi”, tha Sandra Simard, një nga pacientet që i mbijetoi helmimit. Një tjetër i mbijetuar, Jean-Claude Gandon, u shpreh: “Tani mund të kemi një Krishtlindje më të qetë”./BBC
Shëndet
Kur dieta dhe pesha nuk mjaftojnë, arsyeja e fshehur e kolesterolit të lartë
Published
3 days agoon
December 16, 2025By
UBT News
Studimet tregojnë se nivelet e kolesterolit në gjak ndikohen më shumë nga gjenet sesa nga ushqimi, pesha apo aktiviteti fizik.
Mëlçia prodhon shumicën e kolesterolit dhe kjo prodhimtari kontrollohet nga gjenet, ndaj disa persona ka kolesterol LDL të lartë edhe pse jetojnë shëndetshëm.
Edhe pse faktorët e stilit të jetesës si ushqimi i pashëndetshëm, mungesa e aktivitetit fizik, mbipesha dhe stresi janë shkaktarë të shpeshtë, forma e trashëguar – hiperkolesterolemia familjare (FH) – përbën rreth 5% të rasteve dhe është më e rrezikshme.
Ajo shfaqet herët dhe shpesh nuk përmirësohet vetëm me dietë.
FH shkaktohet nga mutacione gjenetike që pengojnë largimin e kolesterolit LDL nga gjaku, duke rritur ndjeshëm rrezikun për infarkt ose goditje në tru në moshë të re, shpesh pa simptoma.
Ekspertët theksojnë se pamja e jashtme nuk garanton shëndet të mirë.
Kontrolli i profilit lipidik të paktën një herë në vit, pasi kolesteroli i lartë nuk dhemb, por dëmton në heshtje zemrën dhe enët e gjakut. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Si ta kuptoni nëse trupi juaj ka mungesë të vitaminës D?
Published
4 days agoon
December 15, 2025By
UBT News
Vitamina D është thelbësore për shëndetin e kockave, pasi ndihmon trupin të përthithë kalciumin dhe kontribuon në forcimin e tyre.
Ajo luan rol të rëndësishëm në rritjen dhe zhvillimin e qelizave, ul inflamacionin dhe mbështet funksionimin e sistemit imunitar.
Kur trupi ka mungesë të vitaminës D, mund të shfaqen disa shenja paralajmëruese.
Djersitje e tepruar
Djersitja e pazakontë, sidomos gjatë dimrit, lidhet me mungesën e vitaminës D, pasi trupi ka vështirësi në rregullimin e temperaturës.
Lodhje e vazhdueshme
Ndjenja e lodhjes, edhe pas gjumit të mjaftueshëm, si dhe marramendja, janë shenja të shpeshta të mungesës së kësaj vitamine.
Ndryshime në humor
Mungesa e saj lidhet me ndjenja trishtimi e depresioni, pasi ndikon në prodhimin e hormoneve të mirëqenies si serotonina dhe dopamina.
Dhimbje në kocka dhe muskuj
Dhimbjet në kyçe, kocka dhe muskuj janë shenjë e niveleve të ulëta të vitaminës D, veçanërisht te personat me probleme reumatike.
Si ta furnizoni trupin me vitaminë D?
Ekspozimi i moderuar në diell ndihmon prodhimin e vitaminës D, duke përdorur gjithmonë mbrojtje nga rrezet UV.
Përveç kësaj, vitamina D merret edhe nga ushqimi, si: peshqit e yndyrshëm (salmon, sardele, ton), vezët, qumështi dhe produktet e bulmetit, kërpudhat, drithërat dhe lëngu i portokallit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Çfarë të hani para gjumit për një natë më të qetë?
Published
4 days agoon
December 15, 2025By
UBT News
Nëse vetëm mendimi për gjumin të shqetëson, ajo që ha mund të ketë ndikim të madh. Gjumi cilësor ndihmon shëndetin e trurit, forcon sistemin imunitar dhe ul rrezikun për sëmundje kronike.
Edhe pse rekomandohen 7–8 orë gjumë çdo natë, shumë njerëz e kanë të vështirë ta arrijnë këtë.
Përveç zakoneve të mira të gjumit, edhe ushqimi luan rol kyç.
Ja 9 ushqime dhe pije që mund të ndihmojnë për gjumë më të mirë:
Bajamet – të pasura me magnez, vitamina B dhe melatoninë.
Gjeli i detit – përmban triptofan që nxit përgjumjen.
Çaji i kamomilit – ka efekt qetësues dhe ndihmon kundër pagjumësisë.
Kivi – përmban serotonin dhe antioksidantë.
Lëngu i qershisë së thartë – burim natyral i melatoninës.
Peshqit e yndyrshëm – të pasur me vitaminë D dhe omega-3.
Arrat – ndihmojnë rregullimin e ciklit të gjumit.
Çaji i lules së pasionit – ul stresin dhe nxit relaksimin.
Orizi i bardhë – karbohidratet mund të ndihmojnë rënien në gjumë kur konsumohet me masë. /A.Z/UBT News/
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Ambasada amerikane e quan sukses të madh ushtrimin e përbashkët me Policinë
Simboli i Ujkut, FSK dëshmon nivelin e lartë të përgatitjes profesionale
Fotot më të fuqishme të vitit 2025
Këshilli i Evropës do të vëzhgojë zgjedhjet në Kosovë
Elezi: Për tri ditë janë shpërndarë me sukses 93% e pakove me fletëvotime për votimin me postë të diasporës
Qeveria miraton vendime preliminare për shpronësime në disa projekte infrastrukturore
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Vendi3 months agoNë UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj
