Kuriozitete

5 gënjeshtrat që na pëlqen të besojmë

Një nga gënjeshtrat më klasike: nëse shpërtheni në zemërim, do të ndiheni të lehtësuar.

Published

on

Sado të qortueshme që të jenë, gënjeshtrat nuk pushojnë së ushtruari një tërheqje mbi ne. Nëse shumë të vërteta godasin me një vrazhdësi çarmatosëse, me disa gënjeshtra ndodh e kundërta: ato mashtrojnë – fjala “iluzion” ka shumë të bëjë me mashtrimin – madje edhe motivojnë.

Jo të gjitha gënjeshtrat i kanë këto karakteristika, por disa i kanë. Janë pikërisht këto të fundit që ne i tregojmë ose që na thonë dhe që na pëlqen t’i besojmë, sepse ato përshtaten më mirë me dëshirat tona ose na lejojnë të shohim një botë më të ngjashme me atë që do të donim.

Nuk është rastësi që një nga mjeshtrit e gënjeshtrës, Adolf Hitler, thoshte se “sa më e madhe të jetë gënjeshtra, aq më të mëdha janë shanset që ajo të besohet”. Në fakt, shumë herë ne e dimë se diçka nuk është e vërtetë, megjithatë përpiqemi shumë ta besojmë atë edhe kur na vërtetohet falsiteti i saj. Më poshtë, një listë me 5 gënjeshtra që na pëlqen t’i besojmë.

1. Një nga gënjeshtrat më klasike: nëse shpërtheni në zemërim, do të ndiheni të lehtësuar

Ky është një besim shumë i përhapur. Thuhet se ndjenja e zemërimit helmon dhe se mënyra më e mirë për ta shmangur atë është ta lëmë të shpërthejë. Jemi të bindur që të bërtasësh, të thyesh ndonjë send delikat të varur në mur apo t’i japësh zë çdo gjëje që të vjen në mendje në atë moment, pa censurë, shërben për t’u ndriçuar dhe për t’u qetësuar.

Kjo është absolutisht e rreme. Zemërimi është i varur: manifestimi i tij i pakontrolluar do t’ju futë në një rreth vicioz që do të vazhdojë ta ushqejë atë.

Kjo do të thotë që nëse nuk mësoni të kontrolloni shpërthimet e zemërimit, do të keni gjithnjë e më shumë gjasa t’i keni ato, duke e bërë gjithnjë e më të vështirë ruajtjen e vetëkontrollit. Mund të filloni duke bërtitur dhe të përfundoni duke dërguar një person në spital për shkak të shpërthimit tuaj. Zemërimi çlirohet duke u relaksuar, duke mos e shfaqur në mënyrë të pakontrolluar në një mjedis të ndjeshëm dhe të prirur për vuajtje.

2. Vetëvlerësimi i shëndetshëm siguron sukses

Vetëvlerësimi është një koncept që vitet e fundit është njohur si një faktor që ndikon në sjelljen tonë. Dihet se ata që kanë një mendim të mirë për veten vuajnë më pak në situata sociale dhe harxhojnë më pak energji për ankthet e kota.

Megjithatë, të kesh një vetëvlerësim të shëndetshëm nuk siguron sukses, ashtu siç të kesh vetëvlerësim të ulët nuk çon domosdoshmërisht në dështim. Historia është e mbushur me shembuj të burrave dhe grave të shkëlqyera që gjithmonë dyshonin në vetvete, por megjithatë u treguan të aftë për gjëra të mëdha.

3. Ishte apo nuk ishte “dashuria e jetës sime”?

Dashuria për jetën është një nga mitet e shumta që të gjithë duan të besojnë. Është një nga ato gënjeshtra që qetësojnë, e cila kontribuon në një vizion të rremë të sferës së marrëdhënieve. Por nuk është e vërtetë se ka një dashuri që përshtatet në mënyrë të përsosur me personalitetin tonë dhe që për rrjedhojë është ajo e “jetës”.

Çdo zgjedhje presupozon një sërë heqjesh dorë. Kur zgjidhni një punë, hiqni dorë nga aktivitete të tjera që mund të kenë qenë po aq fitimprurëse për ju. Nëse zgjidhni një partner përgjithmonë, po hiqni dorë nga shumë njerëz të tjerë me të cilët mund të kishit qenë të lumtur, madje edhe më të lumtur, sesa personi që keni zgjedhur.

4. Mund të merrni gjithçka që dëshironi

Realiteti është se ne nuk mund të arrijmë gjithmonë atë që duam, madje as duke bërë të gjitha përpjekjet dhe duke i kushtuar gjithë kohën tonë. Mund të dëshirojmë diçka me gjithë zemër dhe të punojmë pa u lodhur për ta arritur atë, por jo gjithmonë do t’ia dalim.

Ndonjëherë vendosim qëllime të gabuara për veten tonë, vendosim qëllime që është e pamundur të arrihen. Ne nuk mund dhe nuk do të kthehemi kurrë pas aq sa duam në kohë. Nëse tani jeni në moshë të avancuar dhe nuk keni praktikuar kurrë një sport të caktuar, nuk do të mund të fitoni kurrë medaljen olimpike në atë disiplinë. Ky është thjesht realiteti i fakteve.

5. Çdo gjë ka një arsye të të ekzistuarit

Për një shoqëri racionale, është e vështirë të pranosh ekzistencën e pyetjeve që nuk kanë përgjigje ose realiteteve që janë të vështira për t’u shpjeguar. Të thuash se “çdo gjë ka një arsye për të qenë” është një nga gënjeshtrat më të zakonshme, që të jep ndjenjën se realiteti ka një logjikë, se është i kontrollueshëm dhe i shpjegueshëm në mënyrë të përkryer.

E vërteta është se arsyeja e të qenurit, ose ndjenja e gjërave, është një koncept që secili prej nesh mund ta zbatojë bazuar në ndjenjat dhe besimet tona. Asgjë nuk ka arsye të ekzistojë ashtu siç është: janë njerëzit dhe kulturat që krijojnë shkaqe ose shpjegime për atë që ndodh, në përputhje me dëshirat e tyre ose me parimet të cilave ata ia besojnë. / Bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

James Webb zbulon lindjen e mijëra yjeve në Pismis 24

Published

on

Teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s ka kapur një imazh spektakolar që tregon mijëra yje të rinj, 5.500 vite dritë larg Tokës, dhe një re pluhuri dhe gazi ku po formohen yje.

Një grup yjesh të rinj, Pismis 24, është fotografuar pas më shumë se 5 orësh ekspozim.

Pismis 24 është një klaster yjesh shumë i ri (star cluster), pjesë e nebulozës së Lobsterit (NGC 6357) në konstelacionin Skorpi.

James Webb, më i madhi dhe më i fuqishmi teleskop hapësinor, vëzhgon universin në spektrin infra të kuq, duke depërtuar në pluhurin hapësinor për të regjistruar lindjen e yjeve.

Ekspozimi për këtë imazh ka qenë mbi 5 orë, që lejon shkrepje shumë të qarta dhe me detaje të mëdha në strukturat e pluhurit, gazit dhe formimit yjor.

Imazhi na tregon se si strukturat e pluhurit dhe gazit reagojnë ndaj energjisë së fortë të yjeve super-masivë: kjo ka implikime për të kuptuar se si sistemi diellor, planetet dhe formimi i yjeve të vegjël mund të ndikohen nga yjet e mëdhenj rrethues.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

NASA gjen komponime që mund të ketë shenja jete në planetin “e kuq”

Published

on

NASA ka bërë zbulim të rëndësishëm në kërkimin për gjurmë jete jashtë Tokës. Roveri Perseverance, që eksploron Marsin që nga 2021, ka identifikuar komponime organike dhe minerale në kraterin Jezero, të cilat në Tokë lidhen shpesh me mjedise të favorshme për jetën mikrobike.

Zbulimi, i publikuar në revistën shkencore Nature, përfshin molekula karboni, vivianit dhe greigit – elementë që mund të jenë të origjinës biologjike ose gjeokimike. Krateri Jezero u zgjodh si vendi i uljes së roverit, dikur ishte një pellg liqeni i ushqyer nga përrenj, një ambient i përshtatshëm për depozitimin e argjilave e mineraleve që ruajnë historinë klimatike dhe gjeologjike të Marsit.

Që prej mbërritjes, Perseverance ka mbledhur mbi 30 mostra të ruajtura për një mision të ardhshëm kthimi në Tokë.

Zbulimi lidhet me mostra nga rajoni Bright Angel, zonë me sedimente të kuqërremta, ku roveri më 2024 mori mostrën “Sapphire Canyon” që përmban gjurmë kimike të veçanta. Perseverance analizoi përbërjen e shkëmbinjve e ruajti pluhurin marsian për studime të mëtejshme.

Të dhënat tregojnë praninë e molekulave organike me bazë karboni, me minerale si vivianiti dhe greigiti, që në Tokë janë të lidhura me procese mikrobike në mjedise ujore. Shkencëtarët theksojnë se komponimet mund të kenë formë edhe nga reaksione jo-biologjike.

Shkencëtarët i përshkruajnë gjetjet si “biofishnkrita të mundshme”. Joel Hurowitz, autor i studimit, thotë: “Nuk mund të themi se kemi gjetur jetë në Mars, por është një hap i rëndësishëm që kërkon analiza të mëtejshme.”

Fotografi të formacioneve mikroskopike si “fara lulekuqeje” dhe “njolla leopardi” tregojnë përqendrime karboni e mineralesh që lidhen me aktivitetin mikrobik. Misioni drejtohet nga NASA në bashkëpunim me institucione nga e gjithë bota, përfshirë Institutin Kombëtar Italian për Astrofizikë (INAF), duke reflektuar rëndësinë globale të kërkimit astrobiologjik.

Qëllimi kryesor mbetet kthimi i mostrave në Tokë për studime më të thelluara, projekti Mars Sample Return është i vonuar për shkak të kostove të larta. Zbulimi i fundit mund të përshpejtojë këtë proces, i cili pritet të realizohet në vitet 2040.

Ky zbulim konsiderohet një nga të dhënat më premtuese që konfirmojnë ekzistencën e kushteve të favorshme për jetë në Mars në të kaluarën, duke hapur rrugë për studime të mëtejshme dhe eksplorim hapësinor.

 

Continue Reading

Kuriozitete

E para që fitoi një divorc në Indi: Kush ishte Rukhmabai Raut?

Published

on

Nëse emri i saj do të njihej më gjerësisht, Rukhmabai Raut do të ishte sot një ikonë e feminizmit.

Në një Indi patriarkale të shekullit të 19-të, Rukhmabai Raut guxoi të sfidonte normat shoqërore duke refuzuar një martesë të detyruar.

Më 1885, Rukhmabai u bë gruaja e parë hindu që arriti të fitonte ligjërisht një “divorc”, falë ndërhyrjes së vetë Mbretëreshës Viktoria.

Ky rast u kthye në pikë kthese për të drejtat e grave dhe çoi më vonë në reformën e ligjit me Age of Consent Act (1891) dhe ndalimin ligjor të martesave të fëmijëve. Rukhmabai u martua në moshën 11-vjeçare me një 19-vjeçar, por refuzoi të jetonte me të.

Kur burri e paditi për ta detyruar të bashkëjetonte, preferoi të përballej me burgun sesa të dorëzohej. Rasti tronditi opinionin publik, polarizoi shoqërinë indiane mes konservatorëve dhe reformatorëve, dhe tërhoqi vëmendjen ndërkombëtare.

Përveç luftës kundër martesës së detyruar, u bë një nga gratë e para indiane që u diplomua në mjekësi në Londër e praktikoi si mjeke për më shumë se 35 vjet në Indi. Ao nuk ndaloi asnjëherë së shkruari për të drejtat e grave, duke përdorur pseudonimin “A Hindu Lady” në artikujt e saj për The Times of India.

Rukhmabai nuk ishte vetëm një viktimë që sfidoi sistemin, por një reformuese që e transformoi atë. Lufta e saj e guximshme për vetëvendosje vazhdon të frymëzojë gratë në Indi dhe më gjerë edhe sot.

Continue Reading

Kuriozitete

Pse gjithnjë e më shumë njerëz po ndalojnë së lexuari lajme?

Published

on

Qasja në lajme nuk ka qenë kurrë më e lehtë, por për shumë njerëz, pikërisht ky është problemi. Të “tejngopur” me informacion dhe përditësime të vazhdueshme, gjithnjë e më shumë njerëz në mbarë botën po zgjedhin të “shkëputen”.

Vendimi për të kufizuar ose ndaluar së shikuari lajme vjen për një sërë arsyesh. Për disa, sasia e informacionit është e madhe, për të tjerët, titujt negativë ndikojnë në psikologjinë e tyre, ose ka mungesë besimi në media.

Në forumet e vetëdijes dhe shëndetit mendor, shumë diskutojnë mënyra për të bërë një hap prapa: nga vendosja e kufijve deri te heqja krejtësisht e lajmeve nga jeta e tyre e përditshme.

“Që kur kam ndaluar së pari lajmet, nuk ndihem më në ankth. Nuk kam frikë”, i tha Guardian Mardette Burr, një pensioniste nga Arizona e cila ndaloi së pari lajmet rreth tetë vjet më parë.

“Kishte netë kur zgjohesha në orën dy ose tre të mëngjesit e shqetësuar për diçka që po ndodhte në botë dhe nuk kisha kontroll mbi të.” 

Ky trend nuk ka të bëjë me individët. Shmangia e lajmeve është në nivele rekord. Sipas një ankete nga Instituti Reuters për Studimin e Gazetarisë, të publikuar në qershor 2025, 40% e në gati 50 vende thonë se i shmangin lajmet ndonjëherë ose shpesh, nga 29% në vitin 2017.

Në SHBA, shifra është 42%, në Mbretërinë e Bashkuar, 46%. Arsyeja kryesore pse njerëzit i shmangin ato është efekti negativ në humor.

Shumë prej tyre ndihe të lodhur nga mbingarkesa me informacion, mbulimi i gjerë i luftërave e konflikteve, ose mendojnë se nuk mund të bëjnë asgjë me informacionin.  Julian Burrett, ekspert marketingu nga Mbretëria e Bashkuar, shpjegon për të njëjtën media se me vetëdije ndaloi së shikuari lajmet pas pandemisë, sepse ndihej i varur nga informacionet e vazhdueshme negative.

Ai fshiu shumicën e aplikacioneve të lajmeve nga telefoni i tij dhe nuk ndiqte transmetimet e tyre në TV.

Psikologia Roxane Cohen Silver, profesoreshë në Universitetin e Kalifornisë, Irvine, ka studiuar efektet e konsumit të lajmeve në kriza, nga 11 shtatori dhe pandemia Covid-19 deri te fatkeqësitë natyrore dhe të shtënat masive.

Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj lajmeve negative rrit ankthin, depresionin e simptomat e stresit post-traumatik. Në vitet e fundit, polarizimi politik ka qenë faktor kyç në stresin psikologjik, ndërsa imazhet e videot shqetësuese kontribuojnë në barrën emocionale të lajmeve.

Për të mbrojtur shëndetin mendor, Silver sugjeron të caktoni orare specifike për leximin e lajmeve, të shmangni videot dhe mediat sociale dhe të abonoheni në buletine ose përmbledhje nga burime të besueshme.

Benjamin Toff, drejtor i Qendrës së Gazetarisë së Minesotës, bën dallimin midis atyre që i shmangin lajmet dhe atyre që e kufizojnë konsumin. Ky i fundit është “absolutisht i shëndetshëm”, thotë ai, duke vënë në dukje se mosangazhimi i plotë mund të përforcojë pabarazitë sociale, duke lënë disa grupe jashtë jetës politike ose të kuptuarit të ngjarjeve të rëndësishme.

Shmangia e lajmeve është më e zakonshme tek të rinjtë dhe grupet socio-ekonomikisht të pafavorizuara.

Continue Reading

Të kërkuara