Sipas të dhënave të fundit, deri në katër satelitë nga konstelacioni gjigant Starlink po bien në Tokë çdo ditë.

Astronomi Jonathan McDowell nga Qendra Harvard-Smithsonian për Astrofizikë në SHBA ka regjistruar një mesatare prej një deri në dy satelitësh Starlink që kanë dalë nga orbita çdo ditë gjatë vitit 2025.

Ai parashikon që ky numër të rritet në rreth pesë satelitë në ditë, teksa SpaceX vazhdon zgjerimin e rrjetit të saj të internetit satelitor.

Së fundmi, në rrjetet sociale janë shpërndarë pamje që tregojnë satelitët Starlink duke rënë drejt Tokës, gjë që ka ngritur shqetësime për sigurinë e njerëzve.

Megjithatë, këta satelitë kanë një jetëgjatësi prej pesë vjetësh dhe janë projektuar që të digjen në atmosferë para se të prekin sipërfaqen e Tokës, duke minimizuar rrezikun për njerëzit.

Pavarësisht kësaj, Dr. McDowell paralajmëron se fenomeni mund të ketë pasoja të tjera.

Shkencëtarët ende po studiojnë ndikimin e mundshëm të djegies së mijëra satelitëve në atmosferën e Tokës, pasi gjatë këtij procesi krijohen ndotës si grimcat e oksidit të aluminit, të cilat mund të kontribuojnë në ngrohjen atmosferike. /A.Z/UBT News/

Një studim i publikuar në revistën Biological Psychiatry, me titull “The Metabolomic Signature of Childhood Trauma”, i udhëhequr nga Camille Souama dhe Brenda Penninx, ka zbuluar se trauma e përjetuar në fëmijëri mund të lërë shenja të qëndrueshme në mënyrën se si funksionon metabolizmi i trupit njerëzor.

Sipas studiuesve, të rriturit që kanë kaluar përvoja traumatike shfaqin ndryshime të dukshme dhe të qëndrueshme në përbërjen kimike të gjakut. madje edhe dekada më vonë. Sa më e rëndë të ketë qenë trauma, aq më të mëdha janë edhe ndryshimet biologjike të vërejtura.

“Rezultatet tona tregojnë lidhje të qarta biologjike midis vështirësive në jetën e hershme dhe rrezikut të shtuar për probleme fizike e mendore më vonë”, – thuhet në raport, sipas PsyPost.

Si u zhvillua studimi?

Ekipi kërkimor u fokusua në metabolomën – grupin e të gjitha molekulave të vogla që marrin pjesë në proceset jetike të trupit, si aminoacidet, yndyrnat dhe sheqernat. Këto molekula janë si “gjurmë kimike” që tregojnë se çfarë ndodh në trup në çdo moment dhe mund të zbulojnë shenja të hershme të sëmundjeve, inflamacionit apo stresit kronik.

Në studim morën pjesë 3,000 të rritur nga Holanda, të cilëve iu analizuan mostrat e gjakut në dy periudha, në fillim të hulumtimit dhe pas gjashtë vitesh. Pjesëmarrësit raportuan përjetimet traumatike para 16 vjeç, përfshirë abuzimin emocional, fizik apo seksual e neglizhencën emocionale.

Rezultatet identifikuan 18 metabolite që lidhen drejtpërdrejt me përvojat traumatike – nëntë në nivele më të larta dhe nëntë më të ulëta. Sa më e madhe të ishte trauma, aq më të theksuara rezultuan ndryshimet.

“Pamë një lidhje të qartë ‘dozë-përgjigje’ – më shumë trauma, më shumë ndryshime në metabolizëm”, – shpjegojnë autorët.

Ndryshimet biologjike të zbuluara

Disa nga metabolitet e rritura përfshinin substanca si 2-methylbutyrylcarnitine dhe propionylcarnitine, të cilat lidhen me mënyrën si trupi përpunon yndyrat dhe aminoacidet. Këto tregojnë se trauma mund të ndikojë në prodhimin e energjisë, duke shkaktuar stres metabolik ose “lodhje” të mitokondrive – qelizat që prodhojnë energjinë trupore.

Nga ana tjetër, niveli i hormoneve të stresit – kortizol dhe kortizon – ishte dukshëm më i ulët te personat që kishin përjetuar trauma të hershme. Këto hormone, të prodhuara nga gjëndrat mbiveshkore, ndihmojnë trupin të përballojë stresin. Ulja e tyre tregon se sistemi HPA (hypothalamic-pituitary-adrenal axis), që kontrollon reagimin ndaj stresit, mund të pësojë ndryshime afatgjata.

“Trauma në fëmijëri ndikojë në trup përmes rrugëve biologjike që lidhen me stresin – jo vetëm nëpërmjet mendjes”, – thuhet në raport.

Pasojat dhe rëndësia e zbulimit

Disa nga metabolitet e ndikuara janë lidhur më parë me sëmundje kardiovaskulare dhe depresion, ndërsa të tjera janë zbulime të reja që sugjerojnë se trauma mund të lërë gjurmë përtej shëndetit mendor.

Studiuesit theksojnë se këto efekte biologjike nuk lidhen vetëm me stilin e jetesës, pasi rezultatet mbetën të njëjta edhe pasi u morën parasysh faktorë si pesha trupore apo përdorimi i barnave që ndikojnë në nivelet e yndyrës.

“Efekti i traumës nuk është vetëm psikologjik, është i gdhendur në vetë metabolizmin e trupit”, ka deklaruar bashkautorja Camille Souama.

Megjithatë, studiuesit pranojnë se studimi ka kufizime: pjesëmarrësit ishin me origjinë veriore-evropiane, ndërsa faktorë si ushqyerja nuk u morën parasysh, edhe pse ndikojnë ndjeshëm në metabolizëm.

Hapat e ardhshëm të kërkimit

Ekipi synon të zbulojë nëse këto shenja metabolike përdoren për të identifikuar personat me rrezik të lartë për sëmundje fizike apo mendore. Po ashtu, do të shqyrtohet nëse ndryshimet në stilin e jetesës – si ushqimi i shëndetshëm, aktiviteti fizik apo menaxhimi i stresit – mund të ndihmojnë në zbutjen e këtyre efekteve biologjike të traumës së hershme. /A.Z/UBT News/

Makao, që gati 20 vjet më parë i’a kaloi Las Vegasit si qendra më e madhe e lojërave të fatit në botë, tani po synon të bëhet një destinacion kryesor i turizmit shëndetësor.

Rajoni special administrativ i Kinës hapi këtë javë spitalin e parë brenda një resorti që ofron shërbime mjekësore luksoze, përfshirë kontrolle shëndetësore, skanime të avancuara dhe ndërhyrje estetike, raporton BBC.

Ky institucion ndodhet në Studio City të Makaos, një resort kazinoje dhe argëtimi me tematikë holivudiane, në pronësi të kompanisë Melco Resorts and Entertainment me bazë në Hong Kong.

Sipas drejtorit ekzekutiv të kompanisë, Lawrence Ho, projekti ka për qëllim të promovojë turizmin mjekësor, të krijojë vende pune e bashkojë kujdesin shëndetësor me argëtimin nën një çati të vetme. Melco Resorts e përshkruan këtë koncept si “revolucionar”, duke synuar të tërheqë vizitorë rajonalë e ndërkombëtarë, që qëndrojnë më gjatë dhe të shpenzojnë më shumë brenda resortit dhe qytetit.

Makao, që çdo vit tërheq rreth 40 milionë vizitorë, paraqet një “mundësi të pakrahasueshme” për t’u bërë një destinacion kryesor i turizmit mjekësor, sipas kryetarit nderi të iRad, Dennis Tam.

Ho tha se projekti është në përputhje me strategjinë e Makaos për të diversifikuar ekonominë, e cila ka mbështetur pjesën më të madhe të të ardhurave në industrinë e lojërave të fatit. Bumi në Makao nisi në fillim të viteve 2000, kur autoritetet hapën tregun për operatorë të huaj.

Që atëherë, Makao ka kaluar Las Vegasin për nga të ardhurat nga lojërat e fatit, por pati vështirësi në zgjerimin e ekonomisë përtej argëtimit. Sot, shumica e të ardhurave të qeverisë së Makaos vijojnë të vijnë nga taksat mbi lojërat e fatit.

Pandemia e COVID-19 goditi ekonominë e fokusuar te kumari, duke sjellë mbyllje të kazinove e rënie drastike të të ardhurave. Megjithatë, autoritetet po punojnë për të diversifikuar ekonominë, duke nxitur sektorë si kujdesi shëndetësor, teknologjia dhe organizimi i eventeve.

Industria globale e turizmit mjekësor vlerësohet në dhjetëra miliarda dollarë dhe pritet të rritet ndjeshëm gjatë dekadës së ardhshme.

Azia ka dalë si qendër kryesore për këtë lloj turizmi: pacientët e pasur udhëtojnë drejt Koresë së Jugut për ndërhyrje estetike, ose tek spitalet private të Singaporit për trajtime të avancuara.

Spitalet e Indisë ofrojnë trajtime më të përballueshme krahasuar me vendet perëndimore, ndërsa Turqia është bërë e njohur për procedura mjekësore me kosto të ulët, duke përfshirë transplantet dhe stomatologjinë. /A.Z/UBT News/

Një studim i botuar në revistën Pediatrics ka treguar se mjekët pediatër mund të luajnë një rol kyç në uljen e rrezikut që fëmijët e vegjël të zhvillojnë alergji ndaj kikirikëve, nëse ndjekin udhëzimet më të fundit për parandalimin e alergjive dhe përdorin mjete praktike si video-trajnime, materiale informuese për prindërit dhe kujtesa elektronike në sistemet shëndetësore.

Rezultatet e studimit tregojnë se trajnimi i pediatërve, udhëzimet elektronike dhe materialet edukative për prindërit përmirësuan ndjeshëm aftësinë e mjekëve për të këshilluar familjet mbi futjen e hershme të kikirikëve në ushqimin e foshnjës.

Sipas të dhënave, futja e ushqimeve që përmbajnë kikirik në muajt e parë të jetës mund të ulë deri në 80% rrezikun për zhvillimin e alergjisë, duke iu referuar një prove klinike të zhvilluar në Britani në vitin 2015.

Doktoresha Tara Narula, korrespondente mjekësore e ABC News, shpjegoi në emisionin Good Morning America se studimi shqyrtoi mënyrën se si ndërhyrjet në praktikat pediatrike përmes video-trajnimeve, edukimit të prindërve, regjistrave elektronikë mjekësorë dhe kontrollit të ekzemës mund të përmirësonin këshillimin që u jepet familjeve.

Sipas të dhënave të revistës Pediatrics (2018), 8% e fëmijëve në SHBA vuajnë nga alergjitë ushqimore, 2% kanë alergji ndaj kikirikëve një rritje e ndjeshme krahasuar me fundin e viteve ’90, kur përqindja ishte 0.4%, sipas Journal of Allergy and Clinical Immunology (2015).

Narula shtoi se dikur besohej që kikirikët duhej shmangur në foshnjëri nëse dyshohej për alergji, por studimi i 2015-ës ndryshoi këtë qasje, duke treguar se futja e hershme e ushqimeve që përmbajnë kikirikë, midis moshës 4 e 6 muajsh, mund të ulte ndjeshëm rrezikun për alergji.

Udhëzimet e reja janë në fuqi nga 2017, vetëm 20–30% e pediatërve në SHBA i promovojnë praktikat e ekspozimit të hershëm, sipas Narulës.  Studimi i fundit u zhvillua në 30 klinika pediatrike në Illinois, me pjesëmarrjen e 18 mijë fëmijëve, për të testuar nëse trajnimi shtesë i ndihmonte mjekët të ndiqnin më mirë udhëzimet.

Rezultatet treguan se 84% e fëmijëve në grupin me ndërhyrje morën këshillim të duhur, krahasuar me 35% në grupin pa ndërhyrje — një dëshmi se trajnimi përmirëson ndjeshëm praktikën e pediatërve.

Udhëzimet aktuale ndajnë fëmijët në tre kategori:

Rrezik i ulët: pa ekzemë ose alergji ndaj vezëve – kikirikët mund të futen në dietë në çdo kohë;

Rrezik mesatar: me ekzemë të lehtë – futja rekomandohet rreth moshës 6 muajsh;

Rrezik i lartë: me ekzemë të rëndë a alergji ndaj vezëve kërkohet testim për antitrupa IG e konsultim me alergolog para futjes së kikirikëve.

Autorja kryesore e studimit, doktoresha Ruchi Gupta nga Universiteti Northwestern, theksoi rëndësinë e mbështetjes për pediatrët:

“Vizitat në muajt e 4-të dhe të 6-të janë të ngarkuara, ndaj kjo lloj ndihme është thelbësore që familjet të marrin udhëzime të qarta. Shpresa jonë është që këto biseda t’u japin prindërve besim për të prezantuar produktet me kikirik herët. Synimi ynë është të ndalim rritjen e alergjive ushqimore në SHBA përmes parandalimit,” – ka deklaruar Gupta. /A.Z/UBT News/